Podstawy psychologii inwestowania

Podstawy psychologii

inwestowania

Materiały szkoleniowe

KNRK Hossa ProCapital

Sfery psychologii

inwestowania



Sfera poznawcza (heurystyki)



Sfera emocjonalna



Sfera motywacyjna (preferencje)

Sfera poznawcza

Heurystyka – szybko formułowana opinia służąca

rozwiązywaniu złożonych problemów

–

Nadmierna pewność siebie

–

Nadmierny optymizm

–

Iluzja kontroli

–

Błąd konfirmacji

–

Efekt myślenia wstecznego

–

Heurystyka dostępności

–

Heurystyka kotwiczenia

–

Heurystyka afektu

–

Dysonans poznawczy

–

Błąd atrybucji

–

Heurystyka reprezentatywności

–

Nadmierne dążenie do identyfikacji struktur

Nadmierna pewność siebie

Oznacza nadmierną wiarę we własne

umiejętności i wiedzę.

Czy uważasz się za mądrzejszego niż przeciętny poziom?

Czy Twoje umiejętności prowadzenia samochodu są lepsze /

gorsze od przeciętnych?

Wynikiem nadmiernej pewności siebie

jest:

wysoka aktywność inwestora

nieprzygotowanie

Nadmierny optymizm



Zawyżanie prawdopodobieństw

zdarzeń pozytywnych



Niedoszacowanie prawdopodobieństw

zdarzeń negatywnych

Inwestor odczuwa

nadzieję,

która

ogranicza obiektywizm oceny sytuacji



„te akcje na pewno urosną”

Iluzja kontroli



Kiedy postawisz wyższą stawkę –

przed czy po rzucie monetą?



Iluzja kontroli świadczy o skłonności

ludzi do myślenia magicznego



Inwestorzy wyobrażają sobie, że

potrafią wpływać na kurs akcji

(abstrahujemy od inwestorów

dysponujących naprawdę dużymi

kapitałami)

Błąd konfirmacji

Polega na przywiązywaniu większej

wagi do faktów (argumentów)

zgodnych z dotychczasowymi

poglądami (przewidywaniami) i

jednoczesnym ignorowaniu bądź

wyszukiwaniu z mniejszą

starannością faktów (argumentów)

przeczących dotychczasowym

poglądom (przewidywaniom)

Efekt myślenia wstecznego

„

W zasadzie było to do przewidzenia”

Szczególnie często wypowiadane po

dynamicznym ruchu kursu w górę / w

dół

Heurystyka dostępności

Polega na przecenianiu przez człowieka

częstotliwości występowania /

prawdopodobieństwa zdarzeń, o których

powszechnie się słyszy



Czy w Polsce ma miejsce więcej zabójstw

czy samobójstw?



Jak niebezpieczne jest podróżowanie

samolotem?



Czy podczas hossy giełdowej wszyscy

zarabiają?

Błąd kotwiczenia

Uleganie nieuzasadnionym wstępnym

sugestiom podczas dokonywania prognoz

ilościowych

Przykład: wycena nieruchomości z katalogu, w

którym podane są ich ceny

Przykłady z giełdy:

ocena wartości akcji na podstawie

nieaktualnych już rekomendacji

Zawyżanie wartości akcji, których kurs spada

poniżej naszej ceny zakupu

Dysonans poznawczy



Stan napięcia pojawiający się w przypadku

docierania do świadomości człowieka różnic

między własnym – wyidealizowanym niekiedy –

wyobrażeniem siebie i świata a rzeczywistością



Inwestor mający wysokie mniemanie o sobie, a

który utrzymuje stratną pozycję, będzie

tendencyjnie interpretował docierające informacje

na korzyść zakupionych akcji, a stratę przypisze

czynnikom losowym a nie własnym błędom



Inwestorzy mogą przeszacowywać potencjał

wzrostowy akcji po ich zakupieniu

Błąd atrybucji

Niepoprawne zachowanie innych

przypisujemy bardziej ich cechom

charakteru niż czynnikom zewnętrznym,

w przypadku własnym – na odwrót

Gdy inwestor słyszy, że inni zarabiają,

przypisuje to ich szczęściu, gdy on sam

zarabia – swoim umiejętnościom

Heurystyka

reprezentatywności



Tendencja do opierania sądów na

zbyt małej, niereprezentatywnej

próbie i wnioskowania na jej

podstawie o cechach całej populacji



Skłonność do doszukiwania się w

dowolnie małej próbie cech

charakterystycznych dla całej

populacji

Nadmierne identyfikowanie

struktur

Szczególnie charakterystyczne dla

analizy technicznej

Sfera emocjonalna



Uczucie żalu



Heurystyka afektu



Efekt predyspozycji



Impulsywność

Żal



Psychiczna reakcja człowieka po podjęciu decyzji,

której skutki okazały się dla niego niekorzystne



Żal jest szczególnie silny, gdy:

–

dowiadujemy się, że wariant, którego nie wybraliśmy,

przyniósł lepsze wyniki, niż ten, na który się

zdecydowaliśmy.

–

negatywne skutki są efektem postępowania niezgodnego z

dotychczasową rutyną.

–

Stratę odnosimy sami, a nie w grupie

–

Strata jest wynikiem

naszej

decyzji, a nie np. osoby

zarządzającej naszymi pieniędzmi (stąd, zgodnie z regułą

minimalizacji żalu, popularne są fundusze inwestycyjne)

Żal

Bierność wywołana wcześniejszym

odczuwaniem żalu

Kupiłeś akcje za 100 zł. Zdrożały do

160 zł, a potem zaczęły tanieć. Jeżeli

zrezygnowałeś z z odsprzedania ich po

cenie 150 zł nie zrobisz tego również

„przy ostatnim dzwonku” – przy cenie

110 zł

Teoria portfela a praktyka



Harry Markowitz – laureat Nagrody Nobla za teorię

portfela o sposobie budowy swojego portfela

emerytalnego:

„

Oczywiście powinienem był policzyć historyczne

kowariancje między różnymi kategoriami

inwestycji i wykreślić granicę efektywnych portfeli.

Jednak zamiast tego wyobraziłem sobie smutek,

który bym odczuwał, gdyby kursy akcji poszły w

górę, a ja bym ich nie posiadał, albo gdyby ceny

spadły, a ja miałbym wyłącznie akcje. Moim

zamiarem było zminimalizowanie przyszłego

uczucia żalu, dlatego podzieliłem swoje zasoby

równo, po 50% między akcje i obligacje”

Emocjonalne podstawy efektu

predyspozycji



Efekt predyspozycji – skłonność do zbyt

szybkiej realizacji zysków i zbyt późnej

realizacji strat

–

Asymetria preferencji inwestorów w zakresie

zysków i strat

–

Problem impulsywności i samokontroli

–

Dążenie do unikania żalu



Szybko sprzedajemy zyskowne, żeby nie spadło

(unikanie żalu utraconych korzyści)



Późno sprzedajemy stratne, żeby zachować szansę na

odrobienie strat

Heurystyka afektu

Oceniając dany obiekt abstrahujemy

od szczegółowych charakterystyk na

rzecz ogólnych preferencji zależnych

od emocji

Heurystyka afektu

konsekwencje



Prowadzić to może do przypisywania danej

inwestycji jednocześnie wysokiego ryzyka i

niskiej stopy zwrotu



W trakcie nowych ofert publicznych

powoduje ocenę spółki na podstawie

ogólnych wyobrażeń i emocjonalnych ocen



Przenoszenie oceny całej branży na każdą

spółkę (szczególnie widoczne podczas

baniek spekulacyjnych)



Spółce o dobrych wynikach finansowych

przypisuje się jednocześnie sprawny

zarząd, niskie koszty, innowacyjność itd.

Impulsywność



„

Giełda jest miejscem transferu pieniędzy

od aktywnych do cierpliwych”

Warren Buffet



Niektóre badania wskazują, że większość

inwestorów traciła nawet podczas hossy

internetowej (tracili na korektach)



Handlowanie za pomocą rachunku

internetowego zwiększa ryzyko

impulsywnych działań

Jak panować nad emocjami?



„

Reguły spod palca”:

–

„

Będę trzeźwym przez jeden dzień”

–

„

Nie inwestuję w dane akcje więcej niż 5% kapitału”



Reguły środowiskowe

–

Ustawianie budzika daleko od łóżka

–

Spoglądanie na notowania giełdowe poza

godzinami sesji



Umysłowe księgowanie

„

Zyski czerpane przez inwestorów z obrotu

akcjami to kapitał, którego nie należy

przeznaczać na bieżące cele konsumpcyjne.

Można je natomiast finansować z dywidendy”

Preferencje



Unikanie niejasności



Pułapka zaangażowania



Efekt status quo



Teoria perspektywy

Unikanie niejasności



Niejasność wpływa na styl

dokonywania wyborów



Większość decydentów przejawia

silną awersję do niejasności



W warunkach niejasności decydenci

przywiązują większą wagę do

informacji negatywnych



Unikanie niejasności jest słabo

związane z unikaniem ryzyka

Pułapka zaangażowania

Przypisujemy większą wartość

aktywom, które posiadamy, niż

gdyby posiadał je ktoś inny. W

konsekwencji jesteśmy je skłonni

sprzedać drożej, niż je kupić.

Efekt status quo

Podejmując decyzje finansowe,

niechętnie akceptujemy zmiany i na

ogół preferujemy znane nam opcje,

bez względu na to, w jaki sposób je

poznaliśmy

Preferencje



Teoria perspektywy (D. Kahneman, A.

Tversky)

Literatura



T. Zaleśkiewicz „Psychologia

inwestora giełdowego”



G. Le Bon „Psychologia tłumu”



T. Plummer „Psychologia rynków

finansowych”

Document Outline