 Czynniki predysponujące: czynniki
genetyczne,
neurologiczne, anatomiczne
 Czynniki wywołujące: porody, uszkodzenia
mięśni
bądź nerwów, przebyte operacje chirurgiczne
czy
uszkodzenia wywołane promieniowaniem;
 Czynniki promujące: wiek, demencja,
niedorozwój
umysłowy,
 Czynniki dekompensacyjne: poziom
aktywności
fizycznej (zbyt niski bądź zbyt wysoki), dieta
i
dysfunkcje jelit, choroby płuc, menopauza,
polekowe,
zakażenia dróg moczowych, otyłość czy
choroby
psychiczne.

Czynniki mogące mieć wpływ na nietrzymanie moczu

Rodzaje nietrzymania moczu.

• Przejściowe nietrzymanie moczu

Przejściowe nietrzymanie moczu,
określane jako czynnościowe
nietrzymanie zdarza się u 33%
starszych pacjentów leczonych
ambulatoryjnie i u około 50% osób
hospitalizowanych z tego powodu. Ta
postać choroby może utrwalić się, jeśli
nie zostanie usunięta jej przyczyna.

Etiologia przejściowego nietrzymania moczu

Dzięki skrótowi DIALZNOK jesteśmy w stanie

zapamiętać osiem odwracalnych przyczyn

nietrzymania moczu, które lekarz badający u

każdego pacjenta w starszym wieku może wykryć.

Do przyczyn tych zaliczamy:

• D – delirium,

• I – infekcja dróg moczowych,

• A – atroficzne zapalenie cewki moczowej i pochwy,

• L – leki,

• Z – zaburzenia psychiczne, zwłaszcza depresja,

• N – nadmierna objętość wydalanego moczu (np. z

powodu

hiperglikemii lub niewydolności krążenia),

• O – ograniczenie ruchów,

• K – kałowe zatkanie odbytnicy.

Rodzaje nietrzymania moczu.

• Utrwalone nietrzymanie moczu

Jeżeli po wykluczeniu przejściowych
przyczyn nietrzymania moczu
utrzymuje się jego wyciekanie,
przyjmuje się, że przyczyną tego
stanu mogą być zaburzenia w
obrębie dolnego odcinka układu
moczowego.

Według International Continence Society

wyróżnia się następujące rodzaje utrwalonego

nietrzymania moczu:

– Naglące nietrzymanie moczu (NNM):

– Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM):

– Nietrzymanie moczu z przepełnienia:

– Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe:

• .

Definicje (1)

•

Pęcherz nadreaktywny jest

stanem chorobowym, którego cechują
częstomocz i parcia naglące na mocz,
którym może, ale nie musi
towarzyszyć nietrzymanie moczu z
parcia. Objawy te występują w
warunkach, gdy nie istnieje miejscowa
patologia ani czynniki metaboliczne,
które mogłyby je powodować

Definicje (2)

• Naglące nietrzymanie moczu jest

definiowane jako mimowolne popuszczanie
moczu pod wpływem przymusowego parcia
na mocz. Wśród objawów wymienia się
między innymi nykturię, bezwiedną utratę
dużej ilości moczu poprzedzoną silnym
parciem, nietrzymanie moczu w spoczynku.
Czynnikami wywołującymi uczucie parcia
mogą być między innymi zimno, szum
płynącej wody czy świadomość oddalenia od
toalety

Definicje (3)

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu

jest najczęstszą postacią nietrzymania

moczu u kobiet. Definicja International

Continence Society podaje:

„Wysiłkowe nietrzymanie moczu to

obiektywnie stwierdzane, mimowolne

gubienie moczu w sytuacji wzrostu

ciśnienia śródbrzusznego, któremu nie

towarzyszy niekontrolowany skurcz

mięśnia wypieracza”

Podział wysiłkowego nietrzymania moczu

według zaawansowania objawów



I stopień: popuszczanie moczu tylko w

wyniku znacznego i gwałtownego wzrostu

ciśnienia śródbrzusznego;



II stopień: bezwiedne oddawanie moczu

następuje podczas umiarkowanego

wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, na

przykład przy podskakiwaniu, chodzeniu

po schodach, lekkiej pracy fizycznej;



III stopień: wypływanie moczu w czasie

leżenia, stania lub chodzenia

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

występuje u około 3 – 4 % kobiet

cierpiących na nietrzymanie moczu.
Przyczyną tego schorzenia jest
upośledzenie kurczliwości wypieracza,
prowadząca do nadmiernego wypełnienia
pęcherza. Pacjenci mają odczucie, że nie
oddali moczu do końca. Skutkiem tego
może być gubienie niewielkich ilości moczu
w ciągu dnia i w nocy, częste wstawanie w
nocy do toalety, uczucie parcia na pęcherz
i niemożność opróżnienia go.

Nietrzymanie moczu z przyczyn
pozazwieraczowych
to bezwiedne wyciekanie moczu przez
przetokę, która omija sprawny
czynnościowo mechanizm cewki
moczowej. Cechą charakterystyczną
jest wyciekanie moczu w dzień i w
nocy. Przyczyną mogą być wady
wrodzone, na przykład ektopowe ujście
moczowodu oraz nabyte na przykład w
następstwie porodu lub operacji.

1. Ćwiczenia mięśni dna miednicy, które polegają

na powtarzalnych skurczach partii mięśni

stanowiących

oparcie

dla

pęcherza

moczowego. Początkowo pielęgniarka zaleca

powtarzać ćwiczenia trzy razy dziennie,

zaczynając od zaciskania mięśni od 3 aż do 10

sekund po około 5 razy. Dla uzyskania

pożądanych

efektów

pacjent

powinien

zwiększyć wykonywanie ćwiczeń do około 60-

90 3-5 razy w tygodniu. W celu wzmocnienia

mięśni miednicy u kobiet z wysiłkowym

nietrzymaniem moczu, lekarz może zalecić

dodatkowe stosowanie krążka lub stożka,

którego utrzymanie w pochwie zmusza kobietę

do dodatkowego napinania mięśni.

W profilaktyce nietrzymania moczu, szczególnie

u kobiet warto uwzględnić:

2. Ćwiczenia

pęcherza.

W

przypadku

wysiłkowego nietrzymania moczu u osób
sprawnych, mających dużą motywację,
pielęgniarka może polecić ćwiczenia
pęcherza, dzięki którym można częściowo
przywrócić

sprawność

jego

mięśni.

Ćwiczenia te polegają na kontrolowanym
oddawaniu

moczu

w

określonych

godzinach oraz stopniowym zwiększaniu
przerw między kolejnymi wizytami w
toalecie.

W profilaktyce nietrzymania moczu, szczególnie

u kobiet warto uwzględnić:

3.

Podwójna mikcja. Poleca się, aby opróżniać

pęcherz do końca. W tym celu po kilku

minutach od oddania moczu pacjent powinien

spróbować ponownie opróżnić pęcherz.

4.

Odpowiednia masa ciała. W przypadku

stwierdzenia nadwagi, zadaniem pielęgniarki

jest edukacja pacjenta na temat wpływu masy

ciała na zwiększenie częstości epizodów

nietrzymania moczu. Pielęgniarka powinna

wyjaśnić, że już 5-10% utrata masy ciała

może wpłynąć na zmniejszenie nacisku na

drogi wyprowadzające mocz, a co za tym idzie

– zmniejszenie epizodów gubienia moczu.

W profilaktyce nietrzymania moczu, szczególnie

u kobiet warto uwzględnić:

5.

Odpowiednia ilość płynów. Zadaniem

pielęgniarki jest uświadomienie starszemu

pacjentowi, że zmniejszanie ilości

przyjmowanych płynów w obawie przed

koniecznością częstszych wizyt w toalecie

może wpłynąć na zagęszczenie moczu, co

powodować może drażnienie pęcherza i

problemy z trzymaniem moczu.

6.

Nikotynizm. Pacjent nie zawsze jest świadomy

tego, że nikotyna drażni ściany pęcherza i

uszkadza unerwienie zwieracza. Palenie

wywołuje również męczący kaszel, który może

być przyczyną wyciekania moczu. Rolą

pielęgniarki jest więc pokazanie korzyści z

rzucenia nałogu oraz pomoc w jego zwalczaniu.

W profilaktyce nietrzymania moczu, szczególnie

u kobiet warto uwzględnić:

7. Higiena. Pielęgniarka jest zobowiązana do

kontroli i oceny utrzymania higieny przez

starszego pacjenta. Powinna także pomóc w

wyborze środków służących do higieny

intymnej (unikanie perfumowanych i

barwionych kosmetyków, które mogą mieć

drażniący wpływ na drogi moczowe).

8. Wysiłek fizyczny. Zalecenie przez

pielęgniarkę unikania nadmiernego wysiłku

fizycznego, oraz polecenie alternatywnych

form czynnego wypoczynku może w znaczny

sposób przyczynić się do ograniczenia

problemów związanych z nietrzymaniem

moczu.

W profilaktyce nietrzymania moczu, szczególnie

u kobiet warto uwzględnić:

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

• Wywiad, w trakcie którego możemy

ustalić typ nietrzymania moczu, jego
charakter (np. moczenie nocne, po
przyjęciu leków) czy objawy
towarzyszące. Powinniśmy zapytać
także o współistniejące choroby,
przyjmowane leki oraz okoliczności,
w których dochodziło do gubienia
moczu przez pacjenta.

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

• Badanie przedmiotowe, do którego zaliczamy

ocenę stanu ogólnego innych narządów,

obserwację, w jaki sposób chory oddaje

mocz, badanie ginekologiczne, w celu

wykluczenia obecności guza, zanikowego

zapalenia pochwy czy zwiotczenia mięśni dna

miednicy. Bardzo przydatne jest również

badanie przez odbyt, które pozwala na

wykluczenie guzów w okolicy odbytu czy

stercza oraz badanie neurologiczne, dzięki

któremu możemy zbadać podstawowe

odruchy, w tym także czucie okolicy krocza.

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

• Łatwe w zastosowaniu a bardzo pomocne

w diagnostyce nietrzymania moczu są

testy czynnościowe. Zalicza się do nich:

 Badanie objętości zalegającego moczu;

 Test podpaskowy 1 lub 24 godzinny, polegający

na pomiarze różnicy masy podpaski przed

założeniem i po wyznaczonym czasie. W trakcie

testu pacjentka wypija 500 ml płynu i wykonuje

określone czynności. Zwiększenie masy

podpaski o 2 – 10 gram świadczy o

nieznacznym nietrzymaniu, o 10 – 50 –

znacznym nietrzymaniu a powyżej 50 gram o

bardzo nasilonym nietrzymaniu moczu.

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

Test kaszlowy i test Boney’a –

wyciekanie moczu podczas kaszlu
świadczy o dodatnim wyniku testu
kaszlowego. Dodatni wynik testy
Boney’a otrzymujemy natomiast, jeżeli
po podparciu cewki palcami lub
pessarium nie obserwujemy wypływu
moczu.

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

• Badania laboratoryjne moczu są

podstawowym badaniem przeprowadzanym

u osób z nietrzymaniem moczu. Wykonuje

się badania ogólne, posiewy, oznacza się

stężenie elektrolitów, mocznika i kreatyniny.

U starszych, często niedożywionych

pacjentów oznacza się dodatkowo stężenie

glukozy, wapnia i albumin w osoczu w celu

obliczenia wapnia zjonizowanego.

• Ultrasonografia to jedno z prostszych badań,

pozwalających na ocenę układu

moczowego i innych narządów jamy

brzusznej.

W przypadku nietrzymania moczu u starszych

pacjentów,

w celach diagnostycznych stosuje się:

• Urografia jest badaniem radiologicznym, pozwalającym

na określeniu funkcji układu moczowego po uprzednim

podaniu kontrastu.

• Badania urodynamiczne jest rzadziej stosowanym, ale

również skutecznym badaniem, polegającym na

pomiarze czynności dolnego odcinka dróg moczowych,

odpowiedzialnych za prawidłowe opróżnianie pęcherza

moczowego podczas mikcji. W badaniu wykorzystuje

się elektromiograf, który służy do zapisu czynności

elektrycznej badanych mięśni i manometr, służący do

pomiaru ciśnienia w pęcherzu moczowym.

• Przydatne w diagnostyce nietrzymania moczu może

okazać się prowadzenie karty nietrzymania moczu, w

której odnotowuje się incydenty gubienia moczu.

Leczenie zapobiegawcze

• Leczenie farmakologiczne
• Kinezyterapia;
• Fizykoterapia w skład której wchodzi między

innymi biofeedback i elektrostymulacja;

• Utrzymanie prawidłowej masy ciała lub

redukcja nadwagi;

• Zmiana stylu życia i przyzwyczajeń

żywieniowych;

• Stosowanie dopochwowych wkładek

podpierających (kulki, stożki, pessaria).

Leczenie operacyjne

• Operacje plastyczne wzmacniające przednią ścianę pochwy;
• Operacje podwieszające szyję pęcherza moczowego w celu

zmniejszenia jej ruchomości;

• Operacyjne wzmocnienie mechanizmu zwieraczowego

cewki;

• Operacje naprawcze, odtwarzające prawidłowe warunki

anatomiczne;

• Chirurgiczne usunięcie przeszkody blokującej odpływ

moczu;

• Wzmocnienie osłabionych mięśni dna miednicy;
• Operacyjne powiększenie objętości pęcherza moczowego;
• U mężczyzn najczęściej wykonywaną operacją jest resekcja

przerośniętego gruczołu krokowego.