Oparzenia i

odmrożenia

Klinika Chirurgii Ogólnej AM im.

L.Rydygiera w Bydgoszczy

prof.dr hab. Arkadiusz Jawień

Michał Jankowski

Oparzenia- definicja

Uszkodzenie tkanek, do

którego dochodzi na

wskutek działania nie

mechanicznych czynników

zewnętrznych

Epidemiologia

Rocznie: Wlk Bryt.- około 150

tys.USA- ponad 1mln

Hospitalizacje: Wlk Brytania

ok.15 tys.

USA ok.. 80 tys

Zgony: Wlk Brytania ok. 1 tys.

osób

USA ok. 5 tys

Historia

• Przed 1950r oparzenie 50%

całkowitej powierzchni ciała to
50% szans na przeżycie

• obecnie takie szanse w

przypadku oparzeń 90-95%

Historia- przyczyny

zgonów

• Lata 40. i 50-te niewłaściwa

resuscytacja płynowa

• lata 60. i 70-te posocznica na

wskutek zakażenia rany
pooparzeniowej

• obecnie zakażenia układu

oddechowego na wskutek urazu
inhalacyjnego

Czynniki etiologiczne

• gorące płyny
• płomień
• wybuch
• łatwopalne ciecze
• łuk elektryczny
• środki chemiczne

Patomechanizm

w s tr z ą s o p a r z e n io w y

z m n ie js z e n ie r z u tu s e r c a
z m n ie js z e n ie o b ję to ś c i o s o c z a ,

p ły n u p o z a k o m ó r k o w e g o

z m ia n y h e m o d y n a m ic z n e

I L - 1 , I L - 6 , T N F - a lfa
tr o m b o k s a n A 2 , B 2
p r o s t a n g la n d y n y ( E 2 ) ,

le u k o tr ie n y ( B 4 , D 4 )

z m ia n y m ie js c o w e

Patomechanizm c.d.

n ie w y d o ln o ś ć w ie lo n a r z ą d o w a

u s z k o d z e n ie in h a la c y jn e

n ie d r o ż n o ś ć o s k r z e lik ó w

n ie d o d m a

h ip o w o le m ia

s p a d e k p r z e p ły w u

n e r k o w e g o

i j e lito w e g o

(tr a n s lo k a c ja b a k te r ii!)

w s tr z ą s o p a r z e n io w y

Ocena głębokości

• nie zawsze można ocenić w

pierwszym okresie

• intensywność czynnika

parzącego, czas działania

Ocena głębokości

• I st.- oparzenie powierzchowne
• II st.- oparzenie głębokie
• III st.- oparzenie pełnej

grubości skóry

Ocena głębokości- jak

poznać?

I stopień

rumień, zaczerwienienie

skóry

ból

gojenie bez blizny

Ocena głębokości- jak

poznać?

II stopień

zblednięcie skóry,

widoczne głębokie

warstwy skóry

gojenie z brzegów rany i

dna

czasami przeszczepy

blizny

Ocena głębokości- jak

poznać?

III stopień

skóra twarda,

„wyprawiona”,

skoagulowana

brak czucia

gojenie powolne, od

brzegów

blizny i przykurcze

Ocena rozległości- jak

poznać?

• „reguła dziewiątek” („rule of

nines”), albo „reguła piątek”

• diagramy ciała
• tablice Lunda i Bowdera
• ręka pacjenta

Oparzenia- podział

• Oparzenia lekkie
• Oparzenia ciężkie

Oparzenia ciężkie-

definicja

• II st. powyżej 15% powierzchni

ciała

• III st. powyżej 5% p.c.
• oparzenie dróg oddechowych
• oparzone oczy, ręce, krocze,

twarz, okolice stawów- II i III
st.

Pierwsza pomoc-

oparzenia lekkie

• schładzanie rany- woda,

wilgotne płótno (wyjątek !)

• wywiad
• aseptyka (!)
• opatrunek
• do chirurga

Leczenie- oparzenia

lekkie

• aseptyka
• profilaktyka przeciwtężcowa
• opatrunki (sulfadiazyna)
• leki miejscowe
• środki przeciwbólowe

Oparzenia lekkie-

opracowanie rany

• odbarczenie pęcherzy
• usunięcie martwicy,

zabrudzenia

• hemostaza
• opatrunek ( wyjątki!)
• profilaktyka przeciwtężcowa

Oparzenia lekkie-

pielęgnacja rany

• kontrola rany- zakażenie

• częste zmiany opatrunków:

– opatrunki gotowe

– sulfadiazyna

– jodyna, kwas borny

– azotan srebra

– płytki Kocha

– inne

• zabiegi operacyjne (wycinanie i

przeszczepy)

• kontrola wyników leczenia (blizny,

przykurcze, itp)

Pierwsza pomoc-

oparzenie ciężkie

• ugasić i rozebrać pacjenta/tkę,

usunąć przyczynę urazu

• chłodzenie rany
• ocena stanu ogólnego (wygląd

skóry, wstępna ocena
rozległości i głębokości)

Pierwsza pomoc-

oparzenie ciężkie c.d.

• drożność dróg oddechowych,

ocena ich uszkodzenia,
resuscytacja

• wywiad
• aseptyka, opatrunek
• leki przeciwbólowe
• do szpitala

Oparzenia ciężkie-

leczenie- pierwsze 2

doby

• kontrola oddychania
• przetaczanie płynów
• badania laboratoryjne
• leki przeciw bólowe,

sedatywne

• decyzja o dalszym leczeniu

Schematy przetaczania

płynów

Każdy ośrodek ma swoją
doktrynę !

Reguła Parklanda:
Ilość płynów = 4 ml x kg m.c. x %
oparzonej całkowitej powierzchni
oparzenia (CPC)

Schematy przetaczania

płynów c.d.

– Reguła Brooke`a:

roztwór Ringera buforowany mleczanem

2 ml/kg/% CPC+ 2000 ml 5% glukozy

– reguła Evansa
– inne reguły

- z 1,25% mikrosodową

albuminą ludzką

Schematy przetaczania

płynów c.d.

Podawanie płynów:

- połowa obliczonych płynów
przez pierwsze 8 godzin,
- druga przez 16 godzin

Płyny doustne od 2-giej doby

Schematy przetaczania

płynów c.d.

Inne zasady:

– przetaczanie koloidów nie jest

konieczne poniżej 40% oparzonej CPC

– nie są też niezbędne w pierwszych 8h

po oparzeniu powyżej 40% CPC

– stała kontrola diurezy :

0,5-1 ml/ kg/

godzinę u dzieci, około 50 ml/ godzinę
u dorosłych

Oparzenia ciężkie-

leczenie dalsze

• kontrola diurezy, parametrów krwi
• żywienie dojelitowe od 2-giej doby
• żywienie pozajelitowe
• antybiotyki- wg antybiogramu
• leki przeciwbólowe, sedatywne
• leczenie rany oparzeniowej

Oparzenia ciężkie-

leczenie rany

oparzeniowej

•wczesna nekrektomia ( od

2-3 doby- Janzenkowic)

•escharotomia
•przeszczepy:

- autoprzeszczepy- pełnej grubości

skóry, meshing;

- przeszczepy allo- i ksenogeniczne

Oparzenia ciężkie-

leczenie rany

oparzeniowej

•kontrola gojenia rany:

- posiewy
- opatrunki

•wczesna rehabilitacja
•psychoterapia

Oparzenia ciężkie-

leczenie rany

oparzeniowej

•leczenie blizn, przykurczy
•operacje odtwórcze

Oparzenia ciężkie-

zaburzenia

metaboliczne

• zaburzenia krążenia
• uszkodzenie nerek
• zaburzenia termoregulacji
• układ odpornościowy

Oparzenia ciężkie- inne

uszkodzenia

• oparzenia dróg oddechowych
• urazy- fala uderzeniowa
• zatrucie tlenkiem węgla;

cyjankiem (poliuretan, nylon)

• zatrucia chemiczne

Oparzenia dróg

oddechowych

• ocena pod kątem oparzenia dróg

oddechowych, wywiad w kierunku
wdychania dymu (u pacjentów z pożaru
w zamkniętym pomieszczeniu, z
zaburzeniami świadomości, sadza w
ślinie, oparzenia dookoła ust, chrypka
itd.)

 tlenoterapia, antybiotykoterapia,

intubacja

 unikać tracheostomii
 leczenie- oddziały intensywnej terapii

Oparzenia

elektrycznością

• łukiem elektrycznym- oparzenia termiczne
• z porażeniem prądem elektrycznym

badanie ogólne!
głębokie uszkodzenia tkanek miękkich (kości)
uszkodzenia naczyń, nerek
zaburzenia przewodzenia serca
zakrzepica
odległe powikłania
zawsze hospitalizacja