Prawo konstytucyjne

Współczesne teorie

kultury

Ćwiczenia II

Polityka kulturalna –

podmioty, modele,

instrumenty.

POLITYKA:

Orientacja formalno-prawna

–

działalność instytucji

państwowych, aparatu państwa

Orientacja funkcjonalna

–

polityka jako funkcja

systemu społecznego zapewniająca jego rozwój

poprzez rozwiązywanie konfliktów, wytwarzanie

decyzji, artykulację interesów, socjalizację

polityczną i komunikację polityczną.

Orientacja behawioralna

–

polityka definiowana w

kategoriach władzy, wpływu i konfliktu społecznego

(np. definicja systemu politycznego Roberta Dahla:

dowolny układ stosunków społecznych, w którym

występuje wyraźna obecność kontroli, wpływu,

władzy lub autorytetu

POLITYKA:

Orientacja racjonalna

– podejmowanie decyzji w

ramach procesu sprawowania władzy i gry o

władzę.

Orientacja postbehawioralna

– rozwiązywanie

konfliktów społecznych, służba społeczna służąca

zaspokajaniu potrzeb obywateli.

Orientacja podmiotowa

– koncentruje się na

podmiotach polityki.

Orientacja przedmiotowa

– podstawowym

przedmiotem polityki jest władza (Franciszek

Ryszka:

polityka jako planowe i zorganizowane

dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, która jest

instrumentem realizowania celów politycznych

POLITYKA:

Słownik Lindego (1858):



Nauka jak Rzeplitą rządzić i zachować wcale;



Nauka poznawania spraw i potrzeb państwa;



Roztropność podająca rządzącym środki do

wykonywania zamysłów przedsięwziętych;



Grzeczność, manierność obyczajów.

POLITYKA:

Słownik Orgelbranda (1861):



Sztuka rządzenia państwem i utrzymywania

stosunków z obcemi narodami;



Wiadomość o tym wszystkiem, co się

odnosi do rządu państwa i stosunków z

obcemi państwami;



Wypadki, interesa polityczne;



Przebiegłość, zręczność;



Grzeczność, obyczajność, dworność.

Słownik Karłowicza, Kryńskiego

i Niedźwieckiego (1908):



Sztuka rządzenia państwem,

utrzymywania i wyzyskiwania

stosunków z innymi państwami;



Nauka, wiadomości tyczące się takiej

polityki;



Zasada, system, taktyka – plan

postępowania osób rządzących w kraju.

POLITYKA:

Polityka kulturalna

Zarządzanie instytucjami kultury

–

sfera działalności władzy politycznej;

Proces kształtowania kultury

jednostek, wprowadzania do kultury;

Część składowa polityki społecznej

–

działalność zmierzająca do

zaspokojenia potrzeb kulturowych;

Zespół założeń

dotyczących kultury oraz

działań

władzy i innych podmiotów polityki

kulturalnej zmierzających do ich

realizacji

;

Ogół zasad i reguł

, którym podporządkowana

jest

działalność instytucji

publicznych i

prywatnych wpływających na

zinstytucjonalizowane

formy twórczości

oraz

rozpowszechnianie

treści oświatowych,

artystycznych, literackich i rozrywkowych;

Polityka kulturalna

Suma świadomych i ukierunkowanych przedsięwzięć i

działań (jak i brak odpowiedniego działania)

mających na celu zaspokojenie potrzeb kulturalnych

społeczeństwa poprzez maksymalne wykorzystanie

środków i dóbr, którymi społeczeństwo dysponuje w

danym okresie (definicja UNESCO).

Celowa, systematyczna ingerencja w sferę kultury

prowadzona dla osiągnięcia 4 zasadniczych celów:

•

Zachowania tożsamości kulturowej narodu;

•

Zapewnienia równego dostępu do kultury;

•

Promocji twórczości i wysokiej jakości dóbr i usług kulturalnych;

•

Zróżnicowania oferty kulturalnej w taki sposób, aby każda grupa społeczna

mogła w niej znaleźć coś dla siebie.

Polityka kulturalna

•

Decentralizacja procesów decyzyjnych

w dziedzinie kultury;

•

Uspołecznienie procesów decyzyjnych;

•

Jawność procesów decyzyjnych;

•

Subsydiarność;

•

Odejście od peryferyjnego usytuowania

kultury w administracji publicznej;

Zasady polityki

kulturalnej:

Podmiot polityki kulturalnej:

Zbiorowy lub indywidualny

uczestnik życia

politycznego

, podejmujący w sposób

względnie trwały świadome, suwerenne i

zaplanowane działania w sferze kultury.

Podmioty te

zmierzają do realizacji

określonych potrzeb, wartości i interesów o

charakterze kulturowym

poprzez

bezpośrednie

sprawowanie władzy, wpływ

na władzę

lub

uczestnictwo w procesie

kulturowym.

Podmioty polityki

kulturalnej:

J E D N O S T K O W E

(np. twórcy, naukowcy);

Z B I O R O W E

Państwo;

Organizacje międzynarodowe i transnarodowe;

Organizacje społeczne;

Partie polityczne;

Kościoły i ruchy religijne;

Podmioty polityki

kulturalnej:

Duże grupy społeczne

Partie polityczne

Organizacje społeczne

Elity władzy

Ośrodki wpływu

Jednostki

Instrumenty polityki

kulturalnej:

Ogół środków i sposobów działania zmierzających do

osiągnięcia celów o charakterze kulturowym

(E.

Wnuk-Lipiński)

Instrumenty prawne

Instrumenty ekonomiczne

Instrumenty kadrowe

Instrumenty perswazyjne

Modele polityki kulturalnej:

1. Zakres, stopień ingerencji

państwa w sferę kultury:



Model maksymalistyczny;



Model minimalistyczny;



Model mieszany.

Modele polityki kulturalnej:

2. Stopień centralizacji:



Model scentralizowany (Francja,

Grecja, Portugalia);



Model „pośredni” (Włochy, Hiszpania)



Model zdecentralizowany (Wielka

Brytania, Niemcy)

Modele polityki kulturalnej:

3. Stosowane formy interwencji państwa w sferę kultury:



Reglamentacyjny;



Woluntarystyczny;



Perswazyjny;



Dotujący;



Stymulujący.

Temat kolejnych zajęć:

Polityka kulturalna w okresie

transformacji ustrojowej.

Literatura:

Kultura polska w nowej sytuacji historycznej

, (red.) J. Damrosz,

Warszawa 1998;

Czerwiński M., Kostyrko T.,

Kultura polska w dekadzie przemian

Warszawa 1999.

M. Kaczmarczyk,

Transformacja polskiego systemu medialnego

w okresie przemian ustrojowych

, [w:]

Mosty. Antropologia.

Medioznawstwo

, (red.) M. Kaczmarczyk, Katowice 2004.

B. Dobek-Ostrowska,

Przemiana systemu medialnego w Polsce

po 1989

, [w:]

Współczesne systemy komunikowania

, (red.) B.

Dobek-Ostrowska, Wrocław 1998.

Document Outline