Współczesne teorie

Współczesne teorie

kultury

kultury

Ćwiczenia II

Ćwiczenia II

Polityka kulturalna –

Polityka kulturalna –

podmioty, modele,

podmioty, modele,

instrumenty.

instrumenty.

POLITYKA:

POLITYKA:

Orientacja formalno-prawna

Orientacja formalno-prawna

–

–

działalność instytucji

działalność instytucji

państwowych, aparatu państwa

państwowych, aparatu państwa

Orientacja funkcjonalna

Orientacja funkcjonalna

–

–

polityka jako funkcja

polityka jako funkcja

systemu społecznego zapewniająca jego rozwój

systemu społecznego zapewniająca jego rozwój

poprzez rozwiązywanie konfliktów, wytwarzanie

poprzez rozwiązywanie konfliktów, wytwarzanie

decyzji, artykulację interesów, socjalizację

decyzji, artykulację interesów, socjalizację

polityczną i komunikację polityczną.

polityczną i komunikację polityczną.

Orientacja behawioralna

Orientacja behawioralna

–

–

polityka definiowana w

polityka definiowana w

kategoriach władzy, wpływu i konfliktu społecznego

kategoriach władzy, wpływu i konfliktu społecznego

(np. definicja systemu politycznego Roberta Dahla:

(np. definicja systemu politycznego Roberta Dahla:

dowolny układ stosunków społecznych, w którym

dowolny układ stosunków społecznych, w którym

występuje wyraźna obecność kontroli, wpływu,

występuje wyraźna obecność kontroli, wpływu,

władzy lub autorytetu

władzy lub autorytetu

.)

.)

POLITYKA:

POLITYKA:

Orientacja racjonalna

Orientacja racjonalna

– podejmowanie decyzji w

– podejmowanie decyzji w

ramach procesu sprawowania władzy i gry o

ramach procesu sprawowania władzy i gry o

władzę.

władzę.

Orientacja postbehawioralna

Orientacja postbehawioralna

– rozwiązywanie

– rozwiązywanie

konfliktów społecznych, służba społeczna służąca

konfliktów społecznych, służba społeczna służąca

zaspokajaniu potrzeb obywateli.

zaspokajaniu potrzeb obywateli.

Orientacja podmiotowa

Orientacja podmiotowa

– koncentruje się na

– koncentruje się na

podmiotach polityki.

podmiotach polityki.

Orientacja przedmiotowa

Orientacja przedmiotowa

– podstawowym

– podstawowym

przedmiotem polityki jest władza (Franciszek

przedmiotem polityki jest władza (Franciszek

Ryszka:

Ryszka:

polityka jako planowe i zorganizowane

polityka jako planowe i zorganizowane

dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, która jest

dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, która jest

instrumentem realizowania celów politycznych

instrumentem realizowania celów politycznych

.)

.)

POLITYKA:

POLITYKA:

Słownik Lindego (1858):

Słownik Lindego (1858):



Nauka jak Rzeplitą rządzić i zachować wcale;

Nauka jak Rzeplitą rządzić i zachować wcale;



Nauka poznawania spraw i potrzeb państwa;

Nauka poznawania spraw i potrzeb państwa;



Roztropność podająca rządzącym środki do

Roztropność podająca rządzącym środki do

wykonywania zamysłów przedsięwziętych;

wykonywania zamysłów przedsięwziętych;



Grzeczność, manierność obyczajów.

Grzeczność, manierność obyczajów.

POLITYKA:

POLITYKA:

Słownik Orgelbranda (1861):

Słownik Orgelbranda (1861):



Sztuka rządzenia państwem i utrzymywania

Sztuka rządzenia państwem i utrzymywania

stosunków z obcemi narodami;

stosunków z obcemi narodami;



Wiadomość o tym wszystkiem, co się

Wiadomość o tym wszystkiem, co się

odnosi do rządu państwa i stosunków z

odnosi do rządu państwa i stosunków z

obcemi państwami;

obcemi państwami;



Wypadki, interesa polityczne;

Wypadki, interesa polityczne;



Przebiegłość, zręczność;

Przebiegłość, zręczność;



Grzeczność, obyczajność, dworność.

Grzeczność, obyczajność, dworność.

Słownik Karłowicza, Kryńskiego

Słownik Karłowicza, Kryńskiego

i Niedźwieckiego (1908):

i Niedźwieckiego (1908):



Sztuka rządzenia państwem,

Sztuka rządzenia państwem,

utrzymywania i wyzyskiwania

utrzymywania i wyzyskiwania

stosunków z innymi państwami;

stosunków z innymi państwami;



Nauka, wiadomości tyczące się takiej

Nauka, wiadomości tyczące się takiej

polityki;

polityki;



Zasada, system, taktyka – plan

Zasada, system, taktyka – plan

postępowania osób rządzących w kraju.

postępowania osób rządzących w kraju.

POLITYKA:

POLITYKA:

Polityka kulturalna

Polityka kulturalna

Zarządzanie instytucjami kultury

Zarządzanie instytucjami kultury

–

–

sfera działalności władzy politycznej;

sfera działalności władzy politycznej;

Proces kształtowania kultury

Proces kształtowania kultury

jednostek, wprowadzania do kultury;

jednostek, wprowadzania do kultury;

Część składowa polityki społecznej

Część składowa polityki społecznej

–

–

działalność zmierzająca do

działalność zmierzająca do

zaspokojenia potrzeb kulturowych;

zaspokojenia potrzeb kulturowych;

Zespół założeń

Zespół założeń

dotyczących kultury oraz

dotyczących kultury oraz

działań

działań

władzy i innych podmiotów polityki

władzy i innych podmiotów polityki

kulturalnej zmierzających do ich

kulturalnej zmierzających do ich

realizacji

realizacji

;

;

Ogół zasad i reguł

Ogół zasad i reguł

, którym podporządkowana

, którym podporządkowana

jest

jest

działalność instytucji

działalność instytucji

publicznych i

publicznych i

prywatnych wpływających na

prywatnych wpływających na

zinstytucjonalizowane

zinstytucjonalizowane

formy twórczości

formy twórczości

oraz

oraz

rozpowszechnianie

rozpowszechnianie

treści oświatowych,

treści oświatowych,

artystycznych, literackich i rozrywkowych;

artystycznych, literackich i rozrywkowych;

Polityka kulturalna

Polityka kulturalna

Suma świadomych i ukierunkowanych przedsięwzięć i

Suma świadomych i ukierunkowanych przedsięwzięć i

działań (jak i brak odpowiedniego działania)

działań (jak i brak odpowiedniego działania)

mających na celu zaspokojenie potrzeb kulturalnych

mających na celu zaspokojenie potrzeb kulturalnych

społeczeństwa poprzez maksymalne wykorzystanie

społeczeństwa poprzez maksymalne wykorzystanie

środków i dóbr, którymi społeczeństwo dysponuje w

środków i dóbr, którymi społeczeństwo dysponuje w

danym okresie (definicja UNESCO).

danym okresie (definicja UNESCO).

Celowa, systematyczna ingerencja w sferę kultury

Celowa, systematyczna ingerencja w sferę kultury

prowadzona dla osiągnięcia 4 zasadniczych celów:

prowadzona dla osiągnięcia 4 zasadniczych celów:

•

Zachowania tożsamości kulturowej narodu;

Zachowania tożsamości kulturowej narodu;

•

Zapewnienia równego dostępu do kultury;

Zapewnienia równego dostępu do kultury;

•

Promocji twórczości i wysokiej jakości dóbr i usług kulturalnych;

Promocji twórczości i wysokiej jakości dóbr i usług kulturalnych;

•

Zróżnicowania oferty kulturalnej w taki sposób, aby każda grupa społeczna

Zróżnicowania oferty kulturalnej w taki sposób, aby każda grupa społeczna

mogła w niej znaleźć coś dla siebie.

mogła w niej znaleźć coś dla siebie.

Polityka kulturalna

Polityka kulturalna

•

Decentralizacja procesów decyzyjnych

Decentralizacja procesów decyzyjnych

w dziedzinie kultury;

w dziedzinie kultury;

•

Uspołecznienie procesów decyzyjnych;

Uspołecznienie procesów decyzyjnych;

•

Jawność procesów decyzyjnych;

Jawność procesów decyzyjnych;

•

Subsydiarność;

Subsydiarność;

•

Odejście od peryferyjnego usytuowania

Odejście od peryferyjnego usytuowania

kultury w administracji publicznej;

kultury w administracji publicznej;

Zasady polityki

Zasady polityki

kulturalnej:

kulturalnej:

Podmiot polityki kulturalnej:

Podmiot polityki kulturalnej:

Zbiorowy lub indywidualny

Zbiorowy lub indywidualny

uczestnik życia

uczestnik życia

politycznego

politycznego

, podejmujący w sposób

, podejmujący w sposób

względnie trwały świadome, suwerenne i

względnie trwały świadome, suwerenne i

zaplanowane działania w sferze kultury.

zaplanowane działania w sferze kultury.

Podmioty te

Podmioty te

zmierzają do realizacji

zmierzają do realizacji

określonych potrzeb, wartości i interesów o

określonych potrzeb, wartości i interesów o

charakterze kulturowym

charakterze kulturowym

poprzez

poprzez

bezpośrednie

bezpośrednie

sprawowanie władzy, wpływ

sprawowanie władzy, wpływ

na władzę

na władzę

lub

lub

uczestnictwo w procesie

uczestnictwo w procesie

kulturowym.

kulturowym.

Podmioty polityki

Podmioty polityki

kulturalnej:

kulturalnej:

J E D N O S T K O W E

J E D N O S T K O W E

(np. twórcy, naukowcy);

(np. twórcy, naukowcy);

Z B I O R O W E

Z B I O R O W E

Państwo;

Państwo;

Organizacje międzynarodowe i transnarodowe;

Organizacje międzynarodowe i transnarodowe;

Organizacje społeczne;

Organizacje społeczne;

Partie polityczne;

Partie polityczne;

Kościoły i ruchy religijne;

Kościoły i ruchy religijne;

Podmioty polityki

Podmioty polityki

kulturalnej:

kulturalnej:

Duże grupy społeczne

Duże grupy społeczne

Partie polityczne

Partie polityczne

Organizacje społeczne

Organizacje społeczne

Elity władzy

Elity władzy

Ośrodki wpływu

Ośrodki wpływu

Jednostki

Jednostki

Instrumenty polityki

Instrumenty polityki

kulturalnej:

kulturalnej:

Ogół środków i sposobów działania zmierzających do

Ogół środków i sposobów działania zmierzających do

osiągnięcia celów o charakterze kulturowym

osiągnięcia celów o charakterze kulturowym

(E.

(E.

Wnuk-Lipiński)

Wnuk-Lipiński)

Instrumenty prawne

Instrumenty prawne

Instrumenty ekonomiczne

Instrumenty ekonomiczne

Instrumenty kadrowe

Instrumenty kadrowe

Instrumenty perswazyjne

Instrumenty perswazyjne

Modele polityki kulturalnej:

Modele polityki kulturalnej:

1. Zakres, stopień ingerencji

1. Zakres, stopień ingerencji

państwa w sferę kultury:

państwa w sferę kultury:



Model maksymalistyczny;

Model maksymalistyczny;



Model minimalistyczny;

Model minimalistyczny;



Model mieszany.

Model mieszany.

Modele polityki kulturalnej:

Modele polityki kulturalnej:

2. Stopień centralizacji:

2. Stopień centralizacji:



Model scentralizowany (Francja,

Model scentralizowany (Francja,

Grecja, Portugalia);

Grecja, Portugalia);



Model „pośredni” (Włochy, Hiszpania)

Model „pośredni” (Włochy, Hiszpania)



Model zdecentralizowany (Wielka

Model zdecentralizowany (Wielka

Brytania, Niemcy)

Brytania, Niemcy)

Modele polityki kulturalnej:

Modele polityki kulturalnej:

3. Stosowane formy interwencji państwa w sferę kultury:

3. Stosowane formy interwencji państwa w sferę kultury:



Reglamentacyjny;

Reglamentacyjny;



Woluntarystyczny;

Woluntarystyczny;



Perswazyjny;

Perswazyjny;



Dotujący;

Dotujący;



Stymulujący.

Stymulujący.

Temat kolejnych zajęć:

Temat kolejnych zajęć:

Polityka kulturalna w okresie

Polityka kulturalna w okresie

transformacji ustrojowej.

transformacji ustrojowej.

Literatura:

Literatura:

Kultura polska w nowej sytuacji historycznej

Kultura polska w nowej sytuacji historycznej

, (red.) J. Damrosz,

, (red.) J. Damrosz,

Warszawa 1998;

Warszawa 1998;

Czerwiński M., Kostyrko T.,

Czerwiński M., Kostyrko T.,

Kultura polska w dekadzie przemian

Kultura polska w dekadzie przemian

,

,

Warszawa 1999.

Warszawa 1999.

M. Kaczmarczyk,

M. Kaczmarczyk,

Transformacja polskiego systemu medialnego

Transformacja polskiego systemu medialnego

w okresie przemian ustrojowych

w okresie przemian ustrojowych

, [w:]

, [w:]

Mosty. Antropologia.

Mosty. Antropologia.

Medioznawstwo

Medioznawstwo

, (red.) M. Kaczmarczyk, Katowice 2004.

, (red.) M. Kaczmarczyk, Katowice 2004.

B. Dobek-Ostrowska,

B. Dobek-Ostrowska,

Przemiana systemu medialnego w Polsce

Przemiana systemu medialnego w Polsce

po 1989

po 1989

, [w:]

, [w:]

Współczesne systemy komunikowania

Współczesne systemy komunikowania

, (red.) B.

, (red.) B.

Dobek-Ostrowska, Wrocław 1998.

Dobek-Ostrowska, Wrocław 1998.

Dziękuję za uwagę!

Dziękuję za uwagę!