1

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Andrzej Marjański

http://www.swspiz.pl/prv/amarjanski

Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi

2007

PODSTAWY

PODSTAWY

ZARZĄDZANIA

ZARZĄDZANIA

wykład

wykład

ORGANIZACJA

i JEJ OTOCZENIE

2

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

„Stawianie nowych
pytań, ukazywanie
nowych możliwości,
rozpatrywanie starych
problemów z nowego
punktu widzenia wymaga
twórczej wyobraźni
i oznacza prawdziwy
postęp w
nauce.”

Albert Einstein

3

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Codziennie mijamy wiele budynków w różnymi szyldami.

W wielu przypadkach domyślamy się, co kryje się pod ich
nazwami

Ale spotykamy również nazwy różnych instytucji,
brzmiące tajemniczo, które nic nam nie mówią

Często także używamy określenia „fatalna organizacja”
lub „brak tu organizacji”.

ORGANIZACJA

Pojęcie organizacji ma różne znaczenia

4

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

CZYM JEST ORGANIZACJA?

Źródła wyrazu organizacja

• greka –

organizo

– tworzyć całość, porządkowanie

całości

• łacina –

organum

– organ, nieodrodny element

Definicji organizacji jest tak wiele, jak wielu

jest autorów akcentujących różne jej cechy i

aspekty funkcjonowania.

W rezultacie, żadna z istniejących

definicji nie jest w pełni

satysfakcjonująca.

(M. Bielski)

5

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Termin „organizacja”

Używany jest w trzech znaczeniach:



rzeczowym (podmiotowym)

–

organizacja jako

charakterystyczny obiekt, niekoniecznie materialny, ale
dający się wyodrębnić (np. szkoła, sąd); rzecz
zorganizowana



atrybutowym-

cecha pewnych zbiorowości

(zorganizowanie) danych obiektów; szczególny rodzaj
stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości:
stosunek ten polega na tym, iż części
współprzyczyniają się do powodzenia całości



czynnościowym-

proces organizowania, nieustanne

wprowadzanie określonego porządku lub chaosu.
Tworzenie lub przekształcanie zorganizowanych
całości.

6

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Definiowanie pojęcia

organizacji

M. Kostera – w tradycyjnym rozumieniu można
organizację pojmować jako:

System złożony z ludzi, technologii,

posiadających własną strukturę i dążący do celu;

(..) jest systemem otwartym – uczestniczy w

stałej wymianie z otoczeniem

R.W. Griffin:

Organizacja to grupa ludzi, którzy współpracują ze
sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby
osiągnąć pewien zestaw celów.

7

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

ORGANIZACJA – pojęcie

ORGANIZACJA

– jest otwartym systemem

społeczno technicznym, zorientowanym
celowo i mającym określoną strukturę (sposób
uporządkowania)

(M.Bielski)

Elementy organizacji (podsystemy)

wszystkie są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie
wpływające-

cele , struktura, ludzie, technika

8

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Termin „organizacja”

Organizacja stwarza różne warunki kreowania
potrzeb i ich zaspokojenia



organizacja zaspokaja potrzeby człowieka w

przedziale wewnętrznym (pracownicy) i zewnętrznym
(klienci)



człowiek przystosowuje się do potrzeb organizacji

(dobrowolnie lub przymusowo)



organizacje przystosowują się do otoczenia

9

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja



to grupa ludzi, mająca wspólny cel, zadania, plan i

program



to planowa koordynacja działań grupy ludzi, dla

osiągnięcia wspólnych, jasno określonych celów, za
pomocą podziału pracy i funkcji oraz hierarchii
władzy i odpowiedzialności.

10

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ



TWORZENIE KARIER

Zapewnia pracownikom źródło utrzymania,
umożliwiając równocześnie osiągnięcie osobistego
zadowolenia i samorealizację

Trzy funkcje organizacji



OSIĄGANIE CELÓW

Przezwyciężając granice możliwości jednostek,
umożliwia realizację celów, których samodzielne
osiągnięcie byłoby trudniejsze lub wręcz niemożliwe.



PRZECHOWYWANIE WIEDZY

Gromadzi i chroni wiedzę cywilizacji,
opracowuje też nowe i skuteczniejsze metody
działania

11

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Elementy organizacji

(podsystemy)

Cele-

realizowane przez organizację i

wynikających stąd konkretnych zadań.

Ludzie-

wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi

dążeniami i wzorcami zachowania.

Wyposażenie

- materiałowo-techniczne i

technologiczne oraz określone zasady
posługiwania się nimi.

Formalna struktura

- czyli przyjęte zasady

podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy
i związanej z nią odpowiedzialności oraz
informacji.

12

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Cechy organizacji



są tworami człowieka (artefektami), stworzonymi
dla wykonywania określonego celu (celów), a
zatem są celowo zorientowane.



w skład organizacji wchodzą ludzie, stanowiący ich
niezbędny element oraz środki rzeczowe
(aparatura), którymi ci ludzie posługują się w
swych działaniach.



są systemami zachowującymi się rozmyślnie,
zdolnymi do korygowania, a nawet zmiany
pierwotnie wyznaczonych celów.



są wyodrębnione z otoczenia, a równocześnie
otwarte, czerpią z otoczenia: ludzi, materię,
energię, informacje i wartości, przekazują do
otoczenia: dobra usługi, informacje, wartości

.

13

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Cechy organizacji c.d.



są ustrukturalizowane i zhierarchizowane w

podwójnym znaczeniu: zawierania się podsystemów w

systemie (inkluzji) oraz podporządkowania jednych

ludzi i komórek organizacyjnych innym.



mają wyodrębniony człon kierowniczy sterujący ich

funkcjonowaniem i rozwojem.



organizacje utrwalają sposoby zachowania ludzi i

zasady ich współdziałania (strukturę) w drodze

formalizacji.



są systemami samoorganizującymi się, zdolnymi do

podnoszenia stopnia swego wewnętrznego

uporządkowania

(negatywnej entropii).

14

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Cechy organizacji c.d.

są stabilne, zdolne do utrzymywania równowagi

dzięki procesom

homeostazy lub ekspansji

.

są

ekwifinalne

, zdolne do osiągania tych samych

rezultatów różnymi drogami i wychodząc z różnych

stanów początkowych.

(M.Bielski, Podstawy teorii organizacji i zarządzania)

15

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Podział organizacji w zależności od

funkcji jaką spełniają w

społeczeństwie



Administracyjne

– militarne, policyjne, lokalne,

ogólnopaństwowe, globalne



Gospodarcze

– nastawione na zysk

działające w oparciu o zaspokajanie potrzeb
materialnych



Społeczne

– stowarzyszenia, partie polityczne,

związki zawodowe



Religijne

– kościoły, klasztory, związki

wyznaniowe



Typu „

non-profit

” – służące zaspokajaniu

potrzeb społeczeństwa

16

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Cechy
„organizacyjności”



cel



łączność pomiędzy poszczególnymi podmiotami

działania



współdziałanie członków organizacji do

powodzenia całości zorganizowanej



granice wyodrębnienia organizacji od innych w

otoczeniu



powtarzalność działań służących realizacji celów

17

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Wadliwe działanie jednego z tych

elementów powoduje niesprawne

działanie całości organizacji

Czyli

Organizacja jest racjonalnym

współdziałaniem pewnej liczby osób, z

myślą o uzyskaniu jasno określonego

wspólnego celu, dzięki specjalizacji

wykonywanych funkcji oraz ustalenie

hierarchii znaczenia i odpowiedzialności

Cechy
„organizacyjności”

18

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja gospodarcza



system stale otwarty



współdziałający ze środowiskiem, z którego

wyprowadza:



surowce



ludzi



energię



informację



aby wytworzyć wyroby i usługi, zwracane następnie

środowisku, zgodnie z jego potrzebami.

19

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo

jest organizacją gospodarczą

jest organizacją gospodarczą

funkcjonującą w określonym otoczeniu,

funkcjonującą w określonym otoczeniu,

realizującą komercyjnie określone

realizującą komercyjnie określone

zadania (najczęściej gospodarcze) w

zadania (najczęściej gospodarcze) w

sposób samodzielny i niezależny, zgodnie

sposób samodzielny i niezależny, zgodnie

z zasadą legalności i gospodarności

z zasadą legalności i gospodarności

ekonomicznej

ekonomicznej

20

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja jako system



każda organizacja jest systemem, w którym każdy

element ma swoje określone i ograniczone cele



zadanie systemu zarządzania odnosi się do

integracji składających się na ten system elementów

Podział systemów wg A.D. Halla



systemy naturalne (spotykane w przyrodzie) i

zbudowane przez człowieka



systemy fizyczne (techniczne) i niefizyczne

(instytucje, organizacje społeczne itd.)

21

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja gospodarcza jako

system



istotną cechą przedsiębiorstwa jako systemu

jest to że działa w otoczeniu, czyli określonym
środowisku stanowiącym całokształt warunków, na
które składa się środowisko naturalne, polityczne,
ekonomiczne i społeczno-organizacyjne. Z tym
środowiskiem wchodzą w związki, ulegają pod jego
wpływem zmianom a także oddziaływują na niego



organizacje są systemami otwartymi – stale

prowadzą wymianę energii i informacji z otoczeniem.
Wytwarzane produkty są przyjmowane przez
otoczenie, a otoczenie zaopatruje organizację w
materialne i pozamaterialne czynniki umożliwiające
jej kontynuowanie i ewentualne rozszerzenie
działalności.

22

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja gospodarcza jako

system



organizacje są uporządkowanymi w określony

sposób systemami społeczno-technicznymi i posiadają
cechy:



cel (funkcja) – stanowiące podstawę ich istnienia



wejścia – surowce, materiały, informacje, energia,

zasoby finansowe, praca żywa



wyjścia – wyroby i usługi stanowiące rezultat

przetwarzania zasobów w toku pracy



kolejność postępowania w procesie transformacji

wejść na wyjścia wyrażająca się w procesach pracy



otoczenie



źródła fizyczne – umożliwiające transformację wejść

na wyjścia tj. maszyny, narzędzia, urządzenia itd.



ludzie stanowiący podstawowy czynnik współdziałania

wszystkich wyżej wymienionych cech systemu

23

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Organizacja gospodarcza jako system



organizacje są systemami złożonymi w różnych

jednostek o wielu odmianach i przeznaczeniu



zdolność przedsiębiorstwa do usprawniania i

udoskonalania w wyniku podjęcia odpowiednich
działań, wykonywanych przez specjalistów
wykorzystujących odpowiednią wiedzę i stosowane
narzędzia badawcze i projektowe, którymi są w
naszym przypadku techniki organizatorskie

Żadne przedsiębiorstwo nie może prawidłowo

działać bez tak istotnego komponentu jakim jest

podsystem Organizacji i Zarządzania

24

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Otoczenie organizacji

System silnie z nią powiązany, który istotnie

wpływa na organizację i na który ona

oddziaływuje

Każda organizacja ma otoczenie zewnętrzne

i wewnętrzne.

Otoczenie organizacji to to, co znajduje się na

Otoczenie organizacji to to, co znajduje się na

zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje

zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje

na nią.

na nią.

Otoczenie podlega ciągłym zmianom.

Otoczenie podlega ciągłym zmianom.

Kto lepiej „odczyta" przyszłe stany otoczenia

Kto lepiej „odczyta" przyszłe stany otoczenia

ten ma większe szansę na sukces.

ten ma większe szansę na sukces.

25

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Składają się na nie dwie warstwy



Otoczenie ogólne

– czynniki bliżej nie

sprecyzowane ale wpływające na działalność
organizacji:



Gospodarczo ekonomiczne



Techniczno-technologiczne (komputeryzacja,

automatyzacja, redukcja zatrudnienia)



Polityczno-prawne



Międzynarodowe (w tym UE)



Demograficzne



Społeczno – socjalno - kulturowe



Dostępności zasobów

Otoczenie zewnętrzne organizacji

Otoczenie zewnętrzne – wszystko poza

organizacja, co może na nią oddziaływać

26

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Otoczenie zewnętrzne

organizacji



otoczenie celowe

– konkretne organizacje lub grupy,

które mogą wpływać na organizację



Konkurenci



Klienci



Dostawcy



Odbiorcy



Rynek pracy – pracownicy



Właściciele



Strategiczni sojusznicy

27

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Otoczenie zewnętrzne organizacji

Organizacja nie dostosowuje się biernie do otoczenia,

lecz wpływa na nie zgodnie z własnymi interesami, w

toczeniu można wyróżnić tę część, na którą org. może

wpływać –otoczenie sterowane, oraz tę część na

którą nie ma ona wpływu – otoczenie niesterowane

28

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ Podstawy Zarządzania -wykład. 2

Otoczenie wewnętrzne organizacji

Otoczenie wewnętrzne składa się z:



Zarządu organizacji



Pracowników



Tożsamości



Kultury – jako szczególnego elementu, którego

znaczenie jest bardzo duże.

Kluczowym kryterium pozwalającym ocienić, jak
organizacja radzi sobie w stosunkach z
otoczeniem, jest poziom jej skuteczności.

Typy otoczenia

Proste – złożone

Stałe – zmienne

29

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

OTOCZENIE

misja
cele
zadani
a

hierarchia
schemat
organizacyjny
zakres czynności
instrukcje

motywacja
postawy
kwalifikacje
umiejętności
predyspozycj
e
stosunki
międzyludzki
e

know-how
wytwarzanie

przetwarza
nie danych

cele i
zadania

ludzie

technika

struktura
organizacyjn
a

Segmenty otoczenia wg K. Bolesty-Kukułki

Organizacja jako system

społeczno-techniczny

30

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Organizacja

Otoczenie

wewnętrzne

zarząd

pracownicy

kultura

klienci

dostawcy

regulatorzy

związki
zawodowe

właściciele

inne
podmioty

konkurenci

obszar
ekonomiczny

obszar

międzynarodowy

obszar

polityczno-
prawny

obszar
demograficzny

obszar

technologiczny

obszar

społeczn

y

ORGANIZACJA I JEJ OTOCZENIE

31

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Mała

niepewność

Umiarkowana

niepewność

Umiarkowna

niepewność

Duża

niepewność

Stopień zmienności

Dynamiczne

Stabilne

Złożone

Proste

S

to

p

ie

ń

je

d

n

o

ro

d

n

o

śc

i

Zmiany otoczenia, złożoność i

niepewność

32

Andrzej Marjański – Katedra Zarządzania SWSPiZ

Pytania ?

Nie ?

A szkoda !

To do zobaczenia…