Najczęstsze wady kolan i

stóp

mgr Dorota Amanowicz

Staw kolanowy

Największy staw ustroju ludzkiego.
Na skutek ewolucyjnego rozrostu kości
piszczelowej i inwolucji kości strzałkowej,
powstał staw łączący dwie kości - staw udowo-
piszczelowy (pomijając rzepkę).
Do stawu kolanowego zalicza się również staw
udowo- rzepkowy oraz staw piszczelowo-
strzałkowy.
W stawie kolanowym odbywają się ruchy
zgięciowo-wyprostne oraz rotacyjne. Ruch
obrotowy fizjologicznie dokonuje się tylko
podczas zgięcia kolana.
Staw kolanowy ze względu na pełnioną funkcję,
posiada bardzo silnie rozbudowany aparat
więzadłowy.

Powierzchnie stawowe tworzą

wypukłe kłykcie kości udowej

(główka stawowa) ślizgające się po

wklęsłych powierzchniach kłykci

kości piszczelowej (panewka

stawowa).

Ruchy ułatwia maź stawowa

wydzielana przez błonę wyścielającą

jamę stawu.

Dodatkowym zabezpieczeniem

stabilizującym oraz pełniącym rolę

amortyzatora drgań są łąkotki,

położone na powierzchni stawowej

kości piszczelowej.

Jedynym zwierzęciem, które ma

cztery stawy kolanowe, jest słoń.

Ustawienie kolan a-kolana proste,

b- kolana koślawe, c-kolana szpotawe.

Kolana koślawe

Wada może być wrodzona lub nabyta.

Najczęściej wyróżnia się: koślawość wrodzoną,

pokrzywiczą, idiopatyczną, porażeniową,

pozapalną, pourazową.

W kolanach koślawych oś podudzia tworzy z

osią uda kąt otwarty na zewnątrz, a kostki

przyśrodkowe, przy wyprostowanych i zwartych

kolanach, są oddalone od siebie o ponad 5

centymetrów.

Za fizjologiczną koślawość uważa się

odchylenie od osi przeciętnie 2-3 centymetrów,

ale nie większą niż 5 centymetrów.

Kolano koślawe.

W koślawości kolan występują:

• zmiany kostne (skrzywienie kości udowej
lub piszczelowej, przerost w stawie
kolanowym)

•mięśniowo-wiązadłowe, w wyniku których
istnieje predyspozycja do zwichnięcia
rzepki.

Jeśli wada jest silnie wyrażona po jednej

stronie lub jest jednostronna może

wytworzyć się skolioza w odcinku

lędźwiowym.

Kolano koślawe statyczne – współistnieje ze

stopą płasko-koślawą, z otyłością.

Przyczyna – zużycie chrząstki, zmiany

zwyrodnieniowe i wgniatanie kłykci
bocznych

Kolana szpotawe

W tym zniekształceniu kończyny dolne są

skręcone do wewnątrz, występuje

nadwyprost w stawach kolanowych, mięsnie

wewnętrznej strony kończyn dolnych ulegają

skróceniu, a po stronie zewnętrznej

nadmiernie rozciągają się. Oś podudzia

tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz.

Kolano szpotawe.

Wielkość odchylenia mierzy się w

centymetrach, rozstępem między

kłykciami przyśrodkowymi przy

stopach zwartych. Szpotawość kolan

występuje najczęściej przy

nadwadze, przy krzywicy, u dzieci

zbyt wcześnie rozpoczynających

stanie, długo siedzących „po

turecku”,

Zdrowe stopy są ważnym elementem

zdrowia całego organizmu. Stopy chore,

zniekształcone utrudniają poruszanie się,

sprawiają ból i wpływają na zmęczenie.

Stopa ładna – to stopa przede

wszystkim zdrowa.

Stopa swoją budową i funkcją przystosowana

jest do:

•dźwigania i elastycznego przenoszenia
ciężaru ciała w czasie chodu,

• amortyzowania wstrząsów powstających w
czasie poruszania się (hamowanie
przyśpieszenia kończyny, uderzanie pięty o
podłoże).

Prawidłowo wysklepiona stopa dotyka podłoża

trzema fizjologicznymi punktami podparcia:

piętą, głową pierwszej i głową piątej kości

śródstopia – trójkąt podparcia.

Fizjologiczne punkty podparcia.

Między tymi punktami przebiegają główne

łuki stopy: podłużny przyśrodkowy,

podłużny boczny i poprzeczny przedni.

Łuk podłużny przyśrodkowy (dynamiczny)

zaczyna się na guzie piętowym, obejmuje

kość łódkowatą, I klinową i kończy się na

głowie I kości śródstopia. Szczyt łuku

oddalony od podłoża ok. 2,5cm

Łuk podłużny boczny (statyczny) biegnie od

guza kości piętowej przez kość sześcienną do

głowy V kości śródstopia. Szczyt – 0,5 cm

Łuk poprzeczny przedni jest utworzony przez

głowy pięciu kości śródstopia.

Płaskostopie podłużne

• Stan w którym obniżone jest

sklepienie podłużne stopy

dynamiczne i statyczne.

Płaskostopie poprzeczne

• Stan w którym obniżone jest

sklepienie poprzeczne stopy

dynamiczne i statyczne.

• Najczęściej dotyczy kobiet chodzących na

wysokich obcasach – przesuwa linię nacisku

ku przodowi nadmiernie obciążając łuk

Zniekształcenia stopy:

a-stopa końska, b- stopa piętowa,

c-stopa szpotawa, d-stopa płaska,

e- stopa płasko-koślawa, f- stopa wydrążona.

Stopa płaska

(płaskostopie czynnościowe)

• Stopa posiada niski lub obniżający się łuk

podłużny, który jest wynikiem niewydolności

układu mięśniowo-wiązadłowego. Przeciążenie

stopy spotęgowane niewydolnością jej układu

doprowadza do zniekształceń, bolesności oraz

zaburzenia funkcji.

• Płaskostopie jest jednym z bardziej

powszechnych dolegliwości stóp. W młodszym

wieku szkolnym nie musi dostarczać bodźców

bólowych, jednak zaniedbanie i brak korektywy

może nieść odległe, negatywne skutki.

Stopa płasko-koślawa

Istotą tego zniekształcenia jest ustawienie w

nawróceniu kości stępu oraz obniżenie sklepienia

podłużnego stopy, najczęściej na tle

niewydolności statycznej.

Powstają w wyniku niewydolności układu

dynamicznego mięśniowego i więzadłowo-

torebkowego i występują w postaci odchyleń osi

pionowej kości piętowej na zewnątrz większych

niż 5 stopni z jednoczesnym obniżeniem

sklepienia stopy.

Przyczyny: osłabienie siły mm po unieruchomieniu,

wiotkość więzadeł i torebek w np. chorobach

układowych tk. łącznej, otyłość, nadwaga,

długotrwała pozycja stojąca, wada wrodzona

Stopa szpotawa

Jest odwrotnością stopy płasko-

koślawej. Charakteryzuje się

skręceniem pięty do wewnątrz i

oparciem jej na krawędzi

zewnętrznej.

Stopa wydrążona

• Zniekształcenie charakteryzuje się

nadmiernym wysklepieniem, w odcinku

między guzem a głowami kości śródstopia,

przy równoczesnym skróceniu tego

odcinka. Nadmiernemu wysklepieniu stopy

towarzyszy szponowate ustawienie palców

i skrócenie rozcięgna podeszwowego.

Zniekształcenie powoduje skrócenie stopy.

• Przyczyną tej wady są anomalie w obrębie

dolnego odcinka rdzenia kręgowego oraz

zaburzenia równowagi mięśniowej.

Stopa koślawa

• Odchylenie kości piętowej na

zewnątrz od osi pionowej większej
niż 5 stopni.

Stopa końska

• Utrwalone ustawienie stopy w zgięciu

podeszwowym.

• Porażenie mm prostowników

Stopa końsko-szpotawa

• Ustawienie w zgięciu podeszwowym,

odwróceniu, przywiedzeniu z wydrążeniem

• Zewnętrzny brzeg wypukły a wewnętrzny

uniesiony i skrócony

• Porażenie mięśni, wada wrodzona,

Stopa piętowa

• Utrwalone ustawienie stopy w przeproście

grzbietowym.

• Wada wrodzona, porażenie mm zginaczy,

następstwo choroby Heinego - Medina

Paluch koślawy

• Zniekształcenie polega na odchyleniu na zewnątrz

palucha stopy większym niż 5 stopni . Często

paluch zachodzi na palec 2 stopy. Jest to

zniekształcenie często wtórne do płaskostopia

poprzecznego.

• Uraz, zapalenie stawu palucha, wrodzone

osłabienie stawu środstopno-paliczkowego palucha,

niewłaściwe obuwie

Palec młotkowaty

• Często towarzyszy paluchowi koślawemu

• Nierównowaga mięśniowa palców ustawia palec

nad pozostałymi a a końcowy staw zgina się w dół

• Ścięgna i więzadła kurczą się pociągając palec w tył