Instytucje totalne

• Każda organizacja społeczna, w której prowadzi

się działalność, angażuje część czasu i aktywności
swoich członków stwarzając im, ich własny świat.
Ten świat nakłania do przyjmowania przez nich
pewnych

reguł

postępowania,

samo

ograniczających dowolność zachowań.

• Istnieje grupa instytucji, stwarzających większe

ograniczenia niż inne z nich. Ten ograniczający
charakter uzewnętrznia się w widocznych cechach
tych instytucji jakimi są: bramy, kraty, zamknięte
drzwi, strażnicy, funkcjonowanie na odludziu.

Typy instytucji

totalnych

• instytucje opieki nad osobami niedołężnymi i

nieszkodliwymi dla społeczeństwa;

• instytucje opieki nad osobami niezdolnymi do

samodzielnego troszczenia się o siebie i choć nie z
ich winy, niebezpiecznymi dla społeczeństwa;

• instytucje

chroniące

społeczeństwo

przed

szkodzeniem mu w świadomy sposób;

• instytucje o charakterze czysto instrumentalnym;
• instytucje dla ludzi dobrowolnie wycofujących się z

życia publicznego oraz instytucje kontemplacji
religijnej.

Specyficzne cechy

instytucji totalnych

• Podstawową cechą instytucji totalnych jest fakt

skupienia w jednym obszarze - miejsca spania, zabawy i
pracy, członków instytucji. Życie mieszkańców toczy się
w jednym i tym samym miejscu;

• Członkowie instytucji podlegają tej samej, jedynej

władzy;

• Ludzie

instytucji

przebywają

w

bezpośrednim

towarzystwie dużej liczby innych członków. Wszyscy są

traktowani jednakowo i wykonują podobne czynności

.

Specyficzne cechy

instytucji totalnych

• Tok życia grup, podgrup i jednostek jest ściśle

zaplanowany.

Każda

czynność

w

wyraźnie

przewidzianym czasie przechodzi w drugą.

• Plan czynności jest narzucony z góry i ujęty w

system formalnych przepisów.

• Przestrzegania

przepisów

pilnuje

zespół

nadzorców.

• Wszystkie czynności są przymusowe.
• Instytucja zaspakaja potrzeby ludzi bez względu

na to, czy jest to z ich punktu widzenia w danym
momencie konieczne.

Specyficzne cechy

instytucji totalnych

• Zaplanowanie przebiegu dnia powoduje, że jest

zaprogramowany pewien sposób zaspakajania
wszystkich podstawowych potrzeb rezydentów.

• Tak więc instytucja przejmując odpowiedzialność za

podwładnych musi zapewnić im to, co uznaje się, za
niezbędne minimum społeczne i materialne.

• Funkcje pracy i płacy rezydentów są odmienne niż w

innych instytucjach.

• Biografia członków funkcjonuje w pamięci

biurokracji instytucji

.

Specyficzne cechy

instytucji totalnych

• Wyróżniającą cechą instytucji totalnych jest

zaspakajanie wielu różnych potrzeb ludzkich przez
biurokratyczną organizację, bez względu na to, czy
w danych okolicznościach jest to konieczny lub czy
jest to skuteczny sposób działania

.

• Przestrzeganie zasad stosunków międzyludzkich

należy do „obowiązków” instytucji i jest
prawdopodobnie jedna z wartości zapewnionych
podwładnemu za pozbawienie go wolności.

Personel a rezydenci

• Członkowie instytucji dzielą się na bardzo różniące

się między sobą grupy:

- na podwładnych /rezydentów/ oraz
- na personel.
• Te grupy oceniają się wzajemnie na podstawie

stereotypów.

• Dystans społeczny między nimi jest duży, zaś

ruchliwość społeczna między nimi znikoma.

• Personel ma poczucie wyższości

• Nieustannie wymusza się okazywania szacunku

personelowi

;

Sfera życia

podwładnych

• Kooptacja do instytucji najczęściej następuje w wyniku

sytuacji przymusowej;

• Podwładni wchodzą do instytucji jako osoby w pełni

ukształtowane przez środowisko macierzyste. Każdy z
nich wywodzi się z kręgu doświadczeń zawierających
możliwe do zaakceptowania siebie wyobrażenia i
techniki obronne. Tworzy się więc dysonans kulturowy.

• Więzi ze środowiskiem zostają przecięte lub znacznie

ograniczone wraz z przyjęciem do instytucji.

• Życie w zuniformizowanej grupie stoi w sprzeczności z

życiem rodzinnym.

• Odczucie „znajdowania się” w instytucji można

zrozumieć tylko w kontekście możliwości „znajdowania
się poza nią”.

Sfera życia

podwładnych

Deprywacja osobowości rezydenta przebiega w wyniku:

• pozbawiania elementów identyfikujących indywidualność,

pozbawiania przedmiotów z którymi mógłby się utożsamiać

rezydent,

• przekazywania

do

użytku

przedmiotów

będących

własnością instytucji, /standaryzacja, depersonalizacja /;

• ograniczania możliwości separacji fizycznej i społecznej;

• zbiorowej realizacji codziennych zajęć pozbawiających

rezydentów możliwości swobodnego podejmowania decyzji;

• ograniczonej możliwości kontaktowania się ze światem

zewnętrznym;

• zakazu korzystania ze źródeł pobudzających wyobraźnię,

które w danym środowisku umożliwiałyby rozładowywanie

napięć.

• zmuszania rezydentów do wykonywania czynności „infra

dignitatem”

Cechy systemu władzy

• podstawowe procesy kierowania rezydentami są

oparte na nadzorowaniu;

• władza ma charakter grupowy / przymus /;
• praktykuje się stosowanie sankcji za szeroki zakres

zachowań uznawanych za naganne;

• często stosuje się sankcje nieadekwatne do

wykroczeń;

• duża liczba podwładnych i ich różnorodność oraz

mnogość sytuacji, w których podwładny traktowany
jest instrumentalnie, powoduje że w instytucji totalnej
spotykamy się z problemami sprawowania władzy.

System przywilejów

• Jest

pochodną

wewnętrznych

regulaminów

/zakazów i nakazów/;

• W zamian za posłuszeństwo przyznawane są

rezydentom nieliczne i ściśle określone nagrody i
przywileje. W normalnym świecie są one czymś
zwyczajnym.

• Rezydenci

organizują

sobie

świat

wokół

możliwości uzyskania przywilejów;

• Wyjście z instytucji jest jednym z przywilejów, lub

jedną z kar;

• Następuje

wtórna

adaptacja

/uzyskiwanie

gratyfikacji niedozwolonymi środkami/.

Personel

• przejmuje sprawy, którymi zajmował się dotąd

rezydent;

• uznaje konieczność respektowania „technicznych”

norm

postępowania

z

podwładnymi

gdyż

przedmiotem oddziaływań personelu są ludzie;

• rozumie konieczność liczenia się ze światem

zewnętrznym