Reguły ustalania nazw
systematycznych dla alkanów i
halogenoalkanów
Nazwy systematyczne dla
alkanów
Reguły ustalania nazw
systematycznych dla alkanów i
halogenoalkanów
Nazwy systematyczne dla
alkanów
Grupa alkilowa (alkil): -
C
n
H
2n+1
• Grupa atomów, która powstaje po
odłączeniu atomu wodoru od
cząsteczki węglowodoru
alifatycznego (
najczęściej alkanu
),
symbol - R
• Grupa alkilowa jest traktowana
jako podstawnik w
izomerach
szkieletowych węglowodorów
oraz
w
pochodnych węglowodorów
• Nazwę grup alkilowych
pochodzących od alkanów tworzy
się przez zastąpienie końcówki –
an
przez końcówkę -
yl
Grupa alkilowa (alkil): -
C
n
H
2n+1
• -
CH
3
:
metyl
,
• -
C
2
H
5
(
CH
3
– CH
2
-
):
etyl
,
• -
C
3
H
7
(
CH
3
– CH
2
– CH
2
-
):
propyl
,
• -
C
4
H
9
(
CH
3
– CH
2
– CH
2
– CH
2
-
):
butyl
,
• -
C
5
H
11
:
pentyl
, itd.
• Liczebniki
stosowane do
określenia liczby podstawników:
2 – di
,
3 – tri
,
4 – tetra
,
5 – penta
,
6 – heksa
, itd.
Ustalenie nazwy
systematycznej
CH
3
CH
3
C
2
H
5
| | |
C
2
H
2
–
C
3
H
–
C
4
H
2
–
C
5
–
C
6
H
–
C
7
H
–
C
8
H
–
C
9
H
3
| | |
|
C
1
H
3
C
3
H
7
C
2
H
5
CH
3
- Ustalenie najdłuższego szkieletu
alkanu –
w tym przypadku szkielet 9-
ciowęglowy
– nonan,
- Nadanie atomom węgla nr kolejnych
(
lokantów
) -
tym przypadku
od
1
do
9
Ustalenie nazwy
systematycznej cd
• Podstawniki alkilowe wymienia się w
kolejności
alfabetycznej
z
podaniem ich
lokantów
oraz
ich liczby
:
- na lokancie 6 i 7 –
etyl
(2 – di)
- na lokantach 3,5,8 –
metyl
(3 – tri),
- na lokancie 5 –
propyl
:
- Nazwa: 6,7–di
etyl
o-3,5,8 –tri
metyl
o-5-
propyl
o
nonan
- Sprawdzenie prawidłowości:
suma lokantów
na których znajdują się podstawniki alkilowe
musi być jak najmniejsza
(
w powyższej
nazwie: 6+7+3+5+8+5=34
)
- Dla sprawdzenie należy nadać lokanty od
prawej do lewej strony
(w przypadku gdy
sumy są identyczne, to obie nazwy są
prawidłowe)
Ustalenie nazwy
systematycznej cd
CH
3
CH
3
C
2
H
5
| | |
C
8
H
2
–
C
7
H
–
C
6
H
2
–
C
5
–
C
4
H
–
C
3
H
–
C
2
H
–
C
1
H
3
| | |
|
C
9
H
3
C
3
H
7
C
2
H
5
CH
3
Nazwa po zmianie kolejności nadania
lokantów:
3,4-di
etyl
o-2,5,7-tri
metyl
o-5-
propyl
o
nonan
- Suma lokantów:
3+4+2+5+7+5 = 26
(ta
nazwa jest prawidłowa, w pierwszym
przypadku suma wynosi
34, więc nazwa
jest błędna
)
Ustalenie nazwy
systematycznej
dla halogenoalkanów
• Stosuje się te same reguły jak w przypadku
alkanów z tym, że
podstawniki halogenowe
należy
wymienić alfabetycznie
przed
wymienieniem podstawników alkilowych
Cl
CH
3
Br
C
2
H
5
| | | |
C
1
H
–
C
2
–
C
3
H
2
–
C
4
–
C
5
–
C
6
H
–
C
7
H
–
C
8
H
3
| | | | | |
Cl
CH
3
Br
F
I
CH
3
4,4 – di
brom
o-1,1-di
chlor
o-5-
fluor
o-6-
jod
o-
5-
etyl
o-2,2,7-tri
metyl
o
okatan