PODSTAWOWE TYPY
KOMÓREK.
PODSTAWOWE TYPY
KOMÓREK.
Komórka to podstawowa
jednostka strukturalna i
funkcjonalna każdego
organizmu, zdolna do spełniania
różnych funkcji życiowych, tj.
oddychania, odżywiania,
rozmnażania , wzrostu.
Podstawowymi składnikami
każdej komórki są:
- cytoplazma
- materiał genetyczny
- błona plazmatyczna.
Kształt komórki może być bardzo różny.
Pierwotnie kształt ten zbliżony jest do
kuli, ale komórki wyspecjalizowane,
wchodzące w skład tkanek mają bardzo
różnorodne kształty, co wiąże się z
pełniona przez nie funkcja.
Kształt komórek:
najpierwotniejszy kulisty - u
jednokomórkowców
walcowaty - u form nitkowatych
wielościenny - u organizmów bardziej
złożonych
KSZTAŁTY KOMÓREK
KSZTAŁTY KOMÓREK
Kształty komórek są zróżnicowane, w
zależności od pełnionej funkcji.
Oto kilka przykładów:
Nabłonkowa
Pigmentowa
Mięśniowa
prążkowan
a
Jajowa
Nerwowa
Nabłonkow
a
Sitowa wraz z
komórkami
przyrórkowym
i
Tłuszczo
wa
Miękiszowa
Jajowa
Wielkość komórek waha się najczęściej
w granicach od kilku do kilkudziesięciu
μm. Najmniejsze komórki to komórki
bakterii (0,2 μm), największe to u roślin
włókna indyjskiej rośliny rami (do 50
μm), a u zwierząt komórka strusiego
jaja o średnicy 30 cm.
Komórki nerwowe u dużych zwierząt
mogą osiągać długość do 1m.
Komórki zasadniczo dzieli
się na:
-
prokariotyczne
(bezjądrzaste)
-
eukariotyczne
(jądrzaste).
Nieposiadająca jądra
komórkowego. Zamiast
jądra występuje nukleoid –
obszar zawierający nić
DNA, nieoddzielony od
cytoplazmy żadną błoną.
Komórka ta ma prosta
budowę, spotykana jest u
bakterii i sinic.
Posiadająca jądro komórkowe
oraz liczne organella
komórkowe. Ten typ komórki
stanowi podstawę budowy
wszystkich organizmów
wielokomórkowych i
większości
jednokomórkowych (wyjątek
bakterie i sinice).
KOMÓRKA
prokariotyczna
eukariotyczna
Budowa komórki
prokariotycznej.
rzęska
cytoplazma
rybosomy
mezosomy
błona
komórkowa
ściana komórkowa
DNA (nukleoid)
otoczka
Wśród komórek eukariotycznych
wyróżnia się dwa zasadnicze typy:
- komórkę roślinną
- komórkę zwierzęcą.
KOMÓRKA ZWIERZĘCA
1 – cytoplazma
2 – siateczka
śródplazmatyczna szorstka
3 – rybosomy
4 – chromatyna
5 – jąderko
6 – aparat Golgiego
7 – lizosomy
8 – błona komórkowa
9 – mitochondrium
10 – jądro komórkowe
KOMÓRKA ROŚLINNA
A – ściana komórkowa
B- plasmodesma
C – błona komórkowa
D – chloroplast
E –błona tylakoidu
F - mitochondrium
G- lizosom
H – aparat Golgiego
I – wakuola
J – siateczka śródplazmatyczna
gładka
K – siateczka śródplazmatyczna
szorstka
L – jądro
M – błona jądrowa
N – otwór w błonie jądrowej
O - jąderko
Porównanie komórki zwierzęcej z
roślinną.
KOMÓRKI ZWIERZĘCE
Brak plastydów
Brak fotosyntezy
(cudzożywne)
Brak ściany komórkowej
Wiele małych wodniczek
(wakuol)
Centriole
Lizosomy zwierzęce
Obecne mikrokosmki
Obecne organelle ruchu
(wyróżnia się ruch
pełzakowaty, rzęskowaty,
mięśniowy)
Obecne plastydy
Fotosynteza (samożywne)
Obecna ściana komórkowa a
wraz z nią obecne jamki
Jedna lub kilka dużych
wakuol
Centriole występują rzadziej,
brak u roślin wyższych
Lizosomy roślinne
Brak mikrokosmków
Raczej brak organelli ruchu
(wyjątek gamety, zarodniki,
niektóre glony)
KOMÓRKA ZWIERZĘCA KOMÓRKA ROŚLINNA
A – błona komórkowa B-
cytoplazma
C –mitochondrium D –
aparat Golgiego
E – lizosomy F –
jądro
G – rybosomy H –
siateczka śródplazmatyczna
I –centriole J –
chloroplast
K – peroksysomy L –
ściana komórkowa
Porównanie komórki zwierzęcej z
roślinną.
komórka roślinna
komórka zwierzęca
A
H
G
B
C
F
E
D
I
J
L
K
PORÓWNANIEBUDOWY RÓŻNYCH KOMÓREK.
zwierzęca
roślinna
jądro komórkowe
cytoplazma
błona komórkowa
ściana komórkowa
chloroplasty
mitochondrium
siateczka
wewnątrzplazmatycz
na
rybosomy
wodniczki/wakuole
rodzaj materiału
zapasowego
jego rolę pełni
nukleoid
+
+
zbudowana z innych
związków (nie
celulozy)
-
-
-
+
-
różne substancje
(białka, tłuszcze)
+
+
+
+
+
+
-
celulozowa
-
+
+
+
+
+
+
+
liczne, małe jedna,
duża
glikogen
skrobia
ELEMENT BUDOWY
KOMÓRKA
PROKARIOTYCZNA
KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA
BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA
1.
BIOLOGIA – podręcznik do biologii w
gimnazjum
2.
Szkolny przewodnik BIOLOGIA B. Żarnowska
Wydawnictwo: ParkEdukacja 2006
3.
Biologia Kompendium Piotr Tadeusz Kąkol
Wydawnictwo Świat Książki warszawa 2007.
4.
Multimedialna encyklopedia PWN.
5.
www.wikipedia.pl
6.
www.ebiolog.pl