problemy pielegnacyjne pacjentow ze schorzeniami narzadu ruchu

background image

Problemy pielęgnacyjne

Problemy pielęgnacyjne

pacjentów ze schorzeniami

pacjentów ze schorzeniami

narządu ruchu

narządu ruchu

Mgr Anna Gawor

Mgr Anna Gawor

background image

Osteoporoza 

Osteoporoza 

Jest układową chorobą szkieletu

Jest układową chorobą szkieletu

charakteryzującą się niską masą kostną i

charakteryzującą się niską masą kostną i

zaburzoną jej mikroarchitekturą co prowadzi

zaburzoną jej mikroarchitekturą co prowadzi

do zwiększonej łamliwości kości, a w

do zwiększonej łamliwości kości, a w

konsekwencji do wzrostu ryzyka

konsekwencji do wzrostu ryzyka

złamań. Zwłaszcza złamania bliższej nasady

złamań. Zwłaszcza złamania bliższej nasady

kości udowej są przyczyną ograniczenia

kości udowej są przyczyną ograniczenia

sprawności, inwalidztwa lub zupełnego

sprawności, inwalidztwa lub zupełnego

unieruchomienia i zwiększonej śmiertelności

unieruchomienia i zwiększonej śmiertelności

ludzi starych. 

ludzi starych. 

Około 54% kobiet w wieku pomenopauzalnym

Około 54% kobiet w wieku pomenopauzalnym

ma osteopenię, a 30% - osteoporozę. 

ma osteopenię, a 30% - osteoporozę. 

background image

mechanizm

mechanizm

Kość ulega stałej przebudowie, z

Kość ulega stałej przebudowie, z

udziałem 

udziałem 

osteoblastów

osteoblastów

 oraz 

 oraz 

osteoklastów

osteoklastów

, które

, które

ją resorbują. 

ją resorbują. 

Na komórki kostne działają: 

Na komórki kostne działają: 

parathormon (PTH),

parathormon (PTH),

kalcytonina, hormony płciowe, Vit. D3,

kalcytonina, hormony płciowe, Vit. D3,

hormon wzrostu, hormony tarczycy

hormon wzrostu, hormony tarczycy

Nie mniej istotne jest miejscowe działanie

Nie mniej istotne jest miejscowe działanie

czynników humoralnych: 

czynników humoralnych: 

insulinopodobnego

insulinopodobnego

czynnika wzrostu (lGF-1) oraz prostaglandyn

czynnika wzrostu (lGF-1) oraz prostaglandyn

Osteoblasty odtwarzają potencjalnie tę samą ilość i

Osteoblasty odtwarzają potencjalnie tę samą ilość i

rodzaj tkanki kostnej, która została zresorbowania

rodzaj tkanki kostnej, która została zresorbowania

przez osteoklasty. 

przez osteoklasty. 

background image

W okresie wzrostu i konsolidacji kości (do

W okresie wzrostu i konsolidacji kości (do

ok. 25 30 r.ż.) przeważa funkcja

ok. 25 30 r.ż.) przeważa funkcja

osteoblastów, lata pomiędzy 30 a 40 r.ż. to

osteoblastów, lata pomiędzy 30 a 40 r.ż. to

okres równowagi, a powyżej 40 r.ż. przeważa

okres równowagi, a powyżej 40 r.ż. przeważa

resorpcja

resorpcja

Od 5 dekady życia masa kostna zmniejsza się u

Od 5 dekady życia masa kostna zmniejsza się u

obu płci o 0,3 - 0,5% rocznie. W osteoporozie

obu płci o 0,3 - 0,5% rocznie. W osteoporozie

roczny ubytek może przekraczać 3% masy

roczny ubytek może przekraczać 3% masy

kostnej. 

kostnej. 

background image

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

osteoporozy dzielimy na

osteoporozy dzielimy na

niemodyfikowalne: 

niemodyfikowalne: 

1.

1.

 wiek, 

 wiek, 

2.

2.

 płeć żeńska, 

 płeć żeńska, 

3.

3.

 rasa kaukaska, 

 rasa kaukaska, 

4.

4.

 osteoporoza u matki, 

 osteoporoza u matki, 

5.

5.

 wątła budowa ciała 

 wątła budowa ciała 

background image

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

podlegające kontroli: 

podlegające kontroli: 

1.

1.

 niedobór hormonów płciowych i wczesna menopauza, 

 niedobór hormonów płciowych i wczesna menopauza, 

2.

2.

 bezdzietność lub wiele ciąż i długi okres laktacji, 

 bezdzietność lub wiele ciąż i długi okres laktacji, 

3.

3.

 czynniki środowiskowe: niska podaż wapnia < 800 mg/dobę,

 czynniki środowiskowe: niska podaż wapnia < 800 mg/dobę,

ograniczona ekspozycja na słońce, dowóz Vit D < 800 lU, mało

ograniczona ekspozycja na słońce, dowóz Vit D < 800 lU, mało

aktywny tryb życia, stosowanie używek (tytoń, alkohol, kawa),

aktywny tryb życia, stosowanie używek (tytoń, alkohol, kawa),

niedożywienie, 

niedożywienie, 

4.

4.

 leki: kortykoterapia> 6 miesięcy i > 6 mg prednisonu/ dobę,

 leki: kortykoterapia> 6 miesięcy i > 6 mg prednisonu/ dobę,

heparyna> 6 miesięcy, leki przeciwdrgawkowe, zawierające glin, 

heparyna> 6 miesięcy, leki przeciwdrgawkowe, zawierające glin, 

5.

5.

 długotrwałe unieruchomienie, 

 długotrwałe unieruchomienie, 

6.

6.

 choroby predysponujące: zespoły złego wchłaniania,

 choroby predysponujące: zespoły złego wchłaniania,

przewlekłe choroby wątroby i dróg żółciowych, nadczynność

przewlekłe choroby wątroby i dróg żółciowych, nadczynność

tarczycy, przytarczyc i nadnerczy, cukrzyca typu I, schorzenia

tarczycy, przytarczyc i nadnerczy, cukrzyca typu I, schorzenia

nerek z utratą wapnia i fosforanów, szpiczak mnogi, chłoniaki,

nerek z utratą wapnia i fosforanów, szpiczak mnogi, chłoniaki,

białaczka szpikowa, reumatoidalne zapalenie stawów (rzs). 

białaczka szpikowa, reumatoidalne zapalenie stawów (rzs). 

background image

Objawy osteoporozy 

Objawy osteoporozy 

Wielomiejscowe, dzienne bóle kręgosłupa; 

Wielomiejscowe, dzienne bóle kręgosłupa; 

• Pogłębienie kifozy piersiowej z pochyleniem głowy ku

• Pogłębienie kifozy piersiowej z pochyleniem głowy ku

przodowi (wdowi garb); 

przodowi (wdowi garb); 

• Zwiększenie lordozy lędźwiowej i szyjnej; 

• Zwiększenie lordozy lędźwiowej i szyjnej; 

• Zwiększone napięcie i bolesność uciskowa mięśni

• Zwiększone napięcie i bolesność uciskowa mięśni

przykręgosłupowych i międzyżebrowych; 

przykręgosłupowych i międzyżebrowych; 

• Bolesność uciskowa wyrostków kolczystych i

• Bolesność uciskowa wyrostków kolczystych i

stawowych odcinka piersiowo lędźwiowego; 

stawowych odcinka piersiowo lędźwiowego; 

• Bóle towarzyszące złamaniom kompresyjnym

• Bóle towarzyszące złamaniom kompresyjnym

kręgów; 

kręgów; 

• Osłabienie mięśni pośladkowych i brzucha; 

• Osłabienie mięśni pośladkowych i brzucha; 

• Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej i oparcie

• Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej i oparcie

łuków żebrowych na talerzach kości biodrowej; 

łuków żebrowych na talerzach kości biodrowej; 

background image

Diagnostyka

Diagnostyka

 

 

Najlepszą metodą diagnostyczną jest 

Najlepszą metodą diagnostyczną jest 

pomiar

pomiar

gęstości masy kostnej (BMD) za pomocą

gęstości masy kostnej (BMD) za pomocą

podwójnej absorpcjometrii rentgenowskiej

podwójnej absorpcjometrii rentgenowskiej

lub ilościowej tomografii komputerowej

lub ilościowej tomografii komputerowej

.

.

Wynik obejmuje zawartość minerałów (BMC

Wynik obejmuje zawartość minerałów (BMC

wyrażoną w g), gęstość masy kostnej (BMD, w

wyrażoną w g), gęstość masy kostnej (BMD, w

g/cm2) oraz ocenę ubytku masy kostnej w postaci

g/cm2) oraz ocenę ubytku masy kostnej w postaci

ilości odchyleń standardowych różniących BMD

ilości odchyleń standardowych różniących BMD

badanej osoby od wartości szczytowej masy

badanej osoby od wartości szczytowej masy

kostnej osób zdrowych w wieku 30-35 lat. 

kostnej osób zdrowych w wieku 30-35 lat. 

background image

Zapobieganie

Zapobieganie

 

 

Czynnego zapobiegania wymagają osoby z

Czynnego zapobiegania wymagają osoby z

osteopenią i co najmniej jednym czynnikiem

osteopenią i co najmniej jednym czynnikiem

ryzyka. 

ryzyka. 

Polega ono na eliminacji modyfikowalnych

Polega ono na eliminacji modyfikowalnych

czynników ryzyka, podaży wapnia 1200 -

czynników ryzyka, podaży wapnia 1200 -

1500 mg oraz Vit D3 400 - 800 lU dziennie,

1500 mg oraz Vit D3 400 - 800 lU dziennie,

zwiększeniu aktywności fizycznej oraz

zwiększeniu aktywności fizycznej oraz

stosowaniu farmakoterapii, u kobiet poniżej

stosowaniu farmakoterapii, u kobiet poniżej

65 r.ż. hormonalnej terapii zastępczej lub

65 r.ż. hormonalnej terapii zastępczej lub

alendronianu (5 mg/d). 

alendronianu (5 mg/d). 

background image

Leczenie

Leczenie

 

 

eliminowanie czynników ryzyka; 

eliminowanie czynników ryzyka; 

• kinezyterapia; 

• kinezyterapia; 

• leki pobudzające tworzenie kości

• leki pobudzające tworzenie kości

(fluorek sodu, Vit D3, sterydy

(fluorek sodu, Vit D3, sterydy

anaboliczne); 

anaboliczne); 

• leki hamujące resorpcję (estrogeny,

• leki hamujące resorpcję (estrogeny,

kalcytonina, bifosfoniany

kalcytonina, bifosfoniany

background image

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów

(rzs)

(rzs)

 

 

Jest to przewlekła choroba układowa, w

Jest to przewlekła choroba układowa, w

której stanem zapalnym objęte zostają

której stanem zapalnym objęte zostają

stawy i struktury okołostawowe oraz

stawy i struktury okołostawowe oraz

mogą pojawić się pozastawowe objawy

mogą pojawić się pozastawowe objawy

narządowe, wyzwolone stanem zapalnym

narządowe, wyzwolone stanem zapalnym

naczyń. 

naczyń. 

Należy do chorób

Należy do chorób

autoimmunologicznych. 

autoimmunologicznych. 

background image

rzs

rzs

rozpoczyna się od małych stawów

rozpoczyna się od małych stawów

międzypaliczkowych bliższych i śródręczno-

międzypaliczkowych bliższych i śródręczno-

paliczkowych rąk, śródstopno  paliczkowych i

paliczkowych rąk, śródstopno  paliczkowych i

międzypaliczkowych stóp oraz nadgarstków. 

międzypaliczkowych stóp oraz nadgarstków. 

Zmiany w postaci obrzęku, sztywności

Zmiany w postaci obrzęku, sztywności

zwłaszcza porannej, bolesności są

zwłaszcza porannej, bolesności są

symetryczne, z czasem obejmują stawy duże:

symetryczne, z czasem obejmują stawy duże:

barkowe, łokciowe, kolanowe. 

barkowe, łokciowe, kolanowe. 

W ścięgnach i pod skórą wyprostnej

W ścięgnach i pod skórą wyprostnej

powierzchni stawów mogą pojawić się guzki

powierzchni stawów mogą pojawić się guzki

reumatoidalne. 

reumatoidalne. 

background image

Diagnostyka

Diagnostyka

 

 

Badania dodatkowe laboratoryjne

Badania dodatkowe laboratoryjne

 

 

(nieswoiste wykładniki stanu zapalnego: białko C-

(nieswoiste wykładniki stanu zapalnego: białko C-

reaktywne, wzrost OB, niedokrwistość; obecność

reaktywne, wzrost OB, niedokrwistość; obecność

czynnika reumatoidalnego w odczynie

czynnika reumatoidalnego w odczynie

lateksowym lub Waalera - Rosego; obecność

lateksowym lub Waalera - Rosego; obecność

przeciwciał przeciwjądrowych) 

przeciwciał przeciwjądrowych) 

Badania radiologiczne

Badania radiologiczne

 dłoni, ewentualnie stóp i

 dłoni, ewentualnie stóp i

stawów objętych chorobą z typowymi cechami:

stawów objętych chorobą z typowymi cechami:

osteoporozą okołostawową, nadżerkami,

osteoporozą okołostawową, nadżerkami,

geodami. 

geodami. 

background image

Deformacje stawów dłoni

Deformacje stawów dłoni

background image

Reumatoidalne zapalenie

Reumatoidalne zapalenie

stawów - obraz RTG dłoni

stawów - obraz RTG dłoni

background image

RZS - obraz RTG dłoni - zmiany

RZS - obraz RTG dłoni - zmiany

zaawansowane

zaawansowane

background image

Fazy kliniczne rzs

Fazy kliniczne rzs

 

 

background image

Wydolność czynnościową w przebiegu rzs określa się

Wydolność czynnościową w przebiegu rzs określa się

kwalifikując chorego do kolejnych stopni

kwalifikując chorego do kolejnych stopni

:

:

 

 

Stopień I

Stopień I

- pełna wydolność z możliwością wykonywania

- pełna wydolność z możliwością wykonywania

codziennych zajęć bez przeszkody. 

codziennych zajęć bez przeszkody. 

Stopień II

Stopień II

 wydolność wystarczająca do wykonywania zwykłych

 wydolność wystarczająca do wykonywania zwykłych

czynności pomimo przeszkody z powodu bólu lub ograniczonej

czynności pomimo przeszkody z powodu bólu lub ograniczonej

ruchomości jednego lub kilku stawów.

ruchomości jednego lub kilku stawów.

 

 

Stopień III

Stopień III

  wydolność wystarczająca do wykonywania tylko

  wydolność wystarczająca do wykonywania tylko

niektórych podstawowych czynności życia codziennego

niektórych podstawowych czynności życia codziennego

ewentualnie za pomocą odpowiednich urządzeń, niemożność

ewentualnie za pomocą odpowiednich urządzeń, niemożność

przygotowania posiłku ani wychodzenia bez asysty. 

przygotowania posiłku ani wychodzenia bez asysty. 

Stopień IV

Stopień IV

 unieruchomienie w łóżku lub na wózku z niemożnością

 unieruchomienie w łóżku lub na wózku z niemożnością

samoobsługi, niezbędna jest pomoc innej osoby przy ubieraniu,

samoobsługi, niezbędna jest pomoc innej osoby przy ubieraniu,

odżywianiu, toalecie, poruszaniu się na wózku.

odżywianiu, toalecie, poruszaniu się na wózku.

background image

Leczenie 

Leczenie 

reumatoidalnego

reumatoidalnego

zapalenia stawów

zapalenia stawów

powinno być procesem  

powinno być procesem  

złożonym

złożonym

 z leczenia

 z leczenia

farmakologicznego połączonego z leczeniem

farmakologicznego połączonego z leczeniem

operacyjnym, kinezyterapią, fizykoterapią i

operacyjnym, kinezyterapią, fizykoterapią i

psychoterapią. W momencie rozpoznania

psychoterapią. W momencie rozpoznania

należy poinformować pacjenta o

należy poinformować pacjenta o

postępującym charakterze choroby i że

postępującym charakterze choroby i że

leczenie może ten proces tylko spowolnić, a

leczenie może ten proces tylko spowolnić, a

nie uleczyć. Należy ułatwic pacjentowi

nie uleczyć. Należy ułatwic pacjentowi

zmianę pracy i wyuczenie nowego zawodu, a

zmianę pracy i wyuczenie nowego zawodu, a

w przypadku zmian bardziej

w przypadku zmian bardziej

zaawansowanych – przejście na rentę.

zaawansowanych – przejście na rentę.

background image

W zależności od początkowych objawów

W zależności od początkowych objawów

wyróżnia się postać łagodną  i agresywną 

wyróżnia się postać łagodną  i agresywną 

RZS

RZS

:

:

postac łagodna

postac łagodna

 – występuje u 50-60%

 – występuje u 50-60%

chorych, sztywność poranna trwa do 1 h,

chorych, sztywność poranna trwa do 1 h,

obrzęknięte są pojedyncze stawy, nie

obrzęknięte są pojedyncze stawy, nie

pojawiaja się 

pojawiaja się 

guzki

guzki

reumatoidalne

reumatoidalne

, OB i CRP

, OB i CRP

są mniejsze niz 1,5-krotna wartość

są mniejsze niz 1,5-krotna wartość

prawidłowa; zaczynamy leczenie od 

prawidłowa; zaczynamy leczenie od 

NLPZ

NLPZ

, a

, a

potem wprowadzamy 

potem wprowadzamy 

leki modyfikujące

leki modyfikujące

proces zapalny

proces zapalny

postac agresywna

postac agresywna

 – występuje u 40-50%

 – występuje u 40-50%

chorych, zajęte są liczne stawy, pojawiają się 

chorych, zajęte są liczne stawy, pojawiają się 

guzki

guzki

reumatoidalne

reumatoidalne

, OB i CRP ora

, OB i CRP ora

RF

RF

 są

 są

znacznie podwyższone; należy wcześnie

znacznie podwyższone; należy wcześnie

włączyć 

włączyć 

leki modyfikujące proces zapalny

leki modyfikujące proces zapalny

.

.

background image

Leki:

Leki:

chlorodina

chlorodina

 – lek z wyboru we wczesny okresie

 – lek z wyboru we wczesny okresie

choroby o łagodnym przebiegu, 1 x 250 mg przed

choroby o łagodnym przebiegu, 1 x 250 mg przed

snem,

snem,

sulfasalazyna

sulfasalazyna

 – lek z wyboru we wczesnym okresie

 – lek z wyboru we wczesnym okresie

choroby o łagodnym przebiegu; dawka rosnąca 0,5-3

choroby o łagodnym przebiegu; dawka rosnąca 0,5-3

g/24 h przez kilka miesięcy; należy dodatkowo

g/24 h przez kilka miesięcy; należy dodatkowo

podawać kwas foliowy,

podawać kwas foliowy,

metotreksat

metotreksat

 – w przypadkach o ciężkim przebiegu

 – w przypadkach o ciężkim przebiegu

lub agresywnym początku; dawka 1 x 7,5 mg/tydzień,

lub agresywnym początku; dawka 1 x 7,5 mg/tydzień,

zawsze w ten sam dzień tygodnia, przez kilkanaście

zawsze w ten sam dzień tygodnia, przez kilkanaście

miesięcy; należy dodatkowo podawać kwas foliowy,

miesięcy; należy dodatkowo podawać kwas foliowy,

związki złota

związki złota

 – dawka 1 x 20-50 mg i.m./tydzień do

 – dawka 1 x 20-50 mg i.m./tydzień do

dawki 1,5g, nastepnie co dwa, a potem 4 tygodnie,

dawki 1,5g, nastepnie co dwa, a potem 4 tygodnie,

background image

cd

cd

azatiopryna 

azatiopryna 

- w przypadkach o ciężkim przebiegu, dawka

- w przypadkach o ciężkim przebiegu, dawka

2-2,5 mg/kg m.c./24 h, nawet przez kilka lat,

2-2,5 mg/kg m.c./24 h, nawet przez kilka lat,

cyklofosfamid

cyklofosfamid

 – w przypadku choroby o dużej aktywności,

 – w przypadku choroby o dużej aktywności,

dawka1-3 mg/kg m.c./24 h p.o.lub 100-200 mg/24 h i.v.,

dawka1-3 mg/kg m.c./24 h p.o.lub 100-200 mg/24 h i.v.,

cyklosporyna

cyklosporyna

 – w przypadkach  o ciężkim przebiegu,

 – w przypadkach  o ciężkim przebiegu,

dawka 2,5-5 mg/kg m.c./24 h

dawka 2,5-5 mg/kg m.c./24 h

glikokortykosteroidy

glikokortykosteroidy

 – w początkowym okresie

 – w początkowym okresie

stosowania leków modyfikujących, prednizon w dawce 7,5-

stosowania leków modyfikujących, prednizon w dawce 7,5-

12,5 mg/24 h p.o. w godzinach rannych, starając się

12,5 mg/24 h p.o. w godzinach rannych, starając się

stosować go jak najkrócej,

stosować go jak najkrócej,

leflunomid

leflunomid

 – podobnie do metotreksatu,

 – podobnie do metotreksatu,

leki biologiczne”

leki biologiczne”

 – etanercept, infliksimab, adalimumab;

 – etanercept, infliksimab, adalimumab;

gdy leki modyfikujące proces zapalny nie są skuteczne,

gdy leki modyfikujące proces zapalny nie są skuteczne,

background image

leki dodatkowe

leki dodatkowe

 –

 –

preparaty żelaza, kwas foliowy, leki

preparaty żelaza, kwas foliowy, leki

przeciwgrzybicze (zapobiegawczo w

przeciwgrzybicze (zapobiegawczo w

leczeniu glikokortykosteroidami i

leczeniu glikokortykosteroidami i

lekami immunosupresyjnymi.

lekami immunosupresyjnymi.

background image

inne

inne

Fizykoterapia

Fizykoterapia

 – ciepłolecznictwo,

 – ciepłolecznictwo,

krioterapia, elektrolecznictwo,

krioterapia, elektrolecznictwo,

magnetoterapia, jonoforeza, masaże.

magnetoterapia, jonoforeza, masaże.

Dodatkowe formy leczenia

Dodatkowe formy leczenia

 –

 –

zabiegi operacyjne, psychoterapia.

zabiegi operacyjne, psychoterapia.

background image

3.Choroba zwyrodnieniowa układu

3.Choroba zwyrodnieniowa układu

kostno-stawowego (artroza)

kostno-stawowego (artroza)

W chorobie tej dochodzi do niszczenia i

W chorobie tej dochodzi do niszczenia i

ubytku chrząstek stawowych oraz

ubytku chrząstek stawowych oraz

nieprawidłowego przerostu (hipertrofii) tkanki

nieprawidłowego przerostu (hipertrofii) tkanki

kostnej w okolicy okołostawowej.

kostnej w okolicy okołostawowej.

Określa się to jako zmiany zwyrodnieniowe

Określa się to jako zmiany zwyrodnieniowe

(degeneracyjne) i zniekształcające stawy.

(degeneracyjne) i zniekształcające stawy.

Konsekwencją choroby jest zniekształcenie

Konsekwencją choroby jest zniekształcenie

powierzchni stawowych. Zmiany

powierzchni stawowych. Zmiany

zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów

zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów

pojawiają się z wiekiem u wszystkich ludzi,

pojawiają się z wiekiem u wszystkich ludzi,

ale nie wszyscy wymagają z tego powodu

ale nie wszyscy wymagają z tego powodu

leczenia

leczenia

background image

O chorobie zwyrodnieniowej

O chorobie zwyrodnieniowej

mówi się wówczas,

mówi się wówczas,

jeżeli omawiane zmiany stawów są przyczyną

jeżeli omawiane zmiany stawów są przyczyną

ograniczenia sprawności ruchowej i dają

ograniczenia sprawności ruchowej i dają

dolegliwości bólowe. Chorobę zwyrodnieniową

dolegliwości bólowe. Chorobę zwyrodnieniową

układu kostno-stawowego rozpoznać można u

układu kostno-stawowego rozpoznać można u

kilkunastu procent ludzi. Choroba zwyrodnieniowa

kilkunastu procent ludzi. Choroba zwyrodnieniowa

może dotyczyć wszystkich stawów, jednak

może dotyczyć wszystkich stawów, jednak

najczęściej w związku z pionową postawą ciała

najczęściej w związku z pionową postawą ciała

dotknięte nią są stawy najbardziej obciążone, tzn.

dotknięte nią są stawy najbardziej obciążone, tzn.

stawy kręgosłupa, stawy biodrowe (choroba

stawy kręgosłupa, stawy biodrowe (choroba

zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów

zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów

biodrowych) i kolanowe. Często dotyczy również

biodrowych) i kolanowe. Często dotyczy również

stawów ramiennych, łokciowych,

stawów ramiennych, łokciowych,

międzypaliczkowych dalszych palców rąk i stawów

międzypaliczkowych dalszych palców rąk i stawów

skokowych.

skokowych.

background image

Rozpoznanie choroby

Rozpoznanie choroby

ustala się na podstawie informacji

ustala się na podstawie informacji

uzyskanych od pacjenta (dokładnym

uzyskanych od pacjenta (dokładnym

wywiadzie), badaniu klinicznym i

wywiadzie), badaniu klinicznym i

zdjęciach radiologicznych kości w

zdjęciach radiologicznych kości w

określonych projekcjach.

określonych projekcjach.

background image

Choroba zwyrodnieniowo-

Choroba zwyrodnieniowo-

zniekształcająca stawów

zniekształcająca stawów

biodrowych (koksartroza)

biodrowych (koksartroza)

Koksartroza (z łacińskiego

Koksartroza (z łacińskiego

coxarthrosis) polega na stopniowej

coxarthrosis) polega na stopniowej

destrukcji chrząstki stawowej, która

destrukcji chrząstki stawowej, która

traci swoje właściwości amortyzujące i

traci swoje właściwości amortyzujące i

zmniejszające tarcie powierzchni

zmniejszające tarcie powierzchni

stawowych kości. W rezultacie

stawowych kości. W rezultacie

powstają nierówności na

powstają nierówności na

powierzchniach stawowych, a na ich

powierzchniach stawowych, a na ich

brzegach pojawiają się wyrośla kostne.

brzegach pojawiają się wyrośla kostne.

background image

Choroba zwyrodnieniowo-

Choroba zwyrodnieniowo-

zniekształcająca stawów

zniekształcająca stawów

biodrowych (koksartroza)

biodrowych (koksartroza)

Stopniowo dochodzi do ograniczania

Stopniowo dochodzi do ograniczania

ruchomości stawu biodrowego i

ruchomości stawu biodrowego i

ograniczenia możliwości chodzenia.

ograniczenia możliwości chodzenia.

Ból występuje nie tylko podczas

Ból występuje nie tylko podczas

poruszania się, ale również w czasie

poruszania się, ale również w czasie

spoczynku (nierzadko też w nocy).

spoczynku (nierzadko też w nocy).

background image

Przebieg choroby

Przebieg choroby

Choroba trwa zwykle wiele lat, a objawy

Choroba trwa zwykle wiele lat, a objawy

narastają stopniowo z różną szybkością.

narastają stopniowo z różną szybkością.

Choroba może dotyczyć jednego lub obu

Choroba może dotyczyć jednego lub obu

stawów biodrowych. Jeżeli chory w

stawów biodrowych. Jeżeli chory w

przeszłości nie przechodził żadnej

przeszłości nie przechodził żadnej

choroby stawu biodrowego, ani nie

choroby stawu biodrowego, ani nie

doznał urazu tego biodra, a mimo to

doznał urazu tego biodra, a mimo to

rozwinęły się zmiany zwyrodnieniowo-

rozwinęły się zmiany zwyrodnieniowo-

zniekształcające - mówi się o koksartrozie

zniekształcające - mówi się o koksartrozie

pierwotnej.

pierwotnej.

background image

Przyczyny

Przyczyny

Przyczyny jej powstania nie są dokładnie

Przyczyny jej powstania nie są dokładnie

poznane. Istniejące hipotezy dotyczące

poznane. Istniejące hipotezy dotyczące

etiologii (powstawania) koksartrozy

etiologii (powstawania) koksartrozy

pierwotnej podkreślają znaczenie zmiany

pierwotnej podkreślają znaczenie zmiany

składu chemicznego i właściwości

składu chemicznego i właściwości

fizycznych płynu stawowego, które

fizycznych płynu stawowego, które

powodują upośledzenia odżywiania

powodują upośledzenia odżywiania

chrząstki stawowej i zwiększenie tarcia

chrząstki stawowej i zwiększenie tarcia

powierzchni stawowych, zaburzenia

powierzchni stawowych, zaburzenia

ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzące do

ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzące do

złamań beleczek kostnych w warstwie

złamań beleczek kostnych w warstwie

podchrzęstnej głowy kości udowej i panewki

podchrzęstnej głowy kości udowej i panewki

stawu biodrowego.

stawu biodrowego.

background image

Przyczyny

Przyczyny

Czasami ewidentną przyczyną koksartrozy jest przebyty

Czasami ewidentną przyczyną koksartrozy jest przebyty

uraz, bądź choroba stawu biodrowego. Nazywa się to

uraz, bądź choroba stawu biodrowego. Nazywa się to

koksartrozą wtórną. Może się ona rozwinąć na tle wrodzonej

koksartrozą wtórną. Może się ona rozwinąć na tle wrodzonej

dysplazji (niedorozwoju) stawów biodrowych (koksartroza

dysplazji (niedorozwoju) stawów biodrowych (koksartroza

dysplastyczna), przebytej w dzieciństwie choroby Perthesa,

dysplastyczna), przebytej w dzieciństwie choroby Perthesa,

młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej, zapalenia

młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej, zapalenia

stawu biodrowego, urazowego zwichnięcia stawu

stawu biodrowego, urazowego zwichnięcia stawu

biodrowego, złamania głowy lub szyjki kości udowej,

biodrowego, złamania głowy lub szyjki kości udowej,

złamania panewki stawu biodrowego, jałowej, idiopatycznej

złamania panewki stawu biodrowego, jałowej, idiopatycznej

(o nieznanej przyczynie) martwicy głowy kości udowej

(o nieznanej przyczynie) martwicy głowy kości udowej

dorosłych i wielu innych chorób i urazów biodra.

dorosłych i wielu innych chorób i urazów biodra.

Koksartroza wtórna występuje znacznie rzadziej niż

Koksartroza wtórna występuje znacznie rzadziej niż

koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby opiera się na

koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby opiera się na

dokładnie zebranym wywiadzie od chorego, badaniu

dokładnie zebranym wywiadzie od chorego, badaniu

klinicznym chorego i zdjęciach radiologicznych stawów

klinicznym chorego i zdjęciach radiologicznych stawów

biodrowych.

biodrowych.

background image

Edukacja

Edukacja

Programy edukacji pacjentów powinny zawierać

Programy edukacji pacjentów powinny zawierać

następujące elementy:

następujące elementy:

Podstawowe informacje dotyczące choroby.

Podstawowe informacje dotyczące choroby.

Metody radzenia sobie.

Metody radzenia sobie.

Rozsądne oszczędzanie stawów i energii.

Rozsądne oszczędzanie stawów i energii.

Wyjaśnienie metod leczenia bólu.

Wyjaśnienie metod leczenia bólu.

Korzyści i szkody mogące wynikać ze stosowania leków otc.

Korzyści i szkody mogące wynikać ze stosowania leków otc.

Ćwiczenia.

Ćwiczenia.

Relaksacja.

Relaksacja.

Psychologiczne aspekty choroby.

Psychologiczne aspekty choroby.

Zalecenia dietetyczne.

Zalecenia dietetyczne.

Metody stosowania ciepła/zimna.

Metody stosowania ciepła/zimna.

background image

Odczucia, emocje, myśli pacjenta, jego

Odczucia, emocje, myśli pacjenta, jego

zachowanie i reakcja rodziny mogą wpływać

zachowanie i reakcja rodziny mogą wpływać

nie tylko na doznania bólowe lecz także na

nie tylko na doznania bólowe lecz także na

przebieg choroby. Edukacja zatem powinna

przebieg choroby. Edukacja zatem powinna

prowadzić do nauki zdrowych zachowań:

prowadzić do nauki zdrowych zachowań:

właściwego odżywiania, unikania zbędnych

właściwego odżywiania, unikania zbędnych

przeciążeń stawów, ćwiczeń i relaksacji. Wielu

przeciążeń stawów, ćwiczeń i relaksacji. Wielu

autorów przedstawia dobre, wczesne i odległe

autorów przedstawia dobre, wczesne i odległe

wyniki właściwie prowadzonej edukacji.

wyniki właściwie prowadzonej edukacji.

Autorzy podkreślają, że zmniejszenie stopnia

Autorzy podkreślają, że zmniejszenie stopnia

natężenia bólu o 20% poprzez zastosowanie

natężenia bólu o 20% poprzez zastosowanie

programów edukacyjnych powoduje

programów edukacyjnych powoduje

zmniejszenie częstości wizyt u lekarza aż o

zmniejszenie częstości wizyt u lekarza aż o

40%.

40%.

background image

Terapia poznawcza i

Terapia poznawcza i

behawioralna

behawioralna

Jej celem jest modyfikowanie sposobu myślenia i

Jej celem jest modyfikowanie sposobu myślenia i

zachowania w taki sposób, aby umożliwić

zachowania w taki sposób, aby umożliwić

pacjentowi radzenie sobie z bólem.

pacjentowi radzenie sobie z bólem.

W badaniach porównawczych przeprowadzonych

W badaniach porównawczych przeprowadzonych

w dwóch grupach chorych, w których stosowano

w dwóch grupach chorych, w których stosowano

albo terapię poznawczo-behawioralną lub

albo terapię poznawczo-behawioralną lub

standardowe leczenie stwierdzono, że w pierwszej

standardowe leczenie stwierdzono, że w pierwszej

grupie stopień natężenia bólu był niższy,

grupie stopień natężenia bólu był niższy,

podobnie jak poziom lęku i depresji. Nie było

podobnie jak poziom lęku i depresji. Nie było

jednak różnic w ilości zażywanych leków i innych

jednak różnic w ilości zażywanych leków i innych

zachowań bólowych. Obserwowano również

zachowań bólowych. Obserwowano również

wzrost aktywności fizycznej i zmniejszenie stopnia

wzrost aktywności fizycznej i zmniejszenie stopnia

inwalidztwa

inwalidztwa

background image

Dieta

Dieta

Zmniejszenie produkcji eikosanoidów z kwasu

Zmniejszenie produkcji eikosanoidów z kwasu

arachidonowego można uzyskać poprzez

arachidonowego można uzyskać poprzez

zastosowanie przeciwutleniaczy np. witamin

zastosowanie przeciwutleniaczy np. witamin

E, C i A, również metali takich jak: selen,

E, C i A, również metali takich jak: selen,

miedź, cynk oraz zawierających żelazo

miedź, cynk oraz zawierających żelazo

metaloproteaz. Podobne, korzystne działanie

metaloproteaz. Podobne, korzystne działanie

przypisywane jest spożywaniu olei rybnych

przypisywane jest spożywaniu olei rybnych

zawierających nienasycone kwasy

zawierających nienasycone kwasy

tłuszczowe, co powoduje zmniejszenie

tłuszczowe, co powoduje zmniejszenie

sztywności porannej i podwyższenie progu

sztywności porannej i podwyższenie progu

bólu stawów.

bólu stawów.

background image

Ważne znaczenie ma również

Ważne znaczenie ma również

profilaktyka i zmniejszenie

profilaktyka i zmniejszenie

otyłości

otyłości

Jeżeli BMI jest większy od 30 to powinien

Jeżeli BMI jest większy od 30 to powinien

zostać wdrożony program leczniczy

zostać wdrożony program leczniczy

obniżenia masy ciała.

obniżenia masy ciała.

siarczan glukozoaminy zastosowanej w

siarczan glukozoaminy zastosowanej w

dawce 1500 mg na dobę, stymuluje

dawce 1500 mg na dobę, stymuluje

produkcję macierzy chrząstki stawowej i

produkcję macierzy chrząstki stawowej i

zapobiega uszkodzeniu przez czynniki

zapobiega uszkodzeniu przez czynniki

chemiczne, a efekt terapeutyczny

chemiczne, a efekt terapeutyczny

uwidacznia się po kilku tygodniach od

uwidacznia się po kilku tygodniach od

rozpoczęcia leczenia.

rozpoczęcia leczenia.

background image

LECZENIE

LECZENIE

FARMAKOLOGICZNE

FARMAKOLOGICZNE

Farmakoterapia bólu przewlekłego w

Farmakoterapia bólu przewlekłego w

narządzie ruchu powinna być

narządzie ruchu powinna być

stosowana łącznie z metodami

stosowana łącznie z metodami

niefarmakologicznymi: odpowiednią

niefarmakologicznymi: odpowiednią

dietą, edukacją, kinezyterapią i

dietą, edukacją, kinezyterapią i

terapią poznawczo-behawioralną .

terapią poznawczo-behawioralną .

background image

Farmakoterapia

Farmakoterapia

Zasady leczenia farmakologicznego bólu

Zasady leczenia farmakologicznego bólu

przewlekłego są bardzo podobne do tych,

przewlekłego są bardzo podobne do tych,

które zaleca WHO dla chorych na nowotwór.

które zaleca WHO dla chorych na nowotwór.

Trójstopniowa drabina analgetyczna

Trójstopniowa drabina analgetyczna

uwzględnia stosowanie początkowo

uwzględnia stosowanie początkowo

nieopioidowych analgetyków, a w

nieopioidowych analgetyków, a w

przypadku braku ich skuteczności dodaje się

przypadku braku ich skuteczności dodaje się

„słaby" opioid i na trzecim szczeblu

„słaby" opioid i na trzecim szczeblu

wycofuje się słaby opioid i w jego miejsce

wycofuje się słaby opioid i w jego miejsce

wprowadza się lek opioidowy o silnym

wprowadza się lek opioidowy o silnym

działaniu. W razie potrzeby na każdym

działaniu. W razie potrzeby na każdym

szczeblu można dodatkowo zastosować tak

szczeblu można dodatkowo zastosować tak

zwane leki adiuwantowe.

zwane leki adiuwantowe.

background image

Paracetamol

Paracetamol

(acetaminofen)

(acetaminofen)

Paracetamol (acetaminofen), ze względu na niewielkie ryzyko

Paracetamol (acetaminofen), ze względu na niewielkie ryzyko

działań niepożądanych jest lekiem pierwszego wyboru u chorych z

działań niepożądanych jest lekiem pierwszego wyboru u chorych z

bólem o umiarkowanym natężeniu spowodowanym chorobą

bólem o umiarkowanym natężeniu spowodowanym chorobą

zwyrodnieniową stawów. Nie posiada działania przeciwzapalnego,

zwyrodnieniową stawów. Nie posiada działania przeciwzapalnego,

ale jego siła działania przeciwbólowego, jeżeli podawany jest w

ale jego siła działania przeciwbólowego, jeżeli podawany jest w

dawkach po 1 g 4 razy na dobę, porównywana jest do ibuprofenu

dawkach po 1 g 4 razy na dobę, porównywana jest do ibuprofenu

podawanego w dawkach 1,2 g lub 2,4 g na dobę.

podawanego w dawkach 1,2 g lub 2,4 g na dobę.

Długo stosowany może powodować uszkodzenie nerek, podobne

Długo stosowany może powodować uszkodzenie nerek, podobne

do tego, które wywoływała fenacetyna. Wysokie, toksyczne dawki

do tego, które wywoływała fenacetyna. Wysokie, toksyczne dawki

powodują ciężką niewydolność wątroby i ostrożnie należy

powodują ciężką niewydolność wątroby i ostrożnie należy

stosować paracetamol u pacjentów z potencjalnym ryzykiem

stosować paracetamol u pacjentów z potencjalnym ryzykiem

uszkodzenia wątroby i w każdym przypadku, przy dłuższym

uszkodzenia wątroby i w każdym przypadku, przy dłuższym

stosowaniu wskazana jest kontrola testów wydolności wątroby i

stosowaniu wskazana jest kontrola testów wydolności wątroby i

nerek. Jeżeli ból ma większy stopień natężenia, np. w okresach

nerek. Jeżeli ból ma większy stopień natężenia, np. w okresach

zaostrzeń choroby, powinien być stosowany łącznie z

zaostrzeń choroby, powinien być stosowany łącznie z

niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym i „słabym" opioidem:

niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym i „słabym" opioidem:

tramadolem, kodeiną lub dihydrokodeiną

tramadolem, kodeiną lub dihydrokodeiną

background image

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroiowe leki przeciwzapalne są najczęściej stosowanymi

Niesteroiowe leki przeciwzapalne są najczęściej stosowanymi

preparatami w leczeniu ostrego i przewlekłego bólu w

preparatami w leczeniu ostrego i przewlekłego bólu w

narządzie ruchu, w tym także w bólach spowodowanych

narządzie ruchu, w tym także w bólach spowodowanych

przerzutami nowotworów do kości, ale ich działanie

przerzutami nowotworów do kości, ale ich działanie

analgetyczne, podobnie jak paracetamolu, cechuje

analgetyczne, podobnie jak paracetamolu, cechuje

występowanie tzw. efektu pułapowego (przekroczenie

występowanie tzw. efektu pułapowego (przekroczenie

określonej dawki nie nasila działania analgetycznego, lecz

określonej dawki nie nasila działania analgetycznego, lecz

zwiększa ryzyko objawów niepożądanych). Przewlekłe

zwiększa ryzyko objawów niepożądanych). Przewlekłe

stosowanie NLPZ powoduje powikłania ze strony przewodu

stosowanie NLPZ powoduje powikłania ze strony przewodu

pokarmowego, zaburzenia psychiczne, zaburzenia krzepnięcia

pokarmowego, zaburzenia psychiczne, zaburzenia krzepnięcia

oraz zmniejszenie przepływu nerkowego, co może być

oraz zmniejszenie przepływu nerkowego, co może być

przyczyną niewydolności nerek, szczególnie wtedy, gdy chory

przyczyną niewydolności nerek, szczególnie wtedy, gdy chory

przyjmuje leki moczopędne. Łączne podawanie NLPZ i

przyjmuje leki moczopędne. Łączne podawanie NLPZ i

inhibitorów pompy protonowej, antagonistów receptora H2 czy

inhibitorów pompy protonowej, antagonistów receptora H2 czy

leków obniżających kwaśność soku żołądkowego nieznacznie

leków obniżających kwaśność soku żołądkowego nieznacznie

tylko zmniejsza ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego i

tylko zmniejsza ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego i

nie ma wpływu na częstość występowania innych powikłań.

nie ma wpływu na częstość występowania innych powikłań.

Ryzyko wystąpienia groźnych powikłań ze strony przewodu

Ryzyko wystąpienia groźnych powikłań ze strony przewodu

pokarmowego charakteryzuje się dużą zmiennością osobniczą.

pokarmowego charakteryzuje się dużą zmiennością osobniczą.

background image

Na wzrost ryzyka powikłań

Na wzrost ryzyka powikłań

mają wpływ:

mają wpływ:

pozytywny wywiad w kierunku choroby

pozytywny wywiad w kierunku choroby

wrzodowej żołądka lub dwunastnicy,

wrzodowej żołądka lub dwunastnicy,

wiek powyżej 60 lat,

wiek powyżej 60 lat,

przyjmowanie doustnych leków

przyjmowanie doustnych leków

steroidowych,

steroidowych,

przyjmowanie doustnych leków

przyjmowanie doustnych leków

przeciwzakrzepowych,

przeciwzakrzepowych,

towarzysząca niewydolność nerek, krążenia i

towarzysząca niewydolność nerek, krążenia i

wątroby,

wątroby,

palenie tytoniu.

palenie tytoniu.

background image

NLPZ zmniejszają natężenie bólu, poprawiają funkcję

NLPZ zmniejszają natężenie bólu, poprawiają funkcję

stawów i zwiększają aktywność fizyczną u pacjentów z

stawów i zwiększają aktywność fizyczną u pacjentów z

chorobą zwyrodnieniową stawów, jednak nie ma dowodów

chorobą zwyrodnieniową stawów, jednak nie ma dowodów

na to, że wpływają korzystnie na przebieg procesu

na to, że wpływają korzystnie na przebieg procesu

zwyrodnieniowego. Dotychczas wprowadzono do leczenia

zwyrodnieniowego. Dotychczas wprowadzono do leczenia

ponad 20 leków z różnych grup chemicznych, posiadających

ponad 20 leków z różnych grup chemicznych, posiadających

właściwości działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego.

właściwości działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego.

Ze względu na powinowactwo do poszczególnych form

Ze względu na powinowactwo do poszczególnych form

cyklooksygenazy, leki te dzieli się na klasyczne,

cyklooksygenazy, leki te dzieli się na klasyczne,

preferencyjne i wybiórcze inhibitory COX-2

preferencyjne i wybiórcze inhibitory COX-2

(cyklooksygenazy typu II).

(cyklooksygenazy typu II).

Cechą tzw. klasycznych NLPZ (aspiryna, ibuprofen,

Cechą tzw. klasycznych NLPZ (aspiryna, ibuprofen,

ketoprofen, metamizol) jest hamowanie zarówno COX-1, jak

ketoprofen, metamizol) jest hamowanie zarówno COX-1, jak

i COX-2. Dlatego też w ostatnich latach, w celu zmniejszenia

i COX-2. Dlatego też w ostatnich latach, w celu zmniejszenia

częstości występowania objawów niepożądanych,

częstości występowania objawów niepożądanych,

związanych z zahamowaniem COX-1, wprowadzono do

związanych z zahamowaniem COX-1, wprowadzono do

leczenia tzw. preferencyjne inhibitory COX-2.

leczenia tzw. preferencyjne inhibitory COX-2.

background image

Opioidy

Opioidy

Opioidy, a w szczególności te o znacznej sile

Opioidy, a w szczególności te o znacznej sile

działania, mogą być zastosowane u chorych

działania, mogą być zastosowane u chorych

z bólem przewlekłym w narządzie ruchu,

z bólem przewlekłym w narządzie ruchu,

wtedy gdy nieskuteczne jest skojarzone,

wtedy gdy nieskuteczne jest skojarzone,

dotychczas stosowane leczenie

dotychczas stosowane leczenie

farmakologiczne i niefarmakologiczne.

farmakologiczne i niefarmakologiczne.

Zastosowanie opioidów w leczeniu

Zastosowanie opioidów w leczeniu

nienowotworowego bólu przewlekłego budzi

nienowotworowego bólu przewlekłego budzi

kontrowersje, chociaż ryzyko wystąpienia

kontrowersje, chociaż ryzyko wystąpienia

uzależnienia jest prawdopodobnie niewielkie

uzależnienia jest prawdopodobnie niewielkie

background image

Kodeina

Kodeina

Kodeina

Kodeina

 

 

jest zaliczana do „słabych"

jest zaliczana do „słabych"

opioidów. Maksymalna bezpieczna

opioidów. Maksymalna bezpieczna

dawka dobowa wynosi 600 mg.

dawka dobowa wynosi 600 mg.

Jednym z podstawowych problemów

Jednym z podstawowych problemów

u chorych leczonych kodeiną są

u chorych leczonych kodeiną są

zaparcia i dlatego nie jest polecana w

zaparcia i dlatego nie jest polecana w

długotrwałym leczeniu przewlekłego

długotrwałym leczeniu przewlekłego

bólu w narządzie ruchu.

bólu w narządzie ruchu.

background image

Tramadol

Tramadol

Tramadol jest agonistą receptorów

Tramadol jest agonistą receptorów

opioidowych, ale również aktywizuje

opioidowych, ale również aktywizuje

zstępujący układ antynocyceptywny poprzez

zstępujący układ antynocyceptywny poprzez

zahamowanie zwrotnego wychwytu

zahamowanie zwrotnego wychwytu

noradrenaliny i serotoniny (ok. 60% działania

noradrenaliny i serotoniny (ok. 60% działania

analgetycznego). Maksymalna dawka dobowa

analgetycznego). Maksymalna dawka dobowa

wynosi 600 mg. Dwukierunkowy mechanizm

wynosi 600 mg. Dwukierunkowy mechanizm

działania tramadolu sprawia, że przy

działania tramadolu sprawia, że przy

porównywalnym z kodeiną efekcie

porównywalnym z kodeiną efekcie

analgetycznym częstość występowania

analgetycznym częstość występowania

zaparć jest znacznie mniejsza.

zaparć jest znacznie mniejsza.

background image

Wdrożenie leczenia silnym opioidem w

Wdrożenie leczenia silnym opioidem w

przewlekłym bólu nienowotworowym

przewlekłym bólu nienowotworowym

powinno być zainicjowane przez specjalistyczny

powinno być zainicjowane przez specjalistyczny

ośrodek leczenia bólu i przy zachowaniu

ośrodek leczenia bólu i przy zachowaniu

następujących zasad:

następujących zasad:

jeżeli z wywiadu wynika skłonność chorego do

jeżeli z wywiadu wynika skłonność chorego do

nadużywania leków, to przewlekłe stosowanie

nadużywania leków, to przewlekłe stosowanie

opioidów jest względnie przeciwwskazane,

opioidów jest względnie przeciwwskazane,

tylko jeden lekarz powinien być

tylko jeden lekarz powinien być

odpowiedzialny za leczenie i przepisywanie

odpowiedzialny za leczenie i przepisywanie

recept,

recept,

przepisywane dawki powinny być stosowane

przepisywane dawki powinny być stosowane

w regularnych odstępach czasu, a celem

w regularnych odstępach czasu, a celem

leczenia jest co najmniej częściowe

leczenia jest co najmniej częściowe

zmniejszenie bólu,

zmniejszenie bólu,

background image

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy (metyloprednizolon lub

Kortykosteroidy (metyloprednizolon lub

betametazon) można wstrzykiwać

betametazon) można wstrzykiwać

dostawowo u pacjentów z chorobą

dostawowo u pacjentów z chorobą

zwyrodnieniową stawów w okresie

zwyrodnieniową stawów w okresie

zaostrzenia, odczynu zapalnego stawu i

zaostrzenia, odczynu zapalnego stawu i

znacznego nasilenia bólu. Najczęściej

znacznego nasilenia bólu. Najczęściej

stosuje się mieszaninę 1% lidokainy i 40

stosuje się mieszaninę 1% lidokainy i 40

mg octanu metyloprednizolonu, lub 2

mg octanu metyloprednizolonu, lub 2

mg betametazonu. Wstrzyknięcia można

mg betametazonu. Wstrzyknięcia można

dokonać tylko raz na 2-3 miesiące.

dokonać tylko raz na 2-3 miesiące.

background image

Kwas hialuronowy i sól sodowa

Kwas hialuronowy i sól sodowa

kwasu hialuronowego

kwasu hialuronowego

Komórki błony maziowej produkują płyn stawowy o

Komórki błony maziowej produkują płyn stawowy o

bardzo dużej lepkości zawierający substancje o

bardzo dużej lepkości zawierający substancje o

dużej masie cząsteczkowej takie jak kwas

dużej masie cząsteczkowej takie jak kwas

hialuronowy i lubricina, które zmniejszają tarcie i

hialuronowy i lubricina, które zmniejszają tarcie i

ułatwiają poślizg. Suplementacja, poprzez

ułatwiają poślizg. Suplementacja, poprzez

wstrzyknięcia dostawowe (staw kolanowy)

wstrzyknięcia dostawowe (staw kolanowy)

naturalnego lub syntetycznego kwasu

naturalnego lub syntetycznego kwasu

hialuronowego.

hialuronowego.

Postaci dostępne do wstrzyknięć dostawowych:

Postaci dostępne do wstrzyknięć dostawowych:

Kwas hialuronowy: 5 zastrzyków po 2 ml podawane

Kwas hialuronowy: 5 zastrzyków po 2 ml podawane

przez kolejne 5 tygodni.

przez kolejne 5 tygodni.

Hialuronian sodu: 3 zastrzyki po 2 ml podawane 1 x

Hialuronian sodu: 3 zastrzyki po 2 ml podawane 1 x

w tygodniu.

w tygodniu.

background image

Kinezyterapia

Kinezyterapia

W ostatnich latach zmieniło się

W ostatnich latach zmieniło się

podejście do roli ćwiczeń fizycznych

podejście do roli ćwiczeń fizycznych

u chorych cierpiących z powodu

u chorych cierpiących z powodu

przewlekłego bólu i

przewlekłego bólu i

niepełnosprawności spowodowanej

niepełnosprawności spowodowanej

schorzeniami narządu ruchu

schorzeniami narządu ruchu

background image

Zalecenia dotyczące ochrony przed dalszym

Zalecenia dotyczące ochrony przed dalszym

uszkodzeniem struktur stawowych i

uszkodzeniem struktur stawowych i

programu ćwiczeń

programu ćwiczeń

Zalecane ćwiczenia:

Zalecane ćwiczenia:

Dobieraj tylko ćwiczenia o niewielkim obciążeniu.

Dobieraj tylko ćwiczenia o niewielkim obciążeniu.

Należy przygotować mięśnie do bardziej

Należy przygotować mięśnie do bardziej

aktywnych ćwiczeń.

aktywnych ćwiczeń.

Głównym komponentem ćwiczeń jest zachowanie

Głównym komponentem ćwiczeń jest zachowanie

gibkości i zakresu ruchomości stawów.

gibkości i zakresu ruchomości stawów.

Zmniejsz obciążenie stawu (np. zmniejszenie wagi

Zmniejsz obciążenie stawu (np. zmniejszenie wagi

ciała, próbuj obciążenia stawu na miękkim podłożu

ciała, próbuj obciążenia stawu na miękkim podłożu

lub w odciążeniu na rowerze lub w basenie).

lub w odciążeniu na rowerze lub w basenie).

Wybierz obuwie o sprężystej i miękkiej podeszwie.

Wybierz obuwie o sprężystej i miękkiej podeszwie.

Dobrać· odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne w

Dobrać· odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne w

celu uzyskania kolekcji biomechanicznej stawów

celu uzyskania kolekcji biomechanicznej stawów

kolanowych i skokowych.

kolanowych i skokowych.

background image

Należy unikać:

Należy unikać:

Nadmiernej ruchomości stawów

Nadmiernej ruchomości stawów

(chodzenie po schodach, bieganie,

(chodzenie po schodach, bieganie,

stanie na jednej nodze, noszenie

stanie na jednej nodze, noszenie

ciężarów o wadze przekraczającej 10%

ciężarów o wadze przekraczającej 10%

masy ciała).

masy ciała).

Przysiadów i nadmiernego zgięcia

Przysiadów i nadmiernego zgięcia

kolan.

kolan.

Podwiązek gumowych umieszczanych

Podwiązek gumowych umieszczanych

na udzie.

na udzie.

background image

Ćwiczenia gibkości

Ćwiczenia gibkości

powinny być stosowane bardzo delikatnie, 3-

powinny być stosowane bardzo delikatnie, 3-

10 razy każde z nich, codziennie, a

10 razy każde z nich, codziennie, a

szczególnie przed podjęciem codziennej

szczególnie przed podjęciem codziennej

aktywności.

aktywności.

Osoba, która nie ćwiczyła regularnie przez

Osoba, która nie ćwiczyła regularnie przez

jakiś czas lub skarży się na nasilenie bólu,

jakiś czas lub skarży się na nasilenie bólu,

sztywności i osłabienia siły mięśniowej

sztywności i osłabienia siły mięśniowej

powinna powoli rozszerzać czas ćwiczeń do

powinna powoli rozszerzać czas ćwiczeń do

15 minut w ciągu dnia.

15 minut w ciągu dnia.

Po osiągnięciu dobrego wyniku z

Po osiągnięciu dobrego wyniku z

zastosowanymi rutynowo ćwiczeniami można

zastosowanymi rutynowo ćwiczeniami można

wdrożyć ćwiczenia z niewielkim obciążeniem

wdrożyć ćwiczenia z niewielkim obciążeniem

wzmacniające siłę mięśniową.

wzmacniające siłę mięśniową.

background image

LECZENIE FIZYKALNE

LECZENIE FIZYKALNE

Zabiegi fizykalne w schorzeniach

Zabiegi fizykalne w schorzeniach

narządu ruchu mają na celu

narządu ruchu mają na celu

zmniejszenie upośledzenia

zmniejszenie upośledzenia

fizycznego i poprawę funkcji. Mogą

fizycznego i poprawę funkcji. Mogą

również powodować zmniejszenie

również powodować zmniejszenie

bólu, stosowane samodzielnie lub też

bólu, stosowane samodzielnie lub też

w połączeniu z innymi metodami

w połączeniu z innymi metodami

leczenia, np. z ćwiczeniami

leczenia, np. z ćwiczeniami

fizycznymi.

fizycznymi.

background image

Termoterapia

Termoterapia

Jest najczęściej stosowaną fizykalną metodą

Jest najczęściej stosowaną fizykalną metodą

uśmierzania lub leczenia bólu.

uśmierzania lub leczenia bólu.

Mechanizm działania termoterapii wiąże się z

Mechanizm działania termoterapii wiąże się z

obniżeniem napięcia mięśniówki naczyń (poprawa

obniżeniem napięcia mięśniówki naczyń (poprawa

ukrwienia, przyspieszenie usuwania produktów

ukrwienia, przyspieszenie usuwania produktów

przemiany materii i mediatorów zapalenia) oraz

przemiany materii i mediatorów zapalenia) oraz

zmniejszeniem aktywności wrzecion mięśniowych

zmniejszeniem aktywności wrzecion mięśniowych

(zmniejszenie napięcia mięśniowego) zarówno w

(zmniejszenie napięcia mięśniowego) zarówno w

mięśniach poprzecznie prążkowanych, jak i

mięśniach poprzecznie prążkowanych, jak i

gładkich przewodu pokarmowego i macicy, co

gładkich przewodu pokarmowego i macicy, co

prowadzi m. in. do przerwania tzw. błędnego koła

prowadzi m. in. do przerwania tzw. błędnego koła

bólowego

bólowego

background image

Krioterapia

Krioterapia

Mechanizm działania terapeutycznego krioterapii wiąże się

Mechanizm działania terapeutycznego krioterapii wiąże się

z efektem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i

z efektem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i

przeciwgorączkowym.

przeciwgorączkowym.

Działanie przeciwbólowe krioterapii jest następstwem

Działanie przeciwbólowe krioterapii jest następstwem

zwolnienia przewodnictwa w nerwach obwodowych,

zwolnienia przewodnictwa w nerwach obwodowych,

zwiększenia produkcji endogennych opioidów i aktywacji

zwiększenia produkcji endogennych opioidów i aktywacji

zstępującego układu antynocyceptywnego. Natomiast

zstępującego układu antynocyceptywnego. Natomiast

zahamowanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego

zahamowanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego

prowadzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego i działa

prowadzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego i działa

przeciwskurczowo. Następstwem tego jest przerwanie tzw.

przeciwskurczowo. Następstwem tego jest przerwanie tzw.

błędnego koła bólowego.

błędnego koła bólowego.

Zaletą krioterapii jest szybciej występujące i dłużej trwające

Zaletą krioterapii jest szybciej występujące i dłużej trwające

zmniejszenie bólu pourazowego, odczynu zapalnego i

zmniejszenie bólu pourazowego, odczynu zapalnego i

obrzęków. Obydwie metody leczenia fizykalnego są bardziej

obrzęków. Obydwie metody leczenia fizykalnego są bardziej

skuteczne gdy stosuje się je w połączeniu z ćwiczeniami

skuteczne gdy stosuje się je w połączeniu z ćwiczeniami

fizycznymi.

fizycznymi.

background image

Elektroterapia

Elektroterapia

Jest postępowaniem terapeutycznym, w

Jest postępowaniem terapeutycznym, w

którym wykorzystuje się prąd stały do

którym wykorzystuje się prąd stały do

modyfikowania aktywności nerwów

modyfikowania aktywności nerwów

obwodowych oraz miejscowego rozszerzenia

obwodowych oraz miejscowego rozszerzenia

naczyń krwionośnych i chłonnych

naczyń krwionośnych i chłonnych

(

(

galwanizacja

galwanizacja

), przezskórnego wprowadzania

), przezskórnego wprowadzania

zjonizowanej postaci leku przeciwzapalnego

zjonizowanej postaci leku przeciwzapalnego

lub znieczulającego miejscowo do tkanek

lub znieczulającego miejscowo do tkanek

(

(

jontoforeza

jontoforeza

fonoforeza

fonoforeza

), aktywacji

), aktywacji

endogennych mechanizmów przeciwbólowych

endogennych mechanizmów przeciwbólowych

(TENS).

(TENS).

background image

LECZENIE CHIRURGICZNE

LECZENIE CHIRURGICZNE

Granica możliwości i skuteczności leczenia zachowawczego

Granica możliwości i skuteczności leczenia zachowawczego

w aspekcie postawienia wskazań do leczenia chirurgicznego

w aspekcie postawienia wskazań do leczenia chirurgicznego

niekiedy jest trudna do ustalenia. Wynika to często z obaw i

niekiedy jest trudna do ustalenia. Wynika to często z obaw i

niewiedzy pacjenta na temat specyfiki i efektywności

niewiedzy pacjenta na temat specyfiki i efektywności

leczenia operacyjnego. Następstwem tego jest przedłużanie

leczenia operacyjnego. Następstwem tego jest przedłużanie

nieskutecznego leczenia zachowawczego i opóźnianie

nieskutecznego leczenia zachowawczego i opóźnianie

leczenia operacyjnego, które stwarza jedyną szansę

leczenia operacyjnego, które stwarza jedyną szansę

uzyskania poprawy w zaawansowanym stadium choroby.

uzyskania poprawy w zaawansowanym stadium choroby.

Wbrew pozorom, długie leczenie rehabilitacyjne, a

Wbrew pozorom, długie leczenie rehabilitacyjne, a

zwłaszcza farmakologiczne związane z ryzykiem poważnych

zwłaszcza farmakologiczne związane z ryzykiem poważnych

powikłań, przewyższa koszty leczenia chirurgicznego.

powikłań, przewyższa koszty leczenia chirurgicznego.

Decyzja odnośnie leczenia operacyjnego powinna być

Decyzja odnośnie leczenia operacyjnego powinna być

podjęta indywidualnie po przeanalizowaniu istotnych

podjęta indywidualnie po przeanalizowaniu istotnych

czynników i zmian związanych z toczącym się procesem

czynników i zmian związanych z toczącym się procesem

chorobowym w narządzie ruchu.

chorobowym w narządzie ruchu.

background image

Najistotniejsze z nich to:

Najistotniejsze z nich to:

ból, jego umiejscowienie i charakterystyka,

ból, jego umiejscowienie i charakterystyka,

stan funkcjonalny, sprawność i wydolność fizyczna,

stan funkcjonalny, sprawność i wydolność fizyczna,

rodzaj deformacji, zniekształcenia obrysów, osiowe

rodzaj deformacji, zniekształcenia obrysów, osiowe

i kątowe,

i kątowe,

ograniczenia ruchomości i przykurcze,

ograniczenia ruchomości i przykurcze,

stan ogólny, współistniejące choroby i czynniki

stan ogólny, współistniejące choroby i czynniki

ryzyka,

ryzyka,

cele i oczekiwania pacjenta,

cele i oczekiwania pacjenta,

rodzaj i skuteczność dotychczasowego leczenia,

rodzaj i skuteczność dotychczasowego leczenia,

obraz stwierdzanych zmian radiologicznych,

obraz stwierdzanych zmian radiologicznych,

wiek biologiczny pacjenta.

wiek biologiczny pacjenta.

background image

Celem zobiektywizowania

Celem zobiektywizowania

wskazań

wskazań

do leczenia operacyjnego i oceny

do leczenia operacyjnego i oceny

wyników leczenia w odniesieniu do

wyników leczenia w odniesieniu do

bólu i funkcji objętego zmianami

bólu i funkcji objętego zmianami

chorobowymi odcinka narządu ruchu,

chorobowymi odcinka narządu ruchu,

opracowano liczne kwestionariusze i

opracowano liczne kwestionariusze i

skale oceny (SIP-Sicknes Impact

skale oceny (SIP-Sicknes Impact

Profile, MFA-Musculosceletal

Profile, MFA-Musculosceletal

Functional Assessment, AIMS-

Functional Assessment, AIMS-

Arthritis Impact Measurement Scale)

Arthritis Impact Measurement Scale)

background image

Leczenie schorzeń narządu

Leczenie schorzeń narządu

ruchu,

ruchu,

w których ból przewlekły i upośledzenie funkcji

w których ból przewlekły i upośledzenie funkcji

są dominującymi czynnikiem pogarszającymi

są dominującymi czynnikiem pogarszającymi

jakość życia, wymaga stosowania wielu

jakość życia, wymaga stosowania wielu

procedur operacyjnych o charakterze

procedur operacyjnych o charakterze

prewencyjnym – korekcyjnym, resekcyjnym,

prewencyjnym – korekcyjnym, resekcyjnym,

rekonstrukcyjnym lub alloplastyki.

rekonstrukcyjnym lub alloplastyki.

Wybór metody, procedury zależy od etiologii

Wybór metody, procedury zależy od etiologii

zmian patologicznych, stopnia zaawansowania

zmian patologicznych, stopnia zaawansowania

zmian lokalizacji i wieku chorego

zmian lokalizacji i wieku chorego

background image

Zabiegi na tkankach

Zabiegi na tkankach

miękkich

miękkich

Jest to liczna grupa zabiegów i metod operacyjnych

Jest to liczna grupa zabiegów i metod operacyjnych

stosowanych w różnych rodzajach patologii.

stosowanych w różnych rodzajach patologii.

Tenoligamnetotmia.

Tenoligamnetotmia.

Przecięcie więzadła porzecznego

Przecięcie więzadła porzecznego

nadgarstka i odbarczenie nerwu pośrodkowego w zespole

nadgarstka i odbarczenie nerwu pośrodkowego w zespole

cieśni kanału nadgarstka, odbarczenie okolicy stawu

cieśni kanału nadgarstka, odbarczenie okolicy stawu

haczykowo-trójgraniastego gałązki dłoniowej nerwu łokciowego

haczykowo-trójgraniastego gałązki dłoniowej nerwu łokciowego

w zespole cieśni kanału Guyona. Podobnego postępowania

w zespole cieśni kanału Guyona. Podobnego postępowania

wymaga usunięcie dolegliwości związanych z cieśnią kanału

wymaga usunięcie dolegliwości związanych z cieśnią kanału

stępu lub transpozycją nerwu łokciowego w przypadku

stępu lub transpozycją nerwu łokciowego w przypadku

neuropatii wywołanej zmianami w rowku nerwu okolicy stawu

neuropatii wywołanej zmianami w rowku nerwu okolicy stawu

łokciowego. Zespoły te występują szczególnie często w

łokciowego. Zespoły te występują szczególnie często w

reumoidalnym zapaleniu stawów, co dodatkowo wymaga

reumoidalnym zapaleniu stawów, co dodatkowo wymaga

wykonania tenosynowiektomii ze względu na przerost i nacieki

wykonania tenosynowiektomii ze względu na przerost i nacieki

maziówkowe wzdłuż ścięgien. W zespole bólu przedniego

maziówkowe wzdłuż ścięgien. W zespole bólu przedniego

przedziału stawu kolanowego wywołanego zwiększonym

przedziału stawu kolanowego wywołanego zwiększonym

przyparciem i zmianami w powierzchni stawowej, powierzchni

przyparciem i zmianami w powierzchni stawowej, powierzchni

stawowej rzepki (chondromalacja) wykonuje się przecięcie

stawowej rzepki (chondromalacja) wykonuje się przecięcie

troczków bocznych rzepki (retinakulotomia).

troczków bocznych rzepki (retinakulotomia).

background image

Zabiegi resekcyjne,

Zabiegi resekcyjne,

amputacje

amputacje

Mogą to być proste i efektywne zabiegi usuwające

Mogą to być proste i efektywne zabiegi usuwające

przyczynę dolegliwości bólowych jak np. wycięcie wyrośli

przyczynę dolegliwości bólowych jak np. wycięcie wyrośli

kostno-chrzęstnej, wyniosłości kostnej na stopie, ciała

kostno-chrzęstnej, wyniosłości kostnej na stopie, ciała

wolnego ze stawu, kaletki maziowej, cysty galaretowatej

wolnego ze stawu, kaletki maziowej, cysty galaretowatej

(ganglion), wykonanie faciotomii lub tenotomii.

(ganglion), wykonanie faciotomii lub tenotomii.

Rozrost patologicznej tkanki, nowotworowej lub zmiany

Rozrost patologicznej tkanki, nowotworowej lub zmiany

guzopodobnej wymaga resekcji – wycięcia zarówno w

guzopodobnej wymaga resekcji – wycięcia zarówno w

zakresie tkanek miękkich i kości. W przypadku zmian

zakresie tkanek miękkich i kości. W przypadku zmian

nowotworowych wycięcie musi być wykonane w marginesie

nowotworowych wycięcie musi być wykonane w marginesie

zdrowych tkanek – jest to resekcja biologiczna.

zdrowych tkanek – jest to resekcja biologiczna.

Innym typem jest resekcja odcinkowa, ewentualnie

Innym typem jest resekcja odcinkowa, ewentualnie

anatomiczna, kiedy usuwany jest odcinek (segment), lub

anatomiczna, kiedy usuwany jest odcinek (segment), lub

cały anatomiczny element kości, struktur miękkich. W

cały anatomiczny element kości, struktur miękkich. W

takich przypadkach resekcja może wymagać uzupełnienia

takich przypadkach resekcja może wymagać uzupełnienia

miejsca ubytku implantem i zastosowania zespolenia

miejsca ubytku implantem i zastosowania zespolenia

wewnętrznego jak to ma miejsce w przypadku kości długich

wewnętrznego jak to ma miejsce w przypadku kości długich

i kręgosłupa

i kręgosłupa

background image

kostniak kostninowy

kostniak kostninowy

Szczególny problem stanowi kostniak kostninowy (osteoid

Szczególny problem stanowi kostniak kostninowy (osteoid

osteoma) – łagodna nowotworowa, mała zmiana kostna,

osteoma) – łagodna nowotworowa, mała zmiana kostna,

która jest odpowiedzialna za przewlekły, uporczywy ból

która jest odpowiedzialna za przewlekły, uporczywy ból

nocny, reagujący na NLPZ.

nocny, reagujący na NLPZ.

Jedynym skutecznym leczeniem jest resekcja miejscowa,

Jedynym skutecznym leczeniem jest resekcja miejscowa,

jednak często istotną trudność sprawia diagnostyka i

jednak często istotną trudność sprawia diagnostyka i

zlokalizowanie tej małej zmiany w kościach długich i

zlokalizowanie tej małej zmiany w kościach długich i

kręgosłupie.

kręgosłupie.

Amputacje wykonuje się na różnych poziomach w zakresie

Amputacje wykonuje się na różnych poziomach w zakresie

kończyn w przypadkach kiedy wyczerpane zostały

kończyn w przypadkach kiedy wyczerpane zostały

wszystkie inne metody leczenia, a zmiany chorobowe są

wszystkie inne metody leczenia, a zmiany chorobowe są

nieodwracalne. Mogą to być martwice obwodowe na tle

nieodwracalne. Mogą to być martwice obwodowe na tle

naczyniowym, przewlekłe procesy zapalne infekcyjne,

naczyniowym, przewlekłe procesy zapalne infekcyjne,

zaawansowane zmiany nowotworowe oraz znaczne

zaawansowane zmiany nowotworowe oraz znaczne

deformacje, zwłaszcza w kończynie dolnej z

deformacje, zwłaszcza w kończynie dolnej z

nadwrażliwością bólową, uniemożliwiające obciążanie

nadwrażliwością bólową, uniemożliwiające obciążanie

kończyny, zaopatrzenie ortopedyczne i lokomocję.

kończyny, zaopatrzenie ortopedyczne i lokomocję.

background image

Synowiektomia

Synowiektomia

Jest formą resekcji, której istota polega na wycięciu

Jest formą resekcji, której istota polega na wycięciu

patologicznej, przerośniętej błony maziowej,

patologicznej, przerośniętej błony maziowej,

najczęściej w zakresie stawu kolanowego,

najczęściej w zakresie stawu kolanowego,

łokciowego, skokowo-goleniowego, nadgarstkowego,

łokciowego, skokowo-goleniowego, nadgarstkowego,

połączoną niekiedy z synowiektomią ścięgien

połączoną niekiedy z synowiektomią ścięgien

zginaczy i prostowników (tenosynowiektomia).

zginaczy i prostowników (tenosynowiektomia).

Wskazaniem do synowiektomii są uporczywe

Wskazaniem do synowiektomii są uporczywe

wysięki w przebiegu reumatoidalnego zapalenia

wysięki w przebiegu reumatoidalnego zapalenia

stawów, zmian zwyrodnieniowych (OA), oraz

stawów, zmian zwyrodnieniowych (OA), oraz

zapalenia infekcyjne błony maziowej (swoiste i

zapalenia infekcyjne błony maziowej (swoiste i

nieswoiste). Wycięcie błony maziowej zmniejsza

nieswoiste). Wycięcie błony maziowej zmniejsza

dolegliwości związane z procesem zapalnym i

dolegliwości związane z procesem zapalnym i

hamuje proces destrukcyjny w stawie i poprawia

hamuje proces destrukcyjny w stawie i poprawia

jego funkcję, stąd synowiektomia ma również

jego funkcję, stąd synowiektomia ma również

charakter prewencyjny.

charakter prewencyjny.

background image

Artroskopia

Artroskopia

Jest badaniem wnętrza stawu za pomocą endoskopu.

Jest badaniem wnętrza stawu za pomocą endoskopu.

Rozwój techniki artroskopowej rozszerzył jej zakres

Rozwój techniki artroskopowej rozszerzył jej zakres

możliwości i stała się metodą diagnostyczno-

możliwości i stała się metodą diagnostyczno-

operacyjną wielu stawów: kolanowego, barkowego,

operacyjną wielu stawów: kolanowego, barkowego,

łokciowego, nadgarstkowego, skokowo-goleniowego i

łokciowego, nadgarstkowego, skokowo-goleniowego i

niekiedy biodrowego.

niekiedy biodrowego.

Artroskopia operacyjna ma charakter leczenia

Artroskopia operacyjna ma charakter leczenia

małoinwazyjnego, pozwala na dokładną ocenę zmian

małoinwazyjnego, pozwala na dokładną ocenę zmian

w stawie i wykonanie takich zabiegów jak: biopsja

w stawie i wykonanie takich zabiegów jak: biopsja

diagnostyczna, usunięcie lub szycie uszkodzonej

diagnostyczna, usunięcie lub szycie uszkodzonej

łąkotki, usunięcie ciał wolnych, „oczyszczenie" stawu

łąkotki, usunięcie ciał wolnych, „oczyszczenie" stawu

ze zmian wytwórczych (debridement), a także

ze zmian wytwórczych (debridement), a także

wykonanie rekonstrukcji więzadeł krzyżowych,

wykonanie rekonstrukcji więzadeł krzyżowych,

pierścienia rotatorów lub synowiektomii.

pierścienia rotatorów lub synowiektomii.

background image

Osteotomia

Osteotomia

Osteotomia jest chirurgicznym przecięciem kości

Osteotomia jest chirurgicznym przecięciem kości

celem zmiany wzajemnego ustawienia odłamów

celem zmiany wzajemnego ustawienia odłamów

kostnych z następowym ich zespoleniem.

kostnych z następowym ich zespoleniem.

Osteotomie okolicy stawu biodrowego i kolanowego

Osteotomie okolicy stawu biodrowego i kolanowego

mają istotne znaczenie w zmniejszeniu dolegliwości

mają istotne znaczenie w zmniejszeniu dolegliwości

bólowych towarzyszących rozwojowi zmian

bólowych towarzyszących rozwojowi zmian

zwyrodnieniowych w tych stawach, jednak nie

zwyrodnieniowych w tych stawach, jednak nie

poprawiają znamiennie ruchomości stawu.

poprawiają znamiennie ruchomości stawu.

Wskazania do tego typu leczenia dotyczą ludzi

Wskazania do tego typu leczenia dotyczą ludzi

młodych z mało zaawansowanymi zmianami

młodych z mało zaawansowanymi zmianami

zwyrodnieniowymi. Pozapalne zmiany

zwyrodnieniowymi. Pozapalne zmiany

zwyrodnieniowe nie kwalifikują się do tego typu

zwyrodnieniowe nie kwalifikują się do tego typu

leczenia.

leczenia.

background image

Osteotomia cd

Osteotomia cd

Celem osteotomii może być korekcja

Celem osteotomii może być korekcja

zniekształcenia, przykurczu lub skrócenia, a

zniekształcenia, przykurczu lub skrócenia, a

efektem tego zniesienie dolegliwości i poprawa

efektem tego zniesienie dolegliwości i poprawa

funkcji stawu, kończyny oraz zahamowanie

funkcji stawu, kończyny oraz zahamowanie

progresji zmian zwyrodnieniowych.

progresji zmian zwyrodnieniowych.

Stąd osteotomie zaliczane są do zabiegów

Stąd osteotomie zaliczane są do zabiegów

prewencyjnych. Obecnie ze względu na takie

prewencyjnych. Obecnie ze względu na takie

aspekty jak: długi czas oczekiwania na zrost

aspekty jak: długi czas oczekiwania na zrost

kostny i konieczność odciążania kończyny,

kostny i konieczność odciążania kończyny,

niepełne ustąpienie doleglwości – zmniejsza się

niepełne ustąpienie doleglwości – zmniejsza się

częstość wskazań do osteotomii na korzyść

częstość wskazań do osteotomii na korzyść

endoprotezoplastyk stawów, zwłaszcza u

endoprotezoplastyk stawów, zwłaszcza u

starszych pacjentów.

starszych pacjentów.

background image

Artrodeza

Artrodeza

Istotą artrodezy jest chirurgiczne usunięcie powierzchni

Istotą artrodezy jest chirurgiczne usunięcie powierzchni

stawowych kości tworzących staw i stabilizacja celem

stawowych kości tworzących staw i stabilizacja celem

uzyskania zrostu końców stawowych (usztywnienie stawu).

uzyskania zrostu końców stawowych (usztywnienie stawu).

Wskazaniem do usztywniania stawu jest ból, trwałe

Wskazaniem do usztywniania stawu jest ból, trwałe

uszkodzenie i upośledzenie funkcji stawu, niemożliwe do

uszkodzenie i upośledzenie funkcji stawu, niemożliwe do

wyleczenia metodami nieoperacyjnymi.

wyleczenia metodami nieoperacyjnymi.

Przed okresem pełnej dostępności endoprotezoplastyki

Przed okresem pełnej dostępności endoprotezoplastyki

artrodezę wykonywano często w dużych stawach: kolanowym,

artrodezę wykonywano często w dużych stawach: kolanowym,

biodrowym, łokciowym, barkowym, zwłaszcza po gruźliczych

biodrowym, łokciowym, barkowym, zwłaszcza po gruźliczych

zapaleniach. Obecnie te stawy rzadko poddawane są

zapaleniach. Obecnie te stawy rzadko poddawane są

usztywnieniu, natomiast nadal to postępowanie jest aktualne

usztywnieniu, natomiast nadal to postępowanie jest aktualne

w stosunku do stawów: ręki, nadgarstka, stopy, stawu

w stosunku do stawów: ręki, nadgarstka, stopy, stawu

skokowego, a także kręgosłupa (spondylodeza). Po uzyskaniu

skokowego, a także kręgosłupa (spondylodeza). Po uzyskaniu

artrodezy ból stawu ustępuje całkowicie i większość pacjentów

artrodezy ból stawu ustępuje całkowicie i większość pacjentów

odzyskuje sprawność funkcjonalną oraz podejmuje dużą

odzyskuje sprawność funkcjonalną oraz podejmuje dużą

aktywność życiową mimo utraty ruchu w danym stawie, co

aktywność życiową mimo utraty ruchu w danym stawie, co

jest kompensowane zwiększoną ruchomością w sąsiednich

jest kompensowane zwiększoną ruchomością w sąsiednich

stawach.

stawach.

background image

Alloplastyka całkowita

Alloplastyka całkowita

(endoprotezoplastyka)

(endoprotezoplastyka)

Ogólnie ujmując, jest to procedura

Ogólnie ujmując, jest to procedura

operacyjna polegająca na zastąpieniu

operacyjna polegająca na zastąpieniu

zniszczonego stawu sztucznym stawem.

zniszczonego stawu sztucznym stawem.

Wskazaniem do stosowania tej procedury są

Wskazaniem do stosowania tej procedury są

idiopatyczne i wtórne zmiany

idiopatyczne i wtórne zmiany

zwyrodnieniowe, martwice kostno-chrzęstne,

zwyrodnieniowe, martwice kostno-chrzęstne,

zmiany pourazowe stawów z wyłączeniem

zmiany pourazowe stawów z wyłączeniem

stanów infekcyjnych. Stosowana od wielu lat

stanów infekcyjnych. Stosowana od wielu lat

alloplastyka całkowita stawu biodrowego i

alloplastyka całkowita stawu biodrowego i

kolanowego w większości przypadków

kolanowego w większości przypadków

przywraca sprawność funkcjonalną narządu

przywraca sprawność funkcjonalną narządu

ruchu, całkowicie usuwa ból, czego efektem

ruchu, całkowicie usuwa ból, czego efektem

jest poprawa komfortu życia

jest poprawa komfortu życia

background image

cd

cd

W związku z postępem technicznym, możliwości stosowania

W związku z postępem technicznym, możliwości stosowania

alloplastyki dotyczą już nie tylko stawu biodrowego i

alloplastyki dotyczą już nie tylko stawu biodrowego i

kolanowego, ale również barkowego, łokciowego i stawów

kolanowego, ale również barkowego, łokciowego i stawów

rąk.

rąk.

Endoprotezoplastyka w odniesieniu do stawu skokowego

Endoprotezoplastyka w odniesieniu do stawu skokowego

nadal pozostaje w fazie eksperymentu.

nadal pozostaje w fazie eksperymentu.

W obrębie kręgosłupa uszkodzone dyski międzykręgowe

W obrębie kręgosłupa uszkodzone dyski międzykręgowe

również mogą być również zastępowane przez endoprotezy

również mogą być również zastępowane przez endoprotezy

(cage).

(cage).

Istotnym problemem związanym z alloplastyką jest

Istotnym problemem związanym z alloplastyką jest

zjawisko zużycia polietylenu, który jest istotnym elementem

zjawisko zużycia polietylenu, który jest istotnym elementem

konstrukcyjnym endoprotez. Złuszczone i wytarte cząstki

konstrukcyjnym endoprotez. Złuszczone i wytarte cząstki

polietylenu stymulują rozwój ziarniny resorbcyjnej wokół

polietylenu stymulują rozwój ziarniny resorbcyjnej wokół

endoprotezy, czego następstwem jest osteoliza i

endoprotezy, czego następstwem jest osteoliza i

obluzowanie implantu. Zjawisko obluzowania endoprotezy

obluzowanie implantu. Zjawisko obluzowania endoprotezy

związane jest z narastaniem dolegliwości bólowych i

związane jest z narastaniem dolegliwości bólowych i

pogarszaniem sprawności funkcjonalnej stawu.

pogarszaniem sprawności funkcjonalnej stawu.

background image

Inne zabiegi i metody

Inne zabiegi i metody

Istnieją liczne dodatkowe procedury chirurgiczne,

Istnieją liczne dodatkowe procedury chirurgiczne,

które mogą zmniejszyć

które mogą zmniejszyć

 

 

dolegliwości bólowe

dolegliwości bólowe

związane z patologią i deformacją stóp.

związane z patologią i deformacją stóp.

Paluchy koślawe, palce młoteczkowate i

Paluchy koślawe, palce młoteczkowate i

szponiaste, zniesienie sklepienia poprzecznego i

szponiaste, zniesienie sklepienia poprzecznego i

przeciążenie główek kości śródstopia i wiele

przeciążenie główek kości śródstopia i wiele

innych postaci deformacji to trudny i złożony

innych postaci deformacji to trudny i złożony

problem patologii stopy. Wymaga to złożonych i

problem patologii stopy. Wymaga to złożonych i

precyzyjnych zabiegów rekonstrukcyjnych typu

precyzyjnych zabiegów rekonstrukcyjnych typu

artroplastyki, transpozycji ścięgien, osteotomii,

artroplastyki, transpozycji ścięgien, osteotomii,

resekcji, stabilizacji i zaopatrzenia

resekcji, stabilizacji i zaopatrzenia

ortopedycznego, celem przywrócenia prawidłowej

ortopedycznego, celem przywrócenia prawidłowej

funkcji dynamicznej i podpórczej stopie.

funkcji dynamicznej i podpórczej stopie.

background image

ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE

ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE

Zaopatrzenie ortopedyczne obejmuje całokształt

Zaopatrzenie ortopedyczne obejmuje całokształt

działań, związanych z uzupełnieniem defektów

działań, związanych z uzupełnieniem defektów

strukturalnych i funkcjonalnych narządu ruchu za

strukturalnych i funkcjonalnych narządu ruchu za

pomocą konstrukcji mechanicznych takich jak:

pomocą konstrukcji mechanicznych takich jak:

protezy – konstrukcje zastępujące brak części

protezy – konstrukcje zastępujące brak części

lub całej kończyny,

lub całej kończyny,

ortezy – aparaty ortopedyczne i inne konstrukcje

ortezy – aparaty ortopedyczne i inne konstrukcje

(szyny dynamiczne i stabilizujące, stabilizatory,

(szyny dynamiczne i stabilizujące, stabilizatory,

kołnierze, gorsety, wkładki, obuwie ortopedyczne

kołnierze, gorsety, wkładki, obuwie ortopedyczne

i inne),

i inne),

sprzęt pomocniczy (kule, laski, balkoniki,

sprzęt pomocniczy (kule, laski, balkoniki,

chodziki, wózki i inne).

chodziki, wózki i inne).

background image

Zaopatrzenie ortopedyczne

Zaopatrzenie ortopedyczne

stosowane jest zarówno przed jak i

stosowane jest zarówno przed jak i

po leczeniu chirurgicznym dysfunkcji

po leczeniu chirurgicznym dysfunkcji

narządu ruchu, celem zmniejszenia

narządu ruchu, celem zmniejszenia

dolegliwości bólowych, poprawy

dolegliwości bólowych, poprawy

sprawności funkcjonalnej i

sprawności funkcjonalnej i

lokomocyjnej pacjenta.

lokomocyjnej pacjenta.

background image

Model opieki w RZS

Model opieki w RZS

wg

wg

teorii

teorii

Doroty Orem

Doroty Orem

background image

Diagnoza pielęgniarska 1

Diagnoza pielęgniarska 1

Silny ból stawów i osłabienie w wyniku

Silny ból stawów i osłabienie w wyniku

zaostrzenia procesu chorobowego

zaostrzenia procesu chorobowego

Cel opieki:

Cel opieki:

- zmniejszenie dolegliwości bólowych i

- zmniejszenie dolegliwości bólowych i

łagodzenie stanu zapalnego stawów

łagodzenie stanu zapalnego stawów

background image

Interwencje pielęgniarskie:

Interwencje pielęgniarskie:

- ocena odczuć bólowych zgłaszana przez

- ocena odczuć bólowych zgłaszana przez

chorą oraz określenie charakteru bólu,

chorą oraz określenie charakteru bólu,

czasu trwania, nasilenia,

czasu trwania, nasilenia,

- ocena czynników nasilających lub

- ocena czynników nasilających lub

zmniejszających dolegliwości bólowe,

zmniejszających dolegliwości bólowe,

- podwyższenie progu bólowego poprzez:

- podwyższenie progu bólowego poprzez:

- zalecenie chorej pozostania w łóżku,

- zalecenie chorej pozostania w łóżku,

- wykonywanie za pacjentkę czynności

- wykonywanie za pacjentkę czynności

codziennych: toaleta ciała, ubieranie,

codziennych: toaleta ciała, ubieranie,

spożywanie posiłków,

spożywanie posiłków,

background image

Interwencje pielęgniarskie

Interwencje pielęgniarskie

cd

cd

- stworzenie warunków sprzyjających realizacji potrzeby

- stworzenie warunków sprzyjających realizacji potrzeby

wydalania moczu i stolca lub pomoc przy wychodzeniu do

wydalania moczu i stolca lub pomoc przy wychodzeniu do

toalety,

toalety,

- wykonywanie kilka razy dziennie ćwiczeń oddechowych

- wykonywanie kilka razy dziennie ćwiczeń oddechowych

według zasad:

według zasad:

wyraźnie zaznaczona faza wdechu, krótka przerwa i

wyraźnie zaznaczona faza wdechu, krótka przerwa i

wydech,

wydech,

wdech – nosem, wydech – ustami,

wdech – nosem, wydech – ustami,

wywietrzone pomieszczenie, - wykonywanie ćwiczeń

wywietrzone pomieszczenie, - wykonywanie ćwiczeń

biernych i izometrycznych

biernych i izometrycznych

- powstrzymanie się od wykonywania ćwiczeń w stawie

- powstrzymanie się od wykonywania ćwiczeń w stawie

objętym ostrym procesem zapalnym,

objętym ostrym procesem zapalnym,

- unieruchomienie stawów objętych ostrym procesem

- unieruchomienie stawów objętych ostrym procesem

zapalnym (3-4 dni),

zapalnym (3-4 dni),

- współudział w procesie leczenia, podawanie leków na

- współudział w procesie leczenia, podawanie leków na

zlecenie lekarza

zlecenie lekarza

background image

Oczekiwany wynik:

Oczekiwany wynik:

Ból ustąpił, zlikwidowany stan

Ból ustąpił, zlikwidowany stan

zapalny.

zapalny.

background image

Diagnoza pielęgniarska 2.

Diagnoza pielęgniarska 2.

Trudności w wykonywaniu

Trudności w wykonywaniu

codziennych czynności z powodu

codziennych czynności z powodu

bólu, osłabienia siły rąk,

bólu, osłabienia siły rąk,

unieruchomienia kończyn w stawach

unieruchomienia kończyn w stawach

nadgarstkowych

nadgarstkowych

Cel opieki:

Cel opieki:

- zwiększenie sprawności w

- zwiększenie sprawności w

wykonywaniu czynności codziennych

wykonywaniu czynności codziennych

background image

Interwencje pielęgniarskie:

Interwencje pielęgniarskie:

- pomoc w wykonywaniu czynności codziennych, toaleta

- pomoc w wykonywaniu czynności codziennych, toaleta

ciała lub kąpiel, ubieranie się,

ciała lub kąpiel, ubieranie się,

- zaopatrzenie w sprzęt pomocniczy ułatwiający

- zaopatrzenie w sprzęt pomocniczy ułatwiający

samoobsługę: sztućce z pogrubioną rączką, uchwyty, łyżka

samoobsługę: sztućce z pogrubioną rączką, uchwyty, łyżka

do butów z długą rączką, zapinacz guzików itp.,

do butów z długą rączką, zapinacz guzików itp.,

- zachęcanie do uczestnictwa w rehabilitacji ruchowej –

- zachęcanie do uczestnictwa w rehabilitacji ruchowej –

ćwiczenia izometryczne, bierne

ćwiczenia izometryczne, bierne

- zachęcanie do korzystania z zabiegów z zakresu

- zachęcanie do korzystania z zabiegów z zakresu

fizykoterapii - krioterapia miejscowa i przezskórna

fizykoterapii - krioterapia miejscowa i przezskórna

elektrostymulacja nerwów (TENS),

elektrostymulacja nerwów (TENS),

- współudział w procesie leczenia, podawanie na zlecenie

- współudział w procesie leczenia, podawanie na zlecenie

lekarza: NZLP (Diclofenac), omeoprazol, LMPCH

lekarza: NZLP (Diclofenac), omeoprazol, LMPCH

(metotreksat)

(metotreksat)

Oczekiwany wynik: zwiększona sprawność w wykonywaniu

Oczekiwany wynik: zwiększona sprawność w wykonywaniu

czynności codziennych

czynności codziennych

background image

Diagnoza pielęgniarska 3.

Diagnoza pielęgniarska 3.

Ryzyko infekcji z powodu

Ryzyko infekcji z powodu

zmniejszonej odporności w wyniku

zmniejszonej odporności w wyniku

stosowania leków LMPCH

stosowania leków LMPCH

Cel opieki:

Cel opieki:

- niedopuszczenie do infekcji

- niedopuszczenie do infekcji

background image

grupy samopomocy

grupy samopomocy

Na terenie Polski działa ponad 20 grup samopomocy.

Na terenie Polski działa ponad 20 grup samopomocy.

Są to stowarzyszenia zorganizowane przez chorych

Są to stowarzyszenia zorganizowane przez chorych

i działających na ich rzecz. Większość organizacji

i działających na ich rzecz. Większość organizacji

skupia chorych na różne schorzenia reumatyczne.

skupia chorych na różne schorzenia reumatyczne.

O zakresie działalności stowarzyszenia decydują

O zakresie działalności stowarzyszenia decydują

jego członkowie. Stowarzyszenia organizują m.in.

jego członkowie. Stowarzyszenia organizują m.in.

zajęcia rehabilitacyjne, spotkania dla chorych

zajęcia rehabilitacyjne, spotkania dla chorych

z profesjonalistami zdrowia, wspólne wyjazdy,

z profesjonalistami zdrowia, wspólne wyjazdy,

prowadzą strony internetowe, wydają publikacje,

prowadzą strony internetowe, wydają publikacje,

udzielają informacji chorym i ich najbliższym,

udzielają informacji chorym i ich najbliższym,

podejmują akcje na rzecz chorych reumatycznych. 

podejmują akcje na rzecz chorych reumatycznych. 

„Ważne

„Ważne

adresy – Stowarzyszenia

adresy – Stowarzyszenia

i Partnerzy

i Partnerzy

w Kampanii

w Kampanii

background image

Interwencje pielęgniarskie:

Interwencje pielęgniarskie:

- poinformowanie bliskich o zwiększonym ryzyku

- poinformowanie bliskich o zwiększonym ryzyku

wystąpienia zakażeń u chorego, izolowanie go od

wystąpienia zakażeń u chorego, izolowanie go od

źródeł zakażenia,

źródeł zakażenia,

- zwiększanie odporności poprzez dietę

- zwiększanie odporności poprzez dietę

bogatobiałkową i zwiększenie podaży owoców,

bogatobiałkową i zwiększenie podaży owoców,

warzyw,

warzyw,

- dbanie o higienę ciała pacjenta, czystość bielizny

- dbanie o higienę ciała pacjenta, czystość bielizny

osobistej, pościelowej i otoczenia pacjenta,

osobistej, pościelowej i otoczenia pacjenta,

- usprawnianie ruchowe oraz nauczenie wykonywania

- usprawnianie ruchowe oraz nauczenie wykonywania

ćwiczeń oddechowych,

ćwiczeń oddechowych,

- obserwacja miejsc dostępu naczyniowego w

- obserwacja miejsc dostępu naczyniowego w

kierunku stanu zapalnego,

kierunku stanu zapalnego,

Oczekiwany wynik: brak infekcji

Oczekiwany wynik: brak infekcji

background image

Diagnoza pielęgniarska 4.

Diagnoza pielęgniarska 4.

Możliwość wystąpienia krwawienia z

Możliwość wystąpienia krwawienia z

przewodu pokarmowego w wyniku

przewodu pokarmowego w wyniku

przewlekłego stosowania NLPZ

przewlekłego stosowania NLPZ

Cel opieki:

Cel opieki:

- zapobieganie krwawieniu z

- zapobieganie krwawieniu z

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

background image

Interwencje pielęgniarskie:

Interwencje pielęgniarskie:

- reagowanie na zgłaszane dolegliwości bólowe i

- reagowanie na zgłaszane dolegliwości bólowe i

dyskomfort w trakcie spożywania posiłków,

dyskomfort w trakcie spożywania posiłków,

- obserwacja pod kątem wystąpienia objawów

- obserwacja pod kątem wystąpienia objawów

sugerujących chorobę wrzodową

sugerujących chorobę wrzodową

- obserwacja pod kątem wystąpienia krwawienia z

- obserwacja pod kątem wystąpienia krwawienia z

żołądka (bóle w nadbrzuszu, smoliste stolce,

żołądka (bóle w nadbrzuszu, smoliste stolce,

fusowate wymioty, spadek ciśnienia tętniczego

fusowate wymioty, spadek ciśnienia tętniczego

krwi)

krwi)

- współudział w farmakoterapii, na zlecenie lekarza

- współudział w farmakoterapii, na zlecenie lekarza

podawanie omeoprazolu,

podawanie omeoprazolu,

- edukacja w zakresie zmiany stylu życia

- edukacja w zakresie zmiany stylu życia

( eliminacja używek, umiejętność reagowania w

( eliminacja używek, umiejętność reagowania w

sytuacjach stresowych i relaksacji)

sytuacjach stresowych i relaksacji)

Oczekiwany wynik: brak krwawienia

Oczekiwany wynik: brak krwawienia

background image

Diagnoza pielęgniarska 5

Diagnoza pielęgniarska 5

Niepokój i brak akceptacji choroby

Niepokój i brak akceptacji choroby

związany z możliwym pogarszaniem

związany z możliwym pogarszaniem

się sprawności.

się sprawności.

Cel opieki:

Cel opieki:

- obniżenie poziomu niepokoju,

- obniżenie poziomu niepokoju,

akceptacja stanu zdrowia i aktywny

akceptacja stanu zdrowia i aktywny

udział w procesie leczenia i rehabilitacji

udział w procesie leczenia i rehabilitacji

background image

Interwencje pielęgniarskie

Interwencje pielęgniarskie

- nawiązanie kontaktu terapeutycznego

- nawiązanie kontaktu terapeutycznego

poprzez, cierpliwość i opanowanie, aktywne

poprzez, cierpliwość i opanowanie, aktywne

słuchanie,

słuchanie,

- wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa i

- wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa i

poprawa funkcjonowania chorej,

poprawa funkcjonowania chorej,

- określenie najistotniejszych trudności w

- określenie najistotniejszych trudności w

adaptacji do nowej sytuacji,

adaptacji do nowej sytuacji,

- umożliwienie kontaktu z zespołem

- umożliwienie kontaktu z zespołem

terapeutycznym w celu wyjaśnienia wszelkich

terapeutycznym w celu wyjaśnienia wszelkich

wątpliwości,

wątpliwości,

- omówienie sposobu przygotowania do badań,

- omówienie sposobu przygotowania do badań,

-

-

background image

cd

cd

informowanie o wynikach badań i

informowanie o wynikach badań i

przedstawianie ich w zrozumiały sposób -

przedstawianie ich w zrozumiały sposób -

ocena reakcji pacjentki na chorobę,

ocena reakcji pacjentki na chorobę,

- poznanie oczekiwań pacjentki wobec

- poznanie oczekiwań pacjentki wobec

leczenia,

leczenia,

- motywowanie pacjentki poprzez wskazanie

- motywowanie pacjentki poprzez wskazanie

korzyści wynikających z leczenia i rehabilitacji,

korzyści wynikających z leczenia i rehabilitacji,

stosowanie pozytywnych wzmocnień

stosowanie pozytywnych wzmocnień

- edukacja na temat istoty, przebiegu, procesu

- edukacja na temat istoty, przebiegu, procesu

leczenia i rehabilitacji,

leczenia i rehabilitacji,

- umożliwienie kontaktu z bliskimi, współpraca

- umożliwienie kontaktu z bliskimi, współpraca

z rodziną,

z rodziną,

background image

Oczekiwany wynik:

Oczekiwany wynik:

pacjentka akceptuje stan zdrowia i

pacjentka akceptuje stan zdrowia i

uczestniczy aktywnie w procesie

uczestniczy aktywnie w procesie

leczenia i rehabilitacji

leczenia i rehabilitacji

background image

ZAPOBIEGANIE OSTEOPOROZIE

ZAPOBIEGANIE OSTEOPOROZIE

Jedna z głównych zasad współczesnej

Jedna z głównych zasad współczesnej

medycyny mówi, że lepiej zapobiegać niż

medycyny mówi, że lepiej zapobiegać niż

leczyć.

leczyć.

Profilaktyka, czyli zapobieganie rozwojowi

Profilaktyka, czyli zapobieganie rozwojowi

choroby ma ogromne znaczenie w walce z

choroby ma ogromne znaczenie w walce z

osteoporozą. O stan kości należy dbać od lat

osteoporozą. O stan kości należy dbać od lat

najwcześniejszych. Od tego, jak zostaną

najwcześniejszych. Od tego, jak zostaną

ukształtowane w dzieciństwie i młodości,

ukształtowane w dzieciństwie i młodości,

zależy ich przyszły los. Oczywiście, byłoby

zależy ich przyszły los. Oczywiście, byłoby

idealnie gdybyśmy zdrowie swoich kości mieli

idealnie gdybyśmy zdrowie swoich kości mieli

na uwadze już jako dzieci i dbali o nie przez

na uwadze już jako dzieci i dbali o nie przez

całe późniejsze życie. Należy jednak

całe późniejsze życie. Należy jednak

podkreślić, że na rozpoczęcie działań

podkreślić, że na rozpoczęcie działań

profilaktycznych zawsze jest dobry czas.

profilaktycznych zawsze jest dobry czas.

background image

W każdym momencie życia można zrobić

W każdym momencie życia można zrobić

wiele dobrego dla swoich kości. Nigdy nie jest

wiele dobrego dla swoich kości. Nigdy nie jest

za późno na modyfikację stylu życia, zmianę

za późno na modyfikację stylu życia, zmianę

diety czy kontrolną wizytę u lekarza.

diety czy kontrolną wizytę u lekarza.

Pamiętajmy, że właściwie prowadzona

Pamiętajmy, że właściwie prowadzona

profilaktyka osteoporozy jest skuteczna.

profilaktyka osteoporozy jest skuteczna.

Nie można też nie wspomnieć o aspekcie

Nie można też nie wspomnieć o aspekcie

ekonomicznym profilaktyki. Według wszelkich

ekonomicznym profilaktyki. Według wszelkich

analiz zapobieganie osteoporozie jest zawsze

analiz zapobieganie osteoporozie jest zawsze

tańsze niż jej leczenie (koszt leków, wizyt

tańsze niż jej leczenie (koszt leków, wizyt

lekarskich, leczenia szpitalnego).

lekarskich, leczenia szpitalnego).

background image

Zalecenia dla pacjentów

Zalecenia dla pacjentów

Spożywaj pokarmy bogate w wapń (mleko i jego

Spożywaj pokarmy bogate w wapń (mleko i jego

przetwory: jogurty, kefir) i wit. D (tran, żółtko jaj) tak,

przetwory: jogurty, kefir) i wit. D (tran, żółtko jaj) tak,

żeby Twoje kości miały odpowiednią ilość budulca. Jeżeli

żeby Twoje kości miały odpowiednią ilość budulca. Jeżeli

uważasz, że nie jesteś w stanie zapewnić swojemu

uważasz, że nie jesteś w stanie zapewnić swojemu

organizmowi właściwej podaży

organizmowi właściwej podaży

wapnia w diecie rozpocznij przyjmowanie preparatów

wapnia w diecie rozpocznij przyjmowanie preparatów

wapniowo-witaminowych.

wapniowo-witaminowych.

Postaraj się osiągnąć i utrzymać prawidłową dla swojej

Postaraj się osiągnąć i utrzymać prawidłową dla swojej

płci, wieku i wzrostu masę ciała.

płci, wieku i wzrostu masę ciała.

Korzystaj ze słonecznej pogody (pod wpływem promieni

Korzystaj ze słonecznej pogody (pod wpływem promieni

słonecznych powstaje w skórze witamina D).

słonecznych powstaje w skórze witamina D).

Zmień tryb życia z siedzącego na bardziej aktywny -

Zmień tryb życia z siedzącego na bardziej aktywny -

zacznij się gimnastykować, dużo spaceruj.

zacznij się gimnastykować, dużo spaceruj.

Postaraj się ograniczyć do minimum używki, tj. kawę,

Postaraj się ograniczyć do minimum używki, tj. kawę,

papierosy, alkohol - zadbasz w ten sposób nie tylko o

papierosy, alkohol - zadbasz w ten sposób nie tylko o

kości, ale o cały organizm.

kości, ale o cały organizm.

background image

Zalecenia dla pacjentów cd

Zalecenia dla pacjentów cd

Bądź ostrożny - unikaj sytuacji mogących doprowadzić do upadku,

Bądź ostrożny - unikaj sytuacji mogących doprowadzić do upadku,

a w konsekwencji do złamań kości.

a w konsekwencji do złamań kości.

zostań w domu, kiedy jest ślisko,

zostań w domu, kiedy jest ślisko,

przy wannie zamontuj uchwyt, który pomoże Ci bezpiecznie z niej

przy wannie zamontuj uchwyt, który pomoże Ci bezpiecznie z niej

wyjść,

wyjść,

połóż na podłodze w łazience antypoślizgowy dywanik,

połóż na podłodze w łazience antypoślizgowy dywanik,

zaopatrz się na zimę w buty na grubym bieżniku (zabezpiecza przed

zaopatrz się na zimę w buty na grubym bieżniku (zabezpiecza przed

poślizgiem),

poślizgiem),

korzystając ze schodów zawsze trzymaj się poręczy,

korzystając ze schodów zawsze trzymaj się poręczy,

unikaj podnoszenia dużych ciężarów.

unikaj podnoszenia dużych ciężarów.

Jeżeli zidentyfikowałeś u siebie obecność czynników ryzyka

Jeżeli zidentyfikowałeś u siebie obecność czynników ryzyka

rozwoju osteoporozy, zainteresuj się możliwością wykonania

rozwoju osteoporozy, zainteresuj się możliwością wykonania

badania densytometrycznego kości.

badania densytometrycznego kości.

Jeżeli przyjmujesz przewlekle leki, zapytaj lekarza rodzinnego, czy

Jeżeli przyjmujesz przewlekle leki, zapytaj lekarza rodzinnego, czy

nie mają one negatywnego wpływu na kości.

nie mają one negatywnego wpływu na kości.

Poproś swojego lekarza, aby ocenił, czy Twój organizm jest

Poproś swojego lekarza, aby ocenił, czy Twój organizm jest

zagrożony osteoporozą.

zagrożony osteoporozą.

background image

Profilaktyka 

Profilaktyka 

Ćwiczenia fizyczne w zapobieganiu i

Ćwiczenia fizyczne w zapobieganiu i

leczeniu osteoporozy

leczeniu osteoporozy

Rozwojowi osteoporozy sprzyja wiele tak zwanych

Rozwojowi osteoporozy sprzyja wiele tak zwanych

czynników ryzyka, a wśród nich zmniejszona

czynników ryzyka, a wśród nich zmniejszona

aktywność fizyczna, która w znacznym stopniu

aktywność fizyczna, która w znacznym stopniu

może przyczynić się do rozwoju tej choroby.

może przyczynić się do rozwoju tej choroby.

Współczesny tryb życia ogromnie sprzyja

Współczesny tryb życia ogromnie sprzyja

ograniczeniu aktywności ruchowej. Obniżenie

ograniczeniu aktywności ruchowej. Obniżenie

kondycji fizycznej wraz z pogorszeniem stanu

kondycji fizycznej wraz z pogorszeniem stanu

kośćca jest ceną, którą płacimy za nowoczesny,

kośćca jest ceną, którą płacimy za nowoczesny,

pod każdym względem udogodniony tryb życia. 

pod każdym względem udogodniony tryb życia. 

background image

Starannie zaplanowany program ćwiczeń jest ważnym elementem

Starannie zaplanowany program ćwiczeń jest ważnym elementem

zarówno w zapobieganiu osteoporozie, jak i w klinicznym leczeniu

zarówno w zapobieganiu osteoporozie, jak i w klinicznym leczeniu

choroby.

choroby.

Ćwiczenia fizyczne u osób z rozwijającą się osteoporozą prowadzą do

Ćwiczenia fizyczne u osób z rozwijającą się osteoporozą prowadzą do

zmniejszenia gwałtownej utraty masy kostnej, ale nie powodują

zmniejszenia gwałtownej utraty masy kostnej, ale nie powodują

odtworzenia struktury tkanki szkieletowej utraconej wcześniej.

odtworzenia struktury tkanki szkieletowej utraconej wcześniej.

Ustalono, że obciążenia grawitacyjne i nacisk mięśni leżących w

Ustalono, że obciążenia grawitacyjne i nacisk mięśni leżących w

sąsiedztwie kości wspomagają utrzymanie równowagi między

sąsiedztwie kości wspomagają utrzymanie równowagi między

procesem resorpcji kości a jej tworzeniem. Mechanizm ten nie jest

procesem resorpcji kości a jej tworzeniem. Mechanizm ten nie jest

jeszcze całkowicie wyjaśniony, ale wiadomo, że rozciąganie

jeszcze całkowicie wyjaśniony, ale wiadomo, że rozciąganie

przylegających do szkieletu mięśni wzbudza piezoelektryczne prądy o

przylegających do szkieletu mięśni wzbudza piezoelektryczne prądy o

napięciu rzędu tysięcznych części volta, które stymulują tworzenie

napięciu rzędu tysięcznych części volta, które stymulują tworzenie

nowej tkanki kostnej. Fragment kości ulegający rozciąganiu staje się

nowej tkanki kostnej. Fragment kości ulegający rozciąganiu staje się

anodą, czyli elektrodą dodatnią, a część poddawana ściskaniu katodą,

anodą, czyli elektrodą dodatnią, a część poddawana ściskaniu katodą,

czyli elektrodą ujemną. Do tworzenia się nowej tkanki dochodzi w

czyli elektrodą ujemną. Do tworzenia się nowej tkanki dochodzi w

rejonie katody, czyli kości poddawanej ściskaniu. 

rejonie katody, czyli kości poddawanej ściskaniu. 

background image

W osteoporozie, tzw. immobilizacyjnej, której

W osteoporozie, tzw. immobilizacyjnej, której

przyczyną jest unieruchomienie, włączenie do

przyczyną jest unieruchomienie, włączenie do

terapii ćwiczeń fizycznych powoduje

terapii ćwiczeń fizycznych powoduje

zwolnienie tempa utraty masy kostnej i

zwolnienie tempa utraty masy kostnej i

znaczne przyspieszenie jej regeneracji.

znaczne przyspieszenie jej regeneracji.

W osteoporozie o innym pochodzeniu wpływ

W osteoporozie o innym pochodzeniu wpływ

zwiększenia aktywności fizycznej jest również

zwiększenia aktywności fizycznej jest również

ogromny, choć zastosowanie samej

ogromny, choć zastosowanie samej

gimnastyki bez wprowadzenia innego rodzaju

gimnastyki bez wprowadzenia innego rodzaju

leczenia nie daje tak dobrych efektów jak w

leczenia nie daje tak dobrych efektów jak w

osteoporozie immobilizacyjnej

osteoporozie immobilizacyjnej

background image

Jednym z zasadniczych celów

Jednym z zasadniczych celów

ćwiczeń fizycznych

ćwiczeń fizycznych

jest uzyskanie poprawy ogólnej sprawności fizycznej.

jest uzyskanie poprawy ogólnej sprawności fizycznej.

Stosowanie ćwiczeń ogólnorozwojowych poprawia

Stosowanie ćwiczeń ogólnorozwojowych poprawia

tolerancję wysiłku, czyni organizm mniej podatnym

tolerancję wysiłku, czyni organizm mniej podatnym

na kontuzję, a także przyczynia się do poprawy

na kontuzję, a także przyczynia się do poprawy

czynności wszystkich mięśni. Ważne jest aby

czynności wszystkich mięśni. Ważne jest aby

wzmacniać przede wszystkim te mięśnie, które

wzmacniać przede wszystkim te mięśnie, które

utrzymują w równowadze odpowiednie części

utrzymują w równowadze odpowiednie części

szkieletu. W tym celu należy stosować ćwiczenia

szkieletu. W tym celu należy stosować ćwiczenia

wzmacniające ich wytrzymałość. Dlatego większe

wzmacniające ich wytrzymałość. Dlatego większe

znaczenie mają częste i regularne treningi niż trening

znaczenie mają częste i regularne treningi niż trening

siłowy. Ćwiczenia fizyczne mogą również złagodzić

siłowy. Ćwiczenia fizyczne mogą również złagodzić

ból.

ból.

background image

Przyczyną dolegliwości

Przyczyną dolegliwości

rzadko są same rzeszotowate kości.

rzadko są same rzeszotowate kości.

Najczęściej powodem jest złe rozłożenie

Najczęściej powodem jest złe rozłożenie

obciążenia lub przeciążenie stawów, ścięgien,

obciążenia lub przeciążenie stawów, ścięgien,

wiązadeł czy też mięśni, które w wyniku

wiązadeł czy też mięśni, które w wyniku

zmiany postawy muszą być napięte i

zmiany postawy muszą być napięte i

"wykonują pracę ponad siły".

"wykonują pracę ponad siły".

Na początku zalecana jest indywidualna

Na początku zalecana jest indywidualna

gimnastyka pod kierunkiem rehabilitanta,

gimnastyka pod kierunkiem rehabilitanta,

która pomoże odciążyć nadmiernie pracujące

która pomoże odciążyć nadmiernie pracujące

części ciała, poprawić postawę i rozluźnić

części ciała, poprawić postawę i rozluźnić

stwardniałe mięśnie. 

stwardniałe mięśnie. 

background image

U chorych na osteoporozę

U chorych na osteoporozę

przeciwwskazane

przeciwwskazane

są ćwiczenia ogólne, szeroko

są ćwiczenia ogólne, szeroko

propagowane w środkach masowego

propagowane w środkach masowego

przekazu takie jak aerobic i jogging.

przekazu takie jak aerobic i jogging.

Występujące w tych rodzajach

Występujące w tych rodzajach

aktywności fizycznych znaczne

aktywności fizycznych znaczne

obciążenia dla kośćca niosą

obciążenia dla kośćca niosą

niebezpieczeństwo kontuzji.

niebezpieczeństwo kontuzji.

Niebezpieczne są zwłaszcza siły skrętne i

Niebezpieczne są zwłaszcza siły skrętne i

gwałtowne obciążenia, którym

gwałtowne obciążenia, którym

poddawany jest kręgosłup, gdyż mogą

poddawany jest kręgosłup, gdyż mogą

powodować złamania kompresyjne.

powodować złamania kompresyjne.

background image

Doskonałą formą poprawy ogólnej

Doskonałą formą poprawy ogólnej

kondycji u osób zagrożonych

kondycji u osób zagrożonych

osteoporozą

osteoporozą

są spacery, pływanie i jazda na rowerze. Spacery lub piesze

są spacery, pływanie i jazda na rowerze. Spacery lub piesze

wędrówki są doskonałym ćwiczeniem dla całego organizmu. W ich

wędrówki są doskonałym ćwiczeniem dla całego organizmu. W ich

trakcie na kościec działają siły grawitacyjne. Ich dobroczynne

trakcie na kościec działają siły grawitacyjne. Ich dobroczynne

działanie polega na zmiennym napięciu mięśni poprawiającym

działanie polega na zmiennym napięciu mięśni poprawiającym

bilans resorpcji i tworzenia kości. Spacer bardzo korzystnie wpływa

bilans resorpcji i tworzenia kości. Spacer bardzo korzystnie wpływa

na wzmocnienie mięśni kręgosłupa. Podczas chodzenia należy

na wzmocnienie mięśni kręgosłupa. Podczas chodzenia należy

energicznie poruszać rękami - w rytm kroków. Spacerować należy

energicznie poruszać rękami - w rytm kroków. Spacerować należy

codziennie około 30 minut, w tempie nieco szybszym niż podczas

codziennie około 30 minut, w tempie nieco szybszym niż podczas

relaksowej przechadzki. Dla osób potrafiących pływać, a nie

relaksowej przechadzki. Dla osób potrafiących pływać, a nie

mających przeciwwskazań do przebywania w wodzie, doskonałym

mających przeciwwskazań do przebywania w wodzie, doskonałym

ćwiczeniem jest pływanie. Poprawia ono znakomicie tolerancję

ćwiczeniem jest pływanie. Poprawia ono znakomicie tolerancję

wysiłku oraz bardzo korzystnie wpływa na mięśnie kręgosłupa i

wysiłku oraz bardzo korzystnie wpływa na mięśnie kręgosłupa i

kończyn górnych. Nie należy jednorazowo przebywać w wodzie

kończyn górnych. Nie należy jednorazowo przebywać w wodzie

dłużej niż 10 - 15 minut. Jazda na rowerze jest formą treningu

dłużej niż 10 - 15 minut. Jazda na rowerze jest formą treningu

rozwijającego wszystkie grupy mięśni oraz poprawiającego

rozwijającego wszystkie grupy mięśni oraz poprawiającego

poczucie równowagi. Rower musi być tak przygotowany, aby

poczucie równowagi. Rower musi być tak przygotowany, aby

pozycja w czasie jazdy była możliwie jak najbardziej

pozycja w czasie jazdy była możliwie jak najbardziej

wyprostowana. Jeździć powinno się w miarę możliwości codziennie

wyprostowana. Jeździć powinno się w miarę możliwości codziennie

po 30 minut, w terenie pozbawionym wzniesień i nierówności drogi

po 30 minut, w terenie pozbawionym wzniesień i nierówności drogi

background image

Ćwiczenia izometryczne

Ćwiczenia izometryczne

Oprócz ćwiczeń ogólnych jednocześnie powinny

Oprócz ćwiczeń ogólnych jednocześnie powinny

być stosowane ćwiczenia specjalistyczne, tak

być stosowane ćwiczenia specjalistyczne, tak

zwane izometryczne. Ćwiczenia te charakteryzują

zwane izometryczne. Ćwiczenia te charakteryzują

się znacznym ograniczeniem fazy ruchu, a

się znacznym ograniczeniem fazy ruchu, a

położeniem nacisku na maksymalne napięcie

położeniem nacisku na maksymalne napięcie

ćwiczonej grupy mięsni. Istotne jest, iż ćwiczenia te

ćwiczonej grupy mięsni. Istotne jest, iż ćwiczenia te

nie obciążając nadmiernie szkieletu zwiększają

nie obciążając nadmiernie szkieletu zwiększają

muskulaturę, a dobrze rozwinięte mięśnie swoją

muskulaturę, a dobrze rozwinięte mięśnie swoją

pracą są w stanie ochronić kość przed działaniem

pracą są w stanie ochronić kość przed działaniem

dużych sił i stymulować jej działanie. Ćwiczenia

dużych sił i stymulować jej działanie. Ćwiczenia

izometryczne powinny być wykonywane dokładnie i

izometryczne powinny być wykonywane dokładnie i

z podaną liczbą powtórzeń. Gimnastyka

z podaną liczbą powtórzeń. Gimnastyka

izometryczna bardziej niż zwykła podnosi ciśnienie

izometryczna bardziej niż zwykła podnosi ciśnienie

krwi i tętno. Należy zatem ćwiczyć w krótkich

krwi i tętno. Należy zatem ćwiczyć w krótkich

seriach, po których powinien nastąpić odpoczynek.

seriach, po których powinien nastąpić odpoczynek.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Problemy pielęgnacyjne pacjentów ze schorzeniami narządu ruchu
Problemy Pielęgnacyjne Pacjentów po urazach narządu ruchu, Pielęgniarstwo Studia
pielęgnowanie pacjentki ze schorzeniem ginekologicznym (1), Pielęgniarstwo licencjat cm umk, III rok
Opieka nad osobami ze schorzeniami narządów ruchu, OPIEKUN MEDYCZNY
PROBLEMY PIELĘGNACYJNE PACJENTÓW ZE SCHORENIAMI CHIRURGICZNYMI WĄTROBY I
Program aktywności ruchowej dla osób w wieku starszym ze schorzeniami narządu ruchu
Problemy pielęgnowania pacjentów ze zmianami na skórze
Pielęgnowanie chorych ze schorzeniami układu krwiotwórczego
Pielęgnowanie chorych ze schorzeniami układu krążenia (1)
Pielęgnowanie chorego ze schorzeniami chirurgicznymi układu trawienneg1
Problemy pielęgnacyjne pacjentów po leczeniu chirurgicznym nowotworów jelita grubego, Pielęgniarstwo
schorzenia, Pielęgnowanie chorego ze schorzeniami chirurgicznymi układu trawiennego
PROBLEMY PIELĘGNACYJNE PACJENTA Z PRZETOKAMI WOBREBIE PRZEWODU POKARMOWEGO
Problemy pielęgnacyjne pacjenta z kamica żółciowa i usuniecie pęcherzyka żółciowego, Pielęgniarstwo
8 Pielęgnacja pacjentek ze zmianami na skórze i błonach śluzowych – zabezpieczenie funkcji ochronny
Pielęgnowanie chorych ze schorzeniami układu krwiotwórczego
Problemy pielęgnacyjne pacjenta z tetraplegi± ppt

więcej podobnych podstron