Slajd 1

Szwajcaria

to państwo w Europie Zachodniej. Jest

jednym z niewielu, w których dużą rolę odgrywa

demokracja bezpośrednia. Szwajcaria jest od wielu

lat

państwem neutralnym

. Do Narodów Zjednoczonych

przystąpiła dopiero w 2002 r. po przegłosowaniu

tej decyzji w referendum.

Obowiązuje konstytucja z 18 IV 1999 roku.

• Powierzchnia

kraju wynosi 41 285 km2

• Ludność

7,2 mln, 174osoby/km2

• Języki urzędowe

- niemiecki, francuski, włoski,

retoromański

• Stolica kraju

- Berno

• Ustrój polityczny

- parlamentarna republika związkowa

System polityczny

to ogół:

•     organów państwowych,
•     partii politycznych
•     organizacji i grup społecznych

(formalnych i nieformalnych),

uczestniczących w działaniach

politycznych w ramach danego państwa
oraz ogół generalnych zasad i norm
regulujących wzajemne stosunki między
nimi.

System polityczny w Szwajcarii jest inny

od ustrojów państw Europy.

Zróżnicowane warunki geograficzne, a także

silne zróżnicowanie językowe- (istnieją

cztery

strefy językowe):

• niemiecka,
• francuska,
• włoska,
• retoromańska,
religijne i ekonomiczne oraz stosunkowo

niezbyt duża liczba obywateli oraz podział

polityczny federacji sprzyja

demokracji

bezpośredniej

Demokracja bezpośrednia

to system

polityczny, w którym decyzje podejmuje

się przez głosowanie ludowe (

plebiscyt,

referendum

), w którym wziąć udział

mogą wszyscy uprawnieni

do głosowania.

Szwajcaria jest państwem

federalnym, podzielonym na

kantony

posiadające charakter organizmów

państwowych.

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

inicjatywa
ludowa

- na żądanie 100 tys. obywateli

- częściowa lub
całkowita
zmiana konstytucji

referendu
m

obligatoryjne

- na żądanie 100 tys. obywateli

fakultatywne

- na żądanie 50 tys. obywateli
lub 8 kantonów

głosowanie narodu
i kantonów

głosowanie narodu

Gmina

•

Najmniejszy element administracji państwowej- w Szwajcarii

jest ich 2 890

•

Istniały jeszcze przed powstaniem państwa i zachowały swoje

prawa do dzisiaj

•

Pierwszymi członkami konfederacji szwajcarskiej były gminy

(zarówno wiejskie np. Schwyz jak i miejskie np. Lucerna)

•

Samorządność gmin została zagwarantowana konstytucyjnie

(a nie administracyjnie jak w innych państwach)

•

mogą decydować o większości spraw z nimi związanych,
takich jak budowanie ulic, szkół, pomoc charytatywna, sprawy
organizacji policji, czy też wyboru nauczycieli.

Czym są kantony?

• W XVI wieku Konfederacja Szwajcarska składała

się z 13 niezależnych państewek, protoplastów
obecnych kantonów. Formalnie stanowiły one
część Rzeszy Niemieckiej i były nazywane przez
administrację Rzeszy kantonami.

• Uzyskały one praktyczną niezależność po

wspólnym pokonaniu cesarza Niemiec
Maksymiliana w 1499 r.

• Aż do połowy XIX wieku kantony były

samodzielnymi minipaństwami, które posiadały
własne armie, same strzegły granic i biły własną
monetę

• Obecnie w Szwajcarii jest

26 kantonów

• Każdy z kantonów ma

własną konstytucję,

parlament i rząd

• Kantony stanowią własne prawa odnośnie

do wszystkich spraw, które nie są
uregulowane na szczeblu federalnym

• Jeżeli prawo kantonalne stoi w sprzeczności

z federalnym to moc prawną ma to ostatnie

Co to jest
kanton?

Czym są kantony?

• W większości kantonów funkcjonują

jednoizbowe parlamenty, w których

zasiada

od 58 do 200 posłów

. Rządy kantonów liczą

5 do 7 ministrów

. Niemal wszystkie

elementy władzy są realizowane przez
kantony, gdyż konstytucja maksymalnie
ogranicza wpływy rządu i parlamentu
centralnego.

• Najmniejszy kanton ma 37 km² i 14 900

obywateli, podczas gdy największy liczy 1
244 400 obywateli i 7105 km².

Federacja

Państwo związkowe jest najnowszą

szwajcarską instytucją, gdyż liczy zaledwie

162

lata, niezbyt wiele w porównaniu z

700 letnią historią Szwajcarii. Federacja

opiera się jednak na mocnych korzeniach i

jej znaczenie rośnie.

NAJWYŻSZE WŁADZE FEDERALNE

Naród

szwajcarski

Kantony

Zgromadzenie

Federalne

najwyższa władza

Federacji

Rada Federalna

najwyższa władza

rządząca i

wykonawcza

Sąd Federalny

najwyższa władza

wymiaru

sprawiedliwości

Rada Narodowa

i Rada Kantonów

Siedmiu radców

federalnych spośród

których rotacyjnie na

roczną kadencję:

prezydent i

wiceprezydent

Sędziowie

Służby

parlamentarne

kierowane przez

sekretarza

generalnego

Zgromadzenia

Federalnego

Kancelaria Federalna

kierowana przez

Kanclerza

Federalnego

Własna administracja

Szczególna rola instytucji

demokracji bezpośredniej:



Instytucja referendum



Inicjatywa ludowa

Referendum

• daje mieszkańcom gminy możliwość decydowania o

sprawach publicznych

• jest wiążącą dla władz gminy wypowiedzią członków

społeczności gminnej w najważniejszych sprawach
gminy( np. finansowo-podatkowych)

• wyróżniamy referendum

obligatoryjne i fakultatywne

(tzn. jego przedmiotem mogą być sprawy o
charakterze wykonawczym, jak np. decyzja o
pożyczce, zatwierdzenie preliminarza wydatków)

Referendum

• Prawo do udziału w głosowaniu ma każdy obywatel szwajcarski,

który

ukończył 18 lat

i jest zdrowy na umyśle.

• Referendum jest konieczne, gdy chodzi o

zmianę konstytucji

lub

przystąpienie do jakiejś organizacji międzynarodowej

• W takich przypadkach wymagane jest spełnienie warunku

podwójnej większości

. Oznacza to, że dany projekt może być

przyjęty tylko wówczas, gdy jest tzw. Volksmehr, czyli większość
ważnych głosów oddanych w całym państwie i tzw.
Ständemehr, czyli większość kantonów, w których przyjęto dany
projekt.

W pozostałych przypadkach wystarczy zwykła większość ważnych
głosów oddanych przez uprawnionych w całym państwie.

Prawo inicjatywy ludowej

• polega na możliwości występowania przez obywateli

z wnioskiem o podjęcie rozstrzygnięć dotyczących
spraw mieszczących się w ramach właściwości gminy

• podjęcie takiej inicjatywy następuje na żądanie

określonej liczby obywateli (liczba ta zależy od
wielkości kantonu)

Władza ustawodawcza w federacji

Zgromadzenie Federalne

to federacyjny parlament Szwajcarii.

Siedziba parlamentu mieści się w stolicy tego kraju, Bernie.

• Zgromadzenie składa się z 2 izb:

1. Rada Narodowa

(reprezentuje społeczeństwo, wybierana w

wyborach powszechnych, liczy

200 posłów, kadencja trwa 4

lata

, Mandaty są rozdzielane proporcjonalnie do liczby

ludności w kantonach i każdy kanton, musi być

reprezentowany.

1. Rada Kantonów

( powołana została dla ochrony i

reprezentacji interesów kantonów, każdy kanton ma do

dyspozycji dwa mandaty a „półkontony” jeden, zatem radę

tworzy 46 osób,

kadencji trwa od roku do 6 lat

, członkowie

rady mają obowiązek kierować się interesami swoich

kantonów)

Władza wykonawcza w federacji:

• Należy do Rady Związkowej wybieranej przez obie izby

Zgromadzenia Związkowego

• Składa się z

radców federalnych

, wybieranych na

4 letnią

kadencję

, a każdy z nich jest szefem jednego ministerstwa

(departamentu)

• Radcy federalni dzielą pomiędzy siebie różne departamenty,

a jednego z nich wybiera się na

prezydenta

federacji

• Podczas posiedzenia każdy radca federalny przedstawia

swoje propozycje, ale wszyscy ministrowie decydują
wspólnie (tzw. rządzenie kolektywne)

Władza sądownicza w federacji:

• najwyższa władza wymiaru sprawiedliwości Federacji;
• Sąd sam decyduje o swojej organizacji i postępowaniu,

powołuje własną administrację;

• jest ostatnią instancją odwoławczą dla spraw, które

wyczerpały drogę sądową w kantonach;

• jako jedyna instancja działa w sprawach procesów

pomiędzy kantonami a Federacją lub pomiędzy kantonami,
również w przypadku abstrakcyjnego zaskarżenia ustawy
kantonalnej o niezgodność z konstytucją;

• Sąd ma swoją siedzibę w

Lozannie

(Trybunał Ubezpieczeń

w Lucernie), składa się z

30 członków + 9 członków

Trybunału Ubezpieczeń

, wybieranych przez parlament

(propozycje składane przez partie), mimo polityczności
wyborów sędziowie są niezależni;

Cechy Zgromadzenia Federalnego

• ustawodawcza

(również dokonywanie zmian

konstytucyjnych),

• elekcyjna

(wybór rządu - Rady Federalnej, prezydenta i

wiceprezydenta, Kanclerza Federalnego,
przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Trybunału
Federalnego, generała (głównodowodzącego armią),

• kierownicza

(wobec rządu)

• kontrolna

- nadzór nad rządem, nad stosunkami z

zagranicą, zatwierdzanie sprawozdania finansowego
państwa, formowanie parlamentarnych komisji śledczych,

• sądowa

- rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, o

ważności inicjatywy ludowej, udzielanie łaski osobom
skazanym.

Główne partie polityczne:

• SPS

– Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii,

• FDP

– Szwajcarska Partia Radykalno

Demokratyczna,

• CVP

– Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia

Ludowa Szwajcarii,

• SVP

– Szwajcarska Partia Ludowa,

• GPS

– Zielona Partia Szwajcarii,

• EVP

– Ewangelicka Partia Ludowa Szwajcarii.

Rząd

• skład wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne.
• Członkami rządu muszą być osoby z różnych kantonów.
• Nie mogą one być spokrewnione ani spowinowacone.
• ’

’Formuła magiczna

’’- w rządzie muszą zasiadać

przedstawiciele głównych grup językowych oraz wyznaniowych
Szwajcarii, a także pochodzący z trzech największych
kantonów: Berna, Zurychu i Vaud.

• działanie na zasadzie

kolegialności

- każdy akt rządowy musi

dochodzić do skutku na posiedzeniach rządu, z udziałem
wszystkich członków, ale z powodu natłoku zdań, konstytucja
powołuje ministerstwa z kierownikami departamentów na czele

• Następujące departamenty: spraw zagranicznych, spraw

wewnętrznych, wymiaru sprawiedliwości i policji, finansów i ceł,
gospodarki, komunikacji i energetyki, spraw wojskowych.

Każdy

z ich kierowników jest jednocześnie członkiem Rady Federalnej.

Prezydent

• Nie jest głową państwa, ma znaczenie raczej marginalne.

• Jeden z członków Rady Federalnej, którego Zgromadzenie

Federalne wybrało na przewodniczącego tego ciała.

• Wybierany

tylko na jeden rok

• Prezydentem zostaje osoba, która w poprzednim roku

pełniła funkcję wiceprezydenta.

• Jako przewodniczący Rady Federalnej, prowadzi jej obrady,

podpisuje jej uchwały i przedstawia jej oświadczenia w
parlamencie.

• Prezydent posiada jedno "mocniejsze" uprawnienie - może

wydawać zarządzenia w sprawach pilnych,

takich, którymi

powinna zająć się Rada, jednak kiedy nie można czekać na
jej posiedzenie. Takie zarządzenie musi jednak zostać
zatwierdzone przez Radę na jej najbliższym posiedzeniu.

Document Outline