POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE I FIZYKOTERAPIA W ZZSK

ZESZTYWNIAJĄCE

ZAPALENIE STAWÓW

KRĘGOSŁUPA

Inne nazwy i określenia jednostki chorobowej:



ZZSK,



choroba Bechterewa,



choroba Marie-Strümplla-Bechterewa

Pojęcie ZZSK



Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa–
przewlekła, postępująca choroba tkanki łącznej, o
podłożu autoimmunologicznym, jest procesem
zapalnym, przewlekłym, postępującym z okresami
zaostrzeń i

długotrwałych remisji, rozpoczyna sie na ogół

zmianami stawów krzyżowo – biodrowych, następnie
obejmuje drobne stawy kręgosłupa, pierścienie
włókniste, więzadła kręgosłupa prowadząc do
ograniczenia ruchomości a następnie do całkowitego
ich zesztywnienia.

Etiologia



Etiologia choroby jest nieznana. Uważa sie, że

jest predysponowana genetycznie.



Jednocześnie należy dodać, że jest brany także

pod uwagę czynnik infekcyjny zwłaszcza tych,
które przebiegają z zakażeniem dróg moczowych.

Patogeneza



Patogeneza choroby jak do tej pory nie jest wyjaśniona.



Wiadomo, że proces zapalny dotyczy początkowo przyczepów

ścięgnistych gdzie powstaje ziarnina. W miejscach zmienionych

chorobowo szybko dochodzi do odkładania sie soli wapnia, następnie do

kostnienia.



Kostnienie pierścieni włóknistych, stawów międzykręgowych i więzadeł

kręgosłupa prowadzi do jego zesztywnienia. Tworzą sie mostki kostne

łączące ze sobą sąsiednie kręgi zw. sydesmofitami początkowo w odcinku

lędźwiowym a potem stopniowo obejmują kręgosłup piersiowy. Kręgosłup

przybiera wygląd kija bambusowego. W trzonach kręgów powstaje zanik

kostny, niekiedy znaczny. Stan zapalny toczy sie także w stawach

biodrowych, w samych kościach, w okostnej, w ścięgnach w miejscu ich

przyczepu do kości (gł. w Achillesie), w tkankach okołostawowych.



Zesztywnienie stawów skroniowo –żuchwowych utrudnia a nawet

uniemożliwia przyjmowanie pokarmów. Występują również zmiany w

mięśniach, których bóle powodują odruchowy, obronny skurcz, który z

czasem utrwala się.



Pojawiają się sie zaniki mięśni głównie przykręgosłupowych i obręczy

kończyn górnych.



Charakterystyczna jest tzw. sylwetka narciarza, która chory przyjmuje dla

równowagi.

Występowanie



Szacuje się, że ZZSK dotyka około 1% populacji.



Mężczyźni chorują 3-krotnie częściej niż kobiety.



Rzadko u Japończyków i rasy czarnej



Szczyt zachorowań przypada pomiędzy 20 a 40

rokiem życia.



Obserwuje się występowanie rodzinne.

Objawy:

Najczęstsze objawy stawowe to:



ból dolnego odcinka pleców lub w okolicy pośladków,

zwykle symetryczny, nasilający się w godzinach nocnych,

zmniejszający się po aktywności fizycznej i narastający w

unieruchomieniu



stopniowo postępujące dolegliwości bólowe w innych

odcinkach kręgosłupa, piersiowym i szyjnym



zajęcie stawów proksymalnych (około 25%), zwykle

większych stawów, rzadko drobnych



ból pięt (około 40%)



ból i sztywność w okolicy żeber

Chory przybiera charakterystyczną postawę - lekko

pochyloną do przodu, chodzi patrząc w ziemię, oglądając

się za siebie obraca całe ciało.

Objawy:

• Wczesne:
- przewlekły ból kręgosłupa, najczęściej okolicy krzyżowej,

promieniujący

do pośladków, pachwin, stawów kolanowych
- sztywność kręgosłupa (test palec-podłoga)
- tkliwość stawów krzyżowo-biodrowych (sacroiliitis), objaw

Patricka

- nasilenie objawów przy niewielkiej aktywności chorego, w

spoczynku

- złagodzenie dolegliwości po ćwiczeniach
- entezopatia piet, stóp (rozcięgno podeszwowe, ścięgno

Achillesa)

- łagodne objawy ogólne: osłabienie, stany podgorączkowe,

spadek masy ciała

Objawy:

• Późne:
- niemal całkowite ograniczenie ruchomości

kręgosłupa i klatki piersiowej (objawy Otta,
Schobera, rozszerzalność kl. piersiowej),

- przykurcze mięśniowe
- złamanie w obrębie nieruchomych segmentów

kręgosłupa

- podwichnięcie w stawie szczytowo - obrotowym
- zmiana toru oddychania z piersiowego na brzuszny
- ograniczenie pola widzenia (okulary

pryzmatyczne)

Zajęcie

odcinka

lędźwiowego

daje

początkowym okresie:

●

bolesność,

●

wyrównanie krzywizny lędźwiowej,

●

wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,

●

następnie stopniowe ograniczanie ruchomości,
prowadzące do usztywnienia.

Zajęcie odcinka piersiowego kręgosłupa wraz ze

stawami żebrowo-kręgowymi i żebrowo-poprzecznymi

może powodować:

●

opasujące bóle klatki piersiowej

●

prowadzi do kifozy tego odcinka

●

do ograniczenia ruchomości i usztywnienia klatki
piersiowej.

Bóle w klatce piersiowej nasilają się podczas oddychania,

promieniują od strony kręgosłupa wzdłuż żeber, co

odróżnia je od bólów w przebiegu zapalenia opłucnej.

Tor oddechowy staje się całkowicie przeponowy.

Pojemność życiowa płuc jest zmniejszona.



Zajęciu odcinka szyjnego kręgosłupa

początkowo towarzyszy bolesność przy
ruchach głową, a następnie ograniczenie
ruchomości aż do całkowitego usztywnienia.
Chory, chcąc obejrzeć się za siebie, musi
obrócić się całym tułowiem.



Opisywano również samoistną luksację kręgu

obrotowego i szczytowego w przebiegu ZZSK
oraz występowanie złamań odcinka szyjnego
kręgosłupa nawet przy niewielkich urazach



Zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa może atakować tylko sam
kręgosłup, jak również stawy kończyn.



Zajęcie stawów obwodowych ma zwykle

charakter ostrego zapalenia pojedynczego
stawu, najczęściej biodrowego, kolanowego
lub skokowego.



Stawy nadgarstkowe i barkowe zajęte są

rzadziej, stawy rąk i stóp wyjątkowo.



Często natomiast pojawia się ból i obrzęk w

okolicy stawów mostkowo-obojczykowych.

Objawy:

• Pozastawowe:
- zapalenie tęczówki (iritis) – 25 %, najczęściej jedno

oko, nawracające

- zap. aorty, prowadzące do niedomykalności

zastawki aorty

- zaburzenia przewodzenia A-V
- zap. osierdzia (wyjątkowo)
- rzadko włóknienie szczytów płuc, powikłane

aspergiloza

- powikłania neurologiczne (zapalenie korzeni

nerwowych)

- amyloidoza

ZZSK – BADANIE
RADIOLOGICZNE



obustronne, symetryczne zmiany w stawach

krzyżowo –biodrowych



kwadratowienie trzonów kręgowych



syndesmofity (mosty kostne łączące sąsiednie

trzony kręgowe, otaczające łukowato krążki

międzykręgowe) – obraz kija bambusowego



zarośnięcie stawów międzywyrostkowych

kręgosłupa, stawów żebrowo – kręgowych



zrosty kręgów



wyrośla kostne

ZZSK - STAWY

KRZYŻOWO-BIODROWE



I. Okres wątpliwy – nieostre zarysy powierzchni

stawowych



II. Rzekome poszerzenie szpary stawowej,

ubytki cieniowe na powierzchniach stawowych,
odczyn sklerotyczny w tkance kostnej
podchrzęstnej



III. Podobnie jak w okresie II, ale o większym

nasileniu, pojawia się zwężenie szpary stawowej



IV. Zrost kostny, szpary stawowe niewidoczne,

brak odczynów Sklerotycznych

Postaci ZZSK



Można wyróżnić 2 postaci:

-postać osiową (zajęty jest tylko kręgosłup)
-postać obwodową (gdy poza kręgosłupem zajęte
są stawy biodrowe, kolanowe, barki)



Klasyczna – zajecie stawów biodrowo –

krzyżowych i kręgosłupa



Skandynawska – objęte są stawy biodrowo –

krzyżowe, stawy biodrowe, stawy kręgosłupa,
duże stawy przykręgosłupowe i drobne stawy rak i
stóp.

Testy stwierdzające

zaburzenia w ruchomości

kręgosłupa i klatki

piersiowej

Ograniczenia ruchomości kręgosłupa potwierdza się różnymi testami:

-objaw Tomayera ( test palce-podłoga)

-test Shobera (taśmę "centymetr" przykłada się wzdłuż kręgosłupa,
od L5 ku górze odmierza się 10 cm, zaznacza kropeczką na skórze i
poleca wykonać max. skłon do przodu, rozszerzalność
(przesunięcie kropki) powinna być > 4,5 cm)

-test Otto ("centymetr" przykłada się wzdłuż kręgosłupa od C7 ku
dołowi 30 cm, "rozszerzalność" > 3 cm)

-test ruchomość klatki piersiowej (różnica obwodu na wysokości
brodawek sutkowych między max. wdechem a max. wydechem
powinna być większa niż 5-12 cm)

Ocena postępu zmian w ZZSK
na podstawie pomiarów
ruchomości kręgosłupa

Odcinek kręgosłupa

Metoda pomiaru

Wartości prawidłowe

Szyjny

Odległość brody od dołka

jarzmowego przy skłonie do

przodu

Odległość potylicy od podłoża w

pozycji leżącej

Piersiowy (objaw

Otta)

W pozycji stojącej zaznaczyć

wyrostek kolczysty VII kręgu

szyjnego i punkt położony 30 cm

niżej; porównać tę odległość z

odległością tych punktów przy

skłonie do przodu

3 cm

Piersiowy i lędźwiowy

W najgłębszym skłonie do

przodu zmierzyć odległość

palców od podłogi

Lędźwiowy (objaw

Schobera)

W pozycji stojącej zaznaczyć

wyrostek kolczysty V kręgu

lędźwiowego i punkt położony

10 cm wyżej; powtórzyć pomiar

odległości między punktami w

skłonie do przodu

4,5 cm

Testy dla stawów

krzyżowo- biodrowych

W badaniu fizykalnym przeprowadza się testy na zajęcie

stawów biodrowo-krzyżowych:

-test Genslena-Mannella – przeprost w prawidłowych

stawach biodrowych w pozycji na brzuchu, przy

jednoczesnej stabilizacji miednicy drugą ręką, pojawienie

się bólu - wynik +

-test Genslena – pozycja na boku, noga po stronie, na

którym boku leży chory, zgięta (kolano pod brodę), a

drugą wykonuje się przeprost w stawie biodrowym

-objaw Patricka – chory leży na plecach, pięta obok kolana

nogi przeciwnej, naciska się kolano w kierunku osi kości

udowej , ból w okolicy krzyżowej - wynik +

Rozpoznanie

Rzymskie kryteria diagnostyczne ZZSK:

1) ból i sztywność w obrębie klatki piersiowej;

2) ograniczenie .ruchomości kręgosłupa odcinka lędźwiowego;

3) ból i sztywność w okolicy lędźwiowej utrzymujące się trwale ponad 3 miesiące;

4) ograniczenie ruchomości klatki piersiowej;

5) fakt przebycia w przeszłości lub obecne objawy zapalenia tęczówki bądź jego

następstw;

6) objawy rentgenowskie obustronnych zmian stawów krzyżowo-biodrowych,

charakterystycznych dla ZZSK

Według powyższych kryteriów rozpoznanie ZZSK można ustalić, gdy

spełnione jest kryterium 6 i dwa z pierwszych pięciu kryteriów.

Nowojorskie kryteria
diagnostyczne ZZSK:

A. Kryteria kliniczne:

1) ograniczenie ruchomości odcinka lędźwiowego

(do przodu, do tylu, na boki);

2) wywiady dotyczące bólu odcinka piersiowo-

lędźwiowego bądź lędźwiowego kręgosłupa;

3) ograniczenie ruchomości oddechowej klatki

piersiowej, co najmniej do 2,5 cm, mierzone na
poziomie czwartej przestrzeni międzyżebrowej.

B. Kryteria radiologiczne zmian stawów krzyżowo-

biodrowych:

0 - bez zmian;

1 - podejrzenie obecności zmian;

2 - zmiany minimalne (obecność nadżerek i sklerotyzacji kostnej na

niewielkiej przestrzeni, bez zmiany szerokości szpary stawowej):

3 - zmiany zaawansowane (liczne nadżerki, wyraźna sklerotyzacja,

rozszerzenie lub zwężenie szpary stawowej) bądź częściowe
zesztywnienie stawu (ankylosis);

5 - całkowite zesztywnienie.

Wyżej wymienione zmiany radiologiczne powinny być

obustronne.

Pewne rozpoznanie ZZSK można ustalić, gdy spełnione

jest:

a) trzecie lub czwarte kryterium radiologiczne i jedno z kryteriów

klinicznych,

b) drugie kryterium radiologiczne i pierwsze kryterium kliniczne,

c) równocześnie drugie kryterium radiologiczne oraz drugie i

trzecie kryterium kliniczne.

Prawdopodobne ZZSK rozpoznaje się wtedy, gdy

stwierdza się 3 lub 4 okres zmian w stawach krzyżowo-
biodrowych przy braku kryteriów klinicznych.

Zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych zostały

podzielone na następujące okresy:

Okres 0– prawidłowe stawy krzyżowo-biodrowe

Okres 1– podejrzenie obecności zmian (obraz niepewny)

Okres 2– zmiany minimalne; nadżerki i sklerotyzacja kostna na

niewielkiej przestrzeni, bez zmiany szerokości szpary stawowej

Okres 3 – zmiany zaawansowane; liczne nadżerki, wyraźna

sklerotyzacja, poszerzenie bądź zwężenie szpary stawowej aż
do całkowitego zrośnięcia

Okres 4 – całkowite zesztywnienie kostne

Zmiany w kręgosłupie zostały podzielone na następujące

okresy:

Okres 0 – brak zmian radiologicznych

Okres 1 – wyrównanie fizjologicznej lordozy lędźwiowej,

zaznaczona kifoza odcinka piersiowego

Okres 2 – objawy kwadratowienia co najmniej jednego trzonu

kręgowego; zatarcie zarysów szpar stawów międzykręgowych

Okres 3 – kwadratowienie trzonów kręgowych, pojedyncze

syndezmofity, zesztywnienie jednego bądź kilku stawów
międzykręgowych

Okres 4 – liczne syndezmofity; kostnienie stawów

międzykręgowych

Przebieg

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

przebiega

długotrwałymi

okresami

zaostrzeń  i  remisji  i  ma  tendencję  do
spowodowania  usztywnienia  całego  kręgosłupa.
W przypadkach zaawansowanych, nie leczonych
dochodzi  do  powstania  charakterystycznej
sylwetki

chorego,

umożliwiającej

tzw.

rozpoznanie uliczne.

Sylwetka chorego na
ZZSK cechuje się:

wyrównaniem lordozy lędźwiowej,

●

zwiększeniem kifozy piersiowej,

●

pochyleniem i wysunięciem głowy do przodu,
co przypomina ustawienie głowy narciarza

●

oraz niekiedy przykurczami zgięciowymi w
stawach biodrowych i wyrównawczo w
stawach kolanowych.

Różnicowanie



ból dolnego odcinka pleców pochodzenia mechanicznego



reumatoidalne zapalenie stawów



dyskopatie



fibromialgia



zmiany nowotworowe



reaktywne zapalenia stawów



choroba Scheuermanna



łuszczycowe zapalenie stawów



zapalenia stawów towarzyszące przewlekłym zapaleniom

jelit



choroby zakaźne (gruźlica, bruceloza)



stany zapalne w obrębie miednicy małej



choroby metaboliczne kości



rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu.

ZZSK – LECZENIE



cele leczenia:



ograniczenie bólu i sztywności,



utrzymanie lub przywrócenie prawidłowej

ruchomości kręgosłupa, bioder, klatki
piersiowej,



utrzymanie prawidłowej postawy,



zapobieganie rozwojowi kalectwa i innych

powikłań



Leczenie zesztywniającego zapalenia

stawów kręgosłupa jest leczeniem
kompleksowym, na które składa się:



farmakoterapia,



kinezyterapia,



fizykoterapia,



leczenie operacyjne (dotyczy to głównie

stawów biodrowych).

Farmakoterapia



1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki

przeciwbólowe i rozluźniające mięśnie.



2. W przypadkach ostrego zapalenia stawów

sulfasalazyna i leki immunosupresyjne, w tym
leki biologiczne – inhibitory TNF-alfa.



3. Glikokortykoidy w okresach zaostrzeń

ogólnie i dostawowo oraz w przypadkach ze
zmianami w narządzie wzroku.

Balneoterpia

1. Kąpiele solankowe w basenie połączone z ćwiczeniami o

temperaturze wody 32- 35 stopni, czas zabiegu 30 minut
co drugi dzień lub codziennie. Jest to jeden z ważniejszych
zabiegów leczniczych dla chorych z ZZSK. Zamiennie
można stosować kąpiele solankowe w wannie o
temperaturze 36-38 stopni, czas 10-15 minut.



2. Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe w wannie, o
temperaturze 36 do 37 stopni, czas 10-15 minut.



3. Kąpiele radoczynne o temperaturze 34 do 37 stopni co
drugi dzień, czas zabiegu 10-15 minut.



4. Zabiegi borowinowe – okłady, zawijania z tradycyjnej
borowiny o temperaturze 40- 45 stopni, czas 20-30 minut,
co drugi dzień.

Termoterapia:



a) ciepłolecznictwo – okłady parafinowe na

kręgosłup i okolice przykręgosłupowe,
temperatura parafiny 50-60 stopni, czas
zabiegi; 30-60 minut, co drugi dzień;



b) krioterapia miejscowa lub ogólnoustrojowa,

temperatura – 120-140 stopni przez 3 minuty,
codziennie.

FIZYKOTERAPIA



Skutek przeciwbólowy można uzyskać przez

stosowanie:



ultradźwięków na okolicę stawów krzyżowo-

biodrowych i kręgosłupa. Zabiegi stosuje się co

dzień lub co drugi dzień, w ogólnej liczbie 10-20.

a) na odcinek szyjny dawki małe 0,1- 0,2 W/cm

przykręgosłupowo o fali ciągłej, czas zabiegu 6-8

minut

b) na odcinek piersiowy i lędźwiowy stosuje się w

dawce

0,2-0,5 W/ cm

, w czasie 8-10 minut, co drugi

dzień.

Elektroterapia:



a) galwanizacja, natężenie prądu 2-10 mA, czas

zabiegu 15 minut, co drugi dzień,



b) jonoforeza (chlorowodorek lignokainy, salicylan

sodu, niesterydowe leki przeciwzapalne),



c) prądy diadynamiczne na kręgosłup i stawy

obwodowe, prądy, CP, LP, 3-6 minut,



d) prądy interferencyjne, częstotliwość 50-100

Hz, czas zabiegu 8-10 minut,



e) diatermia krótkofalowa, dawka II, elektroda

sztywna, 8-10 minut, lub terapuls

Światłolecznictwo:



Laseroterapię

-w odc. szyjnym kręgosłupa częst. 1000-1500

Hz czas 6-8 minut, 10-15 zabiegów

-w odc. lędźwiowym kręgosłupa częst. 1500-

2000 Hz, czas 7-10 minut, 10-15 zabiegów



Sollux. Czerwony filtr- działanie p/zapalne,

czas 15 minut , 10-20 zabiegów

Magnetoterapia



Na okolicę szyjno-piersiową lub lędźwiową,



indukcja 5-10 mT,



przebieg trójkątny lub sinusoidalny,



częstotliwość 10-20 Hz,



czas zabiegu 15-20 minut,



codziennie.

KINEZYTERAPIA

W ZZSK stosuje się stałą kinezyterapię,

mającą na celu:

●

zapobieganie zniekształceniom

●

korekcję już istniejących deformacji

●

oraz okresową fizyko- i balneoterapię
mającą na celu zmniejszenie bólu.

Rehabilitacja w okresie
ostrym



Chory leży w łóżku.



W leżeniu na wznak konieczne jest umieszczenie wałeczka pod

odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa, a ułożenie kończyn górnych

należy często zmieniać.



2 –3 razy dziennie pacjent powinien leżeć na brzuchu po 20 – 30

minut.



Koniecznie wykonujemy kilka razy dziennie ćwiczenia oddechowe,

ćwiczeń izometrycznych, prostych ćwiczeń czynnych w leżeniu.



Przy bardzo ostrym stanie zapalnym w stawie należy go

unieruchomić na 4 – 5 dni.



Ćwiczenia bierne są rzadko wykonywane u chorych na ZZSK, tylko u

tych, którzy unikają ruchów w obawie przed bólem.



Jeżeli w danym stawie rozpoczyna sie stan zapalny to natychmiast

musimy przeciwdziałać tworzącemu sie w nim przykurczowi poprzez

odpowiednie ułożenie, wyciągi, szyny korekcyjne, obciążanie kończyn

woreczkami z piaskiem.



Czas przebywania w łóżku skracamy do minimum.



Brak aktywności ruchowej sprzyja pogłębianiu sie zmian.



Fizykoterapia jest w tym czasie bardzo ograniczona, stosuje się

właściwie tylko krioterapie, ewentualnie delikatny masaż bardzo

napiętych mięśni zwłaszcza przykręgosłupowych.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Stosuje sie ćwiczenia wolne, które zapobiegają

ograniczeniu ruchów kręgosłupa, jego zmianom w

krzywiznach fizjologicznych, oraz zapobiegają

ograniczeniom zakresu ruchów w stawach. Jeśli

zmiany już istnieją to ćwiczenia te powodują ich

zmniejszenie.



Ćwiczenia te wykonuje sie w różnych płaszczyznach

kręgosłupa z dynamicznym pogłębianiem nawet

wspomaganym przez terapeutę.



Pozycja do ćwiczeń dowolna.



Dla zwiększenia ruchomości w danym odcinku

stosujemy pozycje izolowana. W odcinku szyjnym

duża ostrożność ze względu na możliwość

podwichnięcia lub zwichnięcia w stawie szczytowo –

obrotowym unikamy skłonu w tył, wykonujemy tylko

skłon w przód i powrót do pozycji zerowej.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Głównym sposobem usprawniania w ZZSK jest

podwieszenie całkowite (pływające) tyłem lub na

boku w UGUL – u.



I – sza faza podwieszenia pierwsze 15 – 30 minut

zawiera elementy redresji stawów biodrowych,

barkowych i kręgosłupa do wyprostu w pozycji

podwieszenia na plecach. Można stosować ciężarki.



W II – giej fazie podwieszenia ćwiczymy ruchomość

kręgosłupa we wszystkich płaszczyznach z

rozruszaniem stawów biodrowych.



W III – ciej fazie podwieszamy na boku dając

możliwość ruchów kręgosłupa w płaszczyźnie

strzałkowej.



Pogłębianie ruchów uzyskujemy poprzez ruchy

kończynami dolnymi i górnymi.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Uzupełnieniem podwieszenia całkowitego są

ćwiczenia w wodzie, ponieważ w środowisku
wodnym uzyskujemy odciążenie stawów,
zmniejszenie napięcia mięśni, oraz zmniejszenie
bólu przy ruchach.



Stosujemy w wodzie:



leżenie na plecach



elementy pływania głównie stylami grzbietowymi



jeśli to możliwe to pływanie na brzuchu



ćwiczenia z oporem poprzez szybkość ruchów i
ustawienie kończyn lub płetwy.



Temperatura wody 300C, czas ćwiczeń w wodzie

20 – 30 minut.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Zwiększenie ruchomości kręgosłupa możemy

także uzyskać poprzez podwieszenia częściowe:



chory leży na plecach, autostabilizacja obręczy

barkowej poprzez chwyt np. za brzeg stołu,
miednica i kończyny dolne podwieszone nad
podłożem, pacjent przenosi kończyny w lewo i
prawo w płaszczyźnie czołowej, uzyskujemy
zwiększenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego



chory leży na plecach, nogi i miednica

ustabilizowane pasem, tułów, głowa i kończyny
górne podwieszone poza stołem, pacjent
wykonuje ruchy w płaszczyźnie czołowej.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Rehabilitacja ogólno – kondycyjna w ZZSK jest

ukierunkowana na:



wzmocnienie prostowników grzbietu, stawów

kolanowych, stawów biodrowych, karku; tempo

ćwiczeń wolne, forma zadaniowa, najlepsze

pozycje do ćwiczeń to leżenie przodem lub klęk

podparty, najgorsza pozycja to leżenie tyłem



ćwiczenia oddechowe, w pierwszej fazie choroby

angażujące tor piersiowy i poprawiające

ruchomość klatki piersiowej, w drugiej fazie

choroby ćwiczony jest już tylko tor brzuszny



wzmacnianie mięśni w systemie bloczkowo –

ciężarkowym lub na atlasie



ćwiczenia izometryczne, głównie chodzi tu o

prostowniki grzbietu i mięśnie brzucha, prostowniki

stawów biodrowych, mięsnie ściągające łopatki.

Rehabilitacja w okresie

remisji



Rehabilitacja ogólno – kondycyjna w ZZSK jest

ukierunkowana na:



wzmocnienie prostowników grzbietu, stawów

kolanowych, stawów biodrowych, karku; tempo

ćwiczeń wolne, forma zadaniowa, najlepsze

pozycje do ćwiczeń to leżenie przodem lub klęk

podparty, najgorsza pozycja to leżenie tyłem



ćwiczenia oddechowe, w pierwszej fazie choroby

angażujące tor piersiowy i poprawiające

ruchomość klatki piersiowej, w drugiej fazie

choroby ćwiczony jest już tylko tor brzuszny



wzmacnianie mięśni w systemie bloczkowo –

ciężarkowym lub na atlasie



ćwiczenia izometryczne, głównie chodzi tu o

prostowniki grzbietu i mięśnie brzucha, prostowniki

stawów biodrowych, mięsnie ściągające łopatki.



Programując ćwiczenia bierzemy pod uwagę:



zaawansowanie choroby



uzdolnienia ruchowe



zainteresowania sportem



nabyte umiejętności sportowe chorych.

Przeciwwskazane są:



skoki w dal



skoki w wzwyż



jazda konna



wioślarstwo



pływanie klasykiem.

Wskazane są:



kometka



ringo



tenis stołowy



pływanie na grzbiecie



turystyka piesza



spacery na nartach



pływanie motylkiem

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Klatkę piersiową opasuje skrzyżnie taśma szerokości ok. 15
cm, której końce trzyma ćwiczący. W czasie wdechu taśma
jest rozluźniona, w czasie wydechu ćwiczący zaciska taśmę
na klatce piersiowej.

W czasie wdechu ćwiczący unosi kkg w górę w skos, w
czasie wydechu krzyżuje je na klatce piersiowej.

Kkg opuszczone w dół, ręce chwytem za siedzenie krzesła
stabilizują barki. Wdech ze skłonem głowy w tył, wydech ze
skłonem głowy w przód i przyciągnięciem rękami jednego
kolana do klatki piersiowej

Ręce na karku. Wdech a następnie wydech ze skłonem
tułowia w bok, na przemiennie w lewo i w prawo.

Pozycja leżenia tyłem. Wdech z uwypukleniem kl. Piersiowej
i skręceniem ramion na zewnątrz, wydech z rozluźnieniem
kl. Piersiowej i skręceniem ramio do wewnątrz.

ĆWICZENIA KRĘGOSŁUPA W

PŁASZCZYĆNIE

STRZAŁKOWEJ

Postawa swobodna lub rozkroczna. Wymach kkg w górę, następnie
skłon w przód z dotknięciem podłogi palcami rąk. Wyprost z kkg w
górę i ze skłonem w tył.

Klęk obunóż. Skłon w przód aż do luźnego dotknięcia dłońmi podłogi,
następnie prostowanie najpierw dolnych odcinków kręgosłupa, a
następnie przyciągnięcie brody i wyprostowanie kręgosłupa szyjnego.

Klęk obunóż. Wymach kkg w górę i skłon w przód z oparciem dłoni i
głowy o kolana (siad na piętach). Powrót do PW. (Tzw. ukłon japoński).

Klęk obunóż z kkg w górze i odchyleniem tułowia do tyłu. Energiczny
skłon w przód z oparciem dłoni o podłoże i uniesieniem bioder.
Przejście przez klęk podparty i zgięcie kkg w stawach łokciowych do
PW.

Leżenie tyłem z kkg zgiętymi w stawach kolanowych, kkg wzdłuż
tułowia. Unoszenie bioder w górę.

ĆWICZENIA KRĘGOSŁUPA W

PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ

Leżenie przodem, kkd w odwiedzeniu, ręce pod
brodą. Lekki skłon tułowia w tył, a następnie skłony w
lewo i w prawo.

Leżenie przodem, kkg w bok. Wymach kd w bok i
skłon w tą samą stronę. Ćwiczyć w obie strony.

Siad prosty. Kkg opuszczone swobodnie.
Naprzemienne unoszenie pośladków.

Siad skrzyżny. Ćwiczący trzyma oburącz laskę
gimnastyczną opartą o kark. Skłon w lewo i w prawo
aż do dotknięcia laską podłoża.

Siad klęczny, ręce na biodrach. Przenoszenie bioder
aż do siadu raz z jednej, raz z drugiej strony.

ĆWICZENIA KRĘGOSŁUPA

W PŁASZCZYŹNIE

POPRZECZNEJ

Leżenie tyłem, ręce pod głową, łokcie przylegają do
podłoża, kkd w odwiedzeniu. Wymach prawą kd w górę w
lewo aż do skrętu bioder w lewo. Ćwiczyć na obie strony.

Leżenie tyłem, kkg w bok, przylegają cały czas do podłoża.
Kkd w odwiedzeniu, jedna zgięta, oparta stopą o podłoże.
Wymach wyprostowanej kd do przeciwnej ręki aż do
pełnego skrętu bioder. Zmiana strony.

Leżenie tyłem, szeroki chwyt rękami za dolny szczebel
drabinki, kkd zgięte- mogą być oparte stopami o podłoże.
Skręty bioder raz w lewo raz w prawo.

Siad prosty a kkg w bok. Skręty w lewo i w prawo.

Klęk podparty. Kolejno wymachy kg w górę bokiem.

ĆWICZENIA KRĘGOSŁUPA W

WIELU PŁASZCZYZNACH

Leżenie tyłem, ręce na karku. Kolejne podciąganie
kolana do łokcia.

Siad prosty rozkroczny. Kolejne skłony do jednej i
drugiej kd.

Klęk podparty. Podciąganie kolana w kierunku
przeciwnego barku, a następnie wymach nogi w górę
w tył z jednoczesnym wymachem przeciwnej kg.

Postawa rozkroczna, kkg w górze. Obszerne krążenia
tułowia i kkg w lewo i w prawo.

Stanie w lekkim rozkroku przodem do drabinki, ręce
lekko oparte o szczebel na wysokości kl. Piersiowej.
Zataczanie małych kółek biodrami w lewo i w prawo.

ĆWICZENIA ODCINKA

SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA

Skłon głowy w przód, ćwiczący stara się dotknąć brodą
rękojeści mostka. Wyprost głowy w tył.

Ręce na karku. Skłon głowy i pogłębianie tego ruchu przez
naciskanie głowy rękoma. Wyprost głowy z przeniesieniem rąk
na brodę i pogłębianie tego ruchu przez naciskanie brody
rękoma.

Skłon głowy w bok z równoczesnym obniżeniem barku po
stronie przeciwnej, ale bez unoszenia barku po stronie skłonu.
Powtórzyć w obie strony.

Ćwiczący obejmuje jedną ręką głowę od tyłu, kładąc dłoń
powyżej ucha. Skon głowy w stronę uniesionej ręki ze
samowspomaganiem ruchu. Ćwiczyć w obie strony.

Ręce złożone na karku, łokcie mocno cofnięte. Skręty głowy w
prawo i w lewo.

ĆWICZENIA KOŃCZYN

GÓRNYCH

Leżenie tyłem z rękami na karku. Przywodzenie i
odwodzenie łokci.

Leżenie tyłem. Naprzemienne wymachy kkg w górę,
dłonie do wewnątrz.

Siad skrzyżny. Próba złączenia rąk na plecach między
łopatkami.

Siad skrzyżny. Wymachy kkg bokiem w górę aż do
zetknięcia się grzbietów rąk nad głową.

Siad na krześle, kkg opuszczone, ćwiczący trzyma
oburącz laskę gimnastyczną. Wznos laski w górę w
tył, założenie jej na kark, ponowny wznos z silnym
wyciągnięciem się w górę i powrót do PW.

ĆWICZENIA KOŃCZYN

DOLNYCH

Leżenie przodem. Naprzemienne uderzanie piętami o
pośladki. UWAGA: ćwiczenie przeplatać
izometrycznym napinaniem mięśni pośladkowych.

Leżenie przodem. Naprzemienne wymachy kkd w
górę (wyprosty).

Leżenie tyłem. Równoczesny wymach kkd w bok.
Odmiana ćwiczenia: jw. tylko w leżeniu przodem.

Leżenie tłem, kkd wyprostowane. Naprzemienne
przyciąganie kolan do klatki piersiowej- kd
wyprostowana przylega cały czas do podłoża.

Klęk podparty. Energiczne naprzemianstronne
wymachy kkd w tył.

Document Outline