

cholesterol wolny (~1,4 mmol/l)



cholesterol zestryfikowany



wolne kwasy tłuszczowe (WKT)
nasycone i nienasycone (~0,4 mmol/l)



fosfolipidy - głównie lecytyna (~3,1
mmol/l)



triacyloglicerole – estry glicerolu i
kwasów tłuszczowych o długich
łańcuchach (~1,6 mmol/l)

1.

Chylomikrony

2.

Lipoproteiny o bardzo małej
gęstości (VLDL lub pre-β-
lipoproteiny)

3.

Lipoproteiny o małej gęstości (LDL
lub β-lipoproteiny)

4.

Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL
lub α-lipoproteiny)



ApoA - HDL.



ApoB-100 – LDL, VLDL.



ApoB-48 - chylomikrony.



Apo C-I, C-II, C-III – mniejsze,
przenoszone pomiędzy różnymi
lipoproteinami.



ApoE – VLDL, LDL, chylomikrony,
chylomikrony resztkowe

1.

Są kofaktorami enzymów (np. C-II →
lipaza lipoproteinowa, A-I → LCAT)

2.

Mogą działac jako białka
przenoszące lipidy (np. apoD w HDL)

3.

Działają jako ligandy w interakcjach
z receptorami lipoprotein w tk. (np.
apo B-100 i apo E i rec. LDL, apo E i
rec. remnantów, apo A-I rec. HDL)



Pojawiają się w osoczu na skutek:

1.

Lipolizy triacylogliceroli w tkance
tłuszczowej

2.

W wyniku działania lipazy
lipoproteinowej przy pobieraniu TAG
do tkanek



Występują w połączeniu z albuminą



Szybko usuwane z krwi

1.

Ulegają utlenieniu realizując 25-50%
zapotrzebowania energetycznego w
okresie głodowania

2.

Estryfikowane do triacylogliceroli w
tkankach



Przyłączenie kompleksu albumina-kwas
tłuszczowy do błony plazmatycznej



Dysocjacja kompleksu



Kwas tłuszczowy wiąże się do błonowego
białka transportującego kwas tłuszczowy

(przezbłonowy kotransporter z Na+)



Wniknięcie do cytozolu



Wolny kwas tłuszczowy wiąże się z
białkiem wiążącym kwas tłuszczowy



Transportowany z jelita w

chylomikronach, a z wątroby w VLDL

CHYLOMIKRONY - transportują wszystkie

lipidy zawarte w pokarmach do układu

krążenia (układ limfatyczny –

odprowadzający chłonkę z jelita).

VLDL - w większości pochodzi z wątroby.

Transportuje triacyloglicerole z wątroby

do tk pozawątrobowych.



Występuje w sieciach naczyń
włosowatych,



W sercu ma duże powinowactwo do
triacylogliceroli, x10 większe niż w tk
tłuszczowej.



Obecna we krwi tylko po wstrzyknięciu
heparyny.



Kofaktory: fosfolipidy i apo C-II



Inhibitory: apo A-II i apo C-III



Lipoproteina przyczepia się do enzymu na

śródbłonku



Triacyloglicerol -> diacyloglicerol ->

monoacyloglicerol -> WKT



Pewna ilość wolnych kwasów tłuszczowych

wraca do krążenia przyłączona do albumin,

większość transportowana do tkanki.

Receptor VLDL – ułatwia dostarczenie

kwasów tłuszczowych z triacylogliceroli

VLDL do adipocytów.



Wiąże VLDL w pobliży lipazy

lipoproteinowej przez co umożliwia kontakt

z enzymem.



Wynikiem działania lipazy jest utrata z
chylomikronów 90% triacylogliceroli i
apoC.



ApoE pozostaje i łączy się z powstałymi
chylomikronami resztkowymi, względnie
bogatszymi w cholesterol i jego estry.



VLDL -> resztkowe VLDL (IDL)



W pobieraniu chylomikronów
pośredniczy ApoE z udziałem dwóch
zależnych od ApoE receptorów:

1.

LDL (apoB-100, E)

2.

LRP



Lipaza wątrobowa ułatwia pobieranie:

1.

Działa jako ligand

2.

Katalizuje hydrolizę triacyloglicerolu i
fosfolipidów



Po zmetabolizowaniu do IDL, VLDL może pobrany

przez wątrobę bezpośrednio za pośrednictwem

receprota LDL albo może być przekształcony w LDL



LDL metabolizowany za pośrednictwem receptora

LDL, który jest swoisty dla apo B-100, ale nie apoB-

48.



Receptor LDL wiąże także lipoproteiny bogate w

apoE.



Występuje dodatnia zależność pomiędzy jego

stężeniem, a zapadalnością na miażdżycę naczyń

wieńcowych.



Jest syntetyzowany i wydzielany w

wątrobie i jelitach.



ApoC i apoE są syntetyzowane tylko w

wątrobie, są przenoszone z HDL

wątrobowych na HDL jelitowe.



HDL pełni funkcję magazynu apoC i

apoE potrzebnych w metabolizmie

chylomikronów i VLDL.



Świeże HDL składają się z dyskoidalnej

dwuwarstwy fosfolipidów, zawierają

wolny cholesterol



LCAT i jej aktywator apoA-I wiążą

dyskoidalne cząstki, a fosfolipid i wolny

cholesterol zostają przekształcone w

estry cholesterolowe i lizolecytynę.



Estry cholesterolowe przedostają się do

wnętrza (są hydrofobowe), a lizoleucyna

jest przenoszona na albuminę osocza. -

powstaje HDL.



Jest to mechanizm usuwania nadmiaru

niezestryfikowanego cholesterolu z

lipoprotein i tkanek.



Podwójna rola w metabolizmie HDL

1.

W wątrobie i tkankach
steroidogenicznych wiąże HDL za
pośrednictwem apoA-I, a ester
cholsterolu jest dostarczany do komórek

2.

W innych tkankach usuwa cholesterol,
który jest transportowany do wątroby i
wydzielany z żółcią – ODWRÓCONY
TRANSPORT CHOLESTEROLU



HDL pod wpływem LCAT przekształca sięw HDL3.



HDL3 przejmuje cholesterol z tkanek



Cholesterol jest estryfikowany za pośrednictwem

LCAT więc HDL3 -> HDL2 o mniejszej gęstości.



ODTWORZENIE HDL3:

1.

Selektywne dostarczenie estrów cholesterolu do

wątroby poprzez SR-B1.

2.

Hydroliza fosfolipidu i triacyloglicerolu HDL2 pod

wpływem lipazy wątrobowej.



W procesach tych odczepiana jest apoA-I, która

po asocjacji z minimalną ilością fosfolipidu i

cholesterolu tworzy preβ-HDL.



Kasetowy transporter A1 wiążący
ATP (ABCA1) łączy hydrolizę ATP z
wiązaniem substratu.



Preferencyjnie przenosi cholesterol z
komórek na ubogie w lipidy cząstki,
takie jak preβ-HDL lub apo A-I, które
wówczas są przekształcane w HDL3.

1.

Hipertriacyloglicerolemia
(towarzyszy niedoborom insuliny w
cukrzycy)

2.

Hipolipoproteinemie:

•

Abetalipoproteinemia

•

Rodzinna hipobetalipoproteinemia

•

Rodzinny niedobór α-lipoprotein
(choroba wyspy Tangier)

3. Hiperlipoproteinemie:

•

Rodzinny niedobór lipazy lipoproteinowej

(typ I)

•

Rodzinna hipercholesterolemia (typ II)

•

Rodzinna hiperlipoproteinemia typu III

(choroba szerokiego pasma β)

•

Rodzinna hipertriacyloglicerolemia (typ

IV)

•

Rodzinna hiperlipoproteinemia typu V

•

Rodzinna hiperalfalipoproteinemia

4. Rodzinny niedobór LCAT