Sytuacja gospodarcza ziem polskich pod zaborami

Uwłaszczenie chłopów

W XIX wieku na ziemiach polskich nastąpił

proces uwłaszczenia chłopów.

Uwłaszczenie – to nadanie chłopom na własność

ziemi przez nich użytkowanej wraz ze

zniesieniem feudalnych obciążeń na rzecz

panów.

Proces ten najszybciej , bo już w 1811 r.

rozpoczął się w zaborze pruskim. Edykt

nadany w 1811 i zmieniony w 1823 nie

nadawał chłopom ziemi na własność ale

umożliwiał jej nabycie za pełnym

odszkodowaniem dla dziedziców.

Uwłaszczenie w Galicji

W Galicji uwłaszczenie nastąpiło podczas

Wiosny Ludów w 1848 roku. Zagrożone

cesarstwo zabiegało wtedy o poparcie

chłopów. Na mocy patentu cesarza

chłopi otrzymywali użytkowane grunty

na własność. Zniesione zostały także

powinności feudalne. Odszkodowane

dla dziedziców wypłacało państwo.

Królestwo Polskie

W Królestwie Polskim ukaz uwłaszczeniowy

ogłoszony został dopiero w 1864 roku, w

trakcie powstania styczniowego. Car miał

na celu zniechęcenie ludności chłopskiej

do wzięcia udziału w powstaniu. Chłopi

otrzymywali na własność ziemię, którą

uprawiali i jednocześnie zostali zwolnieni

od powinności pańszczyźnianych.

Korzyści z uwłaszczenia

Korzyści społeczne - zdecydowanie

większe na terenie Galicji i zaboru

rosyjskiego – chłopi otrzymywali

ziemię, którą uprawiali od pokoleń

Korzyści ekonomiczne – zabór pruski –

umożliwiało powstawanie wielkich

własności ziemskich, które lepie radziły

sobie w nowych warunkach rynkowych;

Skutki uwłaszczenia

- Mniej przedsiębiorczy chłopi nie potrafili

zarządzać swoja ziemią i zmuszeni byli

odsprzedawać ją bogatszym chłopom lub

byłym panom;

Rozdrobnienie własności rolnej – ojciec

rozdzielał parcele ziemskie na swych synów;

Narastanie różnic w rozwoju gospodarczym

– rozwój w zaborze pruskim a ubożenie na

terenach Galicji;

Przemysł

Ziemie polskie miały głównie charakter rolniczy,

natomiast handel i przemysł odgrywały mniejszą rolę.

W Królestwie Polskim przemysł rozwijał się głównie w

trzech ośrodkach:



warszawskim, gdzie dominował przemysł

maszynowy, metalowy skórzany i obuwniczy;



łódzkim z dominującym przemysłem włókienniczym



częstochowsko –sosnowieckim , gdzie główną rolę

odgrywało górnictwo węgla kamiennego i hutnictwo;

Mimo tych ośrodków przemysł Królestwa Polskiego był

opóźniony w stosunku do Europy o ok. 20 lat.

„

Walka Moskwy z Łodzią”

W latach 60 i 70. XIX wieku nastąpiło pogorszenie

przemysłu w Królestwie Polskim. Spowodowane

było to m.in.. Podwyższaniem ceł na te produkty

które Polacy musieli sprowadzać z Rosji.

Zastępowano wówczas surowce do produkcji

innymi, sprowadzanymi z Czech i Niemiec.

Politykę szachowania przemysłu Królestwa Polskiego

nazwano „walką Moskwy z Łodzią”.

Skutkiem tego był dwukrotnie szybszy rozwój

przemysłu Królestwa Polskiego niż Rosji. W

odpowiedzi Moskwa obciążyła Królestwo

wyższymi podatkami przemysłowymi.

Zabór pruski



Ziemie zaboru pruskiego przeżywały więc okres swego rozwoju.

Rozkwit przeżywał, począwszy od II połowy XIX wieku przemysł

spożywczy, drzewny, czy meblarski. Na bardzo wysokim

poziomie technologicznym stały cukrownie, gorzelnie, browary i

serownie. W Kruszwicy mieściła się największa cukrownia. Ich

właścicielami byli polscy ziemianie. Powstawały także liczne

zakłady narzędzi i maszyn rolniczych oraz warsztaty kolejowe.

Poznański przemysł maszynowy symbolizowały zakłady Hipolita

Cegielskiego. W Gdańsku działała stocznia cesarska, w Elblągu

zaś zakłady metalurgiczne Schichauwa, które zatrudniały

ponad 5 tysięcy robotników. Zamówienia rządowe wpłynęły w

ogromny sposób na rozwój Gdańska i Elbląga, które obok

Poznania stały się najbardziej zmodernizowanymi i

zurbanizowanymi miastami na ziemiach polskich zaboru

pruskiego. Rozwój przemysłu wspierały także, powstające

wówczas dość licznie kasy, banki oraz instytucje kredytowe.

Galicja



Mimo, iż także w przemyśle galicyjskim dał się

zaobserwować pewien rozwój, to jego produkcja na tle

innych krajów była dość znikoma. „Przemysł galicyjski” był

zredukowany głównie do kopalni soli w Wieliczce i ropy w

Borysławiu. Dynamiką charakteryzował się także przemysł

przetwórczy: browary z Żywcu i w Okocimiu, fabryka wódek

i likierów J. A. Baczeskiego we Lwowie, która posiadała

europejska rangę. W Krakowie i we Lwowie powstało

wówczas dość sporo firm poligraficznych i drukarń. Mimo

rozwoju gospodarczego, Galicja nie dysponowała taka

ilością produktów wysoko przetworzonych, by mogły one

konkurować na rynku austriackim, czy europejskim.

Zakładów przemysłowych była dość spora ilość (w 1902

roku zakłady te stanowiły 15.8% ogółu firm

przemysłowych), ale były one niewielkie i nie posiadały

nowoczesnych środków produkcji.

Pytanie 1. Gdzie

najwszcześniej rozpoczął się

proces uwłaszczenia chłopów?

W Galicji

Wlk. Ks. Poznańskim

Na ziemiach zaboru pruskiego

Pytanie 2. Największe korzyści

ekonomiczne z uwłaszczenia

osiągnęli chłopi :

w zaborze pruskim

w zaborze rosyjskim

w Galicji

Pytanie 3. Zakłady

Cegielskiego powstały w:

w Poznaniu

w Krakowie

we Lwowie

Pytanie 4. Uwłaszczenie

chłopów w Galicji nastąpiło w:

1856

1863

1848

Pytanie 5. Przemysł najlepiej

rozwijał się na terenach:

zaboru rosyjskiego

zaboru pruskiego

w Galicji

Document Outline