MASZYNY I URZĄDZENIA

MASZYNY I URZĄDZENIA

TECHNICZNE

TECHNICZNE

OGÓLNE PRZEPISY BHP

OGÓLNE PRZEPISY BHP

§ 2. pkt. 1

§ 2. pkt. 1

OSŁONA –

OSŁONA –

•

element lub zestaw elementów

element lub zestaw elementów

konstrukcyjnych służący do ochrony

konstrukcyjnych służący do ochrony

człowieka przed niebezpiecznymi lub

człowieka przed niebezpiecznymi lub

uciążliwymi wpływami pracujących

uciążliwymi wpływami pracujących

części, mechanizmów i układów

części, mechanizmów i układów

roboczych maszyny lub innego

roboczych maszyny lub innego

urządzenia technicznego,

urządzenia technicznego,

§ 2. pkt. 12

§ 2. pkt. 12

URZĄDZENIE OCHRONNE

URZĄDZENIE OCHRONNE

to osłona lub takie urządzenia, które spełniają

to osłona lub takie urządzenia, które spełniają

jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji:

jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji:



zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych,

zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych,



powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim

powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim

pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej,

pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej,



nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych,

nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych,

jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej,

jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej,



zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i

zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i

innych urządzeń technicznych,

innych urządzeń technicznych,



nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników

nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników

niebezpiecznych lub szkodliwych,

niebezpiecznych lub szkodliwych,

•

§ 40.

§ 40.

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić

1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić

systematyczne kontrole stanu bezpieczeństwa i

systematyczne kontrole stanu bezpieczeństwa i

higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem

higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem

organizacji procesów pracy, stanu technicznego

organizacji procesów pracy, stanu technicznego

maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalić

maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalić

sposoby rejestracji nieprawidłowości i metody ich

sposoby rejestracji nieprawidłowości i metody ich

usuwania.

usuwania.

2. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla

2. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla

życia lub zdrowia pracowników, osoba kierująca

życia lub zdrowia pracowników, osoba kierująca

pracownikami jest obowiązana do niezwłocznego

pracownikami jest obowiązana do niezwłocznego

wstrzymania prac i podjęcia działań w celu usunięcia

wstrzymania prac i podjęcia działań w celu usunięcia

tego zagrożenia.

tego zagrożenia.

•

§ 41. 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić

§ 41. 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić

pracownikom, do stałego korzystania, aktualne

pracownikom, do stałego korzystania, aktualne

instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych

Instrukcje, powinny w sposób zrozumiały dla

Instrukcje, powinny w sposób zrozumiały dla

pracowników wskazywać czynności, które należy

pracowników wskazywać czynności, które należy

wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i

wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i

sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności

sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności

do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady

do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady

postępowania w sytuacjach awaryjnych

postępowania w sytuacjach awaryjnych

stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia

stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia

pracowników.

pracowników.

•

§ 51.

§ 51.

1.Maszyny i inne urządzenia techniczne, powinny spełniać

1.Maszyny i inne urządzenia techniczne, powinny spełniać

wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, określone w

wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, określone w

odrębnych przepisach, przez cały okres ich użytkowania.

odrębnych przepisach, przez cały okres ich użytkowania.

2. Montaż, demontaż i eksploatacja maszyn, w tym ich

2. Montaż, demontaż i eksploatacja maszyn, w tym ich

obsługa, powinny odbywać się przy zachowaniu wymagań

obsługa, powinny odbywać się przy zachowaniu wymagań

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji

uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji

techniczno-ruchowej.

techniczno-ruchowej.

Miejsce i sposób zainstalowania oraz użytkowania maszyn

Miejsce i sposób zainstalowania oraz użytkowania maszyn

powinny uwzględniać minimalizację ryzyka zawodowego, w

powinny uwzględniać minimalizację ryzyka zawodowego, w

szczególności poprzez:

szczególności poprzez:

1)

1)

zapewnienie dostatecznej przestrzeni pomiędzy ruchomymi

zapewnienie dostatecznej przestrzeni pomiędzy ruchomymi

częściami maszyn a ruchomymi lub stałymi elementami

częściami maszyn a ruchomymi lub stałymi elementami

otoczenia,

otoczenia,

2)

2)

zapewnienie, aby wszystkie używane lub produkowane

zapewnienie, aby wszystkie używane lub produkowane

materiały bądź energia były w bezpieczny sposób

materiały bądź energia były w bezpieczny sposób

dostarczane i odprowadzane ze stanowiska pracy.

dostarczane i odprowadzane ze stanowiska pracy.

•

§ 52.1.

§ 52.1.

1.

1.

Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy

Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy

przeznaczony do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania.

przeznaczony do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania.

2.

2.

Gdy jest to konieczne w związku z zagrożeniami, jakie stwarza

Gdy jest to konieczne w związku z zagrożeniami, jakie stwarza

maszyna, i jej nominalnym czasem zatrzymania się, maszyna

maszyna, i jej nominalnym czasem zatrzymania się, maszyna

powinna być wyposażona w urządzenie do zatrzymywania

powinna być wyposażona w urządzenie do zatrzymywania

awaryjnego.

awaryjnego.

3.

3.

Elementy sterownicze maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo

Elementy sterownicze maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo

muszą być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz

muszą być widoczne i możliwe do zidentyfikowania oraz

oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich

oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich

Normach.

Normach.

4.

4.

Elementy sterownicze nie mogą stwarzać jakichkolwiek

Elementy sterownicze nie mogą stwarzać jakichkolwiek

zagrożeń, w szczególności spowodowanych ich niezamierzonym

zagrożeń, w szczególności spowodowanych ich niezamierzonym

użyciem.

użyciem.

§ 53.

§ 53.

Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające

Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające

się i odpowiednio oznakowane urządzenia do odłączania od

się i odpowiednio oznakowane urządzenia do odłączania od

wszystkich źródeł energii. Włączenie zasilania energią nie

wszystkich źródeł energii. Włączenie zasilania energią nie

może powodować zagrożenia dla obsługi.

może powodować zagrożenia dla obsługi.

§ 54.

§ 54.

1.

1.

W przypadku zespołowej obsługi maszyny lub gdy stwarza

W przypadku zespołowej obsługi maszyny lub gdy stwarza

ona zagrożenie dla otoczenia, należy zapewnić sygnalizację

ona zagrożenie dla otoczenia, należy zapewnić sygnalizację

ostrzegawczą i alarmową - łatwo dostrzegalną i

ostrzegawczą i alarmową - łatwo dostrzegalną i

zrozumiałą.

zrozumiałą.

2.

2.

Maszyny wielostanowiskowe powinny być wyposażone w

Maszyny wielostanowiskowe powinny być wyposażone w

urządzenia sygnalizacji dźwiękowej lub świetlnej

urządzenia sygnalizacji dźwiękowej lub świetlnej

automatycznie wysyłające sygnały uprzedzające o

automatycznie wysyłające sygnały uprzedzające o

uruchomieniu maszyny. Sygnały powinny być odbierane na

uruchomieniu maszyny. Sygnały powinny być odbierane na

wszystkich stanowiskach pracy przy danej maszynie.

wszystkich stanowiskach pracy przy danej maszynie.

•

§ 55.

§ 55.

1.

1.

Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie

Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie

zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do

zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do

wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu)

wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu)

stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne

stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne

skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków,

skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków,

gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu

gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu

na funkcję maszyny.

na funkcję maszyny.

2.

2.

Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy

Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy

układów napędowych oraz części maszyn zagrażające

układów napędowych oraz części maszyn zagrażające

spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub

spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub

przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi,

przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi,

powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi

powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi

osłonami.

osłonami.

3. Osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać

3. Osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać

bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej. Osłony

bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej. Osłony

niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej, prętów

niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej, prętów

itp.) powinny znajdować się w takiej odległości od

itp.) powinny znajdować się w takiej odległości od

elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkości i

elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkości i

kształcie otworów nie było możliwe bezpośrednie

kształcie otworów nie było możliwe bezpośrednie

dotknięcie tych elementów. Odległości bezpieczeństwa

dotknięcie tych elementów. Odległości bezpieczeństwa

określają Polskie Normy.

określają Polskie Normy.

4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami

4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami

bezpieczeństwa, zgodnie z wymaganiami określonymi w

bezpieczeństwa, zgodnie z wymaganiami określonymi w

załączniku nr 1 do rozporządzenia oraz w Polskich

załączniku nr 1 do rozporządzenia oraz w Polskich

Normach.

Normach.

§ 56.

§ 56.

Urządzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełniać

Urządzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełniać

następujące ogólne wymagania:

następujące ogólne wymagania:

1.

1.

zapewniać bezpieczeństwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu

zapewniać bezpieczeństwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu

bezpośrednio przy obsłudze maszyny, jak i osobom znajdującym

bezpośrednio przy obsłudze maszyny, jak i osobom znajdującym

się w jej pobliżu,

się w jej pobliżu,

2.

2.

działać niezawodnie, posiadać odpowiednią trwałość i

działać niezawodnie, posiadać odpowiednią trwałość i

wytrzymałość,

wytrzymałość,

3.

3.

funkcjonować samoczynnie, niezależnie od woli i uwagi

funkcjonować samoczynnie, niezależnie od woli i uwagi

obsługującego, w przypadkach gdy jest to celowe i możliwe,

obsługującego, w przypadkach gdy jest to celowe i możliwe,

4.

4.

nie mogą być łatwo usuwane lub odłączane bez pomocy narzędzi,

nie mogą być łatwo usuwane lub odłączane bez pomocy narzędzi,

5.

5.

nie mogą utrudniać wykonywania operacji technologicznej ani

nie mogą utrudniać wykonywania operacji technologicznej ani

ograniczać możliwości śledzenia jej przebiegu oraz nie mogą

ograniczać możliwości śledzenia jej przebiegu oraz nie mogą

powodować zagrożeń i dodatkowego obciążenia fizycznego lub

powodować zagrożeń i dodatkowego obciążenia fizycznego lub

psychicznego pracowników.

psychicznego pracowników.

Urządzenia ochronne przy maszynach szczególnie

Urządzenia ochronne przy maszynach szczególnie

niebezpiecznych powinny być tak skonstruowane, aby:

niebezpiecznych powinny być tak skonstruowane, aby:

1)

1)

zdjęcie, otwarcie lub wyłączenie urządzenia ochronnego

zdjęcie, otwarcie lub wyłączenie urządzenia ochronnego

powodowało natychmiastowe zatrzymanie maszyny bądź jej

powodowało natychmiastowe zatrzymanie maszyny bądź jej

niebezpiecznych elementów lub niemożliwe było zdjęcie

niebezpiecznych elementów lub niemożliwe było zdjęcie

albo otwarcie osłony podczas ruchu osłanianych elementów,

albo otwarcie osłony podczas ruchu osłanianych elementów,

2)

2)

ponowne założenie, zamknięcie lub włączenie urządzenia

ponowne założenie, zamknięcie lub włączenie urządzenia

ochronnego nie uruchamiało automatycznie maszyny.

ochronnego nie uruchamiało automatycznie maszyny.

3)

3)

Używanie maszyny bez wymaganego urządzenia

Używanie maszyny bez wymaganego urządzenia

ochronnego lub przy jego nieodpowiednim stosowaniu jest

ochronnego lub przy jego nieodpowiednim stosowaniu jest

niedopuszczalne.

niedopuszczalne.

Szczegółowe wymagania dla urządzeń ochronnych określają

Szczegółowe wymagania dla urządzeń ochronnych określają

Polskie Normy.

Polskie Normy.

•

§ 57.

§ 57.

Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny

Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny

być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i

być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i

czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla

czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla

bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane

bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane

tylko w procesach i warunkach, do których są

tylko w procesach i warunkach, do których są

przeznaczone.

przeznaczone.

•

§ 58.

§ 58.

1.

1.

O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny

O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny

pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić

pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić

przełożonego.

przełożonego.

2.

2.

Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy,

Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy,

powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z

powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z

zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez

zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez

usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne.

usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne.

3.

3.

Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w

Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w

naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz

naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz

wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i

wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i

zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich

zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich

uruchomienie.

uruchomienie.

§ 59.

§ 59.

1.

1.

1. Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez

1. Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez

obsługi lub nadzoru, chyba że dokumentacja techniczno-

obsługi lub nadzoru, chyba że dokumentacja techniczno-

ruchowa stanowi inaczej.

ruchowa stanowi inaczej.

2.

2.

Pracodawca jest obowiązany ustalić rodzaje maszyn, które

Pracodawca jest obowiązany ustalić rodzaje maszyn, które

wymagają stałej obsługi, a pozostawianie ich bez niej może

wymagają stałej obsługi, a pozostawianie ich bez niej może

być przyczyną katastrofy, wybuchu lub pożaru, oraz ustalić

być przyczyną katastrofy, wybuchu lub pożaru, oraz ustalić

szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad pracą tych

szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad pracą tych

maszyn.

maszyn.

•

§ 60.

§ 60.

1.

1.

Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i

Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i

smarować, z wyjątkiem smarowania za pomocą specjalnych

smarować, z wyjątkiem smarowania za pomocą specjalnych

urządzeń określonych w dokumentacji techniczno-

urządzeń określonych w dokumentacji techniczno-

ruchowej.

ruchowej.

2.

2.

Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi

Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi

elementami nie mogą pracować w odzieży z luźnymi

elementami nie mogą pracować w odzieży z luźnymi

(zwisającymi) częściami, jak np. luźno zakończone rękawy,

(zwisającymi) częściami, jak np. luźno zakończone rękawy,

krawaty, szaliki, poły, oraz bez nakryć głowy okrywających

krawaty, szaliki, poły, oraz bez nakryć głowy okrywających

włosy.

włosy.

§ 61.

§ 61.

1. Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn

1. Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn

powoduje zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia

powoduje zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia

pracowników - pracodawca powinien zapewnić, aby

pracowników - pracodawca powinien zapewnić, aby

czynności te wykonywane były przez pracowników

czynności te wykonywane były przez pracowników

upoważnionych i posiadających odpowiednie przygotowanie.

upoważnionych i posiadających odpowiednie przygotowanie.

2. W czasie ruchu maszyny niedopuszczalne jest ręczne

2. W czasie ruchu maszyny niedopuszczalne jest ręczne

zakładanie i zrzucanie pasów pędnych, lin i taśm. Czynności

zakładanie i zrzucanie pasów pędnych, lin i taśm. Czynności

te mogą być wykonywane wyłącznie przy użyciu specjalnych

te mogą być wykonywane wyłącznie przy użyciu specjalnych

urządzeń przeznaczonych do tego celu.

urządzeń przeznaczonych do tego celu.

3. Pędnie powinny posiadać urządzenia do zawieszania pasów

3. Pędnie powinny posiadać urządzenia do zawieszania pasów

pędnych zapobiegające zetknięciu się zrzuconych pasów, lin

pędnych zapobiegające zetknięciu się zrzuconych pasów, lin

lub taśm z częściami pędni będącymi w ruchu. 4. Pasy

lub taśm z częściami pędni będącymi w ruchu. 4. Pasy

pędne, liny i taśmy pędne mogą być napinane, naprawiane,

pędne, liny i taśmy pędne mogą być napinane, naprawiane,

łączone, skracane i smarowane po unieruchomieniu napędu

łączone, skracane i smarowane po unieruchomieniu napędu

maszyny.

maszyny.