• KRĘCZ SZYI - przyczyny powstawania 

i postępowanie rehabilitacyjne

Kręcz szyi to przymusowe 

ustawienie głowy w pochyleniu do 

boku z jednoczesnym skręceniem 

jej w stronę przeciwną pochyleniu. 

To nieprawidłowe ustawienie 

głowy i szyi spowodowane jest 

najczęściej jednostronnym 

skróceniem mięśnia mostkowo-

obojczykowo-sutkowego, który 

przebiega po bocznej stronie szyi, 

skośnie do tyłu i góry ku dołowi i 

przodowi.

• Przyczyny tego zniekształcenia, 

stwierdzonego często zaraz po 
urodzeniu, nie są dokładnie znane. 
Wywołać je może nieprawidłowe 
ułożenie płodu w macicy, uraz porodowy 
lub nieprawidłowości w samym mięśniu.

Istnieją również inne przyczyny w zależności od 

których wyróżniamy:

·  kręcz szyi wrodzony pochodzenia mięśniowego, 

który spowodowany jest zmianami w mięśniu 

mostkowo-obojczykowo-sutkowym 

·  kręcz szyi wrodzony pochodzenia kostnego, 

którego przyczyną są strukturalne zmiany kostne 

w kręgach szyjnych lub obręczy barkowej 

·  kręcz szyi nabyty, stwierdzany po przebytych 

urazach, chorobach infekcyjnych, przy 

współistnieniu wad wzroku czy słuchu 

·  kręcz szyi nawykowy, polegający na tendencyjnym 

ustawianiu głowy w pochyleniu, mimo, że nie 

stwierdza się zmian kostnych i mięśniowych 

·  ustawienie głowy jak w kręczu, w przypadkach 

istniejących zaburzeń w ośrodkowym układzie 

nerwowym u małych dzieci.

I tak: w przypadku lewostronnego kręczu 

• szyja jest zgięta w lewo, a głowa skręcona w prawo. 

• Lewy bark zostaje uniesiony, a cała głowa przesunięta w 

kierunku strony zdrowej. 

• W miarę rozwoju dziecka zniekształcenie pogłębia się. Twarz 

po stronie przykurczonej staje się mniejsza, kąty oczu i uszu 

obniżają się, a samo oko wydaje się mniejsze i innego 

kształtu . Nos odchyla się w stronę chorą. 

• Deformacji ulega również układ kostny – powstaje 

odkształcenie czaszki i nieprawidłowy zgryz. 

• W odcinku szyjnym kręgosłupa dochodzi do wytworzenia się 

skoliozy łukiem skierowanej w stronę zdrową. 

• W przypadkach zaniedbanych może ona doprowadzić do 

wytworzenia się skrzywień kompensacyjnych w niższych 

odcinkach kręgosłupa 

• Omawiana wada nie wywołuje u dziecka dolegliwości 

bólowych.

• Najczęściej spowodowane jest jednostronnym skróceniem 

mięśnia mostkowo – obojczykowo – sutkowatego (m-o-s) na 

skutek jego częściowego zbliznowacenia i zwłóknienia. 

• Leczenie polega na zapewnieniu 

prawidłowego, symetrycznego ułożenia 

głowy w stosunku do tułowia i barków, 

wykonywania masażu, ruchów biernych i 

czynnych oraz rozciąganiu przykurczonego 

mięśnia. ciągu dnia. Rodzice muszą wiedzieć, 

jak zapewnić odpowiednie ustawienie głowy, 

znać technikę rozciągania mięśnia oraz 

wyzwalania ruchów czynnych. 

(Szczegółowego instruktażu powinien 

udzielić lekarz.)

• Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy 

(

łac.

 musculus sternocleidomastoideus) - 

jeden z powierzchownych mięśni szyi. Jest to 

silny mięsień, dobrze widoczny u żywego 

człowieka - zarysowuje się on bardzo 

wyraźnie na szyi przy obrocie głowy w prawo 

lub w lewo. W praktyce klinicznej często 

określany skrótem MOS (akronim od 

Mostkowo-Obojczykowo-Sutkowych).

• Jego nazwa wywodzi się od przyczepów - 

początek mięśnia tworzą dwie głowy 

przyczepiające się do mostka, obojczyka. Z 

kolei koniec mięśnia leży na powierzchni 

wyrostka sutkowatego kości skroniowej. Do 

tyłu od mięśnia przebiega ścięgno pośrednie 

mięśnia łopatkowo gnykowego.

Mięsień Mostkowo- 

Obojczykowo Sutkowy

Ruchy bierne i rozciąganie 

(redresja) 

• Redresja przykurczonych mięśni (m-o-s i 

czworobocznego) ma największe znaczenie 
w programie leczenia zachowawczego. 
/Wykonywać należy ją delikatnie, śledząc 
reakcję dziecka i stopniowo zwiększać 
zakres ruchów. Ważna jest dobra stabilizacja 
barków, która gwarantuje bezpieczeństwo 
zabiegu ze względu na możliwość 
uszkodzenia splotu ramiennego bądź 
złamanie obojczyka 

Pierwsze wyciąganie wykonywać krótko. 

Przy kolejnych wydłużać czas dochodząc 
do max 5min. Starać się, aby dziecko nie 
płakało (wzmożenie napięcia mięśni w 
czasie wibracji głosu). 

Redresja mięśnia czworobocznego 

grzbietu. 

W leżeniu dziecka na boku po stronie zdrowej i stabilizacji 

jego barku po stronie przykurczy, druga ręka terapeuty 
zgania bocznie kręgosłup dziecka w odcinku szyjnym.

Przytrzymać pozycję przez 10-15 sek., po czym ręką 

stabilizującą bark, obniżyć go zwiększając tym samym 
intensywność rozciągania mięśnia

 

Redresja mięśnia MOS

• wykonuje się w leżeniu na plecach na stole. 

• Strona, po której znajduje się przykurczony mięsień, 

jest dalej od brzegu stołu przy którym siedzi osoba 

wykonująca ćwiczenia. 

• Jedną ręką przełożoną nad dzieckiem utrzymuje ona 

bark, drugą trzyma głowę dziecka ( nie uciskać ucha), 

odciąga ją lekko od ustabilizowanego barku, następnie 

powtarzając odciąganie głowy dodaje ruch skręcania 

głowy (rotacji) w stronę przykurczonego mięśnia. 

• Te dwa elementy ruchu, zginanie boczne i skręcanie, 

mogą być wykonywane równocześnie lub oddzielnie. 

• Oddzielne wykonywanie, najpierw ruchu zgięcia 

bocznego, a następnie skrętu, jest łagodniejsze, 

ponieważ daje dziecku dłuższe okresy odpoczynku.

•

U dzieci, które samodzielnie siedzą, ale nadal mają 

tendencje do nieprawidłowego ustawienia głowy stosuje się 

kołnierze ortopedyczne, ustalające głowę w prawidłowym 

ułożeniu. 

• Powinny one być zakładane na dzień i na noc, a 

zdejmowane do ćwiczeń i mycia. 

• O konieczności takiego zaopatrzenia decyduje lekarz. 

• W przypadkach braku poprawy w leczeniu zachowawczym 

wykonuje się zabieg operacyjny, który polega na 

odpowiednim przecięciu włókien przykurczonego mięśnia w 

celu jego wydłużenia.

• Stosuje się go najczęściej pod koniec pierwszego roku życia. 

• Po wykonaniu zabiegu nadal potrzebne są ćwiczenia, które 

mają na celu utrzymanie uzyskanej korekty ustawienia 

głowy przez wzmacnianie mięśni strony przeciwnej do 

operowanej, zwiększenie zakresu ruchów szyjnego odcinka, 

zwłaszcza zginania bocznego i skrętu.

Między 4 i 9 miesiącem życia u dziecka, które pewnie utrzymuje 

głowę w pozycji siedzącej, zasób ćwiczeń zwiększa się o 

ćwiczenia w pozycji siedzącej:

• ·  pozycja wyjściowa – siad po turecku, osoba ćwicząca jedną 

ręką utrzymuje barki dziecka po stronie przykurczonego 

mięśnia, drugą zbliża zegarek lub inny przedmiot do ucha 

dziecka po stronie przeciwnej i stopniowo oddala go. 

• ·  pozycja wyjściowa – siad na kolanach osoby ćwiczącej, 

delikatne popychanie tułowia dziecka w stronę przykurczu 

powoduje, że dziecko dla utrzymania równowagi czynnie 

odchyla głowę w stronę przeciwną kierunkowi ruchu. 

• ·  pozycja wyjściowa jak wyżej, osoba ćwicząca przykładając 

rękę do potylicy dziecka usiłuje lekko zgiąć jego głowę, 

dziecko przeciwstawiając się oporowi ręki prostuje kręgosłup 

w odcinku szyjnym.

Zabiegi te bobrze jest wykonywać przed lustrem, aby móc 

kontrolować ułożenie dziecka oraz jego reakcje.

• Bezpośrednio po operacji ćwiczenia należy 

wykonywać w pozycji leżącej: skłony boczne i 

ruchy skrętów w zakresie, jaki jest możliwy do 

wykonania bez dolegliwości bólowych i 

powtarza się je do czasu zdjęcia szwów. W 

czwartym tygodniu po operacji można 

rozpocząć ćwiczenia w pozycji siedzącej np. na 

krześle ustawionym przed lustrem: dziecko 

trzyma oburącz siedzisko (w celu stabilizacji) i 

wykonuje ruchy zginania bocznego głowy w 

stronę przeciwną do operowanej. Skręty i 

skłony boczne głowy mogą być ćwiczone 

również w pozycji stojącej.

Pozycje ułożeniowo – 

zabawowe 

• Łóżeczko dziecka należy ustawić tak, ażeby światło dzienne 

i sztuczne oraz głosy i ruchy osób znajdujących się w pokoju 

zachęcały dziecko do odwracania głowy w stronę 

przykurczonego mięśnia m-o-s. Ta sama zasada obowiązuje 

przy zawieszaniu zabawek i grzechotek nad łóżkiem bądź 

wózkiem dziecka. 

• W nocy układać dziecko na plecach z głową umieszczoną 

między workami z piaskiem. 

• Worki powinny stabilizować obojczyki i uniemożliwić 

unoszenie barków 

• Podczas karmienia butelkę z 

jedzeniem podawać zawsze po 
stronie przykurczu mięśnia m-o-s 

• Wyzwalanie ruchów czynnych 

wykorzystując ruchy tułowia przy 
odpowiednim ustawieniu głowy 
(twarz dziecka zwrócona w keirunku 
przykurczonego mięśnia). Chwytem 
oburącz za miednicę wykonać ruchy 
obniżania miednicy. 

•

Dzieciom nie wolno!!! 

• Leżeć tyłem z poduszką pod głową 

• Siedzieć przez podpieranie 

poduszkami

 

• Leżeć na brzuchu z wałkiem pod klatką piersiową 

i głową odchyloną do tyłu 

• Matka nie powinna nosić dziecka z 
główką ustawioną pionowo 

• Masaż rozluźniający – jest nieodłącznym 

codziennym atrybutem programu leczenia 

zachowawczego. Polega ona na delikatnych, 

lecz zdecydowanych ruchach głaskania i 

nacierania tak przykurczonego mięśnia m-o-

s, jak i tegoż mięśnia po stronie zdrowej. 

Przy swobodnym ułożeniu główki dziecka 

wskazane jest łagodne rozcieranie i 

ugniatanie mięśni czworobocznych. 

Czynność ta wspomaga uzyskanie lepszego 

efektu terapeutycznego w trakcie 

wykonania ruchów redresyjnych /1/. W 

ostatniej fazie masażu rozluźniającego 

wykonujemy masaż punktowy po stronie 

przykurczonej jak i zdrowej 

– Ucisk na punkty: 
– a. na kresie karkowej dolnej pomiędzy 

przyczepami mięśni m-o-s i 
czworobocznego 

– b. ok. 2cm poniżej poprzedniego punktu 
– c. pod wyrostkiem sutkowatym kości 

skroniowej 

• Każdy punkt należy uciskać minimum 

15 sek. Po stronie przykurczonej 
stosować uciski jednostajne, zaś po 
stronie zdrowej uciski przerywane 
(zwiększać ucisk na ok. 1 sek., zwolnić 
ucisk na 1 sek., po czym ponownie 
zwiększyć ucisk itd.). Najpierw należy 
wykonać ucisk po stronie 
przykurczonej, a potem zdrowej.