Dokumentny elektroniczne

PN-N-01152-13:2000

W powyższym arkuszu normy podano zasady sporządzania opisu bibliograficznego

dokumentów elektronicznych wspólne dla wszystkich rodzajów dokumentów

opublikowanych na nośnikach elektronicznych.

Dotychczas ukazały się następujące arkusze PN-N-01152, z których należy korzystać

przystępując do opisywania dokumentów elektronicznych:

•

PN-N-01152-0:1982 (PN-82/N-01152/00) Opis bibliograficzny - Postanowienia ogólne

•

PN-N-01152-1:1982 (PN-82/N-01152/01) Opis bibliograficzny - Książki

•

PN-N-01152-2:1997 Opis bibliograficzny - Wydawnictwa ciągłe

•

PN-N-01152-3:1987 (PN-87/N-01152/03) Opis bibliograficzny - Dokumenty normalizacyjne

•

PN-N-01152-6:1983 (PN-83/N-01152/06) Opis bibliograficzny - Druki muzyczne

•

PN-N-01152-7:1985 (PN-85/N-01152/07) Opis bibliograficzny - Dokumenty dźwiękowe

•

PN-N-01152-8:1994 Opis bibliograficzny - Stare druki

•

PN-N-01152-10:1991 (PN-91/N-01152/10) Opis bibliograficzny - Dokumenty techniczno-

handlowe

•

PN-N-01152-12:1994 Opis bibliograficzny - Filmy

Arkusz 13 dotyczy wyłącznie cech wspólnych dla wszystkich dokumentów

elektronicznych. W opisach bibliograficznych należy podać cechy typowe dla

dokumentu elektronicznego z jednoczesnym uwzględnieniem cech innego typu

dokumentu, np. książki czy wydawnictwa ciągłego, którymi może być opisywany

dokument elektroniczny.

• Dokument elektroniczny – dokument istniejący

w postaci elektronicznej, dostępny za pomocą

techniki komputerowej

• Dostęp – metoda dotarcia do danych i programów
@ Dostęp lokalny – dostęp z użyciem nośnika

fizycznego (takiego jak dysk, dyskietka, kaseta lub

dysk optyczny) przeznaczonego do włożenia przez

użytkownika do komputera lub urządzenia

peryferyjnego podłączonego do komputera

@ Dostęp zdalny – dostęp bez posługiwania się

nośnikiem fizycznym

Strefy opisu bibliograficznego

dokumentu elektronicznego

• 1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności

• 2. Strefa wydania

• 3.

Szczegółowe oznaczenie rodzaju i wielkości

dokumentu

• 4. Strefa adresu wydawniczego

• 5. Strefa opisu fizycznego

• 6. Strefa serii

• 7. Strefa uwag

• 8. Strefa międzynarodowego

znormalizowanego numeru i sposobu

uzyskania dokumentu

Uwaga: wspólna struktura opisu dla wszystkich typów dokumentów

• Dane do opisu należy czerpać z następujących źródeł w

poniższej kolejności:

a) źródła wewnętrzne – ekran tytułowy, główne menu,

przedstawienie programu, pierwsza wyświetlona informacja,

krótki tekst, który pojawia się u góry wielostronicowego

dokumentu, strona domowa, inna wyraźnie wyświetlona,

identyfikująca informacja,

b) etykiety na stałe naklejone na fizyczny nośnik lub odbite na

nim,

c) dokumentacja,
d) pojemniki,
e) inny dokument towarzyszący (np. list wydawcy),
f) publikowane opisy dokumentów (np. bibliograficzne bazy

danych, przeglądy)

g) inne źródła

Jako podstawowe źródła danych dla poszczególnych stref

opisu należy przejąć źródła wg tablicy

Nr
stref
y

Nazwa strefy Podstawowe źródła

danych

Strefa tytułu i

oznaczenie

odpowiedzialności

Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku
fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne
dokumenty towarzyszące

Strefa wydania

Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku
fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne
dokumenty towarzyszące

Szczegółowe

oznaczenie rodzaju i

wielkości dokumentu

Jakiekolwiek źródło

Strefa adresu

wydawniczego

Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku
fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne
dokumenty towarzyszące

Strefa opisu fizycznego

Jakiekolwiek źródło

Strefa serii

Źródła wewnątrz dokumentu, etykiety na nośniku
fizycznym, pojemniki, dokumentacja lub inne
dokumenty towarzyszące

Strefa uwag

Jakiekolwiek źródło

Strefa m.z.n

Jakiekolwiek źródło

Strefa 1.

Strefa tytułu i

oznaczenia odpowiedzialności

•

Tytuł właściwy

•

Określenie typu dokumentu
Zaleca się podawanie określenia:

[Dokument elektroniczny]

bezpośrednio po tytule

właściwym w nawiasie kwadratowym, rozpoczynając od wielkiej litery.

•

Dodatek do tytułu
Odmiany tytułu nie wybrane jako tytuł właściwy należy traktować jak dodatki do tytułu,

jeśli występują w podstawowym źródle informacji

Przykład:
Słownik szkolny [Dokument elektroniczny] : muzyka

•

Oznaczenie odpowiedzialności
Należy przejmować nazwy osób i ciał zbiorowych odpowiedzialnych za intelektualną i/lub

artystyczną zawartość dokumentu elektronicznego. Należy uwzględniać autorów,

programistów, artystów grafików, kompozytorów, animatorów itp. odpowiedzialnych

bezpośrednio za dzieło zawarte w dokumencie (np. autor tekstu, redaktor, tłumacz,

ilustrator, kompozytor itp.) lub pośrednio (np. autor pracy, na podstawie które

opracowano oprogramowanie), jak również adaptatorów dzieł (przerabiających je na

dzieła w postaci elektronicznej) oraz instytucje sprawcze.

Przykład:

Konflikty psychiczne [Dokument elektroniczny] : ich wpływ na życie religijne i moralne /

Karol Meissner ; [red. Małgorzata Durowska].

Dyktando w praktyce [Dokument elektroniczny] / [projekt Jerzy Wachowiak].

Korzyści i koszty członkostwa Polski w UE [Dokument elektroniczny] = Costs and

benefits of Poland's membership in the EU / [Cezary Banasiński et al. ; red. Zofia

Jurkowlaniec].

Strefa 2. Strefa wydania

• Jako oznaczenie wydania należy traktować wyrażenia dotyczące wszystkich

kopii dokumentu elektronicznego określonych jako wydanie oraz wszystkich

kopii dokumentu elektronicznego w określonej formie prezentacji, różniących

się zawartością intelektualną lub artystyczną od innych kopii o tej samej

formie prezentacji, niezależnie od występowania lub braku formalnego

określenia wydania.

• Jako kolejne wydanie należy traktować wersję dokumentu elektronicznego, w

której pojawiają się zmiany dotyczące:

Uzupełnienia i usunięcia danych

Zmiany w języku programowania

Zmiany podnoszące lub ulepszające skuteczność dokumentu elektrycznego

Modyfikacje w języku programowania lub systemie operacyjnym, które umożliwiają

zgodność dokumentu elektronicznego z innymi maszynami i systemami

operacyjnymi

Przykład:
. – Wyd. 3.
. – 2nd ed.
. – Windows 98 ed.
. – Version 3.5

Uwaga: Numer podajemy zawsze cyframi arabskimi.
Wyrażenia „wydanie”, „wersja”, „aktualizacja” itp. przejmujemy w języku

występującym w dokumencie.

Strefa 3. Oznaczenie rodzaju i wielkości dokumentu

elektronicznego

•

Oznaczenie

rodzaju

dokumentu elektronicznego

Należy podać jedno z poniższych ogólnych określeń charakteryzujących zawartość

opisywanego dokumentu elektronicznego:

Dane

Program

Dane i program

Jeśli określeń tych brak w podstawowym źródle informacji, należy wybrać odpowiednie

wyrażenie i umieścić je w strefie 3. bez nawiasów kwadratowych.

Zaleca się podawanie bardziej szczegółowych określeń, korzystając z listy ustalonych

terminów.
Przykłady:

Dane graficzne

Dane dźwiękowe

Dane liczbowe

Dane tekstowe

Oprogramowanie aplikacyjne

Oprogramowanie systemowe

Multimedia interakcyjne

Usługi online

Strefa 3. Oznaczenie rodzaju i wielkości

dokumentu elektronicznego

•

Oznaczenie

wielkości

dokumentu elektronicznego

Można podać wielkość dokumentu elektronicznego, jeżeli ta informacja jest dostępna.

Jeżeli dokument elektroniczny poddany jest kompresji, informację o jego wielkości

można pominąć.
Zaleca się podawanie liczby plików, którą można uzupełnić:
@ liczbą rekordów i/lub bajtów - jeżeli dokument zawiera wyłącznie dane
@ liczbą instrukcji i/lub bajtów – jeśli dokument zawiera program

Liczbę bajtów należy podawać w formie występującej w źródle (np. megabajty, MB,

Mbytes)

Wielkość dokumentu elektronicznego należy podać w nawiasach okrągłych bezpośrednio

po oznaczeniu rodzaju dokumentu elektronicznego: wyrażenie określające wielkość

dokumentu należy podać w języku polskim, a liczby cyframi arabskimi. Liczbę bajtów

(rekordów, instrukcji) należy poprzedzać dwukropkiem.

Przykłady:
. – Dane (1 plik : 1,2 GB)
. – Dane graficzne (7 plików : 6 700 rekordów każdy)
. – Oprogramowanie systemowe (23 pliki : ca 35 000 bajtów każdy)
. – Bibliograficzna baza danych (2 pliki : 19 250 rekordów, 2 Mbytes)

Strefa 4. Strefa adresu

wydawniczego

• Miejsce wydania

• Nazwa wydawcy

• Data wydania
Przykłady:
. -

Warszawa

Instytut Techniki Budowlanej

2004.

. -

Gliwice

;

Niezdrowice

Komlogo

, 2003.

. -

Bydgoszcz

Nawar : Fundacja W

., cop.

2001

Strefa 5. Strefa opisu

fizycznego

•

Określenie formy i liczby nośników fizycznych

(element stosowany tylko w opisie dokumentów o

dostępie lokalnym)

Należy podać liczbę i rodzaj nośników fizycznych, na których posadowiony jest

opisywany dokument elektroniczny. Liczbę nośników należy podać cyframi arabskimi,

zaś rodzaj nośnika w języku polskim, używając odpowiednich określeń, np.: dyskietka,

dysk optyczny itp.

•

Oznaczenie innych cech fizycznych

przy opisywaniu dokumentu, na którym utrwalono zapis dźwięku lub który może

wygenerować dźwięk, należy podawać skrót „dźw.”

przy opisywaniu dokumentu, który może być wyświetlony w dwóch lub więcej kolorach,

lub dokumentu, z którego można wygenerować dwa lub więcej kolory, należy podawać

określenie „kolor”

Wymiary
Należy podawać wymiary nośnika fizycznego w centymetrach, zaokrąglając w górę do

jednego centymetra.

Oznaczenie dokumentu towarzyszącego

Należy podać wyraz lub wyrażenie charakteryzujące dokument towarzyszący (np. broszura,

przewodnik) lub jego tytuł.

Przykłady:
. – 1 dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm.
. – 2 dyskietki : kolor ; 14 cm.
. – 3 dyski optyczne (DVD) : dźw., kolor ; 12 cm. + Instrukcja.

Strefa 6. Strefa serii

• Jeżeli opisywany dokument

elektroniczny ukazuje się w obrębie
serii, do strefy 6. należy przejąć tytuł
serii.

Przykłady:
. – (eBook)

– seria nienumerowana

. – (Multimedialny Świat Bajek, ISSN

0304-3456 ; 9)

– seria numerowana

Strefa 7. Strefa uwag

• W strefie uwag należy podawać dodatkowe informacje uznane za ważne,

jeśli przepisy nie pozwalają włączyć ich do innych stref opisu.

• Uwagi należy formułować w języku polskim

• Zaleca się oddzielenie poszczególnych uwag kropką i kreską [. -], z

wyjątkiem przypadku, gdy podaje się je od nowego wiersza

• Wymagania systemowe

Należy je podawać w następującej kolejności:

- nazwa, model i/lub nr komputera
-

wielkość pamięci

nazwa i wersja systemu operacyjnego

oprogramowanie

urządzenia peryferyjne

modyfikacje sprzętu komputerowego

Określenia te poprzedzamy

średnikiem

Przykład:

. - Wymagania systemowe: IBM PC; procesor 486 lub nowszy; 16 MB

pamięci operacyjnej; system operacyjny Windows95, Windows NT 4.0 lub

nowszy; program Acrobat Reader (również załączony) oraz program Power

Point

Strefa 7. Strefa uwag

•

Tryb dostępu

•

Uwagi dotyczące poszczególnych stref opisu

W opisach drugiego i trzeciego stopnia szczegółowości należy podawać:
a) źródło tytułu właściwego

Przykład:
. – Tyt. z ekranu tyt.
. – Tyt. z pojemnika.
. – Tyt. z pierwszego wyświetlenia informacji.

b) źródło oznaczenia wydania, jeśli jest inne niż źródło tytułu właściwego

Przykład:
. – Oznaczenie wyd. wg etykiety na dysku.

c) datę aktualizacji/nowelizacji, jeżeli taka informacja jest dostępna,

stosując wyrażenia podane w źródle.

Przykład:
. – Aktualizowany w styczniu 2004
. – Znowelizowany 24 kwietnia 2006
. – 1999-09-23
Inne uwagi

W opisach wszystkich stopni szczegółowości można podawać informacje o języku,

charakterze, związkach opisywanego dokumentu z innymi dokumentami, wersjach

dokumentu, innych nośnikach, zawartości dokumentu i przeznaczeniu czytelniczym

Uwagi do pozostałych stref

Język i alfabet
Poszczególne elementy w strefach 1, 2, 4, 6 należy przejmować w języku

i/lub alfabecie, w jakim występują w opisywanym dokumencie

elektronicznym.

Elementy podawane w pismach niełacińskich przejmować w formie

oryginalnej lub transliterować zgodnie z obowiązującymi normami.

Forma gramatyczna i ortografia
Poszczególne elementy opisu należy podawać w przypadku

gramatycznym, w jakim występują w opisywanym dokumencie

elektronicznym.

Wielkie litery należy stosować zgodnie z ortografią języka, w jakim

występuje dany element. Ponadto pierwszy wyraz każdej strefy opisu

oraz – w strefie 1. – określenie typu dokumentu, tytuł równoległy, tytuł

oboczny, tytuł części należy rozpoczynać wielką literą

Stosowanie skrótów
Zaleca się skracanie wyrazów typowych w poszczególnych elementach

opisu bibliograficznego (np. określeń funkcji osób i ciał zbiorowych w

oznaczeniu odpowiedzialności, określeń w oznaczeniu wydania)

zgodnie z PN-85/N-01158

A. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie lokalnym

• Tytuł właściwy [Określenie typu dokumentu] : dodatek do

tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde

następne oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie

wydania. – Szczegółowe oznaczenie rodzaju dokumentu

(wielkość dokumentu). – Miejsce wydania : nazwa

wydawcy, data wydania. – Określenie formy i liczby

nośników fizycznych : oznaczenie innych cech fizycznych ;

wymiary + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. – (Tytuł

serii lub podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w

obrębie serii lub podserii). – Wymagania systemowe. –

Tryb dostępu. – Źródło tytułu właściwego i oznaczenia

wydania. – Data aktualizacji/nowelizacji. – Inne uwagi.

– Numer znormalizowany

Uwaga: wzory uwzględniają

drugi stopień szczegółowości

opisu, tj. zawierają elementy obowiązkowe, wyróżnione

pismem półgrubym oraz elementy zalecane.

A. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie lokalnym

Przykład:

Ptaki Europy [Dokument elektroniczny] /

[scenariusz i red. Paweł Kozłowski].

– Wersja 2.0

–

Multimedia interakcyjne

–

Warszawa :

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998

. – 1

dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm.

–

Wymagania systemowe: Komputer zgodny z IBM

PC 486 DX; 16 MB RAM; MS Widnows 95 lub

nowszy; CD-ROM poczwórnej prędkości lub

nowszy; grafika 800x600 high color; zalecana 16-

bitowa karta dźwiękowa. –

Tyt. z ekranu

tytułowego. – Oznaczenie wersji z ekranu:

„Informacje”.

–

ISBN 83-02-06869-1

A. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie lokalnym

Sekrety ziół [Dokument elektroniczny] : leksykon
multimedialny / [red. Marta Bondyra, Mariusz
Gawdziński]. – Multimedia interakcyjne. – Chełm :
Dom Wydawnictw Multimedialnych, cop. 2001. – 1
dysk optyczny (CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm. –
Wymagania systemowe: Pentium; 32 MB RAM; 23
MB HDD; Windows 95 lub nowsze; karta graficzna
SVGA (256 kolorów 800x600); karta dźwiękowa;
czytnik CD-ROM czterokrotnej prędkości. – Tyt. z
ekranu tytułowego. –
ISBN 83-915745-0-4

A. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie lokalnym

Titanic [Dokument elektroniczny] / [written and

produced by Andrew Nelson].

– Gra.

– Ostrów

Wielkopolski : Techland, 2003.

– 1 dysk optyczny

(CD-ROM) : dźw., kolor ; 12 cm. –

(COOLtowa

Kolekcja).

– Wymagania systemowe: Procesor

486/66 MHz; 8 MB RAM (zalecane 16 MB RAM);

Windows 3.1X lub nowsze; karta graficzna

SVGA; karta dźwiękowa; czytnik CD-ROM

czterokrotnej prędkości.

–

Tyt. z etykiety na

dysku.

–

ISBN 83-04-06857-6

A. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie lokalnym

Biblioteka prawa [Dokument elektroniczny] /

[projekt Krzysztof Grajewski et al.]. – Wyd. 4,

wersja 1.3. – Dane tekstowe. – Sopot : Lex, 1998.

– 1 dysk optyczny (CD-ROM) : kolor ; 12 cm. -

Wymagania systemowe: PC 486; Windows 95; dla

korzystania z szablonów i wzorów umów -

program Word 6.0 lub 7.0; czytnik CD-ROM; karta

graficzna VGA (256 kolorów); monitor VGA; mysz.

– Tyt. z ekranu tytułowego. – Oznaczenie wydania

z pojemnika, oznaczenie wersji z ekranu

tytułowego – ISBN 83-7159-200-0

Znaki umowne i

przestankowe

• Przed znakiem umownym i po nim należy

stosować odstęp. Kropki i przecinka nie należy
poprzedzać odstępem; odstęp powinien wystąpić
tylko po tych znakach.

• Uwaga:

Jeżeli stosuje się wyróżnienie typograficzne danej
strefy lub podaje się ją od nowego wiersza, należy
pominąć znak umowny poprzedzający daną strefę
(„. –” ) lub zastąpić go kropką umieszczoną na
końcu poprzedniej strefy.

B. Budowa opisu dokumentu elektronicznego

jednoczęściowego o

dostępie zdalnym

• Tytuł właściwy [Określenie typu dokumentu] : dodatek do

tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde

następne oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie

wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności

odnośnie wydania. – Szczegółowe oznaczenie rodzaju

dokumentu (wielkość dokumentu). – Miejsce wydania :

nazwa wydawcy, data wydania. – (Tytuł serii lub

podserii, ISSN serii lub podserii ; numeracja w obrębie serii

lub podserii). – Wymagania systemowe. – Tryb dostępu. –

Źródło tytułu właściwego i oznaczenia wydania. –

Data aktualizacji/nowelizacji. – Inne uwagi. – Numer

znormalizowany

Uwaga: wzory uwzględniają

drugi stopień szczegółowości

opisu, tj. zawierają elementy obowiązkowe, wyróżnione

pismem półgrubym oraz elementy zalecane.

• Podaje się tylko opis fizyczny dokumentów elektronicznych

o dostępie lokalnym, posadowionych na nośnikach

fizycznych. Dla dokumentu elektronicznego o dostępie

zdalnym nie sporządza się opisu fizycznego w strefie 5.

Charakterystykę (rodzaj i wielkość) dokumentu

elektronicznego o dostępie zdalnym należy podać w strefie

• Wymagania systemowe warunkujące wykorzystanie

dokumentu należy określić przede wszystkim w opisie

dokumentów elektronicznych o dostępie lokalnym

• W przypadku dokumentów elektronicznych o dostępie

zdalnym podaje się uwagę o metodzie dostępu do

dokumentu. Adres lokalizacji należy podawać w formie

występującej w źródle. Tekst uwagi poprzedza się

wyrażeniem wprowadzającym: Tryb dostępu:.

MARC 21

•

008 Dane kontrolne

•

020 Międzynarodowy znormalizowany numer książki

•

040 Instytucja sporządzająca opis

•

041 Język dokumentu

•

1XX Hasło główne

•

245 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności

•

250 Strefa wydania

•

256 Strefa szczegółowego oznaczenia rodzaju i wielkości dokumentu

elektronicznego

•

260 Strefa adresu wydawniczego

•

300 Strefa opisu fizycznego

•

440 Strefa serii

•

500 Uwaga ogólna

•

504 Uwaga dotycząca bibliografii załącznikowej

•

521 Uwaga dotycząca przeznaczenia użytkowego

•

530 Uwaga dotycząca innej postaci fizycznej

•

534 Uwaga dotycząca podstawy reprodukcji

•

538 Uwaga dotycząca systemu

•

546 Uwaga dotycząca języka

•

7XX Hasła dodatkowe

•

856 Lokalizacja elektroniczna i sposób dostępu do dokumentu elektronicznego

•

920 Międzynarodowy znormalizowany numer książki

MARC 21

008

Dane kontrolne

020

@ @ \a ISBN

040

@ @ \a Instytucja sporządzająca opis

041

0/1@ \a Język tekstu \b język streszczeń \h język oryginału

100

1 @ \a Hasło główne – nazwa osobowa (wklejamy !)

245

0/1 0-9 \a Tytuł \h [Określenie typu dokumentu] : \b ciąg dalszy tytułu / \c pozostałe elementy

strefy tytułu i

oznaczenia odpowiedzialności.

250

@ @ \a Oznaczenie wydania.

256

@ @ \a Oznaczenie rodzaju i wielkości dokumentu elektronicznego.

260

@ @ \a Miejsce wydania : \b Nazwa wydawcy, \c Data wydania.

300

@ @ \a Określenie formy i liczby nośników fizycznych : \b oznaczenie innych cech fizycznych ; \c

wymiary +

oznaczenie dokumentu towarzyszącego.

440

@ 0-9 \a Tytuł (wklejamy !) ISSN \n numeracja

500

@ @ a Uwaga ogólna

504

@ @ \a Uwaga dotycząca bibliografii

521

8 @ \a Uwaga dotycząca przeznaczenia użytkowego

530

@ @ \a Uwaga dotycząca innej postaci fizycznej dokumentu \u URI

534

@ @ \p Określenie wprowadzające: \t tytuł oryginału. \c adres wydawniczy oryginału.

538

@ @ a Uwaga dotycząca systemu

700

1 @ \a Hasło dodatkowe – nazwa osobowa (wklejamy!)

856

4 0 \u URL

920

@ @ \a ISBN

Document Outline