KOD

GENETYCZNY

Definicja kodu

genetycznego

:

• Kod genetyczny -

jest to metoda
zapisu sekwencji
aminokwasów w
białku za pomocą
nukleotydów
zawartych w DNA,
a następnie w
mRNA;

Cechy kodu genetycznego

Trójkowy

Jednoznaczn
y

Zdegenerowa
ny

Niezachodzący

Bezprzecinko

wy

Uniwersalny

Kolinearny

Trójkowy

…to znaczy, że każdy z dwudziestu aminokwasów
naturalnie występujących w białkach kodowany
jest przez trzy kolejne nukleotydy (kodon)

KODON

JEDNOZNACZNY

…czyli każdy kodon koduje wyłącznie jeden, ściśle określony
aminokwas (na schemacie trójki nukleotydów mRNA)

Phe - Fenyloalanina

Leu - Leucyna

Ile- Izoleucyna

Met-Metianina(start)

Val - Walina

Ser - Seryna

Pro - Prolina

Thr - Treonina

Ala - Alanina

Tyr -Tyrozyna

His -Histyna

Gln - Glutamina

Asn - Asparagina

Lys - Lizyna

ASP - Asparaginian

Glu - Glutaminian

Cys – Cysterna

UGA- STOP

Trp – Tryptofan

Arg – Arginian

Ser – Seryna

Arg – Arginian

Gly - Glicyna

ZDEGENEROWANY

…aminokwasy mogą być kodowane przez jeden kodon (np.
metionina) lub przez kilka różnych kodonów (np. leucyna).
Wynika to z faktu, że kodowanych aminokwasów jest 20, a trójek
mogących się kodować 64

NIEZACHODZĄCY

…czyli pojedynczy
nukleotyd wchodzi w skład
wyłącznie jednego
określonego kodonu (nie
wchodzi jednocześnie w
skład kilku kodonów ).

Niemożliwe jest bezpieczne przesuwanie
ramki odczytu matrycy!!!

BEZPRZECINKOWY

…czyli między kodonami nie ma żadnych przerw,
wstawek czy innych wyróżników, które mogłyby je
od siebie oddzielać

UNIWERSALNY

…bo w całym świecie ożywionym

obowiązuje podobny kod
genetyczny, który funkcjonuje
według podobnych zasad

KOLINEARNY

…kolejność

ułożenia kodonów

ściśle determinuje

kolejność ułożenia

aminokwasów w

łańcuchu

polipeptydowym

• genetycznego niektórych wirusów

stwierdza się skuteczne przesuwanie

ramki odczytu, czyli jest to odstępstwo

od niezachodzenia kodu genetycznego

• w mitochondrialnym DNA ssaków trójka

UGA nie jest sygnałem STOP, lecz koduje

tryptofan, natomiast trójka AGA, która

normalnie koduje argininę, jest

sygnałem STOP, czyli w tym przypadku

jest odstępstwo od cechy uniwersalności

W nielicznych przypadkach stwierdza się

odbiegnięcie od podstawowych cech kodu

genetycznego:

KONIEC