POWSTANIE
KOŚCIUSZKOWSKIE
Jadwiga Murzyńska kl. II d
PRZYCZYNY WYBUCHU :
zła sytuacja gospodarcza ziem polskich po II rozbiorze
–
utrata najbardziej urodzajnych ziem oraz ważnych ośrodków
przemysłowych i rzemieślniczych
zbyt małe dochody skarbowe
nie wystarczające na
utrzymanie armii i administracji
wzrost cen żywności, bezrobocia i nędzy
utworzenie się obozu niepodległościowego
, który nie
pogodził się z utratą ziem i przygotowywał powstanie
Bezpośrednie przyczyny :
żądanie zmniejszenia armii polskiej o 50%
przez caryce
Katarzynę II. Rada Nieustająca pod przymusem wydaje dekret
o zmniejszeniu armii w dwóch terminach : 1 i 15 marca 1794
r..
12 marca 1794 r.
- odmowa zmniejszenia oddziału przez
generała Józefa Madalińskiego i rozpoczęcie marszu spod
Ostrołęki na Kraków
Przebieg powstania :
Kwiecień 1794 r. :
4 kwietnia
–
bitwa pod Racławicami
. Polacy pokonują korpus
rosyjski gen. Tormasowa (atak kosynierów Wojciecha Bartosa
– chłopi z kosami. Bartos za bohaterstwo zostaje mianowany
oficerem, otrzymuje szlachectwo i nazwisko - Głowacki ).
Mimo zwycięstwa Kościuszce nie udaje się przedostać do
Warszawy. Do powstania przyłącza się Lubelszczyzna i część
Wołynia.
17 kwietnia
- wybucha
powstanie warszawskie
na czele
którego staje mieszczanin Jan Kiliński. Król Stanisław August
Poniatowski zostaje aresztowany, a władzę przejmuje Rada
Zastępcza Narodowa. Wojska rosyjskie wycofują się z
Warszawy.
22/23 kwietnia
- wybucha
powstanie na Litwie
. Powstańcy
dowodzeni przez płk Jakuba Jasińskiego pokonują garnizon
rosyjski w Wilnie. Zostaje utworzona Rada Najwyższa
Litewska, która mianuje Naczelnikiem Sił Zbrojnych na Litwie
płk. Jakuba Jasińskiego. Rada ta zostaje zniesiona z rozkazu
Kościuszki.
Maj 1794 r. :
7 maja
-
w Połańcu nad Wisłą Kościuszko ogłasza
Uniwersał
Połaniecki
celem zachęcenia chłopów do przyłączenia się do
powstania.
9-10 maja
- egzekucja zdrajców narodowych – hetmanów
targowickich Piotra Ożarowskiego, Józefa Zabiełłę, marszałka
Rady Nieustającej Józefa Ankwicza, biskupa Józefa
Kossakowskiego.
Rozwiązanie Rady Zastępczej Narodowej i
utworzenie Rady
Najwyższej Narodowej
10 maja
- do wojny po stronie rosyjskiej przyłączają się Prusy
Czerwiec 1794 r. :
6.06.
-
bitwa pod Szczekocinami
, wojska powstańcze walczą
z siłami rosyjsko – pruskimi. Kościuszko ponosi klęskę.
15.06.
-
kapitulacja Karkowa
– bez walki. Głównym punktem
oporu staje się Warszawa, otoczona pasem umocnień
zaprojektowanych przez Kościuszkę. Miasto zostałje okrążone
prze wojska prusko – rosyjskie
Sierpień 1794 r. :
12 sierpnia
- upadek powstania na Litwie po zdobyciu Wilna
przez wojska rosyjskie
20 sierpnia
- wybucha
powstanie w Wielkopolsce
, na tyłach
wojsk pruskich. Jego celem jest
odciągniecie wojsk pruskich
spod Warszawy
. Kościuszko wysyła do Wielkopolski korpus
dowodzony przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
Po wycofaniu się wojsk pruskich Rosjanie zrezygnują ze
zdobycia Warszawy.
październik 1794 r.
:
10 października
-
bitwa pod Maciejowicami
- Kościuszko nie
chce dopuścić do połączenia dwóch armii rosyjskich – armii
gen. Ferdyna i armii gen. Suworowa. Niestety bitwę przegrywa
a sam dostaje się do niewoli.
Nowym naczelnikiem zostaje
Tomasz Wawrzecki
.
listopad 1794 r. :
4 listopada
połączone siły rosyjskie atakują dzielnicę
Warszawy
- Pragę. Po jej zdobyciu gen. Suworow wydaje
rozkaz wymordowania całej ludności cywilnej (
rzeź
mieszkańców Pragi
), co doprowadza do kapitulacji stolicy.
16 listopada
- ostatnia
bitwa
powstania,
pod Radoszycami
Skutki powstania :
24 października 1795
- III rozbiór Polski, która znika
z mapy Europy na 123 lata
abdykacja (zrzeczenie się tronu) Stanisława
Augusta
niewola przywódców powstania oraz emigracja
oficerów i elit polskiego społeczeństwa za granicę
POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE
było pierwszym z
powstań narodowych mających na celu
odzyskanie niepodległości. Mimo klęski
powstała legenda powstańcza żywa w
literaturze, muzyce i sztuce będąc wzorem
postępowania Polaka – patrioty
.