Pielęgniarska ocena stanu 

zdrowia dziecka

 

Pielęgniarstwo pediatryczne

Ocena stanu zdrowia powinna obejmować:

ocenę funkcji narządowych (sprawności 
narządowej);
ocenę zachowań związanych z 
samopielęgnowaniem zdrowia;
samoocenę (ocenę subiektywną) stanu 
zdrowia dziecka.

Badanie podmiotowe

Wywiad pielęgniarski
Cele wywiadu;

• zebranie informacji dotyczących stanu zdrowia 

dziecka;

• określenie zgłaszanych przez rodziców i/ lub dziecko, 

głównych dolegliwości i problemów zdrowotnych;

• ustalenie endo i egzogennych czynników ryzyka 

wpływających na stan zdrowia.

Całościowy wywiad z rodzicami i dzieckiem obejmuje:

– wywiad indywidualny dotyczący stanu zdrowia i rozwoju 

dziecka,

– wywiad rodzinny,

– wywiad socjalny.

Badanie podmiotowe

Struktura wywiadu obejmuje

• dane personalne chorego dziecka;

• dane o rodzinie

• informacje o warunkach higieniczno-

bytowych, sposobie życia;

• informacje o przebiegu ciąży i porodu

• informacje o żywieniu dziecka

• informacje o stanie zdrowia;

• informacje o działaniach profilaktycznych

• dolegliwości dotyczące aktualnej choroby.

Zasady badania dziecka

• Badanie odbywa się  w wygodnym, ciepłym pomieszczeniu z 

dobrym oświetleniem, wyposażonym w odpowiedni sprzęt do 

badania i pomiarów pacjenta.

• Badane dziecko przebywa z rodzicami lub opiekunami.

• Osoba badająca przedstawia się pacjentowi i jego opiekunom, 

objaśnia zasady i cel badania.

• Na życzenie pacjenta (dzieci starsze, młodzież) można 

przeprowadzić badanie bez obecności rodziców (opiekunów).

• Nie należy narażać dziecka i jego opiekunów na udzielanie 

odpowiedzi na pytania, które mogą mieć charakter naruszający 

wzajemne zaufanie.

• W stanach zagrożenia życia dziecka pielęgniarka powinna odstąpić 

od badania podmiotowego i wraz z lekarzem skupić się na 

udzielaniu choremu właściwej pomocy medycznej.

• Przed przystąpieniem do badania fizykalnego osoba badająca 

powinna umyć i ogrzać ręce.

Badanie przedmiotowe 

(fizykalne)

Techniki badania fizykalnego

:

• oglądanie (obserwacja),

• badanie dotykiem (palpacyjne),

• opukiwanie

• osłuchiwanie
Oglądanie obejmuje ocenę budowy danego narządu lub 

całej sylwetki.

Palpacja jest to badanie za pomocą dotyku, podczas 

którego oceniamy stan badanego narządu.

Opukiwanie wykonuje się w celu zlokalizowania 

narządu.

Osłuchiwanie polega na osłuchiwaniu narządu za 

pomocą stetoskopu

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Cel: wykrycie znamiennych cech choroby lub 

stwierdzenie ich braku.

Oglądanie pozwala odpowiedzieć na pytania:
• czy stwierdzana cecha mieści się w granicach 

normy

  ( np. proporcje ciała, kolor skóry, sposób 

poruszania się dziecka), czy też znacząco od niej 

odbiega?

• jaka jest wyróżniająca właściwość objawu, która 

przyciąga uwagę badającego (dotycząca np. 

koloru, rozmiaru, lokalizacji zmian chorobowych) ?

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

• Badanie szczegółowe obejmuje 

• ocenę stanu ogólnego dziecka,

• badanie poszczególnych narządów i układów.

Stan ogólny to subiektywne wrażenie, jakie na badającym 

sprawia pacjent.

Ocena stanu ogólnego dziecka - cechy:

• wygląd i zachowanie dziecka (kontakt z otoczeniem, aktywność 

ruchowa, pozycja, płacz);

• świadomość (stan prawidłowy, zamroczenie, śpiączka);

• stopień cierpienia (wygląd twarzy, wyraz oczu, kolor skóry);

• ułożenie ciała-pozycja (ułożenie dowolne, przymusowe);

• wydolność narządowa (stopień duszności, przyśpieszenie czynności 

serca, drgawki, odwodnienie czy obrzęki);

• stopień odżywienia (prawidłowy, wychudzony, nadwaga) – 

zweryfikować z pomiarami antropometrycznymi

• inne cechy szczególne, np. zlewne poty, wymioty, zapach czy ciepłota 

ciała.

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Badanie poszczególnych narządów i 

układów:

• układ oddechowy-zaburzenia oddychania 

–

zaburzenia drożności,

–

duszność wdechowa, wydechowa (utrudnienie 
oddychania z zaburzeniami rytmu i głębokości 
oddechu),

• układ krążenia

–

objawy niedotlenienia (sinica obwodowa i centralna),

–

powiększenie serca – objawy: uderzenie koniuszkowe 
i sercowe dające unoszenie klatki piersiowej.

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Badanie poszczególnych narządów i układów:
•

skóra, tkanka podskórna, przydatki skórne

–

zabarwienie (naturalne, bladość, sinica, 

żółtaczka), przebarwienia i odbarwiene;

–

charakter wykwitów, wysypki (infekcyjna, 

alergiczna), potówki, blizny, rany, odleżyny; 

–

zmiany naczyniowe deformacje, guzy naczyniowe 

(naczyniaki), podbiegnięcia krwawe (sińce);

–

konsystencja (ciastowata) i elastyczność skóry;

–

nawilżenie skóry (potliwość lub suchość);

–

zaburzenia rogowacenia naskórka (rybia łuska)

–

przydatki skórne – płytki paznokciowe, włosy, 

brwi, rzęsy.

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

• Badanie poszczególnych narządów i układów: 

Węzły chłonne – prawidłowe są niedostępne oglądaniu.

Klatka piersiowa – kształt, tor oddechowy, zaburzenia 

oddychania.

• wady anatomiczne żeber – klatka piersiowa szewska kurza 

lub dzwonowata, różaniec krzywiczy, bruzda Harrisona.

• tor oddechowy (piersiowy, brzuszny, mieszany);

• czynność oddechowa - liczba oddechów – porównać z 

normą wiekową

Jama brzuszna

– kształt brzucha, skórę i tkankę podskórną, pępek, naczynia 

powłok skórnych,

– symetryczność okolic w poszczególnych kwadrantach.

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Badanie poszczególnych narządów i 

układów:

Układ moczowo-płciowy

– dziewczęta wygląd sromu, wydzielina z pochwy
– chłopcy – wielkość i kształt prącia, miejsce ujścia 

cewki moczowej(spodziectwo), powiększenie 
jąder(wodniaki), brak jąder w mosznie(wnętrostwo) 

– cechy procesu pokwitania wg skali Tannera

Okolica odbytu - nieprawidłowości anatomiczne, 

stan zapalny, nadżerki, przetoki, żylaki.

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Badanie poszczególnych narządów i układów:
Głowa – wielkość i kształt głowy (kwadratowa, 

małogłowie i wielkogłowie

• twarz – wygląd nosa, uszu, warg, skurcze 

mięśni;

• oczy – szerokość i symetryczność szpar 

powiekowych, zabarwienie białkówek;

• jama ustna – cechy morfologiczne (kształt, 

wielkość i kolor) błon śluzowych warg, języka, 

podniebienia, policzków i gardła i migdałków. 

• uzębienie - rodzaj i liczbę zębów (mleczne, 

mieszane, stałe);

Oglądanie (obserwacja) 

dziecka

Badanie poszczególnych narządów i 

układów:

Narząd ruchu (układ kostno-stawowo-

mięśniowy)

– stawy zmiany zapalne i zniekształcenia
– kręgosłup skrzywienia (np. skoliozy) postawa 

ciała

– okolica lędźwiowa rozszczep kręgosłupa
– poruszanie się ocena napięcia mięśniowego 

(obniżone, wzmożone)

Badanie dotykiem 

(palpacja)

Badanie palpacyjne  pozwala określić:
• wymiar narządu (prawidłowy, 

powiększony);

• jego strukturę i konsystencję (np. 

wątroby)

• stan czynnościowy (bolesność 

uciskowa, ocieplenie powłok, obrzęk. 
przykurcz, tętnienie)

Badanie dotykiem 

(palpacja)

Badanie poszczególnych narządów i układów:
Skóra i tkanka podskórna

•

grubość skóry oraz jej zmiany (ścieńczała, 

pogrubiala)

•

ucieplenie skóry, elastyczność, obrzęki, 

•

charakter wykwitów (plamka, grudka, pęcherzyk, 

bąbel, krosta) 

Głowa

•

spoistość i twardość kości czaszki, przerwanie 

ciągłości powłok, bolesność uciskowa

•

Niemowlęta ogniska rozmiękania potylicy

•

Wielkość ciemiączka przedniego

•

Tętnienie ciemiączka przedniego

Badanie dotykiem 

(palpacja)

Badanie poszczególnych narządów i układów:
Węzły chłonne -    wielkość, konsystencję, bolesność, 

ocieplenie, ruchomość w stosunku do podłoża

Tarczyca -  wielkość, położenie górnych i dolnych 

biegunów, symetria obu płatów gruczołu 

tarczowego, konsystencja(guzki)

Klatka piersiowa -  ruchomość oddechową
Serce -  uderzenie koniuszkowe, obecność szmeru 

nad sercem (wada serca)

Jama brzuszna 

•

ciągłość powłok brzusznych

•

opory patologiczne (bolesność uciskowa 

miejscowa i rozlana)

Badanie dotykiem 

(palpacja)

Badanie poszczególnych narządów i 

układów:

Układ kostno-stawowy i mięśnie
• wielkość, kształt i budowę kończyn
• ruchy czynne i bierne kończyn.
• stawy - ocieplenie, obrzęk
• mięśnie - siła i napięcia (prawidłowe 

zmniejszone, wzmożone, przerost lub 

zanik mięśni)

Opukiwanie

Badanie poszczególnych narządów 

i układów:

W badaniu opukowym rozróżnia się odgłosy :
• dźwięczny – znad płuc – narząd 

upowietrzony,

• bębenkowy – znad żołądka i jelit – faza 

płynna i gazowa,

• stłumiony – nad kością

Opukiwanie

Badanie poszczególnych narządów i układów:
Klatka piersiowa – płuca
• Opukiwanie orientacyjne - miejsca symetryczne, 

porównując charakter odgłosu opukowego.

• Opukiwanie szczegółowe
• odgłos opukowy jawny – fizjologiczny nad 

powietrzną tkanką płuca;

• odgłos opukowy stłumiony – miąższ płuca 

bezpowietrzny, nacieczony lub płyn w jamie 

opłucnowej

Serce - ustalenie lokalizacji, wielkości i kształtu tego 

narządu

Opukiwanie

Badanie poszczególnych narządów 

i układów:

Jama brzuszna  
• nadmierną ilość gazów w jelitach,
•  powiększone narządy wewnętrzne
• obecność wolnego płynu w jamie 

otrzewnowej.

Osłuchiwanie

Badanie poszczególnych narządów i 

układów:

Osłuchiwanie służy wykryciu i 

zróżnicowaniu charakteru dźwięków, 
które pochodzą ze zdrowych narządów. 

Technika ta jest wykorzystywana do 

badania tarczycy, płuc, serca i jamy 
brzusznej.

Osłuchiwanie

Badanie poszczególnych narządów i układów:
Płuca –  czynność oddechową.
•

 szmery oddechowe – szmer fizjologiczny 

pęcherzykowy

•

szmery dodatkowe (patologiczne) tzn. szmer 

oskrzelowy, rzężenia i trzeszczenia. 

Serce  - tony serca, liczba uderzeń na minutę, 

miarowość, obecność lub brak szmerów 

patologicznych (organiczne, czynnościowe, 

przygodne)

Jama brzuszna –  ruchy perystaltyczne jelit i inne 

dźwięki (pluski, przelewania)