28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

2

WODY PODZIEMNE

WODY PODZIEMNE

• Do wód podziemnych zaliczamy

wszystkie te wody, które znajdują
się pod powierzchnią ziemi,
wypełniając próżnie i szczeliny w
skałach.

• Badaniem wód podziemnych

zajmuje się hydrogeologia.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

3

Podział wód podziemnych wg

Podział wód podziemnych wg

Pazdro

Pazdro

Strefa

Typy

Stan fizyczny Rodzaje

 Wody higroskopijne

 Wody błonkowate

 Wody kapilarne

wody związane

aeracji

 Wody wsiąkowe

 Wody zawieszone

saturacji

 Wody przypowierzch-

niowe

 Wody gruntowe

 Wody wgłębne

 Wody głębinowe

wody wolne

 Wody porowe

 Wody szczelinowe



Wody krasowe

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

4

Główne rodzaje wody w strefie

Główne rodzaje wody w strefie

aeracji

aeracji

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

5

Wody przypowierzchniowe

Wody przypowierzchniowe

• Zwane zaskórnymi (hipodermicznymi)

- występują płytko pod powierzchnia
ziemi i są pozbawione strefy aeracji.
Zwierciadło tych wód jest kilkanaście,
kilkadziesiąt cm pod powierzchnią
terenu lub prawie równo z nią. Są one
silnie związane z opadami
atmosferycznymi i klimatem- reagują
na wszelkie zmiany.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

6

Wody gruntowe

Wody gruntowe

• Występują w strefie saturacji

oddzielone od powierzchni ziemi
przepuszczalną strefą aeracji.
Zasilane bezpośrednio z powierzchni
ziemi przez infiltrację wód
opadowych. Podlegają nieznacznym
wpływom zmian temperatury
powietrza do głębokości ok. 20m.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

7

Zwierciadło wody

Zwierciadło wody

gruntowej

gruntowej

• Woda gruntowa ograniczona jest od dołu

stropem warstwy nieprzepuszczalnej a od

góry powierzchnią wyznaczoną zasięgiem

próżni wypełnionych wodą wolną. Jest to

zwierciadło wody gruntowej.

Warstwa nieprzepuszczalna

Warstwa

przepuszczalna

Strefa

saturacji

Strefa

aeracji

Zwierciadło wody gruntowej

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

8

Wody wgłębne i wody

Wody wgłębne i wody

artezyjskie

artezyjskie

•

Wody wgłębne

-

wody podziemne
zasilane przez opady
atmosferyczne lecz
znajdujące się w
warstwach
wodonośnych
pokrytych utworami
nieprzepuszczalnym
i.

• Wody artezyjskie

-

wody wgłębne o
napiętym
zwierciadle wody,
którego położenie i
kształt są
wymuszone przez
wyżej leżące
utwory
nieprzepuszczalne.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

9

Wody głębinowe

Wody głębinowe

• Zaliczamy do nich wody

znajdujące się głęboko pod
powierzchnią terenu, izolowane od
niej wieloma kompleksami
utworów nieprzepuszczalnych. Nie
są zasilane ani odnawialne, często
są wysoko zmineralizowane.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

10

• Równanie bilansowe Pencka-

Oppokowa

P= H + S+ R

P- opad
H- odpływ
S- straty
R- różnica retencji na początku i na

końcu okresu bilansowego

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

11

Bilans wód podziemnych

Bilans wód podziemnych

Badamy go rozpatrując przyrost i ubytek wód

podziemnych na określonym obszarze.

Przyrosty:

-wody infiltrujące w podziemie (opadów i

roztopy)

-wody wsiąkające ze zbiorników i cieków
-woda z kondensacji pary wodnej (strefa aeracji)
-podziemny dopływ z sąsiednich obszarów
-dopływ wód juwenilych

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

12

Bilans wód podziemnych

Bilans wód podziemnych

Ubytki:

-drenaż przez źródła i bezpośrednio do

cieków powierzchniowych

-pobór wody przez rośliny
-parowanie do atmosfery
-podziemny odpływ do innych obszarów
-straty na wiązanie w procesach

geochemicznych (hydratacja, wietrzenie)

-ujęcia wodociągowe, studzienne; kopalnie

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

13

Równanie bilansowe wód

Równanie bilansowe wód

podziemnych

podziemnych

Obejmujące wody zawarte w strefie

saturacji i aeracji:

h+L=P-S-H

Obejmujące wody tylko w strefie

saturacji:

h=P-(H+S+L)

h-zmiany zwierciadła
- wsp.odsączalności
L-zmiany ilości wody w strefie aeracji

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

14

Zasoby wód podziemnych

Zasoby wód podziemnych

• Podział wg aspektu przestrzennego:

–

zasoby punktowe

(pojedyncza studnia)

–

zasoby lokalne

(zespół studni czerpiących

wodę z danego poziomu wodonośnego)

–

zasoby regionalne

(region, zlewnia

hydrograficzna lub hydrogeologiczna,
jednostka podziału administracyjnego)

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

15

Zasoby wód podziemnych

Zasoby wód podziemnych

• statyczne (wiekowe)

–obejmują całkowitą

objętość wody wolnej zawartej w porach,
próżniach lub szczelinach danego
hydrogeologicznego poziomu wodonośnego.
Zasoby statyczne mogą być nieodnawialne i
odnawialne.

• dynamiczne

–jest to ilość wody, która w

jednostce czasu przepływa przez poprzeczny
przekrój określonego hydrogeologicznego
poziomu wodonośnego. Zasoby dynamiczne
można podzielić na stałe i zmienne.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

16

Zasoby wód podziemnych-

Zasoby wód podziemnych-

c.d.

c.d.

•

eksploatacyjne

- możliwe do pobrania z ujęcia w danej

jednostce czasu w określonych warunkach. Stanowią
część naturalnych zasobów dynamicznych lub
statycznych, których pobór nie naruszy w sposób
szkodliwy reżimu i równowagi hydrogeologicznej
określonego środowiska, ani nie wyrządzi szkód
innym użytkownikom lub w gospodarce kraju.

•

dyspozycyjne

- to zasoby wód podziemnych z obszaru

bilansowego, możliwe do zagospodarowania w
określonych warunkach środowiskowych i
hydrogeologicznych bez wskazania lokalizacji i
warunków techniczno- ekonomicznych ujęć.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

17

Zasoby wód podziemnych

Zasoby wód podziemnych

• naturalne

- formują się wyłącznie

pod wpływem czynników
przyrodzonych - opady, infiltracja,
kondensacja i inne

• sztuczne

- tworzą się pod ziemią

dzięki świadomej działalności
człowieka- sztuczna infiltracja,
irygacja itp.

JAKOŚĆ WÓD

JAKOŚĆ WÓD

PODZIEMNYCH

PODZIEMNYCH

• Klasyfikacja czystości wód wg PIOŚ (1995)

– klasa Ia - wody najwyższej jakości
– klasa Ib - wody wysokiej jakości
– klasa II - wody średniej jakości
– Klasa III - wody niskiej jakości

• Stan jakości wód podziemnych w Polsce

jest niezadowalający. Nie stwierdzono
występowania wód w klasie czystości Ia.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

19

Zasoby wód podziemnych

Zasoby wód podziemnych

Polski

Polski

• Zasoby odnawialne~ 18 000 ± 3 000 hm

3

• Dyspozycyjne zasoby wód podziemnych w

Polsce („Agenda 21”- 1997) wynoszą rocznie ~
12 500 hm

3

• Zasoby eksploatacyjne~ 15 393, 2 hm

3

, w tym z

utworów:

– czwartorzędowych 9993,6 hm

3

– trzeciorzędowych 1643,1 hm

3

– kredowych 2105,8 hm

3

– starszych 1650,7 hm

3

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

20

Regionalizacja zasobów

Regionalizacja zasobów

wód podziemnych w

wód podziemnych w

Polsce

Polsce

• regiony zasobne w wody podziemne:

pomorski,

lubuski, jury krakowsko- wieluńskiej, niecki
łódzkiej, świętokrzyskiej osłony mezozoicznej,
kredy lubelskiej

• regiony mało zasobne:

region sudecki, zapadliska

przedkarpackiego, trzebnicko- ostrzeszowski,
niecki wrocławskiej, górnej Odry, górnośląski,
niecki poznańskiej

• regiony bezwodne:

region karpacki i

przedsudecki

• pozostałe regiony są

umiarkowanie zasobne

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

21

Rozmieszczenie wód podziemnych w

Rozmieszczenie wód podziemnych w

Polsce

Polsce

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

22

Główne problemy związane z

Główne problemy związane z

eksploatacją wód

eksploatacją wód

podziemnych

podziemnych

•

Pobieranie zbyt dużych ilości zasobów naturalnych
powoduje liczne ujemne skutki takie jak:



Naruszenie ustroju wód podziemnych.



Obniżenie zwierciadła lub ciśnienia piezometrycznego
co powoduje spadek wydajności ujęć.



Niekorzystne oddziaływanie na produkcję rolniczą i
na wegetację leśną w skrajnych wypadkach może
doprowadzić do przesuszenia i wyjałowienia gleby.



Pogorszenia jakości wody wskutek przeciągnięcia do
eksploatacyjnego poziomu innych, np. zasolonych wód
z głębszych lub sąsiednich poziomów.

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

23

Zagrożenia jakości wód

Zagrożenia jakości wód

podziemnych

podziemnych

• chemizacja rolnictwa i leśnictwa
• niewłaściwe stosowanie nawozów naturalnych
• brak systemów kanalizacyjnych i odpowiedniej

liczby sprawnych oczyszczalni

• nieszczelne zbiorniki ściekowe
• niedostateczny nadzór nad wywozem nieczystości
• brak odpowiednio przystosowanych składowisk
• brak nadzoru nad składowaniem i gromadzeniem

odpadów

• zanieczyszczenia atmosfery

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

24

Ilościowa ochrona

Ilościowa ochrona

zasobów

zasobów

• Polega na prawidłowej ich eksploatacji aby zachowana została

równowaga między ilością wody czerpanej a zasilaniem.

• Ilościowa ochrona zasobów wymaga:

– ustalenia zasobów wód w poszczególnych rejonach i

formacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznych

– ustalenia naturalnych rejonów deficytowych
– analizy warunków hydrogeologicznych i prognozy wpływu

poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe zasobów

– większego wykorzystania brzegowej i dennej infiltracji wód

rzecznych i jeziornych

– stałej rejestracji poboru wód podziemnych i kontroli

ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych zasobów

– wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł

28.06.21

Emilia Lasocka, Marta Odz
iemczyk, Małgorzata Tymiń
ska

25

Jakościowa ochrona

Jakościowa ochrona

zasobów

zasobów

•

Polega na zabezpieczeniu ich przed
zanieczyszczeniem lub skażeniem oraz na
niedopuszczeniu do powstawania powierzchniowych
źródeł zanieczyszczenia przez:

– poprawę stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na wsi
– odprowadzaniu do gruntu wyłącznie ścieków oczyszczonych
– instalowanie w kominach fabrycznych filtrów

pochłaniających szkodliwe substancje

– lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie wody

podziemne są izolowane warstwami wodoszczelnymi

– stosowanie w rolnictwie do nawożenia i ochrony roślin

substancji szybko rozkładających się

KONIEC PREZENTACJI,

(UFF...!!!)

Zainteresowanych

szczegółowymi informacjami

odsyłamy do strony WWW

(będącej w trakcie

tworzenia).

Dziękujemy.