Pediculus humanus

Pediculus humanus

Linnaeus, 1758

Linnaeus, 1758

Wesz ludzka

Wesz ludzka

Michał Szymański gr 1

Michał Szymański gr 1

Charakterystyka

Charakterystyka



Owad z rzędu Pthiraptera

Owad z rzędu Pthiraptera



Pasożyt kosmopolityczny

Pasożyt kosmopolityczny



Gatunek występujący w dwóch

Gatunek występujący w dwóch

odmianach:

odmianach:

–

P. humanus humanus

P. humanus humanus

Latreille,

Latreille,

1803(wesz odzieżowa)

1803(wesz odzieżowa)

–

P. humanus capitis

P. humanus capitis

De Geer, 1778 (wesz

De Geer, 1778 (wesz

głowowa)

głowowa)



Żywi się krwią

Żywi się krwią



Żywicielem jest człowiek

Żywicielem jest człowiek

Budowa

Budowa



Ciało spłaszczone grzebietowo-brzusznie,

Ciało spłaszczone grzebietowo-brzusznie,

pozbawione skrzydeł

pozbawione skrzydeł



Barwa brudnobiała

Barwa brudnobiała



Słabo widoczne segmenty ciała

Słabo widoczne segmenty ciała



Narząd gębowy kłująco-ssący (część ssąca

Narząd gębowy kłująco-ssący (część ssąca

–

–

cibarium

cibarium

i 2 sztyleciki schowane w

i 2 sztyleciki schowane w

pochewce pod gardzielą)

pochewce pod gardzielą)



3 pary krótkich odnóży zakończone

3 pary krótkich odnóży zakończone

mocnymi ruchomymi pazurami + wyrostki

mocnymi ruchomymi pazurami + wyrostki

na goleniach (narządy chwytne)

na goleniach (narządy chwytne)



Oczy proste, krótkie czułki (5-członowe)

Oczy proste, krótkie czułki (5-członowe)

Dymorfizm

Dymorfizm



Samice: 3 – 4 mm długości,

Samice: 3 – 4 mm długości,

rozdzielone zakończenie odwłoka

rozdzielone zakończenie odwłoka



Samce: mniejsze od samic, na końcu

Samce: mniejsze od samic, na końcu

odwłoka ostro zakończone prącie

odwłoka ostro zakończone prącie



Wesz odzieżowa jest większa od

Wesz odzieżowa jest większa od

głowowej, jaśniej zabarwiona i ma

głowowej, jaśniej zabarwiona i ma

mniej wyraźne segmenty odwłoka

mniej wyraźne segmenty odwłoka

Cykl życiowy

Cykl życiowy



Samica składa owalne jaja, tzw. gnidy (7-10 dziennie)

Samica składa owalne jaja, tzw. gnidy (7-10 dziennie)

na ubraniu, wzdłuż szwów bielizny lub na włosach

na ubraniu, wzdłuż szwów bielizny lub na włosach

głowy. Jaja przyczepione są wydzieliną gruczołu

głowy. Jaja przyczepione są wydzieliną gruczołu

cementowego

w

charakterystycznej

pozycji.

cementowego

w

charakterystycznej

pozycji.

Zaopatrzone są w wieczko (

Zaopatrzone są w wieczko (

operculum

operculum

) – funkcja

) – funkcja

wentylacyjna.

wentylacyjna.



Rozwój zarodka w optymalnych warunkach (temp. 28

Rozwój zarodka w optymalnych warunkach (temp. 28

O

O

- 30

- 30

O

O

) trwa ok. tygodnia, przy 25

) trwa ok. tygodnia, przy 25

O

O

trochę dłużej.

trochę dłużej.



Występują 3 stadia nimfalne, podobne do postaci

Występują 3 stadia nimfalne, podobne do postaci

dorosłej – przeobrażenie niezupełne.

dorosłej – przeobrażenie niezupełne.



Pełen cykl pozazarodkowy trwa ok. 16 dni.

Pełen cykl pozazarodkowy trwa ok. 16 dni.



W temp. 32

W temp. 32

O

O

samice nie mogą składać jaj, przy 40

samice nie mogą składać jaj, przy 40

O

O

opuszczają żywiciela, a przy 5

opuszczają żywiciela, a przy 5

O

O

giną po kilku dniach.

giną po kilku dniach.



Poza człowiekiem wszy mogą przeżyć tylko kilka dni.

Poza człowiekiem wszy mogą przeżyć tylko kilka dni.

Wszawica głowowa

Wszawica głowowa



Grudki obrzękowe i bąble pokrzywkowe koloru

Grudki obrzękowe i bąble pokrzywkowe koloru

czerwonego lub niebieskiego w miejscach ukłucia

czerwonego lub niebieskiego w miejscach ukłucia



Z ranek po ukłuciu sączy się płyn surowiczy

Z ranek po ukłuciu sączy się płyn surowiczy

mogący sklejać włosy

mogący sklejać włosy



Świąd i pieczenie skóry

Świąd i pieczenie skóry



Wtórne zakażenia bakteryjne przez zranienia skóry

Wtórne zakażenia bakteryjne przez zranienia skóry

powodowane drapaniem

powodowane drapaniem



Pojawia się charakterystyczny rumień na karku –

Pojawia się charakterystyczny rumień na karku –

wyprysk wszawiczy

wyprysk wszawiczy



Objawy alergiczne

Objawy alergiczne



W bardzo zaniedbanych przypadkach tworzy się

W bardzo zaniedbanych przypadkach tworzy się

tzw. kołtun (

tzw. kołtun (

plica

plica

), w którym znajduje się siedlisko

), w którym znajduje się siedlisko

pasożytów

pasożytów



Do zarażenia dochodzi przez kontakt z osobą

Do zarażenia dochodzi przez kontakt z osobą

zainfekowaną.

zainfekowaną.

Wszawica odzieżowa

Wszawica odzieżowa



Plamy krwotoczne lub grudki obrzękowe w

Plamy krwotoczne lub grudki obrzękowe w

miejscach ukłucia

miejscach ukłucia



Świąd i pieczenie skóry

Świąd i pieczenie skóry



Objawy alergiczne

Objawy alergiczne



W długotrwałym przebiegu choroby

W długotrwałym przebiegu choroby

charakterystyczne są:

charakterystyczne są:

–

brunatne przebarwienia skóry

brunatne przebarwienia skóry

–

małe odbarwione blizny

małe odbarwione blizny

–

wtórne zakażenia ropne

wtórne zakażenia ropne

pojawiające się w miejscach styku skóry ze

pojawiające się w miejscach styku skóry ze

szwami odzieży: kark, grzbiet, pośladki

szwami odzieży: kark, grzbiet, pośladki



Do zarażenia dochodzi przez kontakt z

Do zarażenia dochodzi przez kontakt z

osobą zainfekowaną

osobą zainfekowaną

Dur plamisty epidemiczny

Dur plamisty epidemiczny



Wesz odzieżowa może przenosić riketsje duru

Wesz odzieżowa może przenosić riketsje duru

plamistego epidemicznego (

plamistego epidemicznego (

Rickettsia prowazekii

Rickettsia prowazekii

).

).



Riketsje rozmnażają się w komórkach epitelialnych

Riketsje rozmnażają się w komórkach epitelialnych

jelita środkowego wszy, a stamtąd przedostają się

jelita środkowego wszy, a stamtąd przedostają się

wraz z kałem owada do rany na skórze lub na

wraz z kałem owada do rany na skórze lub na

błonę śluzową.

błonę śluzową.



Do zakażenia może także dojść przez rozgniecenie

Do zakażenia może także dojść przez rozgniecenie

zainfekowanego owada na zranionej skórze.

zainfekowanego owada na zranionej skórze.



R. Weigl opracował szczepionkę przeciw tej

R. Weigl opracował szczepionkę przeciw tej

chorobie szeroko stosowaną przed i po 2 wojnie

chorobie szeroko stosowaną przed i po 2 wojnie

światowej.

światowej.

Dur powrotny

Dur powrotny



Wywoływany jest przez krętki

Wywoływany jest przez krętki

Borrelia recurrentis

Borrelia recurrentis

, które wnikają do

, które wnikają do

jamy ciała wszy i namnażają się w

jamy ciała wszy i namnażają się w

hemolimfie.

hemolimfie.



Do zakażenia dochodzi przez

Do zakażenia dochodzi przez

zgniecenie zainfekowanego osobnika

zgniecenie zainfekowanego osobnika

na zranionej skórze.

na zranionej skórze.

Inną chorobą także przenoszoną przez

Inną chorobą także przenoszoną przez

wszy jest gorączka okopowa (tzw.

wszy jest gorączka okopowa (tzw.

pięciodniowa).

pięciodniowa).

Wykrywanie

Wykrywanie



Wszy głowowej lub jej jaj poszukuje

Wszy głowowej lub jej jaj poszukuje

się na włosach głowy, głównie za

się na włosach głowy, głównie za

uszami

uszami



Wszy odzieżowej poszukuje się w

Wszy odzieżowej poszukuje się w

fałdach ubrania i na szwach bielizny

fałdach ubrania i na szwach bielizny

Zwalczanie

Zwalczanie



Unikanie kontaktu z osobami zainfekowanymi

Unikanie kontaktu z osobami zainfekowanymi



Zachowanie higieny, dbałość o czystość odzieży i

Zachowanie higieny, dbałość o czystość odzieży i

częsta jej zmiana zapobiegają namnażaniu się

częsta jej zmiana zapobiegają namnażaniu się

owadów

owadów



Prasowanie gorącym żelazkiem i gotowanie odzieży w

Prasowanie gorącym żelazkiem i gotowanie odzieży w

wodzie z mydłem zabija wszystkie postacie pasożyta

wodzie z mydłem zabija wszystkie postacie pasożyta



Na odzież można stosować preparaty zawierające

Na odzież można stosować preparaty zawierające

melation, karbaryl lub permetrynę z

melation, karbaryl lub permetrynę z

piperonylobutoksydem

piperonylobutoksydem



Przeciw wszy głowowej – częste czesanie gęstym

Przeciw wszy głowowej – częste czesanie gęstym

grzebieniem

grzebieniem



Kilkakrotne mycie włosów szamponem zawierającym

Kilkakrotne mycie włosów szamponem zawierającym

środek owadobójczy np. permatrynę

środek owadobójczy np. permatrynę



Zwilżanie włosów na noc nalewkami roślinnymi

Zwilżanie włosów na noc nalewkami roślinnymi

(Delacet, Artemizol)

(Delacet, Artemizol)



Zwalczanie ostrych objawów alergicznych przez leki

Zwalczanie ostrych objawów alergicznych przez leki

antyhistaminowe

antyhistaminowe