Odruchy warunkowe u 

zwierząt



Kamil Wrzyszcz



Arkadiusz Zaczkowski



Krzysztof Wójcik

Odruch – w fizjologii automatyczna reakcja 

na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny, 

zachodząca przy udziale ośrodkowego 

układu nerwowego.

W psychologii to nieświadoma reakcja 

psychiczna. Badania nad odruchami 

warunkowymi i bezwarunkowymi prowadził 

rosyjski uczony Iwan Pawłow.

Odruch warunkowy



Nabyta reakcja organizmu. Odruch 
warunkowy klasyczny powstaje podczas 
życia osobnika na bazie odruchu 
bezwarunkowego. Występuje dopiero po 
analizie danego bodźca przez ośrodek 
kojarzenia w mózgowiu, głównie w pniu 
mózgu. Powstawanie odruchów 
warunkowych wynika z powtarzalności 
pewnych sytuacji oraz integracyjnej funkcji 
mózgowia, które korzystając z danych 
przekazywanych przez różne zmysły może 
postrzegać otoczenie wieloaspektowo.

Warunkowanie

Prowadzona w warunkach laboratoryjnych, 

oparta na naturalnej właściwości uczenia się 

eksperymentalna metoda badania 

ośrodkowego układu nerwowego, jego 

funkcjonalnych właściwości, połączeń i dróg 

nerwowych, mechanizmów sterowania 

zachowaniem i funkcjonowaniem organów 

wewnętrznych.

Rozróżnia się dwa rodzaje warunkowania: 



-warunkowanie klasyczne



-warunkowanie instrumentalne

Warunkowanie klasyczne

Przypadek, kiedy bodziec bezwarunkowy 

wywołujący reakcję  jest wielokrotnie 

doświadczany razem z bodźcem 

neutralnym, który nie wywołuje takiej 

reakcji do czasu, aż zostanie bodźcem 

warunkowym (Bodziec neutralny 

skojarzony z bodźcem bezwarunkowym)

Pies Pawłowa

Schemat powstawania 

klasycznego odruchu 

warunkowego

Pierwszy etap: 



-Bodziec bezwarunkowy (pokarm) + 
bodziec obojętny np. dzwonek → 
wydzielanie śliny. 



Niniejsza sytuacja zostaje wielokrotnie 
powtórzona. 

2 etap:



 Dzwonek - dotychczasowy bodziec 

obojętny, towarzyszący karmieniu → 

wydzielanie śliny. 



Dzwonek nabył właściwości bodźca 

bezwarunkowego, mimo że w 

niczym nie przypomina pokarmu.

Warunkowanie 
instrumentalne



Zwane także warunkowaniem sprawczym. 

Jest to forma uczenia się, która polega na 

modyfikowaniu frekwencji pojawiania się 

jakiegoś zachowania poprzez jego 

nagradzanie lub karanie.

Klatka Skinnera

Schemat tworzenia się 

odruchu instrumentalnego



Przykładowy schemat tworzenia się odruchu 

instrumentalnego u psa przedstawia się 

następująco: bodziec obojętny (ruch ręką lub 

komenda głosowa)-reakcja (podanie łapy)-

wzmocnienie (pokarm). W typ przypadku pies uczy 

się (podlega komendzie) kojarząc bodziec 

obojętny z własną, określoną reakcją. Ważny tutaj 

jest poziom motywacji. Poddanie się odruchom, 

bądź komendom badacza powoduje, że pies 

dostaje nagrodę. A w innym przypadku unika kary. 

Tak więc warunkowanie instrumentalne może 

zależeć od popędów awersyjnych (uniknięcie kary) 

lub apetytywnych (otrzymanie nagrody).