Wiadomości Podstawowe

•     System operacyjny (z angielska operating system lub OS), to

program (w sensie ogólnym, w realizacji - układ wielu
programów) działający jako pośrednik między użytkownikiem
komputera a sprzętem komputerowym.
  Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie bezpiecznego i
niezawodnego środowiska, w którym użytkownik może
wykonywać swoje programy w sposób wygodny i wydajny.
Nie podaje się jednoznacznej definicji systemu operacyjnego, w
zamian operuje się cechami wyróżniającymi ten rodzaj
oprogramowania. Są to m. in.:
1) duża złożoność (80 tys. jednostek funkcjonalności i więcej);
2) systemy operacyjne są sterowane przerwaniami (zdarzeniami);
3) system operacyjny rozpoczyna działanie jako pierwszy
program w komputerze i nie zaprzestaje działania aż do
wyłączenia komputera.

DOS

•

DOS

•   MS-DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów

operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów

osobistych kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze komputery.

  Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy

System Operacyjny firmy Microsoft.

System działa głównie w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za

pomocą klawiatury. Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego

wpisywania komend, są to np. :

- Norton Commander - najpopularniejszy menedżer plików,

- Dos Navigator - równie popularny,

- DosShell - dostarczany wraz z Dos'em, do wersji 5.0, ale nie jest najlepszym

rozwiązaniem.

- Foltyn Commander - niezły klon NC, całkowicie po polsku

- Volkov Commander - to samo co NC, choć może nawet lepszy

- The DOS Controller - prosty, ale zajmuje tylko 50 kB

Istnieje jeszcze cała gama tego typu programów, ale nie ma sensu wymieniania

ich wszystkich, gdyż ta praca dotyczy samych systemów, a nie nakładek.

Specyficznym programem działającym pod kontrolą MS-Dosa, który jest

jednocześnie nakładką i środowiskiem graficznym jest Windows.

System Windows

•    Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych

systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM

PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez

amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na

początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste

graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji

przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni

użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu

domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to

bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i

prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych

do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza

użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i

graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z

systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy

MS. Works.

Windows 3.XX

• Windows 3.xx

•   16-bitowe systemy Windows 3.1, Windows 3.11 i

Windows for Workgroups - w rzeczywistości nie powinny
być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie
nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę
samą technologię dostępu do dysku. Windows 3.x
jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora
386 i późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi.
Windows potrafi wykorzystać unikatowe możliwości
sprzętu zainstalowanego w komputerze, poprzez
możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników
do konkretnej karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki
wykorzystujące wszystkie możliwości sprzętu.

Windows 95

•

Windows 95

•

  Absolutnym hitem okazała się jednak wypuszczona na rynek w 1995 r. wersja 4.0 systemu, nazywana

początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako

Windows 95.

  Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie olbrzymie grono użytkowników

na całym świecie, stając się jednocześnie najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno

w zastosowaniach profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odróżnieniu od swoich poprzedników

jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i wszechstronny.

 Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu możliwości integracji aplikacji ze sobą i

systemem operacyjnym, 32-bitowe jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-

bitowe programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości alokowania pamięci

operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255 znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową,

obsługę standardu Plug & Play oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania

system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej czterema MB pamięci

operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem modyfikowana była kolejnymi poprawkami. I tak w

sumie rozróżniamy 4 jego wersje: oryginalną 4.00.950 (FAT 16), i trzy zaktualizowane:

- Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od wersji oryginalnej

wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych

poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można

ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta

wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji 4.00.950a lub 4.00.950w.

- Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od wersji oryginalnej

wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 2.0,

przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających

system. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie

w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana

była zwykle numerem 4.00.950b

- Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od wersji oryginalnej

wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki DirectX w wersji 5.0,

przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2

nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli

zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle

numerem 4.00.950c

Windows 98

•

  Ta wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs użytkownika

charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer z Eksploratorem

Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML, 32-bitowy FAT,

narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny pulpit, program

wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi wielomonitorowej (usługa

ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do komputera jednocześnie dwóch

monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami np. typu CAD daje znacząco

większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX 5.0, obsługę technologii MMX.

  System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii

sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje

najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu

bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny dla

laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty

podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania zasilaniem:

APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych systemu

Device Bay.Windows 98 jest również nieco szybszy od swojego poprzednika ale i

bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie pracować trzeba mieć

przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W czerwcu 1999 r.

ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu:

- Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych

błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne

korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS, (Internet Connection

Sharing).

Windows NT

•   Windows New Technology to sieciowy system operacyjny firmy Microsoft,

produkowany z myślą o wydajnych komputerach i zastosowaniach w
przemyśle. W systemie Windows NT (wersja 4.0 oraz wersja 5.0)
postawiono przede wszystkim na niezawodność systemu i bezpieczeństwo,
oferując sprawdzony i bardzo wygodny interfejs użytkownika pochodzący
ze środowiska Microsoft Windows 95 oraz pełną 32-bitowość. Wadą
systemu jest słaba obsługa urządzeń i zaawansowany system plików NTFS
niekompatybilny z urządzeniami używającymi Windows 95/98.
Problematyczna jest również instalacja systemu, należy z góry wiedzieć
jakim urządzeniom przysługują określone przerwania gdyż system nie
wykryje tego automatycznie tak jak to ma miejsce w systemie Windows.

 Pod wspólną nazwą Windows NT funkcjonują w zasadzie dwa różne
produkty:
- Windows NT Serwer będący systemem operacyjnym przystosowanym
wyłącznie do obsługi sieci komputerowych oraz
- Windows NT Workstation, który jest systemem skierowanym dla bardziej
wymagających użytkowników potrzebujących wydajniejszego i bardziej
stabilnego systemu niż Windows 9x.

Windows 2000

Professional

• Przede wszystkim Windows 2000 (inaczej W2k) to nie kolejna

aktualizacja systemu Windows 95/98, Microsoft wyraźnie podkreśla,
że jego najnowszy system operacyjny jest przeznaczony głównie dla
użytkowników biznesowych.

Ogólne zalety Windows 2000:
możliwość pracy w systemie plików NTFS i FAT32,
mocne zabezpieczenie logowania (bez podania dobrego hasła do komputera nie
wejdziemy),
możliwość zabraniania dostępu do plików innym użytkownikom komputera. (niestety,
tylko NTFS)
systemowe szyfrowanie plików,
możliwość ograniczenia przestrzeni dysku dla innych użytkowników,
możliwość przydzielania i ograniczania praw do funkcji systemu dla innych
użytkowników,
wspaniała obsługa urządzeń cyfrowych i USB, bezawaryjna praca,
nowoczesne zarządzanie pamięcią.

  Ogólne wady Windows 2000: ogromne wymagania sprzętowe,
nie do końca kompatybilny z oprogramowaniem,
mało wydajny w grach.

• Windows CE (ang. Windows Consumer Electronics) to zredukowany do 400

KB pamięci 32-bitowy system operacyjny opracowany przez amerykańską
firmę Microsoft Corporation. System przeznaczony jest do obsługi
przenośnych komputerów handheld typu Palmtop lub PDA oraz różnych
specjalistycznych urządzeń elektronicznych - routerów, konsol do gier (Sega
DreamCast), telefonów komórkowych, systemów magazynowych itp. System
nie jest w żaden sposób spokrewniony z innymi systemami Microsoftu
(wbrew obawom niektórych użytkowników nie jest to okrojona wersja
Windows 95), posiada modułową budowę i obsługuje wiele różnych
procesorów. Producenci instalują go w postaci kości ROM aczkolwiek nie
jest to pamięć typu Flash - zmiana lub uaktualnienie systemu może nastąpić
tylko przez fizyczną wymianę kości. Windows CE zawiera w sobie edytor
tekstu "Pocket Word", arkusz kalkulacyjny "Pockel Excel", przeglądarkę
WWW "Pocket Internet Explorer", kalendarz oraz Inbox poczty
elektronicznej. Z uwagi na ograniczenia pamięci niektóre elementy znane z
Windows 9x takie jak: OLE, ODBC czy DDE nie są dostępne na tej platformie
sprzętowej. Poza tym problematyczne może być czasem wprowadzanie w
czasie edycji tekstu polskich znaków.

Windows

CE

Windows XP

•   Na pokazie Experience Music Project w Seattle Bill Gates

założyciel Microsoftu i główny architekt oprogramowania, oraz Jim
Allchin, wiceprezes działu produktów Windows, przedstawili system
operacyjny Microsoft Windows XP (nazwa robocza "Whistler").
Mamy zatem już nową wersję systemu Windows do zastosowań w
domu i w pracy. Windows XP ma zupełnie nową szatę graficzną.
Jeszcze w czasie prac projektowych zapowiadano jego ekscytujące
możliwości. Jest zbudowany na pewniejszym niż kiedykolwiek
jądrze. Windows XP to następca Windows 2000 Professional w
przypadku zastosowań profesjonalnych oraz następca Windows
Millennium Edition (Windows Me) w przypadku zastosowań
domowych.
Jednym z celów wydania Windows XP jest udostępnienie klientom
zarówno wersji 32-bitowej, jak i 64-bitowej. Prace nad 64-bitowym
systemem Windows XP są prowadzone równolegle z pracami Intela
nad 64-bitowym procesorem (nazwa robocza Itanium).

Linux

• Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system

operacyjny typu UNIX stworzony przez Linusa Torvaldsa. Pierwsza

wersja systemu ujrzała światło dzienne w sierpniu 1991 roku, od

tamtej pory system podlega licznym udoskonaleniom

dokonywanym przez ogromną grupę programistów mających

dostęp do kodu źródłowego systemu, który jest rozpowszechniany

na zasadach licencji GPL (General Public License) fundacji FSF.

Licencja ta zapewnia powszechną możliwość bezpłatnego

użytkowania systemu i brania udziału w jego rozwoju. Jego kod

źródłowy jak i sam system jest więc bezpłatny i dostępny dla

każdego bez żadnych ograniczeń. Natomiast firmy komercyjne

zarabiają, tworząc i sprzedając tzw. dystrybucje Linuksa, czyli

wersje instalacyjne, zawierające program, kod źródłowy oraz setki

dodatkowych programów użytkowych przystosowanych dla tego

systemu zarówno shareware'owych jak i freeware'owych. Cena

obejmuje zebranie wszystkich programów w całość, wytłoczenie

CD, oraz wydrukowanie podręcznika użytkownika.

Unix

• UNIX - system operacyjny przeznaczony

głównie dla komputerów pełniących rolę

serwerów. Pomimo że powstał pod koniec lat

60. (1969), nadal jest jednym z częściej

spotykanych w świecie systemów

operacyjnych. Większość producentów

superkomputerów dołącza do nich własną

wersję tego systemu. Na bazie UNIX-a powstał

też Linux, czyli system przeznaczony dla

komputerów osobistych, choć jest on również

z powodzeniem używany w komputerach

świadczących różne usługi sieciowe.

TO JUŻ KONIEC