Ocena równowagi kwasowo- zasadowej (rkz) u zwierząt.

Ocena równowagi kwasowo-

zasadowej (rkz) u zwierząt.

Dr wet. Iwona Taszkun

Dr wet. Jan Marczuk

Zgodnie z zasadą

Brunsteda



↔ H

+ HCO



uwalniający jon wodoru jest kwasem, a

jon HCO

-może być traktowany jak zasada

Kwasy lotne- CO

(bezwodnik kwasu

węglowego)

Kwasy nielotne – kwas mlekowy, acetooctowy,

siarkowy, fosforowy

Zasady to aniony kwasów HCO

-, HPO

- i

białczany

Homeostaza jonów

wodorowych



Jon wodoru usuwany jest z komórek

poprzez wymianę na jon Na

dzięki

HCO



Utrzymanie stałego stężenia jonów

wodorowych uwarunkowane jest

zasobem zasad buforujących i

sprawnością usuwania jonów przez

organizm- nerki



W kanalikach nerkowych H

i K

są

wymieniane na Na



Wzrost wchłaniania Na+ w
kanalikach nerkowych zwiększa
wydalanie H+ i K+=

kwasica



Zmniejszenie stężenia K+ w
komórkach kanalików nerkowych
powoduje zwiększone wydalanie
H+ =

zasadowica



Zwiększenie stężenia K+ hamuje
wydalanie H+=

kwasica

Regulacja

oddechowa

rkz



pCO2-lotny kwas



15% CO2 wiąże się z Hb jako
połaczenie karbaminianowe (z
przemiany wewnątrzkomórkowej)



5% CO2 rozpuszczony w osoczu jako
gaz



80% tworzy kwas węglowy dysocjujący
na H

(Hb) i HCO

–

(wymiana z Cl)

Konkluzja



Zaburzenia rkz wpływają na

powinowactwo Hb do tlenu:

W kwasicy na skutek zmniejszenia O2

we krwi tętniczej ( bo ↑stężenie H+ i

↑ pCO2 )

W zasadowicy na skutek hamowania

dysocjacji w krążeniu tkankowym

zmniejsza się dostępność tlenu do

przemian wewnątrzkomórkowych

Regulacja

metaboliczna

rkz



Eliminacja H+ przez nerki



Zapewnienie zasobu zasady
buforującej HCO

–

przez nerki i

przewód pokarmowy

Układy buforowe w

organizmie



Wodorowęglanowy



Hemoglobinianowy



Fosforanowy



Białczanowy

Zasady pobierania materiału do

badań



Materiał do badania to krew tętnicza
lub arterializowana włośniczkowa



Niezbędny antykoagulant to heparyna
(hamuje tworzenie mikroskrzepów)



Nie dopuszcza się kontaktu krwi z
powietrzem atmosferycznym



Pobieranie krwi zarówno do
strzykawek jak i do kapilar (mniej
wygodne)



Badanie winno być wykonane w ciągu
20 min od pobrania lub do 2 h (po
schłodzeniu do + 4°C)

Zasady pobierania

materiału do

badań



Minimalna ilość krwi to 0,2 ml, optymalna

0,5 ml



Przed wykonaniem badania należy

dokładnie wymieszać próbkę (szczególnie

u koni)



Oznaczenie należy wykonać bezpośrednio

po pobraniu (spadek pH o 0,1 na każde 20

minut przetrzymywania w temperaturze

pokojowej)



Należy podać stężenie hemoglobiny

pacjenta w g/dl i ciepłotę wewnętrzną w °C

Prawidłowa ocena równowagi

kwasowo- zasadowej to:



Badanie gazometryczne krwi tętniczej



Oznaczenie podstawowych elektrolitów

(Na, K, Cl, Ca

)



Dodatkowe oznaczenie

glukozy,

mleczanów, saturacja hemoglobiny tlenem



Wyliczenie luki anionowej



Oznaczenie stężenia hemoglobiny dla

wyliczenia nadmiaru /niedoboru zasad BE



Oznaczenie stężenia albumin w surowicy

Cel określania parametrów rkz



Pomiar rkz należy do analiz pilnych

(parametr krytyczny) ważnych od przeżycia



Ocena stanu utlenowania pacjenta i

mechanizmów regulujących gospodarkę

kwasowo zasadową



Służy do podjęcia natychmiastowego

leczenia



Służy do modyfikacji dotychczasowego

leczenia



Pozwala na monitorowanie stanów

zagrożenia życia

Zespół hiperlipemiczny koni

Parametr

Wynik pacjenta

Wartości

referencyjne

7,32

7,36 – 7,44

pCO

[mm Hg]

38 – 46

[mm Hg]

HCO

[mmol/L]

16,6

24 – 30

NZ [mmol/L]

- 11,3

- 3 do +3

sat [%]

71,6

> 70

Zapalenie jelit (koń,

salmoneloza)

Parametr

Wynik pacjenta

Wartości

referencyjne

7,10

7,36 – 7,44

pCO

[mm Hg]

20,5

38 – 46

[mm Hg]

HCO

[mmol/L]

6,1

24 – 30

NZ [mmol/L]

- 19,1

- 3 do +3

sat [%]

> 70

Tężec (koń)

Parametr

Wynik pacjenta

Wartości

referencyjne

7,46

7,36 – 7,44

pCO

[mm Hg]

38 – 46

[mm Hg]

HCO

[mmol/L]

28,7

24 – 30

NZ [mmol/L]

4,3

- 3 do +3

HCO

/ H

22,2

Wskaźniki równowagi kwasowo-

zasadowej



– ujemny logarytm ze stężenia

jonów wodorowych



- prężność (ciśnienie parcjalne)

tlenu we krwi [kPa, mmHg]



pCO

- prężność (ciśnienie parcjalne)

dwutlenku węgla we krwi [kPa,
mmHg]



HCO

- stężenie wodorowęglanów we

krwi [mmol/L, mEq/L]



BE (NZ)

– niedobór(-) lub nadmiar

zasad buforowych [mmol/L, mEq/L]

Wskaźniki równowagi kwasowo-

zasadowej



tCO

(TCO

)

– całkowita zawartość

dwutlenku węgla we krwi
(rozpuszczonego w osoczu i uzyskanego z
wodorowęglanów) [mmol/L]



sat (sO

, HbOsat.)

– stopień wysycenia

hemoglobiny tlenem [%, 0,00]



SBE (standard.BE)

– standardowy

nadmiar zasad eliminuje zaniżone wyniki
przy hiperkapnii [mmol/L, mEq/L]



Standard.

HCO

–

standardowe stężenie

wodorowęglanów [mmol/L, mEq/L]

Wskaźniki równowagi kwasowo-

zasadowej



– zawartość zasad buforowych -

suma anionów buforowych
(dwuwęglanów i białczanów) we
krwi całkowicie utlenionej [mmol/L,
mEq/L]

Podział zaburzeń równowagi

kwasowo-zasadowej



Kwasica metaboliczna niewyrównana /
wyrównana i nieskompensowana /
skompensowana



Kwasica oddechowa niewyrównana /
wyrównana i nieskompensowana
/skompensowana



Zasadowica metaboliczna niewyrównana /
wyrównana i nieskompensowana /
skompensowana



Zasadowica oddechowa niewyrównana /
nieskompensowana

Kwasica metaboliczna rozwija

się na skutek



Zaburzeń metabolicznych prowadzących

do nadmiernego wytwarzania kwasów

nielotnych (kwasica addycyjna)- ketoza,

gorączka, głodzenie



Utraty zasad buforujących (kwasica

subtrakcyjna)- biegunki, niedrożność

jelit



Zaburzeń nerkowych mechanizmów rkz

(kwasica retencyjna)- niewydolność

nerek

Kwasica oddechowa –

nadmierne stężenie lotnego

kwasu w wyniku



Hamowania ośrodka
oddechowego



Porażenia nerwów mięśni
oddechowych



Niedrożności dróg oddechowych



Zmniejszenia powietrzności płuc

Zasadowica metaboliczna



Addycyjna- spowodowana nadmierną
kumulacją zasad buforujących –
odwodnienie hipotoniczne



Subtrakcyjna- spowodowana utratą
nielotnych kwasów – wymioty, diuretyki



Dystrybucyjna- przesunięcie H+ miedzy
płynem poza komórkowym a
wewnątrzkomórkowym co powoduje
zwiększenie stężenia HCO

–

hipokaliemia w

biegunkach

Zasadowica oddechowa-

hipokapnia



Hiperwentylacja emocjonalna,
śpiączka wątrobowa, obrzęk płuc,
tyreotoksykoza

kwasica metaboliczna (psy i

koty)



Wstrząs



Choroby przebiegające z biegunką



Przewlekła niewydolność nerek i mocznica



Głodzenie



Cukrzyca z kwasicą ketonową



Zatrucie glikolem etylenowym, etanolem,
metanolem, salicylanami



Pozajeliowe przedawkowanie
aminokwasów



Uroperitoneum i niedrożność cewki
moczowej

kwasica metaboliczna ( konie i

bydło)



Kwasica żwacza



Ketoza i zespół stłuszczenia wątroby



Choroby przebiegające z biegunką



Choroby przebiegające z ślinotokiem



Przewlekła niewydolność nerek



Zatkanie jelita cienkiego (konie)

kwasica oddechowa ( wszystkie

zwierzęta)



Ogólne znieczulenie



Choroby przebiegające z hipowentylacją z
uszkodzeniami na szlaku pień mózgu,
nerwy obwodowe, mięśnie oddechowe,
drogi oddechowe



Tężec



Pneumo- hydrothorax



Botulism



Hypokalemia



Przepuklina przeponowa



Ciała obce w drogach oddechowych

Zasadowica metaboliczna

(wszystkie zwierzęta)



Choroby przebiegajace z wymiotami



Nadmierna utrata potasu (diuretyki)



Hipokaliemia w niedożywieniu i w
biegunkach



Zespół Cuschinga



Podaż minerlokortykoidów,
wodorowęglanów, mleczanów, cytrynianów



Choroby trawieńca (przemieszczenie,
skret, rozszerzenie)



Niedrożność jelit cienkich (bydło)



Niedrożność jelit grubych (konie)

Zasadowica oddechowa

(wszyskie zwierzęta)



Choroby przebiegające z
hiperwentylacją



Udar cieplny i słoneczny



Posocznica gram (-)



Kwasica metaboliczna



Choroby OUN (uraz, zapalenie,
nowotwór)



Leki :salicylany, aminofilina



Niedotlenienie



Obrzęk płuc

Przyczyny zaburzeń

metabolicznych wg Stewarta

KWASICA



Wzrost stężenia mocnych jonów



Zmniejszenie stężenia zasad
buforujących



Hiperchloremia



Hiperalbuminemia



Hiperfosfatemia



Przewodnienie (rozcieńczenie)

Przyczyny zaburzeń

metabolicznych wg Stewarta

ZASADOWICA



Wzrost stężenia zasad buforujących



Deficyt chlorków



Hipokaliemia



Hipoalbuminemia



Odwodnienie (zagęszczenie)

Różnicowanie laboratoryjne

kwasic

Parametr K.

Metaboliczna

K. Oddechowa

↓

pCO2

↓

↑

HCO

–

↓

↑

0↑

HCO

–

CO2

↓

↓ ↓

↓

↑

Różnicowanie laboratoryjne

zasadowic

Parametr

Metaboliczna

Oddechowa

↑

pCO2

0↑

↓

HCO

–

↑

↓

HCO

–

/CO2 0

↑

↓

Luka anionowa (AG - anion gap)

AG = ([Na

]+ [K

]) – ([Cl

] + [HCO

]

Wzrost AG:



Kwasica mleczanowa, kwasica
ketonowa, niewydolność nerek,
rhabdomyolysis,



Zatrucia metanolem, glikolem
etylenowym,

Stężenie K+



Zmniejsza się w zasadowicy



Zwiększa się w kwasicy ( z
wyjątkiem kwasicy kanalikowej)

Document Outline