wyklad 12 czesc 2 leki antypsychotyczne[1]

background image

Leki antypsychotyczne

Leki antypsychotyczne

Andrzej Czernikiewicz

Andrzej Czernikiewicz

background image

2

2

background image

3

3

Co to są leki

Co to są leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

Leki antypsychotyczne (przez wiele lat nazywane

Leki antypsychotyczne (przez wiele lat nazywane

neuroleptykami – ta nazwa funkcjonuje jeszcze obecnie i

neuroleptykami – ta nazwa funkcjonuje jeszcze obecnie i

jest synonimem leków antypsychotycznych)

jest synonimem leków antypsychotycznych)

wprowadzono w latach 50-ch naszego stulecia.

wprowadzono w latach 50-ch naszego stulecia.

Powoduje one ustępowanie objawów psychozy,

Powoduje one ustępowanie objawów psychozy,

przyjmowane dłużej pozwalają na stabilizację stanu

przyjmowane dłużej pozwalają na stabilizację stanu

psychicznego chorego, przyjmowane odpowiednio długo

psychicznego chorego, przyjmowane odpowiednio długo

w dużej mierze zabezpieczają chorego przed nawrotem

w dużej mierze zabezpieczają chorego przed nawrotem

psychozy.

psychozy.

Ich działanie redukuje przede wszystkim objawy

Ich działanie redukuje przede wszystkim objawy

wytwórcze psychozy, w nieco mniejszym stopniu

wytwórcze psychozy, w nieco mniejszym stopniu

wpływają one na pozostałe objawy.

wpływają one na pozostałe objawy.

background image

4

4

Historia terapii schizofrenii

Historia terapii schizofrenii

Do 1930 r. – przetrzymywanie w szpitalach

Do 1930 r. – przetrzymywanie w szpitalach

70% przewlekłych przebiegów i hospitalizacji

70% przewlekłych przebiegów i hospitalizacji

1929 r. – Sakel wprowadza insulinoterapię >

1929 r. – Sakel wprowadza insulinoterapię >

ostatni ośrodek Lublin ’90

ostatni ośrodek Lublin ’90

1936 r, Moniz wprowadza leukotomię

1936 r, Moniz wprowadza leukotomię

prefrotalną – w następnych 15 latach ok. 50 000

prefrotalną – w następnych 15 latach ok. 50 000

lobotomii

lobotomii

Moniz ginie zabity przez pacjenta

Moniz ginie zabity przez pacjenta

1952 r.

1952 r.

largactil

largactil

pierwszym neuroleptykiem – u

pierwszym neuroleptykiem – u

70% chorych uzyskuje się długie remisje

70% chorych uzyskuje się długie remisje

80 – klozapina pierwszym neuroleptykiem

80 – klozapina pierwszym neuroleptykiem

atypowym

atypowym

background image

5

5

Kiedy należy spodziewać się

Kiedy należy spodziewać się

pierwszych efektów działania

pierwszych efektów działania

leków antypsychotycznych?

leków antypsychotycznych?

Trwa do różnie długo, ale zwykle

Trwa do różnie długo, ale zwykle

jeśli po 4-6 tygodniach u pacjenta nie

jeśli po 4-6 tygodniach u pacjenta nie

występuje wyraźna poprawa lekarz

występuje wyraźna poprawa lekarz

zmienia lek na inny.

zmienia lek na inny.

Przy stosowaniu klozapiny (klozapol,

Przy stosowaniu klozapiny (klozapol,

leponex) wyraźny efekt następuje

leponex) wyraźny efekt następuje

zwykle nieco później – nawet po 2-3

zwykle nieco później – nawet po 2-3

miesiącach.

miesiącach.

background image

6

6

Które z leków antypsychotycznych

Które z leków antypsychotycznych

wybiera się do terapii pierwszego

wybiera się do terapii pierwszego

epizodu psychozy?

epizodu psychozy?

Dawniej były to wyłącznie typowe (klasyczne)

Dawniej były to wyłącznie typowe (klasyczne)

leki antypsychotyczne, obecnie wybiera się

leki antypsychotyczne, obecnie wybiera się

również leki atypowe, ze względu na większe

również leki atypowe, ze względu na większe

bezpieczeństwo ich stosowania i większy

bezpieczeństwo ich stosowania i większy

komfort leczenia dla samego pacjenta.

komfort leczenia dla samego pacjenta.

Nie dotyczy do klozapiny (leponex, klozapol),

Nie dotyczy do klozapiny (leponex, klozapol),

który to lek włącza się dopiero po dwu

który to lek włącza się dopiero po dwu

nieudanych kuracjach innymi lekami – jest to

nieudanych kuracjach innymi lekami – jest to

zalecenie dla lekarzy w większości krajów

zalecenie dla lekarzy w większości krajów

świata, w tym i w Polsce.

świata, w tym i w Polsce.

background image

7

7

Jaki lek wybiera się do terapii nawrotu

Jaki lek wybiera się do terapii nawrotu

psychozy?

psychozy?

    

    

Jeśli chory dobrze funkcjonował na poprzednim leku, i przestał

Jeśli chory dobrze funkcjonował na poprzednim leku, i przestał

go przyjmować ponieważ czuł się już wyleczony

go przyjmować ponieważ czuł się już wyleczony

, najczęściej wraca

, najczęściej wraca

się do poprzedniego leku, w ostatniej przed przerwaniem kuracji

się do poprzedniego leku, w ostatniej przed przerwaniem kuracji

dawce.

dawce.

   

   

Jeśli chory przerwał przyjmowanie leku z powodu objawów

Jeśli chory przerwał przyjmowanie leku z powodu objawów

ubocznych, szczególnie z powodu znacznego nasilenia objawów

ubocznych, szczególnie z powodu znacznego nasilenia objawów

pozapiramidowych

pozapiramidowych

, to można włączyć poprzedni lek w niższej, ale

, to można włączyć poprzedni lek w niższej, ale

jeszcze skutecznej dawce, lub przywrócić jego poprzednią dawkę i

jeszcze skutecznej dawce, lub przywrócić jego poprzednią dawkę i

dołączyć do niej lek korygujący, lub można spróbować zmiany leku z

dołączyć do niej lek korygujący, lub można spróbować zmiany leku z

typowego, na atypowy.

typowego, na atypowy.

     

     

Jeśli chory nie przestrzegał zaleceń związanych z

Jeśli chory nie przestrzegał zaleceń związanych z

przyjmowaniem leku doustnego

przyjmowaniem leku doustnego

, można go wymienić na ten sam lek

, można go wymienić na ten sam lek

w postaci o przedłużonym działaniu (

w postaci o przedłużonym działaniu (

depot

depot

).

).

    

    

Jeśli pogorszenie wystąpiło pomimo dobrej tolerancji leku, i przy

Jeśli pogorszenie wystąpiło pomimo dobrej tolerancji leku, i przy

jego właściwym dawkowaniu

jego właściwym dawkowaniu

, lekarz zmieni pacjentowi lek na inny,

, lekarz zmieni pacjentowi lek na inny,

dający większą szansę powrotu do zdrowia. W wielu przypadkach

dający większą szansę powrotu do zdrowia. W wielu przypadkach

będzie to lek antypsychotyczny atypowy, często klozapina (klozapol,

będzie to lek antypsychotyczny atypowy, często klozapina (klozapol,

leponex).

leponex).

background image

8

8

Jak długo należy przyjmować leki

Jak długo należy przyjmować leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

     

     

Jeśli był to pierwszy epizod choroby, to

Jeśli był to pierwszy epizod choroby, to

wtedy okres przyjmowania leków w czasie

wtedy okres przyjmowania leków w czasie

remisji powinien wynosić od roku do dwu lat.

remisji powinien wynosić od roku do dwu lat.

     

     

Jeśli był to drugi lub trzeci epizod choroby,

Jeśli był to drugi lub trzeci epizod choroby,

to okres przyjmowania leków po każdym z

to okres przyjmowania leków po każdym z

nich powinien wynosić trzy do pięciu lat.

nich powinien wynosić trzy do pięciu lat.

     

     

Jeśli był to epizod czwarty, piąty, lub

Jeśli był to epizod czwarty, piąty, lub

dalszy, okres przyjmowania leków powinien

dalszy, okres przyjmowania leków powinien

wynosić minimum 5 lat po każdym z nich.

wynosić minimum 5 lat po każdym z nich.

background image

9

9

Czynnik etiologiczne

Czynnik etiologiczne

schizofrenii

schizofrenii

Hipoteza dopaminowa

Hipoteza dopaminowa

Nadaktywność dopaminowa

Nadaktywność dopaminowa

-->

-->

schizo

schizo

f

f

renia

renia

Wysokie poziomy DA

Wysokie poziomy DA

Więcej receptorów DA

Więcej receptorów DA

Większa czułość receptorów

Większa czułość receptorów

DA

DA

background image

10

10

Dowody na słuszność

Dowody na słuszność

hipotezy dopaminowej

hipotezy dopaminowej

Leczenie

Leczenie

Neuroleptyki blokują receptory DA

Neuroleptyki blokują receptory DA

Redukcja objawów schizofrenii

Redukcja objawów schizofrenii

Amfetamina powoduje wzrost DA

Amfetamina powoduje wzrost DA

Nasilenie objawów psychotycznych

Nasilenie objawów psychotycznych

Psychozy eksperymentalne

Psychozy eksperymentalne

Psychozy po fenmetrazynie

Psychozy po fenmetrazynie

L-Dopa

L-Dopa

powoduje wzrost DA

powoduje wzrost DA

Objawy psychotyczne

Objawy psychotyczne

background image

11

11

W jaki sposób DA

W jaki sposób DA

„produkuje” objawy

„produkuje” objawy

?

?

Układ limbiczny - emocje

Układ limbiczny - emocje

Płat czołowe – teoria

Płat czołowe – teoria

hypofrontality

hypofrontality

Płaty skroniowe – omamy

Płaty skroniowe – omamy

słuchowe

słuchowe

Zwoje podstawy – zaburzenia

Zwoje podstawy – zaburzenia

ruchowe

ruchowe

background image

12

12

Kliniczne korelaty
aktywności dopaminowej

DOPAMINA

kontrola
układu
krążenia

EPS

funkcje
poznawcze
i wykonawcze

patogeneza
depresji?

background image

13

13

 

                                                                                                           

background image

14

14

 

                                                                                                           

background image

15

15

 

                                                                                                           

background image

16

16

 

                                                                                                           

background image

17

17

Wiązanie z receptorami in vitro
Ki(nM)

D1

D1

D2

D2

D3

D3

5HT

5HT

2-A

2-A

M1

M1

alfa

alfa

-

-

2A

2A

haloperido

haloperido

l

l

275

275

2.2

2.2

5.6

5.6

302

302

3467

3467

1047

1047

klozapina

klozapina

537

537

177

177

239

239

6.3

6.3

34

34

61

61

olanzapina

olanzapina

117

117

63

63

50

50

2.5

2.5

55

55

21.8

21.8

risperidon

risperidon

616

616

4.8

4.8

14

14

0.46

0.46

>

>

5000

5000

amisulpiry

amisulpiry

d

d

>1000

>1000

0

0

20

20

2.9

2.9

2200

2200

>

>

10000

10000

125

125

background image

18

18

 

                                                                                                           

background image

19

19

Mechanizm receptorowego działania

typowych leków antypsychotycznych

D2

a1

H1

M1

background image

20

20

Mechanizm receptorowego działania

haloperidolu

D2

a1

background image

21

21

Jak dzielą się leki

Jak dzielą się leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

Zasadniczy podział tych leków jest

Zasadniczy podział tych leków jest

bardzo prosty – dzielą się one na

bardzo prosty – dzielą się one na

dwie grupy:

dwie grupy:

leki typowe (klasyczne)

leki typowe (klasyczne)

leki atypowe (nowsze).

leki atypowe (nowsze).

background image

22

22

Leki antypsychotyczne

typowe (klasyczne)

Leki antypsychotyczne

atypowe (Nowsze)

Wpływają głównie na
redukcję objawów
wytwórczych

Wpływają w większym
stopniu, niż leki typowe, na
redukcję objawów
ubytkowych i objawów
dezorganizacji

Ich skuteczność jest
związana głównie z ich
wpływem na receptory
dopaminowe

Ich szeroki profil działania
(a więc wpływ na
ustępowanie różnych typów
objawów) wiąże się z tym, że
wpływają one również na
inne neuroprzekaźniki, np.
serotoninę

Powodują typowe objawy
uboczne – tzw. objawy
pozapiramidowe

Powodują objawy
pozapiramidowe o
niewielkim nasileniu, lub
nie powodują ich w ogóle

Są dostępne w postaci depot

Nie są dostępne w postaci
depot
 

background image

23

23

silniejsze leki
antypsychotyczne

słabsze leki
antypsychotyczne

Haloperidol

Fenactil

Mirenil

Tisercin

Trilafon

Pernazinum

Stelazine

Thioridazin

background image

24

24

Kiedy stosuje się

Kiedy stosuje się

typowe leki

typowe leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

Do chwili wprowadzenia pierwszych leków

Do chwili wprowadzenia pierwszych leków

atypowych (lata 70-e) leki typowe stosowano

atypowych (lata 70-e) leki typowe stosowano

w każdym przypadku psychozy.

w każdym przypadku psychozy.

Obecnie, ze względu na wprowadzenie wielu

Obecnie, ze względu na wprowadzenie wielu

leków atypowych, które przewyższają leki

leków atypowych, które przewyższają leki

typowe w zakresie korzystnego wpływu na

typowe w zakresie korzystnego wpływu na

objawy dezorganizacji i ubytkowe, oraz ze

objawy dezorganizacji i ubytkowe, oraz ze

względu na mniejsze ryzyko objawów

względu na mniejsze ryzyko objawów

ubocznych, szczególnie tzw. objawów

ubocznych, szczególnie tzw. objawów

pozapiramidowych częstość ich stosowania

pozapiramidowych częstość ich stosowania

znacznie się zmniejszyła, ale nadal należą do

znacznie się zmniejszyła, ale nadal należą do

głównego nurtu terapii psychoz.

głównego nurtu terapii psychoz.

background image

25

25

Kiedy stosuje się

Kiedy stosuje się

typowe leki

typowe leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

·        Kiedy chory poprzednio dobrze reagował na te

·        Kiedy chory poprzednio dobrze reagował na te

leki, a więc były one nie tylko skuteczne i bezpieczne,

leki, a więc były one nie tylko skuteczne i bezpieczne,

ale również były akceptowane przez chorego

ale również były akceptowane przez chorego

·        Kiedy chory nie współpracuje w przebiegu

·        Kiedy chory nie współpracuje w przebiegu

terapii, przerywa ją – wtedy wskazane może być

terapii, przerywa ją – wtedy wskazane może być

zastosowanie leków o przedłużonym działaniu, tzw.

zastosowanie leków o przedłużonym działaniu, tzw.

leków typu

leków typu

depot

depot

– jest to tylko możliwe przy użyciu

– jest to tylko możliwe przy użyciu

leków typowych

leków typowych

·        Kiedy na psychozę chorował ktoś z rodziny

·        Kiedy na psychozę chorował ktoś z rodziny

chorego i dobrze reagował na leki antypsychotyczne

chorego i dobrze reagował na leki antypsychotyczne

typowe, a słabo reagował, lub reagował objawami

typowe, a słabo reagował, lub reagował objawami

ubocznymi na leki atypowe.

ubocznymi na leki atypowe.

background image

26

26

Co to są neuroleptyki (leki

Co to są neuroleptyki (leki

antypsychotyczne) typu

antypsychotyczne) typu

depot

depot

(po polsku –

(po polsku –

o przedłużonym działaniu

o przedłużonym działaniu

) ?

) ?

Jest to grupa kilku neuroleptyków typowych, dla których udało się

Jest to grupa kilku neuroleptyków typowych, dla których udało się

stworzyć takie ich preparaty, które po wstrzyknięciu domięśniowym

stworzyć takie ich preparaty, które po wstrzyknięciu domięśniowym

powoli uwalniają się w organizmie. Dzięki temu chory ma w swoim

powoli uwalniają się w organizmie. Dzięki temu chory ma w swoim

organizmie stałe stężenie tego leku, tak jakby codziennie przyjmował

organizmie stałe stężenie tego leku, tak jakby codziennie przyjmował

pewną dawkę leku doustnie.

pewną dawkę leku doustnie.

Zastrzyki wykonuje się co 2-4 tygodnie, ponieważ taki jest okres

Zastrzyki wykonuje się co 2-4 tygodnie, ponieważ taki jest okres

utrzymywania się leku w stałym stężeniu. W ten sposób pacjent nie musi

utrzymywania się leku w stałym stężeniu. W ten sposób pacjent nie musi

codziennie pamiętać o przyjmowaniu jakiejś ilości tabletek, a

codziennie pamiętać o przyjmowaniu jakiejś ilości tabletek, a

konieczność wykonania kolejnego zastrzyku pozwala lekarzowi,

konieczność wykonania kolejnego zastrzyku pozwala lekarzowi,

choremu, i jego rodzinie nadzorować proces terapii.

choremu, i jego rodzinie nadzorować proces terapii.

Liczba objawów ubocznych po neuroleptykach

Liczba objawów ubocznych po neuroleptykach

depot

depot

nie jest większa, niż

nie jest większa, niż

przy ich doustnym stosowaniu. Stosowanie neuroleptyków typu

przy ich doustnym stosowaniu. Stosowanie neuroleptyków typu

depot

depot

co

co

najmniej dwukrotnie redukuje ryzyko nawrotu psychozy, w porównaniu

najmniej dwukrotnie redukuje ryzyko nawrotu psychozy, w porównaniu

ze stosowaniem typowych leków antypsychotycznych w formie doustnej.

ze stosowaniem typowych leków antypsychotycznych w formie doustnej.

background image

27

27

Dostępne w Polsce

Dostępne w Polsce

neuroleptyki depot

neuroleptyki depot

     

     

Clopixol

Clopixol

     

     

Fluanxol

Fluanxol

     

     

Decaldol (Haloperidol)

Decaldol (Haloperidol)

     

     

Trilafon

Trilafon

background image

28

28

Jakie są typowe objawy uboczne

Jakie są typowe objawy uboczne

powstające w przebiegu terapii

powstające w przebiegu terapii

lekami antypsychotycznymi

lekami antypsychotycznymi

typowymi?

typowymi?

U znacznej liczby osób przyjmujących te

U znacznej liczby osób przyjmujących te

leki dochodzi do rozwoju tzw. zespołów

leki dochodzi do rozwoju tzw. zespołów

pozapiramidowych (często używa się

pozapiramidowych (często używa się

skrótu z języka angielskiego – EPS).

skrótu z języka angielskiego – EPS).

Pojawiają się one zwykle, albo w fazie

Pojawiają się one zwykle, albo w fazie

podnoszenia dawek, albo w wyniku

podnoszenia dawek, albo w wyniku

przewlekłego przyjmowania tych leków.

przewlekłego przyjmowania tych leków.

background image

29

29

 

                                                                                                           

background image

30

30

zespół pozapiramidowy

jego objawy

Zespół Parkinsona

Drżenie (zwykle rąk, głowy),
sztywność mięśniowa, powolne
poruszanie się

Dystonia

Nagłe skurcze mięśni, np.
wyginanie szyi, gwałtowne
zwracanie oczu do góry, a
nawet skurcze utrudniające
przełykanie

Akatyzja

Niemożność usiedzenia czy
ustania w miejscu, tzw.
„niespokojne nogi”

Późne dyskinezy

Dziwne, rytmiczne
niekontrolowane ruchy,
najczęściej w obrębie twarzy,
ciągłe ruchy warg (tzw. zespół
królika), rytmiczne ruchy
językiem

background image

31

31

Jakie są inne objawy uboczne w

Jakie są inne objawy uboczne w

trakcie terapii typowymi lekami

trakcie terapii typowymi lekami

antypsychotycznymi?

antypsychotycznymi?

Przy stosowaniu słabszych leków typowych można się

Przy stosowaniu słabszych leków typowych można się

również liczyć, szczególnie na jej początku, z

również liczyć, szczególnie na jej początku, z

gwałtownymi spadkami ciśnienia krwi, a więc

gwałtownymi spadkami ciśnienia krwi, a więc

zawrotami głowy, czy nawet zasłabnięciami. Występują

zawrotami głowy, czy nawet zasłabnięciami. Występują

one szczególnie przy wstawaniu, dlatego też chory

one szczególnie przy wstawaniu, dlatego też chory

powinien na początku takiego leczenia mieć mierzone

powinien na początku takiego leczenia mieć mierzone

ciśnienie zarówno w pozycji leżącej jak i siedzącej, i

ciśnienie zarówno w pozycji leżącej jak i siedzącej, i

być pouczony, iż przy wstawaniu z łóżka należy robić

być pouczony, iż przy wstawaniu z łóżka należy robić

to powoli i poświęcić długą chwilę (ok. minuty) na

to powoli i poświęcić długą chwilę (ok. minuty) na

posiedzenie z nogami spuszczonymi z łóżka.

posiedzenie z nogami spuszczonymi z łóżka.

Kolejnym objawem ubocznym, który może być

Kolejnym objawem ubocznym, który może być

uciążliwy, szczególnie na początku terapii jest

uciążliwy, szczególnie na początku terapii jest

nadmierna senność w ciągu dnia.

nadmierna senność w ciągu dnia.

background image

32

32

Mechanizm receptorowego działania

Mechanizm receptorowego działania

atypowych leków antypsychotycznych

atypowych leków antypsychotycznych

5HT1a

5HT2A

5HT2C

5HT3

5HT6

5HT7

D4

D3

D2

D1

a1

a2

H1

M1

background image

33

33

Co to są atypowe leki

Co to są atypowe leki

antypsychotyczne?

antypsychotyczne?

Są to, jak już wcześniej było podane, leki powodujące

Są to, jak już wcześniej było podane, leki powodujące

zwykle minimalne tylko objawy pozapiramidowe. Z

zwykle minimalne tylko objawy pozapiramidowe. Z

drugiej strony,

drugiej strony,

wpływają

wpływają

one w znaczący sposób na

one w znaczący sposób na

objawy ubytkowe i objawy dezorganizacji związane z

objawy ubytkowe i objawy dezorganizacji związane z

psychozą.

psychozą.

Zostały wprowadzone w latach 70-ch i są coraz częściej

Zostały wprowadzone w latach 70-ch i są coraz częściej

stosowane w terapii psychoz, szczególnie w okresie

stosowane w terapii psychoz, szczególnie w okresie

leczenia chorego już po jego pobycie w szpitalu.

leczenia chorego już po jego pobycie w szpitalu.

Obecnie w Polsce stosuje się z tych leków: klozapinę

Obecnie w Polsce stosuje się z tych leków: klozapinę

(leponex, klozapol), sulpiryd (sulpiryd), risperidon

(leponex, klozapol), sulpiryd (sulpiryd), risperidon

(rispolept), olanzepinę (zyprexa)

(rispolept), olanzepinę (zyprexa)

, amisulpiryd (solian),

, amisulpiryd (solian),

kwatiepinę (seroquel)

kwatiepinę (seroquel)

background image

34

34

lek

cechy typowe

objawy niepożądane

klozapol, leponex

Skuteczny w 25-50%
przypadków w terapii
psychoz lekoopornych
na typowe leki
antypsychotyczne

Poważne powikłanie u
co setnej osoby
przyjmującej ten lek:
uszkodzenie szpiku
kostnego – dlatego
konieczność kontroli
krwi w wyznaczonych
terminach; początkowo
duża senność

solian

Działanie
antydepresyjne obok
antypsychotycznego,
silny wpływ na objawy
ubytkowe

U części kobiet
przyjmujących ten lek
mogą się pojawić
zaburzenia
miesiączkowania
miesiączki

rispolept

W porównaniu z innymi
lekami powoduje
niewielkie tylko
zaburzenia poznawcze

Pomimo, że jest lekiem
nietypowym mogą po
nim występować objawy
pozapiramidowe

Zyprexa, zolafren

Zrównoważony wpływ
na objawy wytwórcze i
ubytkowe, zwykle
stosuje się lek tylko raz
dziennie, wieczorem

Senność i wzrost wagi w
początkowym okresie
terapii

background image

35

35

Porównanie objawów ubocznych ze
strony OUN w grupie atypowych
leków antypsychotycznych

klozapin

klozapin

a

a

risperido

risperido

n

n

olanzapina

olanzapina

kwatiepina

kwatiepina

amisulpiry

amisulpiry

d

d

EPS

EPS

0

0

0-+

0-+

0-(+)

0-(+)

0-+

0-+

0-+

0-+

Napady

Napady

drgawkow

drgawkow

e

e

+++

+++

0

0

0

0

0

0

0

0

ZZN

ZZN

(+)

(+)

(+)

(+)

?

?

?

?

?

?

background image

36

36

Porównanie innych objawów
ubocznych w grupie atypowych
leków antypsychotycznych

klozapina

klozapina

risperido

risperido

n

n

olanzapina

olanzapina

kwatiepina

kwatiepina

amisulpiryd

amisulpiryd

hipotonia

hipotonia

+ -

+ -

+++

+++

+

+

+

+

+

+

0

0

sedacja

sedacja

+++

+++

(+)

(+)

+

+

+

+

(+)

(+)

QT-prolong.

QT-prolong.

0 - +

0 - +

0 - +

0 - +

0

0

0 - +

0 - +

0

0

obj. anty-

obj. anty-

cholinergiczn

cholinergiczn

e

e

+++

+++

0

0

+

+

0 - +

0 - +

0

0

agranulocytoz

agranulocytoz

a

a

+++

+++

0

0

0

0

0

0

0

0

wzrost PL

wzrost PL

0

0

0 -

0 -

++

++

+

+

0 -

0 -

++

++

+++

+++

wzrost wagi

wzrost wagi

+++

+++

+

+

+ ddi

+ ddi

+

+

(+)

(+)

blokada nosa

blokada nosa

0 - +

0 - +

0 - +

0 - +

0 -

0 -

++

++

0

0

0

0

background image

37

37

Na ile dany lek spełnia kryteria

atypowego neuroleptyku?

SDA?

SDA?

tak

tak

Mniejszy EPS niż haloperidol?

Mniejszy EPS niż haloperidol?

tak

tak

Czy u pacjentów nigdy nie występuje

Czy u pacjentów nigdy nie występuje

EPS?

EPS?

tak

tak

Czy pacjenci nigdy nie mają TD?

Czy pacjenci nigdy nie mają TD?

tak

tak

Niższa prolaktynemia niż po

Niższa prolaktynemia niż po

haloperidolu?

haloperidolu?

tak

tak

Czy nigdy nie dochodzi do wzrostu

Czy nigdy nie dochodzi do wzrostu

prolaktyny?

prolaktyny?

tak

tak

Mniej objawów negatywnych niż po

Mniej objawów negatywnych niż po

haloperidolu?

haloperidolu?

tak

tak

Skuteczny dla objawów lekoopornych

Skuteczny dla objawów lekoopornych

na konwencjonalne leki AP?

na konwencjonalne leki AP?

tak

tak

background image

38

38

Główne cechy risperidonu

Główne cechy risperidonu

Pożyteczny do terapii

Pożyteczny do terapii

pobudzenia u

pobudzenia u

dementywnych

dementywnych

pacjentów

pacjentów

Jedyny atypowy

Jedyny atypowy

neuroleptyk powodujący

neuroleptyk powodujący

wzrost poziomu

wzrost poziomu

prolaktyny

prolaktyny

Tylko przy niskich

Tylko przy niskich

dawkach niskie ryzyko

dawkach niskie ryzyko

EPS

EPS

Niższy wzrost wagi niż

Niższy wzrost wagi niż

przy innych lekach AP

przy innych lekach AP

Mniej może dać więcej

Mniej może dać więcej

Niskie dawki powodują

Niskie dawki powodują

obniżenie kosztów

obniżenie kosztów

terapii

terapii

Przy opanowywaniu

Przy opanowywaniu

agresji należy raczej

agresji należy raczej

augmentować BDA, lub

augmentować BDA, lub

klasycznymi LAP , niż

klasycznymi LAP , niż

podnosić dawki

podnosić dawki

Możliwość podawania

Możliwość podawania

jednej dawki dziennie

jednej dawki dziennie

background image

39

39

Główne cechy olanzapiny?

Główne cechy olanzapiny?

Zaliczana do leków AP,

Zaliczana do leków AP,

również przy zaburzeniu

również przy zaburzeniu

bipolarnym

bipolarnym

Udokumentowana

Udokumentowana

efektywność w augmentacji

efektywność w augmentacji

SSRI przy terapii

SSRI przy terapii

niepsychotycznej,

niepsychotycznej,

lekoopornej depresji

lekoopornej depresji

Pomimo działania na

Pomimo działania na

receptor muskarynowy brak

receptor muskarynowy brak

dowodów na negatywny

dowodów na negatywny

wpływ na funkcje poznawcze

wpływ na funkcje poznawcze

Znaczący wzrost wagi w

Znaczący wzrost wagi w

czasie terapii

czasie terapii

Więcej daje więcej

Więcej daje więcej

Po stabilizacji pacjenta

Po stabilizacji pacjenta

można obniżyć dawkę

można obniżyć dawkę

Przy wyższych dawkach i

Przy wyższych dawkach i

częściowej skuteczności –

częściowej skuteczności –

augmentacja przy użyciu

augmentacja przy użyciu

BDA, lub klasycznych LAP

BDA, lub klasycznych LAP

Kobiety wymagają zwykle

Kobiety wymagają zwykle

mniejszych dawek niż

mniejszych dawek niż

mężczyźni

mężczyźni

Zawsze stosować tylko

Zawsze stosować tylko

jedną dawkę na dobę

jedną dawkę na dobę

background image

40

40

Główne cechy kwatiepiny

Główne cechy kwatiepiny

Czasami skuteczna,

Czasami skuteczna,

gdy zawodzą inne

gdy zawodzą inne

atypowe leki AP

atypowe leki AP

Skuteczna w

Skuteczna w

psychozach

psychozach

towarzyszących

towarzyszących

chorobie Parkinsona

chorobie Parkinsona

W wysokich

W wysokich

dawkach może

dawkach może

powodować zaćmę

powodować zaćmę

Dawkowanie

Dawkowanie

ustalone na

ustalone na

2x200mg

2x200mg

Więcej może dać

Więcej może dać

więcej

więcej

Starter pack”

Starter pack”

zwykle dostępny

zwykle dostępny

background image

41

41

Główne cechy klozapiny

Główne cechy klozapiny

Najbardziej efektywna,

Najbardziej efektywna,

ale jednocześnie

ale jednocześnie

najbardziej

najbardziej

niebezpieczna

niebezpieczna

Redukuje pobudzenie i

Redukuje pobudzenie i

agresywność

agresywność

Zmniejsza objawy TD

Zmniejsza objawy TD

Stopniowa, ciągła

Stopniowa, ciągła

poprawa w czasie wielu

poprawa w czasie wielu

lat stosowania

lat stosowania

Nie jest uznawana za lek

Nie jest uznawana za lek

pierwszego wyboru przy

pierwszego wyboru przy

pierwszym epizodzie

pierwszym epizodzie

Może powodować

Może powodować

aganulocytozę (0.5-

aganulocytozę (0.5-

2%)

2%)

Dawkowanie powyżej

Dawkowanie powyżej

550 mg wymaga

550 mg wymaga

zwykle podawania leku

zwykle podawania leku

przeciw/drgawkowego

przeciw/drgawkowego

Może powodować

Może powodować

znaczący wzrost wagi

znaczący wzrost wagi

Ślinotok, szczególnie w

Ślinotok, szczególnie w

nocy może być

nocy może być

uciążliwy

uciążliwy

background image

42

42

Jakie inne poza stosowaniem leków formy

Jakie inne poza stosowaniem leków formy

terapii stosuje się w leczeniu psychoz?

terapii stosuje się w leczeniu psychoz?

     

     

Psychoedukacja

Psychoedukacja

dla chorych i ich rodzin na temat przyczyn

dla chorych i ich rodzin na temat przyczyn

psychoz, ich objawów, i sposobów ich leczenia.

psychoz, ich objawów, i sposobów ich leczenia.

     

     

Terapia systemowa

Terapia systemowa

chorych i ich rodzin, opierająca się na leczeniu

chorych i ich rodzin, opierająca się na leczeniu

całej rodziny chorego – choroba jednego członka rodziny odbija się

całej rodziny chorego – choroba jednego członka rodziny odbija się

istotnie na funkcjonowaniu całej rodziny (systemu rodzinnego).

istotnie na funkcjonowaniu całej rodziny (systemu rodzinnego).

     

     

Trening

Trening

i pomoc w codziennych czynnościach życiowych chorych,

i pomoc w codziennych czynnościach życiowych chorych,

takich jak robienie zakupów, planowanie wydawania pieniędzy,

takich jak robienie zakupów, planowanie wydawania pieniędzy,

wychodzenie do kina, itd.. Choroba, i częsta izolacja chorych powoduje

wychodzenie do kina, itd.. Choroba, i częsta izolacja chorych powoduje

czasami, iż „zapominają” oni jak wykonuje się tego typu czynności.

czasami, iż „zapominają” oni jak wykonuje się tego typu czynności.

     

     

Uczestnictwo w grupach wsparcia osób

Uczestnictwo w grupach wsparcia osób

(grupy samopomocy) z

(grupy samopomocy) z

psychozami i innymi zaburzeniami psychicznymi. Często takie grupy

psychozami i innymi zaburzeniami psychicznymi. Często takie grupy

wsparcia składają się nie tylko z chorych, ale i członków ich rodzin, czy

wsparcia składają się nie tylko z chorych, ale i członków ich rodzin, czy

ich bliskich przyjaciół.

ich bliskich przyjaciół.

background image

43

43

Kiedy konieczna jest

Kiedy konieczna jest

hospitalizacja?

hospitalizacja?

   

   

  

  

Chory na tyle nie kontroluje swoich zachowań, że zachodzi

Chory na tyle nie kontroluje swoich zachowań, że zachodzi

wyraźna obawa, iż zachowania te mogą być zagrażające dla

wyraźna obawa, iż zachowania te mogą być zagrażające dla

niego, lub jego otoczenia (zagrożenie życia, poważne zagrożenie

niego, lub jego otoczenia (zagrożenie życia, poważne zagrożenie

zdrowia)

zdrowia)

     

     

Chory, pomimo pogorszenia, zaprzecza mu, nie bierze

Chory, pomimo pogorszenia, zaprzecza mu, nie bierze

zaleconych leków, co stwarza poważną obawę, że jego stan

zaleconych leków, co stwarza poważną obawę, że jego stan

będzie się pogarszał

będzie się pogarszał

     

     

Chory z powodu pogorszenia przestał zaspakajać swoje

Chory z powodu pogorszenia przestał zaspakajać swoje

podstawowe potrzeby życiowe, np. : śpi pod gołym niebem, nie

podstawowe potrzeby życiowe, np. : śpi pod gołym niebem, nie

je, nie pije płynów

je, nie pije płynów

     

     

U chorego współistnieje z psychozą poważna choroba

U chorego współistnieje z psychozą poważna choroba

fizyczna, albo wystąpiły u niego takie objawy uboczne działania

fizyczna, albo wystąpiły u niego takie objawy uboczne działania

leków, że nie będzie można sobie poradzić z nimi bez pobytu

leków, że nie będzie można sobie poradzić z nimi bez pobytu

chorego w szpitalu.

chorego w szpitalu.

background image

44

44

Co można zaproponować choremu, jeśli nie

Co można zaproponować choremu, jeśli nie

wymaga hospitalizacji, a jednocześnie

wymaga hospitalizacji, a jednocześnie

wyniki leczenia w domu nie są

wyniki leczenia w domu nie są

zadawalające?

zadawalające?

Jest to kilka tzw.

Jest to kilka tzw.

pośrednich form terapii

pośrednich form terapii

, takich jak:

, takich jak:

     

     

Pobyt na oddziale dziennym – np. od godziny 8 do 14,

Pobyt na oddziale dziennym – np. od godziny 8 do 14,

przez pięć dni w tygodniu, połączony zwykle z

przez pięć dni w tygodniu, połączony zwykle z

intensywną terapią zajęciową;

intensywną terapią zajęciową;

    

    

Terapia w oddziale leczenia domowego – gdzie w

Terapia w oddziale leczenia domowego – gdzie w

domu chorego pojawia się co pewien czas lekarz,

domu chorego pojawia się co pewien czas lekarz,

psycholog, lub pielęgniarka, a rodzina pacjenta spełnia

psycholog, lub pielęgniarka, a rodzina pacjenta spełnia

na co dzień rolę terapeutycznego opiekuna chorego;

na co dzień rolę terapeutycznego opiekuna chorego;

    

    

Pobyt w hostelu – domu, czy mieszkaniu dla

Pobyt w hostelu – domu, czy mieszkaniu dla

pacjentów, zwykle młodych, w którym uczą się oni

pacjentów, zwykle młodych, w którym uczą się oni

współpracy, oraz niezależności życiowej – terapeuci

współpracy, oraz niezależności życiowej – terapeuci

pojawiają się w hostelu, tylko po to, aby monitorować

pojawiają się w hostelu, tylko po to, aby monitorować

terapię

terapię

background image

45

45

Schizofrenia - faza ostra

Jest to faza w której pacjent wykazuje wyraźne
objawy psychotyczne.

Cele terapii to „zapobieganie przejawom
zagrażającym pacjentowi i jego otoczeniu,
uzyskanie kontroli nad zachowaniem, redukcja
objawów, a w efekcie szybki powrót do
normalnego poziomu funkcjonowania...”

Niebezpieczeństwa: 10% osób ze schizofrenią
ginie śmiercią samobójczą, u

60% leczonych

w tej fazie rozwijają się objawy
pozapiramidowe
.

wg APA (1997)

background image

46

46

Schizofrenia - faza
stabilizacji

Jest to faza obejmująca pierwszych 6
miesięcy (lub więcej) od początku
epizodu psychotycznego, w czasie której
dochodzi do stopniowej redukcji
objawów ostrych.

Cele terapii to „wczesne zapobieganie
nawrotowi psychozy, readaptacja
pacjenta w jego środowisku, dalsza
redukcja objawów, utrwalanie remisji...”

Niebezpieczeństwa:

„mechanizm drzwi

obrotowych”

wg APA (1997)

background image

47

47

Schizofrenia - faza remisji

Jest to faza w której objawy
psychotyczne są minimalne lub
nieobecne.

Cele terapii to „poprawa
funkcjonowania i minimalizacja ryzyka
nawrotu psychozy i jego
konsekwencji...”.

Niebezpieczeństwa: u

40-60% leczonych

w okresie roku występuje nawrót
psychozy

.

wg APA (1997)

background image

48

48

„Błędne koło” nawrotów schizofrenii.

Pierwotne ON

Wtórne ON

nawrót

Brak współpracy

nawrót

Brak współpracy

background image

49

49

Schizofrenia - algorytm
terapii

wg EMAPPA (1997)

Typowy AP
(silny lub słaby)

Brak efektu po 1 tyg.

Podnieść dawkę

Brak efektu

AP

z innej klasy chemicznej (typowy lub

atypowy

)

B.e.

Atypowy AP

EPS

Redukcja dawki

B.e.

Zmiana na słaby AP
lub

atypowy AP

B.e.

background image

50

50

Wybór metody do terapii
ostrego epizodu (APA-1999)

Pierwszy epizod schizofrenii

Z dominującymi objawami wytwórczymi

Z dominującymi objawami ubytkowymi
Z objawami wytwórczymi i ubytkowymi

Nowe atypowe leki AP

RIS, OLA, QUA, ZIP

background image

51

51

Wybór metody do terapii

ostrego epizodu

Kolejny epizod schizofrenii

Pacjent poprzednio leczony typowymi lekami AP

Nowe atypowe leki AP

RIS, OLA, QUA, ZIP

Brak
współpracy

Leki AP typu depot

background image

52

52

Wybór leku przy objawach
współistniejących

Agresja

CLO, HP AP, atypowy AP

Insomnia

Atypowy AP, LP AP

Dysforia,
Tendencje S,
Nadużywanie substancji
Psychoaktywnych,
Zaburzenie funkcji
poznawczych

Atypowe leki AP > typowe AP

background image

53

53

Wybór leku celem uniknięcia
OU

Sedacja

RIS

Przyrost wagi

ZIP, RIS

EPS

CLO, QUA, OLA,
ZIP

Wtórne zaburzenia poznawczeAtypowe AP

Objawy antycholinergiczne

RIS, ZIP

background image

54

54

Wybór leku celem uniknięcia
OU

OU seksualne

QUA, OLA, ZIP,
CLO

OU ze strony układu krążenia

RIS

Dyskinezy późne

CLO, QUA, OLA,
ZIP

ZZN

OLA, CLO

background image

55

55

Predyktory braku współpracy

poor compliance”

zaprzeczenie chorobie
(pacjenta i rodziny -
80% rodzin zaprzecza
chorobie po 1.
epizodzie)
obawa przed stygmatem
psychozy
poczucie wyzdrowienia
niepożądane objawy
uboczne
ambiwalentna postawa
do neuroleptyków

good compliance”

dobra relacja pacjent
lekarz

ulga objawowa w
trakcie terapii AP

lęk przed nawrotem
udział pacjenta i
rodziny w PE

background image

56

56

Dlaczego chorzy na schizofrenię
mają nawroty psychozy?

ambiwalencja lekarzy co do terapii

ambiwalencja lekarzy co do terapii

podtrzymującej po pierwszym epizodzie

podtrzymującej po pierwszym epizodzie

psychozy

psychozy

brak wglądu u chorych

brak wglądu u chorych

ambiwalencja rodzin co do leczenia w ogóle

ambiwalencja rodzin co do leczenia w ogóle

niechęć otoczenia do leków

niechęć otoczenia do leków

psychotropowych

psychotropowych

wg Angermayera i wsp. 1993
wg Kane 1996

background image

57

57

Kane

„one out of every three

„one out of every three

compliant patients become

compliant patients become

noncompliant within twelve months”

noncompliant within twelve months”

wątpliwości chorych czy powinni brać
leki, jeśli czują się dobrze

objawy uboczne leków

„nierealne” dążenia do całkowitego
wyzdrowienia

traktowanie przyjmowania leków jako
przymusu „to przypomina mi, że
jestem chory”

brak zgody wśród profesjonalistów na
temat zasad terapii podtrzymującej

background image

58

58

APA Guidelines Treatment of schizophrenia

- first psychotic episode - cz. III

(Mc Evoy i

(Mc Evoy i

in.)

in.)

Badania I. rzutu:

toksykologiczne

ogólne
biochemiczne
krwi

pełna morfologia
krwi

analiza moczu

Badania II. rzutu;

test ciążowy

ekg

eeg

MRI lub/i CT

testy
neuropsycho-
logiczne

inne testy
psychologiczne


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wyklad 12 czesc 1 od chloroporomazyny[1]
Wykład 12 Optymalizacja zapytań część I
Neonatologia wyklad 6 12 leki
wykład 12 pamięć
Socjologia wyklad 12 Organizacja i zarzadzanie
Wykład 12(3)
Wykład 12
Wykład 12 Zarządzanie sprzedażą
Wykład 12 1
wykład 4 Fermentacje 1 część
wyklad 12
Wyklad 1 12
wyklad 12 MNE
wykład 12

więcej podobnych podstron