Upośledzenie

Upośledzenie

Umysłowe W

Umysłowe W

Stopniu

Stopniu

Umiarkowanym

Umiarkowanym

Mianem upośledzonych umysłowo w stopniu

umiarkowanym określa się te dzieci, które podczas
badań psychologicznych uzyskały:

-ilorazy inteligencji w granicach 36 do 51 (mierzone

skalą inteligencji np. Terman-Meerill lub Stanford-
Bineta, gdzie odchylenie standardowe wynosi 16) lub
od 40 do 54 (mierzone skalą Wechslera),’

-ilorazy rozwoju poszczególnych sprawności

intelektualnych wahające się w zależności od
stosowanej techniki pomiaru w granicach 36-51 lub
40-54,

-ilorazy dojrzałości społecznej mierzonej Skalą

Dojrzałości Społecznej E. Dolla, wahające się w
granicach od 44 do 63 bądź wskaźniki uzyskane w
pierwszej części Skali Zachowania
Przystosowawczego dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłych
K. Nihiry, które znajdują się między –3,01 a –4,00
odchyleniem standardowym.

Osoby dorosłe upośledzone umysłowo w stopniu
umiarkowanym nie przekraczają poziomu ogólnego

rozwoju intelektualnego 8-letniego dziecka. Pod

względem dojrzałości społecznej osiągają poziom 10

letniego dziecka, różnią się jednak od dziecka w tym

wieku większym doświadczeniem życiowym, bowiem gdy

osiągną ten poziom, są zazwyczaj dorośli.

Warunkiem właściwej percepcji otaczającego świata

jest sprawne funkcjonowanie analizatorów, tj.

receptorów, nerwów dośrodkowych oraz odpowiednich

reprezentacji korowych. Tymczasem u umiarkowanie

upośledzonych stwierdza się częściej zaburzenia w

zakresie receptorów, tj. wzroku, słuchu i innych, oraz

uszkodzenie kory mózgowej, w której dokonuje się analiza i

synteza odebranych wrażeń. Upośledzenie analizatorów

powoduje, iż dziecko niedokładnie odzwierciedla otaczającą

je

rzeczywistość.

Symptomatologia

upośledzenia

umysłowego w

stopniu

umiarkowanym:

Spostrzeganie:

Spostrzeganie:



obniżona sprawność spostrzegania,

obniżona sprawność spostrzegania,



spostrzega cechy konkretne, nie

spostrzega cechy konkretne, nie

odróżnia cech ważnych.

odróżnia cech ważnych.

Uwaga:

Uwaga:



trudności z koncentrowaniem uwagi

trudności z koncentrowaniem uwagi

dowolnej,

dowolnej,



dobrze koncentruje uwagę przy

dobrze koncentruje uwagę przy

wykonywaniu czynności prostych,

wykonywaniu czynności prostych,

mechanicznych i na interesujących

mechanicznych i na interesujących

przedmiotach,

przedmiotach,



dominuje uwaga mimowolna.

dominuje uwaga mimowolna.

Pamięć:

Pamięć:



dobra pamięć mechaniczna,

dobra pamięć mechaniczna,



zdarzają się przypadki wybitnie dobrej

zdarzają się przypadki wybitnie dobrej

„pamięci fotograficznej”,

„pamięci fotograficznej”,



ograniczony zakres pamięci,

ograniczony zakres pamięci,



bardzo wolne tempo uczenia się,

bardzo wolne tempo uczenia się,



potrafi zapamiętać proste wierszyki i

potrafi zapamiętać proste wierszyki i

piosenki,

piosenki,



osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie

osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie

(16- 18 sylab), 5 cyfr.

(16- 18 sylab), 5 cyfr.

Mowa:

Mowa:



znacznie opóźniony rozwój mowy:

znacznie opóźniony rozwój mowy:

pojedyncze wyrazy około 5 roku

pojedyncze wyrazy około 5 roku

życia, zdania około 7 roku życia,

życia, zdania około 7 roku życia,



używa prostych zdań,

używa prostych zdań,



liczne agramatyzmy,

liczne agramatyzmy,



ograniczony zasób słownictwa,

ograniczony zasób słownictwa,



brak pojęć abstrakcyjnych.

brak pojęć abstrakcyjnych.

Myślenie:

Myślenie:



słabo rozwinięte myślenie pojęciowo–słowne,

słabo rozwinięte myślenie pojęciowo–słowne,



myślenie ma charakter konkretno-obrazowy,

myślenie ma charakter konkretno-obrazowy,



upośledzone rozumowanie przyczynowo-

upośledzone rozumowanie przyczynowo-

skutkowe,

skutkowe,



bardzo wolne tempo i sztywność myślenia,

bardzo wolne tempo i sztywność myślenia,



brak samodzielności, samokrytycyzmu,

brak samodzielności, samokrytycyzmu,

zdolności do samokontroli,

zdolności do samokontroli,



pojęcia definiuje przez opis przedmiotu i

pojęcia definiuje przez opis przedmiotu i

materiału, z którego jest zrobiony lub „przez

materiału, z którego jest zrobiony lub „przez

użytek”.

użytek”.

Motoryka:

Motoryka:



poważnie opóźniony rozwój ruchowy:

poważnie opóźniony rozwój ruchowy:

siadanie w 2 r.ż., chodzenie w 3 r.ż.,

siadanie w 2 r.ż., chodzenie w 3 r.ż.,



dość dobrze radzi sobie z samoobsługą,

dość dobrze radzi sobie z samoobsługą,



wyuczalne w wykonywaniu prostych

wyuczalne w wykonywaniu prostych

czynności zawodowych, pod nadzorem

czynności zawodowych, pod nadzorem

obsługuje proste maszyny i urządzenia,

obsługuje proste maszyny i urządzenia,



ruchy mało precyzyjne, niezgrabne,

ruchy mało precyzyjne, niezgrabne,



wolne tempo czynności ruchowych.

wolne tempo czynności ruchowych.

Procesy emocjonalno-

Procesy emocjonalno-

motywacyjne i dojrzałość

motywacyjne i dojrzałość

społeczna:

społeczna:



ujawnia wrażliwość emocjonalną,

ujawnia wrażliwość emocjonalną,

głębokie przywiązanie do

głębokie przywiązanie do

wychowawców,

wychowawców,



słabo kontroluje emocje, popędy i

słabo kontroluje emocje, popędy i

dążenia.

dążenia.

Maksymalny poziom dojrzałości

Maksymalny poziom dojrzałości

społecznej – 10 lat.

społecznej – 10 lat.

Nauka:

Nauka:



przedszkole specjalne,

przedszkole specjalne,



szkoła życia (elementy nauki pisania,

szkoła życia (elementy nauki pisania,

czytania, liczenia),

czytania, liczenia),



przyuczanie do wykonywania

przyuczanie do wykonywania

prostych czynności zawodowych.

prostych czynności zawodowych.

Praca:

Praca:



pracują pod nadzorem w zakładach

pracują pod nadzorem w zakładach

pracy chronionej

pracy chronionej

Maksymalny poziom rozwoju

umysłowego:

w wieku 15 lat osiąga wiek

inteligencji do 7-8 lat.

Jednostki umiarkowanie upośledzone ujawniają

Jednostki umiarkowanie upośledzone ujawniają

potrzebę bezpieczeństwa, przynależności, miłości

potrzebę bezpieczeństwa, przynależności, miłości

oraz potrzebę szacunku i inne, które w rozwoju

oraz potrzebę szacunku i inne, które w rozwoju

osobniczym człowieka pojawiają się później. Żywo

osobniczym człowieka pojawiają się później. Żywo

okazują przywiązanie, sympatię, odczuwają

okazują przywiązanie, sympatię, odczuwają

potrzebę kontaktów społecznych.

potrzebę kontaktów społecznych.

Badania wykazują, że w tej grupie

Badania wykazują, że w tej grupie

upośledzonych częściej niż u lekko upośledzonych

upośledzonych częściej niż u lekko upośledzonych

występują takie zaburzenia zachowania, jak:

występują takie zaburzenia zachowania, jak:

zachowanie gwałtowne i destruktywne,

zachowanie gwałtowne i destruktywne,

antyspołeczne, zamykanie się w sobie, stereotypie

antyspołeczne, zamykanie się w sobie, stereotypie

ruchowe i dziwaczne ruchy, niewłaściwe formy

ruchowe i dziwaczne ruchy, niewłaściwe formy

zachowania w towarzystwie, zachowanie się

zachowania w towarzystwie, zachowanie się

buntownicze, zaburzenia o charakterze

buntownicze, zaburzenia o charakterze

psychologicznym i inne. Występują one jednak

psychologicznym i inne. Występują one jednak

rzadziej niż u znacznie upośledzonych

rzadziej niż u znacznie upośledzonych

U dzieci tych odnotowuje się nieprawidłowości i

U dzieci tych odnotowuje się nieprawidłowości i

zaburzenia o różnych wymiarach i zróżnicowanym

zaburzenia o różnych wymiarach i zróżnicowanym

nasileniu w zakresie percepcji wzrokowej,

nasileniu w zakresie percepcji wzrokowej,

słuchowej, koordynacji wzrokowo-słuchowej,

słuchowej, koordynacji wzrokowo-słuchowej,

słuchowo-ruchowej, pod względem rozwoju mowy,

słuchowo-ruchowej, pod względem rozwoju mowy,

w ogólnym rozwoju motorycznym. Są wśród nich

w ogólnym rozwoju motorycznym. Są wśród nich

dzieci zahamowane, lękliwe, nieśmiałe, ale są

dzieci zahamowane, lękliwe, nieśmiałe, ale są

również żywe, niespokojne, nadruchliwe. Jedne są

również żywe, niespokojne, nadruchliwe. Jedne są

bardziej samodzielne w zakresie samoobsługi, inne

bardziej samodzielne w zakresie samoobsługi, inne

wymagają znacznej pomocy ze strony opiekunów.

wymagają znacznej pomocy ze strony opiekunów.

Dzieci umiarkowanie upośledzone w zakresie

Dzieci umiarkowanie upośledzone w zakresie

jednej lub kilku sprawności mogą funkcjonować

jednej lub kilku sprawności mogą funkcjonować

jak dzieci znacznie upośledzone, zaś u znacznie

jak dzieci znacznie upośledzone, zaś u znacznie

upośledzonych niektóre sprawności mogą być

upośledzonych niektóre sprawności mogą być

rozwinięte na poziomie umiarkowanym.

rozwinięte na poziomie umiarkowanym.

Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

umiarkowanym w rozwoju poznawczym pozostają na

umiarkowanym w rozwoju poznawczym pozostają na

poziomie przedoperacyjnym. Znaczne uszkodzenia

poziomie przedoperacyjnym. Znaczne uszkodzenia

centralnego układu nerwowego oraz liczne

centralnego układu nerwowego oraz liczne

schorzenia współwystępujące, w tym również

schorzenia współwystępujące, w tym również

narządów zmysłów sprawiają, że poznawanie świata

narządów zmysłów sprawiają, że poznawanie świata

przez te jednostki jest niezupełne, nieadekwatne,

przez te jednostki jest niezupełne, nieadekwatne,

ograniczone. Dotyczy to również możliwości

ograniczone. Dotyczy to również możliwości

spostrzegania otaczającej rzeczywistości. Upośledzeni

spostrzegania otaczającej rzeczywistości. Upośledzeni

w stopniu umiarkowanym spostrzegają ją mniej

w stopniu umiarkowanym spostrzegają ją mniej

dokładnie w porównaniu z lekko upośledzonymi, ale

dokładnie w porównaniu z lekko upośledzonymi, ale

lepiej w porównaniu z upośledzonymi umysłowo w

lepiej w porównaniu z upośledzonymi umysłowo w

stopniu znacznym. Zakres spostrzeżeń jest również

stopniu znacznym. Zakres spostrzeżeń jest również

węższy w porównaniu z zakresem dostępnym lekko

węższy w porównaniu z zakresem dostępnym lekko

upośledzonym oraz znacznie wolniejsze jest tempo

upośledzonym oraz znacznie wolniejsze jest tempo

spostrzegania.

spostrzegania.

Zaburzenia w poznawaniu rzeczywistości,

Zaburzenia w poznawaniu rzeczywistości,

obniżenie i zaburzenie motoryki, a przede wszystkim

obniżenie i zaburzenie motoryki, a przede wszystkim

niedorozwój mózgu bardzo ograniczają procesy

niedorozwój mózgu bardzo ograniczają procesy

myślowe.

myślowe.

Myślenie charakteryzuje się konkretnością,

Myślenie charakteryzuje się konkretnością,

przebiega od poziomu sensoryczno-motorycznego do

przebiega od poziomu sensoryczno-motorycznego do

konkretno-wyobrażeniowego, ale tylko u tych dzieci,

konkretno-wyobrażeniowego, ale tylko u tych dzieci,

które są zdolne do opanowania mowy. Dzieci te mają

które są zdolne do opanowania mowy. Dzieci te mają

ogromne trudności w działaniach wymagających

ogromne trudności w działaniach wymagających

zmiany wyuczonego stereotypu z przewidywaniem

zmiany wyuczonego stereotypu z przewidywaniem

czynności następnych, z wykonywaniem operacji

czynności następnych, z wykonywaniem operacji

abstrakcyjnych i wykorzystaniem wiedzy

abstrakcyjnych i wykorzystaniem wiedzy

teoretycznej. Mowa u nich jest wyraźnie

teoretycznej. Mowa u nich jest wyraźnie

niedorozwinięta, a z otoczeniem porozumiewają się

niedorozwinięta, a z otoczeniem porozumiewają się

często za pomocą form pozawerbalnych. Dominuje

często za pomocą form pozawerbalnych. Dominuje

uwaga mimowolna, która jest rozproszona, chwiejna,

uwaga mimowolna, która jest rozproszona, chwiejna,

łatwo kieruje się ku nowym bodźcom. Uwagę

łatwo kieruje się ku nowym bodźcom. Uwagę

dowolną cechuje mała trwałość, wąski zakres,

dowolną cechuje mała trwałość, wąski zakres,

niepodzielność i mała przerzutność. Pod wpływem

niepodzielność i mała przerzutność. Pod wpływem

zorganizowanych zajęć, wzbudzających

zorganizowanych zajęć, wzbudzających

zainteresowanie, wzrasta rola uwagi dowolnej, co

zainteresowanie, wzrasta rola uwagi dowolnej, co

jest przejawem rozwoju poznawczego dziecka.

jest przejawem rozwoju poznawczego dziecka.

Dla upośledzonych umysłowo w stopniu

Dla upośledzonych umysłowo w stopniu

umiarkowanym dostępne są przede wszystkim

umiarkowanym dostępne są przede wszystkim

przeżycia bezpośrednie, słabo reagują na

przeżycia bezpośrednie, słabo reagują na

poważne zdarzenia, natomiast sprawy mało

poważne zdarzenia, natomiast sprawy mało

istotne mogą wywołać u nich intensywną

istotne mogą wywołać u nich intensywną

reakcję. Reakcje ich są więc mało współmierne

reakcję. Reakcje ich są więc mało współmierne

do bodźca, nieadekwatne. Emocje

do bodźca, nieadekwatne. Emocje

charakteryzują się sztywnością oraz małym

charakteryzują się sztywnością oraz małym

zróżnicowaniem, słabo jest rozwinięta zdolność

zróżnicowaniem, słabo jest rozwinięta zdolność

opanowania popędów, niedorozwój uczuć

opanowania popędów, niedorozwój uczuć

wyższych związanych z brakiem zdolności do

wyższych związanych z brakiem zdolności do

zrozumienia pojęć abstrakcyjnych. Brak jest

zrozumienia pojęć abstrakcyjnych. Brak jest

przeżyć emocjonalnych wiążących się z

przeżyć emocjonalnych wiążących się z

zainteresowaniami i działalnością poznawczą,

zainteresowaniami i działalnością poznawczą,

a dotyczą aktualnych doznań ze strony osób i

a dotyczą aktualnych doznań ze strony osób i

sytuacji, przeżycia z przeszłości nie wywołują

sytuacji, przeżycia z przeszłości nie wywołują

reakcji uczuciowej.

reakcji uczuciowej.

Pamięć dzieci upośledzonych w stopniu

Pamięć dzieci upośledzonych w stopniu

umiarkowanym cechuje: znaczne obniżenie

umiarkowanym cechuje: znaczne obniżenie

dokładności, krótka trwałość, wolne tempo

dokładności, krótka trwałość, wolne tempo

zapamiętywania, wąski zakres. Dzieci te

zapamiętywania, wąski zakres. Dzieci te

zapamiętują treści w powiązaniu z ruchem,

zapamiętują treści w powiązaniu z ruchem,

z konkretną ważną dla nich sytuacją, w

z konkretną ważną dla nich sytuacją, w

wyniku wielozmysłowego kontaktu z

wyniku wielozmysłowego kontaktu z

bodźcami, którym towarzyszy treść

bodźcami, którym towarzyszy treść

emocjonalna. Mają one kłopoty w liczeniu,

emocjonalna. Mają one kłopoty w liczeniu,

nie rozumieją sensu filmu czy opowiadania,

nie rozumieją sensu filmu czy opowiadania,

mają ograniczoną zdolność porównywania,

mają ograniczoną zdolność porównywania,

uogólniania, wyciągania wniosków, cechuje

uogólniania, wyciągania wniosków, cechuje

je brak krytycyzmu

je brak krytycyzmu

Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

umiarkowanym potrafią sobie radzić w takich

umiarkowanym potrafią sobie radzić w takich

sytuacjach życiowych, jak: ubieranie się,

sytuacjach życiowych, jak: ubieranie się,

rozbieranie, samodzielne mycie się i dbałość o

rozbieranie, samodzielne mycie się i dbałość o

czystość osobistą, samodzielne jedzenie przy

czystość osobistą, samodzielne jedzenie przy

stole, przygotowywanie prostych posiłków,

stole, przygotowywanie prostych posiłków,

sprzątanie, robienie prostych zakupów,

sprzątanie, robienie prostych zakupów,

czytanie i pisanie krótkiego tekstu,

czytanie i pisanie krótkiego tekstu,

korzystanie z telefonu, wykonywanie prac

korzystanie z telefonu, wykonywanie prac

zarobkowych itp. Możliwości zawodowe osób

zarobkowych itp. Możliwości zawodowe osób

umiarkowanie upośledzonych są jednak

umiarkowanie upośledzonych są jednak

stosunkowo niewielkie. Mogą one pracować

stosunkowo niewielkie. Mogą one pracować

tylko w specjalnych warunkach i pod nadzorem

tylko w specjalnych warunkach i pod nadzorem

innych osób. Z tego też powodu najczęściej

innych osób. Z tego też powodu najczęściej

przygotowywane są do pracy, a następnie

przygotowywane są do pracy, a następnie

zatrudniane w zakładach pracy chronionej,

zatrudniane w zakładach pracy chronionej,

głównie w spółdzielniach inwalidów.

głównie w spółdzielniach inwalidów.

Jednostki upośledzone w stopniu

Jednostki upośledzone w stopniu

umiarkowanym mają bardziej

umiarkowanym mają bardziej

utrudniony rozwój, ale to nie

utrudniony rozwój, ale to nie

wyklucza ich rewalidacji. Wyniki

wyklucza ich rewalidacji. Wyniki

tego procesu są uwarunkowane

tego procesu są uwarunkowane

wielostronnie, przede wszystkim

wielostronnie, przede wszystkim

cechami psychicznymi

cechami psychicznymi

upośledzonych, ich warunkami

upośledzonych, ich warunkami

rodzinnymi oraz metodami

rodzinnymi oraz metodami

oddziaływania na nich.

oddziaływania na nich.