BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA

PRACY

W ROLNICTWIE

PAKIET EDUKACYJNY DLA MŁODYCH ROLNIKÓW

W KRAJACH NOWO PRZYJĘTYCH

DO UNII EUROPEJSKIEJ

1

J.Lech Jugowar

IBMER Oddział Poznań

2

Cel szkolenia



Pomoc młodym rolnikom w nabyciu umiejętności
rozwijania strategii zachowywania zdrowia i
bezpieczeństwa podczas pracy



Spowodowanie, aby młodzi rolnicy traktowali poważnie
problem bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie



Umożliwienie młodym rolnikom samodzielnego
przeprowadzenia oceny i zarządzania zagrożeniami
i ryzykiem.



Dostarczenie rolnikom wsparcia/pomocy w rozwijaniu
postępu



Uczynienie pracy w gospodarstwie bardziej pociągającą

3

Zakres modułu
szkoleniowego

Pokazanie młodemu rolnikowi/rolniczce jak:



zidentyfikować ryzyko i niebezpieczeństwo w

jego/jej gospodarstwie



ocenić poszczególne ryzyka i niebezpieczeństwa

w celu uszeregowania ich podług ważności



opracować plan działania mający na celu

zmniejszenie zagrożeń związanych z

niebezpieczeństwem



przeprowadzić przegląd i modyfikację, kiedy jest

konieczna ocena istniejących zagrożeń

4

Przegląd prezentacji



Wprowadzenie



Bezpieczne prowadzenie gospodarstwa



Wybór wyposażenia i maszyn



Wybór strategii oprysków i czyszczenia opryskiwaczy



Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt



Wybór strategii nawożenia i uprawy ziemi



Unikanie wypadków podczas normalnej działalności w gospodarstwie

5

Wprowadzenie



Kontekst



Wypadki w gospodarstwie



Zagrożenia zdrowia w gospodarstwie



Nie potrafisz być zbyt ostrożny



Zapewnij dzieciom bezpieczeństwo

w gospodarstwie

6

Kontekst



Praca w gospodarstwie rolnym jest niebezpieczna



Rolnicy są zagrożeni chorobami zawodowymi takimi

jak pylica
płuc, artretyzm, utrata słuchu i nowotwór skóry



Są narażeni na wypadki związane z niewłaściwym

użyciem
substancji chemicznych i niewłaściwą obsługą
maszyn.



Ryzyko to przypisane jest również do rodziny

rolnika, jego
sąsiadów i innych ludzi przebywających w okolicy w
celach
rekreacyjnych.



Wieś stała się atrakcyjna dla ludzi z miasta, którzy

nie znają
zagrożeń



Teren gospodarstwa rolnego jest zawsze atrakcyjny

dla dzieci,
które podczas przebywania na jego obszarze nie
zawsze zdają
sobie sprawę z niebezpieczeństwa



Trzeba sobie powiedzieć, że nie jesteśmy w stanie

przewidzieć
zachowań głupców, ale możemy dużo zrobić, aby
ochronić
siebie i swoich bliskich

7

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i chorioby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

8

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i chorioby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

->

->

->

->

9

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

10

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

->

->
->

11

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

Na takiej nawierzchni podłoża wielu

rolników upadając doznało trwałego

uszczerbku na zdrowiu

Taka drabina może być

niebezpieczna przy każdej pracy

12

Wypadki w gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...”

http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

W bałaganie o upadek narzędzia i

spowodowanie urazu nie trudno

13

Zagrożenia zdrowia



kontakt z pestycydami i aerozolami

powstającymi
podczas oprysków
 wdychanie pyłu pochodzenia roślinnego i
mineralnego
(pylica płuc)
 wdychania toksycznych gazów
 zwiększona zapadalność na raka skóry
 kontuzje stawów i wiązadeł
 Utrata słuchu
 „Syndrom Toksycznego Organicznego Kurzu”
 Kontakt z E coli 0157 (biegunki, uszkodzenie
nerek,
zgon)

14

Nie potrafisz zachować nadmiernej
ostrożności



Znaczenie ostrożności podczas wykonywania

rutynowych czynności w gospodarstwie i
myślenie
o następstwach wykonywanej czynności.



Wdychanie substancji toksycznych i przenikanie

ich
przez skórę



Kontuzje i zranienia

15

Zapewnij dzieciom bezpieczeństwo w
gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...” http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

16

Zapewnij dzieciom bezpieczeństwo w
gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...” http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

Pochwycenie ręki przez nieosłonięty wałek przekazu mocy

17

Zapewnij dzieciom bezpieczeństwo w
gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...” http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

Uraz na pile tarczowej

18

Zapewnij dzieciom bezpieczeństwo w
gospodarstwie

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby

zawodowe rolników...” http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

Pomoc osobie zatrutej środkami ochrony roślin

19

Bezpieczne prowadzenie
gospodarstwa

Jak zacząć ?

Sprawdź, czy dysponujesz:
 spisem typowych zagrożeń związanych z: uprawami,

obsługą maszyn i urządzeń, stosowaniem nawozów i

chemikaliów oraz wykonywaną na fermie pracą,

 systemem rejestracji wypadków (kontuzji,

zranień),

systemem rejestracji wypadków, których

konsekwencji

uniknąłeś o „mały włos” oraz systemem

identyfikacji

zagrożeń, z którymi się spotkałeś, w związku z

wykonywana

pracą,


instrukcjami

bezpieczeństwa

prac

w

gospodarstwie rolnym,
 systemem szkolenia i nadzoru dla nowych i

młodych

pracowników,
 odzieżą

i wyposażeniem ochronnym,

20

Bezpieczne prowadzenie
gospodarstwa

Jak zacząć ? (c.d.)

 systemem szkoleń praktycznych przy wprowadzeniu

do gospodarstwa nowego wyposażenia lub nowej

produkcji,

 systemem

wymiany

doświadczeń

na

temat

bezpieczeństwa

pracy

pomiędzy

pracodawcą,

dostawcami sprzętu i pracownikami

 łatwo

dostępnymi

informacjami

na

temat

bezpieczeństwa

związanego

z

urządzeniami

mechanicznymi, innego wyposażenia fermy oraz

substancjami niebezpiecznymi,

 przepisami prawnymi dotyczącymi bezpieczeństwa

pracy i zdrowia.

21

Bezpieczne prowadzenie
gospodarstwa

Jak kontynuować ?

Dyskutuj z innymi

Rozeznaj zagrożenia

Jak zauważyć zagrożenie ?
Obserwując - patrz, słuchaj,

wąchaj,

dotykaj – kieruj się zdrowym

rozsądkiem, wiedzą

i doświadczeniem.

Karty katalogowe wyrobu

Przeglądy zagrożeń

Dzieci i osoby

Grupy dyskusyjne

Audit bezpieczeństwa

Informacje

Analiza

Instrukcje obsługi.

Regulacje prawne

22

Bezpieczne prowadzenie
gospodarstwa

Oszacuj ryzyko
Określ prawdopodobieństwo wystąpienia dotkliwej szkody
przeanalizuj każdy możliwy skutek wypadku i zanotuj

najgorszy
Wprowadź zmiany
Usuń zagrożenie u źródła – np. pozbądź się danego

urządzenia lub materiału (substancji).
Zastąp je mniej niebezpiecznym (urządzeniem lub

materiałem
Odizoluj niebezpieczny proces, urządzenie lub materiał od

ludzi
Wprowadź zabezpieczenia mechaniczne takie jak np. osłony
Zastosuj procedury bezpiecznej pracy, szkolenie i dozór w

celu ograniczenia ryzyka
Jeżeli powyższe działania nie są wystarczające lub wykonalne

– zapewnij indywidualne środki ochronne.
Wprowadź w życie kontrole w ustalonym przez ciebie

zakresie.
 Kontrola zmian

23

Codzienne zagrożenia w gospodarstwie

i ich długoterminowe skutki dla zdrowia

Tabela 1. Zagrożenia układu oddechowego

Ekspozycja

Skutki zdrowotne

Pyłki zbóż, antygeny grzybów w kurzu pochodzącym

ze zbiorów, roztocza, organiczny fosfor w środkach

owadobójczych

Astma i nieżyt nosa pochodzenia

alergicznego

Pył organiczny

Astma

Niektóre rozsady roślin, endotoksyny bakteryjne ,

mitotoksyny

Zapalenie błony śluzowej

Środki owadobójcze, arsen, gryzący kurz i dym,

amoniak, pyłki ziaren (pszenica, jęczmień)

Skurcz oskrzeli, ostre chroniczne

zapalenie oskrzeli

Zarodniki grzybów lub ciepłolubne grzyby

(actinomycetes) ze spleśniałego ziarna lub siana,

antygeny o średnicy poniżej 5 mm

Zapalenie płuc

Zarodniki grzybów (podczas opróżniania podłoża)

Grzybica płuc

Spleśniałe siano, kompost

„Płuco rolnika”

24

Codzienne zagrożenia w gospodarstwie

i ich długoterminowe skutki dla zdrowia

Tabela 1. – c.d. Zagrożenia układu oddechowego

Ekspozycja

Skutki zdrowotne

Grzyby: spleśniała kora klonu

Choroba pracowników

„odkorujących” drzewa (klony)

Pozostałości roślin, ziarnka skrobi, pleśń,

endotoksyny, mikotoksyny, zarodniki, grzyby, gram-

bakterie, enzymy, alergeny, części owadów,

zabrudzenia glebą, osady substancji chemicznych

„Zespół organicznego,

toksycznego kurzu”

Kurz od magazynowanego ziarna

Podwyższona temperatura

(„gorączka zbożowa”)

Spleśniała kiszonka (w górnej warstwie w silosie)

„Zespół wyładowywacza silosu”

Gazy: amoniak, siarkowodór, tlenek węgla, metan,

fosgen, chlor, dwutlenek siarki, ozon, parakwat

(środek chwastobójczy), bezwodny amoniak

(nawóz), tlenki azotu

Ostre choroby płuc

Dwutlenek azotu pochodzący z fermentującej

kiszonki

„Choroba pracujących przy

obsłudze silosu”

Gazy wydzielające się przy pracach spawalniczych „Gorączka spawacza”

25

Codzienne

zagrożeni

a w

gospodars

twie i ich

długoterm

inowe

skutki dla

zdrowia

Tabela 2. Zagrożenia dermatologiczne

Ekspozycja

Skutki zdrowotne

Amoniak i sztuczne nawozy, pył ze słomy
owca i jęczmienia, pasza dla zwierząt,

plony, fumiganty, pestycydy, produkty

petrochemiczne, rozpuszczalniki, mydła,

podchloryny, fenole, , furazolidyna,
hydrochinon

Podrażnienia skóry

Roztocza, saprofity

Świerzb, swędzenie skóry

Rośliny powodujące uczulenia (np. trujący

bluszcz, dąb), niektóre pestycydy

(dithiocarbamates, pyrethrins, thioates,

thiurams, paration i malathion)

Alergiczne zapalenie skóry

Manipulowanie tulipanami i cebulkami

tulipanów

Choroba „palec tulipanowy”

Kreozot, rośliny zawierające furocoumarins

Zapalenie skóry pod wpływem

ekspozycji na światło

Światło słoneczne, promieniowanie

ultrafioletowe

Poparzenia słoneczne, czerniak, rak

wargi

Wilgotne i gorące środowisko

Zapalenie skóry wywołane wysoką

temperaturą

Kontakt z wilgotnymi liśćmi tytoniu

Zatrucie nikotyną (choroba zielonego

tytoniu)

Ogień, elektryczność, kwasy lub inne

substancje żrące, suchy (higroskopijny)

nawóz, tarcie, płynny amoniak

Poparzenia

Ukąszenia i użądlenia (osy, pchły,

pszczoły, roztocza ziarna, szerszenie,

ogniste mrówki, pająki, raki, stonogi, inne

stawonogi, węże)

Zapalenia skóry, zatrucie, Borelioza –

choroba z Lyme (krętkowica kleszczowa)

malaria

Uszkodzenia skóry przez ciernie

Tężec

26

Codzienne zagrożenia w gospodarstwie i ich

długoterminowe skutki dla zdrowia

Tabela 3.

Zagrożenia substancjami toksycznymi i wywołującymi zmiany

nowotworowe

Ekspozycja

Skutki zdrowotne

Rozpuszczalniki, benzen, spaliny,

fumiganty, środki owadobójcze, środki

chwastobójcze (herbicydy), środki

grzybobójcze

Chroniczne zatrucie, choroba Parkinsona,

zapalenie nerwów obwodowych, choroba

Alzheimera, ostra i przewlekła encefalopatia

(uszkodzenie mózgu) , chłoniaki, różnorakie

szpiczaki , mięsaki tkanek miękkich, białaczki,

raki mózgu, prostaty, żołądka, trzustki i jąder,

glejaki

Promieniowanie słoneczne

Rak skóry

Dwubromochloropropan (DBCP),

dwubromek etylenu

Sterylizacja (mężczyźni)

27

Wybór wyposażenia i maszyn

• Zasady ogólne

• Użytkowanie ciągników

• Użytkowanie traktorków

• Utrzymanie ciągników

28

Wybór wyposażenia i maszyn

Użytkowanie ciągników

Wskazówki, których realizacja zwiększy
bezpieczeństwo traktorzysty i osób postronnych:

 Czytaj i stosuj się do procedur bezpieczeństwa
zawartych w fabrycznej instrukcji obsługi.
 Wyposaż ciągnik w zatwierdzonego typu kabinę
lub ramę
bezpieczeństwa oraz pasy bezpieczeństwa, i
używaj ich
 Aby zmniejszyć zagrożenie bólem kręgosłupa
stosuj
siedzisko traktorzysty z podparciami bocznymi
i podparciem tylnim.
 Używaj ochronników słuchu i pamiętaj, że nie
wszystkie
kabiny traktorów są dźwiękoszczelne.

29

Wybór wyposażenia i maszyn

Użytkowanie ciągników

c.d.
Wskazówki, których realizacja zwiększy

bezpieczeństwo traktorzysty i osób postronnych:

 Utrzymuj dzieci z dala od ciągników i innych

maszyn.
 Wyjmuj kluczyki ze stacyjki ciągnika, kiedy go

nie

używasz
 Miej aktualny plan przeglądów i napraw

ciągnika.
 Ureguluj położenie siedziska w taki sposób aby

dostęp

do elementów sterowniczych ciągnika był

wygodny

i bezpieczny
 Utrzymuj wszystkie osłony zabezpieczające na

swoich

miejscach, także osłonę startera silnika
 Uruchamiaj silnik siedząc tylko na miejscu

kierowcy.

30

Wybór wyposażenia i maszyn

Użytkowanie ciągników



Nigdy nie przewoź pasażerów

Wg opracowania KRUS z kwietnia 2005 „Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

rolników...” http://www.krus.gov.pl/pliki_do_pobrania/wypadki1.pdf

31

Wybór wyposażenia i maszyn

Użytkowanie traktorków

Większość

uszkodzeń

ciała

będących skutkiem wypadków z
traktorkami

wynika

z

braku

treningu i doświadczenia, szybkości,
nierównego albo nieznanego terenu,
przeszkód na drodze, pagórków,
przewożenia pasażera lub wadliwie
rozlokowanego

ładunku,

nieodpowiedniej odzieży ochronnej i
niebezpiecznej

jazdy.

Znacząco

bardziej zagrożeni są młodzi ludzie
pomiędzy 10 a 24 rokiem życia.

32

Wybór wyposażenia i maszyn

Przeglądy i naprawy ciągników

 Rozeznaj
zagrożenia
 Oszacuj
zagrożenia
 Wprowadź
zmiany

Gdy podnosisz
ciągnik

Klocki i kliny

Gdy wymieniasz koła

33

Wybór wyposażenia i maszyn

Osłony części maszyn w ruchu

Pilarki tarczowe do drewna bez

zabezpieczeń są nadal przyczyną wielu

urazów podczas gospodarczej obróbki

drewna

Wał przegubowo-teleskopowy z

uszkodzoną osłoną był przyczyną tragedii

w gospodarstwie rolnym

34

Wybór wyposażenia i maszyn

Bezpieczeństwo w warsztacie

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

 Narzędzia i

wyposażenie

 Drabiny i kozły

 Elektryczność

 Spawanie

35

Wybór wyposażenia i maszyn

Bezpieczeństwo w warsztacie

36

Wybór wyposażenia i maszyn

Bezpieczna praca
z elektrycznością

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

 przewody uziemiające

 zewnętrzne przewody energetyczne

 bezpieczniki i wyłączniki róznicowo-

prądowe

 elektronarzędzia

 sprzęt spawalniczy

37

Wybór wyposażenia i maszyn

Bezpieczna praca podczas spawania, cięcia, szlifowania

 Łuk elektryczny

 Gazy spawalnicze

 Opary a eksplozja

 Ciepło



Porażenie

prądem

elektrycznym

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

38

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu



Podstawy



Substancje chemiczne
w gospodarstwie:
przechowywanie
i usuwanie



Bezpieczne użycie
chemikaliów
w gospodarstwie:
oprysk pestycydami

39

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu

Substancje chemiczne w gospodarstwie: przechowywanie

i usuwanie

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

 Magazyn chemikaliów

 Usuwanie

 Transport

 Ochrona środowiska

40

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu

Bezpieczne użycie chemikaliów w gospodarstwie:

oprysk pestycydami

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

Pestycydy mogą przedostawać się do ciała

przez:
 wchłanianie przez skórę, a szczególnie

przez

oczy,
 wdychanie oparów i kurzu,
 przypadkowe przełknięcie podczas

jedzenia,

picia lub palenia

.

41

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu

Bezpieczne użycie chemikaliów w gospodarstwie:

oprysk pestycydami

 Informacje o pestycydach

 ekwipunek pierwszej pomocy

 „komórka” lub radiotelefon

 przeszkolony członek rodziny

 antidotum

 okresowe badania lekarskie

 Opryski

 Czyszczenie
 Środki zabezpieczające

Przestań natychmiast pracować i poszukaj pomocy

medycznej jeżeli wystąpią u ciebie, nawet w niewielkim

nasileniu, drgawki mięśniowe, zaburzenia widzenia,

ślinotok albo trudności w oddychaniu

42

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu

Bezpieczne użycie chemikaliów w gospodarstwie:

oprysk pestycydami



Kontakt przez skórę: Umyj się używając wody z mydłem

i spłucz czystą wodą. Zmień zabrudzoną odzież i poszukaj
pomocy lekarskiej.

 Kontakt przez oczy: Płucz otwarte oczy pod bieżącą
wodą
przez 15 minut. Poszukaj pomocy lekarskiej.

 Połknięcie: jeżeli masz trudności w uzyskaniu fachowej
pomocy wykorzystaj Krajowe Centrum Informacji
Toksykologicznej,
tel.:
(0 42) 631 47 24, (0 42) 631 47 25, e-mail:
[e-mail]

l

43

Wybór strategii oprysków i czyszczenia

sprzętu

Bezpieczne użycie chemikaliów w gospodarstwie:

oprysk pestycydami

Do zadań Krajowego Centrum Informacji Toksykologicznej
(KCIT) mieszczącego się w Łodzi należy, m.innymi:
 udzielanie telefonicznych konsultacji toksykologicznych
pracownikom służby zdrowia, służbom związanym
z bezpieczeństwem i higieną pracy, ratownictwem
chemicznym
oraz osobom prywatnym
 Komputerowa baza danych tworzona w Centrum zawiera,
m.innymi:
- karty związków chemicznych (w tym leków), zawierające,

m.innymi,działanie toksyczne i objawy zatrucia, pomoc

przedlekarska i postępowanie lekarskie w ostrych

zatruciach u

dorosłych i dzieci,

- karty preparatów chemicznych.

44

Wybór strategii utrzymania i

leczenia zwierząt

 Warunki początkowe

 Zasadnicze kierunki bezpiecznego

działania na fermach bydła mlecznego

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy

obsłudze bydła

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy

obsłudze owiec

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy

strzyżeniu owiec

45

Wybór strategii utrzymania i

leczenia zwierząt

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy

jeździe na koniu

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy

utrzymaniu świń

 Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa dla

zmniejszenia zagrożenia chorobami

odzwierzęcymi

 Bezpieczne stosowanie lekarstw dla zwierząt

i środków odrobaczywiających

46

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Zasadnicze kierunki bezpiecznego działania na
fermach
bydła mlecznego

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

Poszukaj zagrożeń
związanych z:
elektrycznością,
poślizgnięciem się i
upadkiem, szkoleniem i
kontrolą nowych i młodych
pracowników, zachowaniami
zwierząt, osłonami urządzeń,
podnoszeniem i
przenoszeniem ciężkich
przedmiotów

47

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Zasadnicze kierunki bezpiecznego działania na
fermach
bydła mlecznego

 Oświetlenie podczas doju

 Powierzchnie betonowe

 Projekt dojarni minimalizujący wysiłek
fizyczny

 Osłony części urządzeń w ruchu

 Wyłącznik bezpieczeństwa

 Wyłącznik różnicowo-prądowy.

 Skrzynki elektryczne o odpowiednim IP.

 Wytrzymałość mocowania rurociągów
mlecznych.

 System wentylacyjny

 Woda nie przydatna do spożycia przez ludzi

 Zawory wody gorącej niedostępne dla
dzieci

Wprowadź
zmiany

48

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy obsłudze
bydła

 Rozeznaj

zagrożenia
 Oszacuj

zagrożenia
 Wprowadź

zmiany

 Urządzenia i

stanowiska
 Bydło
 Zagrody dla bydła
 Kopanie i bodzenie
 Stado bydła
 Higiena

49

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy obsłudze
bydła

50

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Zasadnicze kryteria bezpieczeństwa przy obsłudze
świń

Obsługujący świnie ulegają zagrożeniom zależnym od
wielkości, siły i temperamentu zwierząt. Wielkość
szkód może zależeć od doświadczenia osobistego,
uwzględnienia elementów bezpieczeństwa przy
urządzeniu kojców, przejść i obejścia oraz zarządzania
lekami i substancjami chemicznymi. Hałas w chlewni
może osiągać takie poziomy, że pożądane jest
stosowanie ochroników słuchu.

51

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Ogólne zasady unikania zagrożenia chorobami

odzwierzęcymi

Rozpoznaj zagrożenia
 Dokonuj przeglądu zwierząt podczas ich
obsługiwania,
z punktu widzenia występowania symptomów
choroby,
 Bądź świadom jakie mogą być przyczyny zarażenia.
 Sprawdź dostępność i stosowanie środków
odkażających
 Sprawdź sposób przenoszenia i pozbywania się
materiałów
zakażonych
 Sprawdź, czy psy w gospodarstwie mogą jeść
odpadki
z uboju gospodarczego lub mięso dzikich zwierząt

52

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Ogólne zasady unikania zagrożenia chorobami

odzwierzęcymi



Leptospiroza (krętkowica)

 Gorączka Q

 Zakażenie bąblowcem (Hydatid
disease)

 Orf (niesztownica lub ektyma)

53

Wybór strategii utrzymania i leczenia zwierząt

Bezpieczne stosowanie lekarstw dla zwierząt

 Podawanie lekarstw w paszy
 Podawanie lekarstw w zastrzykach
 Zapobieganie złamaniom igły
 Nowe technologie i produkty

Łatwo wykrywalne igły do zastrzyków

Aparaty do zastrzyków
 Protokołu złamanych igieł do zastrzyków

54

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

•

Podstawowe zasady

•

Wytyczne obowiązujące w Wielkiej
Brytanii dotyczące zarządzania
nawozami naturalnymi w gospodarstwie
rolnym w celu zapewnienia
bezpieczeństwa żywności

•

Bezpieczne przechowywanie i
stosowanie bezwodnego amoniaku

55

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

•

Bezpieczne magazynowanie i
stosowanie saletry amonowej

•

Bezpieczne przechowywanie i
stosowanie nawozów bazujących na
moczniku

•

Utrzymanie sprzętu: aplikatory nawozu

56

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

Nawozy naturalne mogą zawierać mikroorganizmy
chorobotwórcze (np. E.coli O157, Salmonella,
Listeria, Campylobacter, Cryptosporidium and
Giardia),

które

mogą

powodować

choroby

rozprzestrzeniające się drogą pokarmową.

 

Metoda i termin aplikacji nawozu do gleby mogą
mieć wpływ na długość czasu przeżycia
czynników chorobotwórczych w ziemi oraz na
prawdopodobieństwo ich przejścia do żywności

.

Nawozy naturalnymi a bezpieczeństwo

żywności

!

!

57

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

Źródła zanieczyszczeń mikrobiologicznych



Nawożenie pola przed siewem



Nawożenie pola podczas wzrostu roślin



Wyciek z obornika składowanego na polu



Wyciek z płyty gnojowej albo przelew ze zbiornika na

gnojowicę



Przeniesienia przez zanieczyszczone narzędzia i środki

transportu.



Przeniesienie zanieczyszczenia przez wiatr lub

przeniesienia w postaci aerozolu



Zanieczyszczenie gruntu lub wody nawadniającej przez

inwentarz lub gnojowicę.



Kontakt z inwentarzem mającym dostęp do upraw

Nawozy naturalne a bezpieczeństwo żywności

58

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi



temperatura

 promieniowanie słoneczne
 pH
 schnięcie
 czas

Nawozy naturalne a bezpieczeństwo żywności

Co niszczy drobnoustroje chorobotwórcze?

59

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

Podsumowanie
 Powinieneś rozważnie wybierać miejsca

składowania obornika tak, aby zminimalizować ryzyko

pośredniego skażenia przez spływ zanieczyszczeń po

powierzchni gleby

 Nie powinieneś zawozić ziemi „świeżym”

obornikiem lub gnojowicą w okresie 6 miesięcy

przed zbiorem.

 Nie powinieneś stosować „przerobionego”

obornika w okresie 2 miesięcy przed zbiorem

 Powinieneś zapewnić co najmniej 4-ro

miesięczny okres czasu pomiędzy przebywaniem

zwierząt na polu a zbiorem.

Nawozy naturalne a bezpieczeństwo żywności

60

Wybór strategii nawożenia i

uprawy ziemi

Bezpieczne magazynowanie i stosowanie

saletry amonowej

Saletra amonowa ulega stopieniu w temperaturze 170

o

C i

rozkłada się w temperaturze powyżej 210

o

C. Saletra

amonowa nie jest łatwopalna, ale jako utleniacz podsyca
palenie się innych materiałów, nawet bez dostępu
powietrza.

Saletra amonowa nie wybucha pod wpływem wstrząsów i
tarcia przy normalnych pracach przeładunkowych itp., ale
może detonować pod wpływem ciepła pod zamknięciem
albo na skutek gwałtownego wstrząsu. Na przykład
podczas pożaru mogą powstać skupiska stopionej saletry i
jeżeli stopiona masa zostanie zamknięta (w kanałach,
rurach,

instalacjach

lub

urządzeniach)

to

może

eksplodować, szczególnie jeżeli została zanieczyszczona

.

61

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

• Rak skóry

• Stres cieplny

• Unikanie wypadków przez dzieci

• Unikanie wypadków podczas ręcznego

podnoszenia i przeładunku

• Skutki długotrwałego oddziaływania

hałasu w gospodarstwie

62

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w

gospodarstwie

• Bezpieczna praca przy silosach

• Niebezpieczeństwo przy pracach z belami

siana

• Ochrona osobista podczas walki z pożarem

• Skutki długotrwałej wibracji całego ciała

• Napowietrzne linie energetyczne

63

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Rak skóry

Krótkookresowe oddziaływanie słońca
Zaczerwienienie skóry --> bąble--> opuchlizna -->
łuszczenie się naskórka.
Uczulenie na światło – ostra reakcja skóry na
promieniowanie UV towarzysząca zażywaniu
niektórych leków, stosowaniu maści, kremów i
związków chemicznych, kończąca się oparzeniem
słonecznym i uszkodzeniem skóry.
Odsłoneczne zapalenie spojówek lub rogówek oczu
- owrzodzone, czerwone i obrzmiałe oczy, wrażliwe
na silne światło.

 

64

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Rak skóry

Długotrwałe oddziaływanie słońca
skóra przedwcześnie podstarzała - pomarszczona,
wysuszona, z dużą ilością pigmentu, miejscami
widoczną siatką drobnych naczyń krwionośnych.

Zaćma

 

65

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Rak skóry

Symptomy ostrzegawcze
 odbiegający od zwykłego wygląd skóry, nie znikający
w ciągu 4 tygodni,
 ranka, wrzód lub łuszczący się skrawek skóry,
 biała plamka na wargach, która nie znika,
 pieprzyk szybko powiększający się,
 pieprzyk, który zmienia kształt i kolor,

 pieprzyk, który krwawi lub powoduje powtarzające się
swędzenie

.

 

 

66

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

Ogrodzenia
Dla małych dzieci - posiadaj skuteczne ogrodzenie wokół
budynku i podwórza.
Ogradzaj szamba, doły, zbiorniki z wodą – zwłaszcza
jeżeli znajdują się blisko domu
Utrzymuj w dobrym stanie ogrodzenia wybiegów
zwierząt i podwórza aby zabezpieczyć małe dzieci od
zwierząt, środków transportu, maszyn i ruchu drogowego.
Posiadaj

bezpieczne

miejsca,

poza

obszarami

ogrodzonymi, gdzie dzieci mogą się bawić.

67

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

 Warsztat
Wyposaż swoje gospodarstwo w furtki, drzwi i system
ich blokowania aby uniemożliwić dostęp małych dzieci do
warsztatu i niebezpiecznych obszarów magazynowych.
Ustal zasady bezpieczeństwa dla starszych dzieci które
w związku z pracą w gospodarstwie mogą znaleźć się w
tych miejscach.
Utrzymuj wyposażenie warsztatu w takim stanie, aby nie
występowały

zagrożenia

dla

dzieci

związane

z

elektrycznością, elektronarzędziami, pożarem, zatruciem,
poślizgnięciem

się,

upadkiem

i

innymi

niebezpieczeństwami.

68

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

 Drabiny
Przechowuj drabiny tak, aby nie było możliwe
wchodzenie dzieci na dachy, silosy, drzewa i inne
niebezpieczne, położone wysoko miejsca.
Zapewnij takie zabezpieczenie drabin na stałe
przymocowanych do silosów, zbiorników, itp., aby
uniemożliwić dzieciom wspinanie się na nie.

69

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

Silosy, magazyny ziarna
Utrzymuj magazyny ziarna, silosy, przenośniki i wozy
transportowe odpowiednio zabezpieczone przed
dostępem dla dzieci.
Nigdy nie pozwalaj dzieciom bawić się w magazynie
ziarna.
Zapewnij aby wejścia na drabiny były zabezpieczone i
nieosiągalne przez dzieci.
Przyjmij zasadę niedopuszczania dzieci do miejsc
przeładunku i składowania ziarna, chyba, że przebywają
one tam pod stałym nadzorem.

70

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

Pestycydy
Przechowuj pestycydy w taki sposób, aby były one
niedostępne dla dzieci.
Miejsce przeznaczone do mieszania pestycydów i mycia
sprzętu powinno być tak odgrodzone, aby uniemożliwić
dostęp do niego dzieci.
Nie wpuszczaj dzieci do sadu, w którym przeprowadzono
opryski.

 

71

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

Maszyny i wyposażenie
Zabezpiecz ciągniki, ciężarówki i inne maszyny
natychmiast po pracy i nie pozwól dzieciom na dostęp do
nich.
Urządzenia elektryczne i narzędzia powinny zostać
wyłączone i odłączone od prądu po ich użyciu i trzymane
w miejscu niedostępnym dla młodszych dzieci.
Trzymaj broń palną, amunicję i materiały wybuchowe
zamknięte i poza zasięgiem dzieci.  

72

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Unikanie wypadków przez dzieci

Ochrona przed zwierzętami
Wypracuj metody postępowania, w celu ochrony dzieci
przed atakiem lub pokąsaniem przez psy.
Zadbaj o to, aby małe dzieci nie miały możliwości
wędrowania po zagrodzie z żywym inwentarzem.

73

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Bezpieczna praca przy silosach

Postępowanie w nagłych wypadkach
 Jeżeli wpadniesz do ziarna nie panikuj -
ziarno będzie otaczać cię ciasno. Osłoń
twoją twarz i klatkę piersiową rękoma i
odzieżą tak, aby wytworzyła się przestrzeń
umożliwiająca oddychanie.
 Plan twojego wydobycia się. Zawsze
miej osobę która obserwuje ciebie z
zewnątrz. Obserwator powinien mieć
jednoznaczną instrukcję co ma zrobić w
nagłym wypadku. Pierwsza instrukcja
brzmi: "Nie wchodź za mną do wnętrza
silosu".

74

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Bezpieczna praca przy silosach

Postępowanie w nagłych wypadkach
c.d.
 Jeżeli tylko jedna osoba jest w
pogotowiu i nie może tobie pomóc bez
wejścia do wnętrza, musi zapewnić sobie
pomoc innych. Wtedy ktoś może wejść,
używając aparatu tlenowego i zabierając z
sobą linę bezpieczeństwa. Dalej jedna lub
więcej osób znajdujących się na zewnątrz
może pomóc wyciągnąć ciebie.

 Jeżeli ktoś inny wpadnie do ziarna zmagazynowanego w
silosie, opróżnij silos otwierając wszystkie boczne wyloty i
następnie wycinając otwory w stożku lub ścianach dookoła
podstawy używając elektronarzędzi.

75

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Napowietrzne linie energetyczne

76

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Napowietrzne linie energetyczne

SYTUACJA KRYZYSOWA - JEŻELI WYSTĄPI WYPADEK

 Nigdy nie dotykaj napowietrznej linii energetycznej -
nawet, jeśli została zerwana przez maszynę lub spadła.
Nigdy nie zakładaj, że w linii nie ma napięcia.
 Kiedy maszyna jest w kontakcie z linią napowietrzną,
porażenie prądem elektrycznym jest możliwe jeśli ktoś
dotyka zarówno maszynę i ziemię. Pozostań w maszynie i
jeżeli możesz - obniż podniesione części pozostające w
kontakcie z linią, lub wycofaj maszynę .

77

Unikanie wypadków podczas

normalnej pracy w gospodarstwie

Napowietrzne linie energetyczne

SYTUACJA KRYZYSOWA - JEŻELI WYSTĄPI WYPADEK c.d.
 Jeśli musisz wydostać się z maszyny w celu wezwania
pomocy albo z powodu pożaru - wyskocz jak najdalej, o ile
możesz, bez dotykania drutów albo maszyny, utrzymując
pionową postawę ciała.

 Wezwij zakład energetyczny do wyłączenia prądu w
linii. Nawet jeżeli wydaje się, że w linii nie ma napięcia,
nie dotykaj jej - automatyka linii może ponownie załączyć
zasilanie.

Dziękuję za uwagę…

Dziękuję za uwagę…

Materiały dotyczące wszystkich modułów

pakietu edukacyjnego są dostępne na

stronie internetowej

www.ibmer.poznan.pl