Systemy ochrony zdrowia

Grażyna Dykowska

Zakład Zdrowia Publicznego

AM w Warszawie

Wartość i

odpowiedzialność za

zdrowie i życie



Indywidualna



Zbiorowa - rodzinna,

plemienna



Zbiorowa - społeczna,

publiczna



Solidaryzm społeczny

Determinanty zdrowia –

koncepcja Lalonda

“.. styl życia (50%),

warunki środowiska (20%),

uwarunkowania genetyczne

(20%),

oraz opieka medyczna w

(10%)”

Wykres zależności spodziewanej długości życia od PKB

60,00

65,00

70,00

75,00

80,00

85,00

60

5060

10060

15060

20060

25060

30060

35060

40060

45060

Spodziewana długość życia

PKB

Liniowy (Spodziewana długość życia)

Liniowy (PKB)

System ochrony zdrowia

- definicja

“.. całość działań, których

podstawowym celem jest

promowanie, poprawa i

zachowanie dobrego stanu

zdrowia członków populacji”

Cele systemu ochrony

zdrowia



poprawa stanu zdrowia populacji i promowanie

społecznego dobrostanu,



zapewnianie dostępu i równości w dostępie do

opieki zdrowotnej,



zapewnianie mikro – i makroekonomicznej

efektywności wykorzystania zasobów,



dbałość o skuteczność kliniczną dostarczanej

opieki,



poprawa jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji

pacjentów



zapewnienie

długookresowej

stabilności

finansowej systemu.

Cele systemu wg ŚOZ

1.

Sprawiedliwy dostęp do świadczeń dla

wszystkich

2.

Współpraca międzysektorowa.

3.

Wspieranie podstawowej opieki zdrowotnej.

4.

Wspieranie działania podstawowej opieki

zdrowotnej na poziomie lokalnym.

5.

Opieka specjalistyczna na wyższych poziomach

referencyjnych

6.

Kształcenie kadr oraz wspierania lokalnych

działań na rzecz zdrowia

7.

Opieka wysokospecjalistyczna z zapleczem

diagnostycznym

8.

Odpowiednio wykwalifikowana kadra planująca i

zarządzająca systemem

9.

Organizowanie procesu poruszania się pacjenta

w systemie

Poprawa stanu zdrowia

poprzez obniżanie

negatywnych wskaźników

zdrowotnych



Umieralność



Zachorowalność



Chorobowość



Śmiertelność



Upośledzenia i inwalidztwo

Śmiertelność

- ogólna
- przyczyny, zgonów,
- wskaźniki przeżycia dla określonych

chorób

( disease-specific survival rates)

Zapewnienie dostępu i

równości w dostępie



możliwie powszechny i równy

dostęp do świadczeń



Zdrowie jako dobro publiczne



alokacją zarządzają organy

administracji publicznej

„dobra dostępne dla każdego z

członków społeczności niezależnie od

jego dochodów”

Zapewnianie mikro– i

makroekonomicznej

efektywności – teoretyczna

efektywność Pareto



Własność środków produkcji



Sposoby finansowania świadczeń



Metody dokonywania płatności



Stopień angażowania środków
prywatnych

Środki publiczne

Ograniczoność zasobów

Dbałość o skuteczność

kliniczną

Kształcenie

Certyfikacja

licencjonowanie

Akredytacja

Ocena

technologii

Nadzór

administracyjny

i korporacyjny

Odpowiedzialność

karna

Poprawa jakości opieki i

satysfakcji pacjentów

Struktura

Proces

Wynik

wg Donabedian

Jakość

Techniczna

Satysfakcja

Zapewnienie długookresowej

stabilności finansowej



Wzrost wydatków na ochronę zdrowia



starzenie populacji



rozwój technologii medycznych



wzrost oczekiwań społecznych



Metody ograniczania wzrostu
wydatków



regulacja dostępu do rynku



regulacja dostępu do świadczeń



kontrola kosztów wykonywanych świadczeń

Ewolucja systemów

opieki zdrowotnej



Medycyna tradycyjna, naturalna



Nauki medyczne - lekarze i pielęgniarki



Ubezpieczenia wzajemne



Ubezpieczenie powszechne i obowiązkowe



System zaopatrzeniowy



Powszechne dostarczanie z elementami

„rynkowymi”

Uczestnicy systemu i

współzależności

Świadczeniodawca

Pacjent

Płatnik trzeciej strony

System bismarkowski

System Beveridge’a

System Siemaszki

1. środki pochodzą ze

składek, w dużej części

obowiązkowych,

związanych z

zatrudnieniem

środki pochodzą z podatków

ogólnych lub innych

dochodów państwa

środki pochodzą z podatków

ogólnych lub innych

dochodów państwa

2. upoważnienie do

uzyskiwania świadczeń są

wszyscy płacący składki,

głównie pracownicy oraz

ich rodziny,

upoważnieni do świadczeń są

(prawie) wszyscy obywatele

kraju

upoważnieni do świadczeń są

(prawie) wszyscy obywatele

kraju

3. fundusze dysponowane są

przez

quasi-publiczne,

niedochodowe organizacje

– kasy chorych

fundusze dysponowane są

przez centralne (rządowe) lub

zdecentralizowane (rządowe

lub samorządowe) instytucje

administracji publicznej

fundusze dysponowane są

przez centralne (rządowe) i

regionalne instytucje

administracji rządowej

4. „koszyk świadczeń”

określony jest poprzez

aktywne wykluczenie

niektórych rodzajów usług

(m.in. stomatologii lub jej

części, fizjoterapii,

chirurgii plastycznej)

„koszyk świadczeń” bardzo

ogólny i szeroki, w praktyce

określony publicznymi

inwestycjami

„koszyk świadczeń” bardzo

ogólny i szeroki, w praktyce

określony publicznymi

inwestycjami

System bismarkowski System Beveridge’a

System Siemaszki

1. świadczeniodawcy

głównie prywatni –
działający dla zysku
(lecznictwo otwarte)
lub nie-dla-zysku
(szpitale)

świadczeniodawcy
głównie publiczni,

świadczeniodawcy
wyłącznie publiczni,

2. kontrakty płatników

ze
świadczeniodawcami

środki alokowane z
poziomu centralnego na
pośredni (w tym do
samorządów) i do
świadczeniodawców
według centralnie
określonych zasad

środki alokowane z
poziomu centralnego na
pośredni (administracji
rządowej) i do
świadczeniodawców
według centralnie
określonych zasad

3. stawki w kontraktach

określane w
mechanizmie
administracyjno-
negocjacyjnym,
często jednolite dla
całego kraju

zasady alokacji określane
centralnie lub na
poziomie regionalnym, w
powiązaniu z
infrastrukturą i cechami
populacji

zasady alokacji określane
na poziomie centralnym,
w powiązaniu z
infrastrukturą

4. finansowanie

za

usługę

(fee-for-

service)

finansowanie kapitacyjne
oraz budżety globalne
(gł. dla szpitali)

finansowanie wg
systemów przeliczników
infrastrukturalnych (np.
etaty kalkulacyjne)

5. współpłacenie za

większość świadczeń

marginalne
współpłacenie

brak współpłacenia
(narastające zjawisko
szarej sfery)

6. wolny wybór

świadczeniodawcy,
bez „gate-keeper’a”

funkcja „gate-keeper’a”,
regulowany dostęp do
kolejnych szczebli opieki

przypisanie do
regionalnych/lokalnych
struktur
świadzeniodawców
(rejonizacja)

Źródła finansowania

systemu ochrony zdrowia

Kraj

Podatki

Ubezpieczenia

społeczne,

(powszechne)

Ubezpieczenia

dodatkowe

Opłaty

pacjentów

Inne

Belgia

(1987)

39

36

-

12

13

Dania

(1987)

84.5

-

-

15.5

(wraz

z

ubezpieczeniami

dodatkowymi)

-

Niemcy

(Zachodnie)

(1986)

10.8

64.8

6.6

7.4

10.5

Grecja

(1987)

33.7

25.4

-

40.9

-

Hiszpania

(1986)

19.0

59.3

4.8

15.3

1.6

Francja

(1985)

5.2

73.2

5.4

14.8

-

Holandia

(1990)

10

65

16

9

-

Portugalia

(1980)

66

5.2

0.6

28.2

-

Szwecja

(1985)

81.4

8.7

-

10

-

Wielka

Brytania

(1987/8)

78.8

12.9

5.4

2.9

-

Wydatki prywatne na ochronę zdrowia w

wybranych krajach

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Polska
Węgry
Czechy

OECD Health Data 2000

Wydatki na ochronę zdrowia

wg OECD Health Data 2000

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

P

P

P

/o

b

y

w

a

te

la

Ogółem
Publiczne

Struktura wydatków na

ochronę zdrowia w

Polsce



W 2000 roku na średnio na

ubezpieczonego wydano – 587,43 zł, w

tym na:



Leczenie szpitalne – 270,93 zł (45%)



POZ i specjalistykę – 123 zł (21%)



Refundację leków – 118,10 zł (20%)



Pomoc doraźną – 21,44 zł (4%)

Źródło: UNUZ, 2001

Upoważnienie do

uzyskiwania świadczeń



Płacący składki



Płacący składki wraz z rodzinami



Płacący składki oraz niektórzy
niepłacący



Wszyscy obywatele



Wszyscy mieszkańcy



Wszyscy przebywający na terenie
kraju

Współpłacenie



przywilej pacjenta uzyskiwania

częściowej refundacji kosztów
poniesionych w związku z
leczeniem lub



obowiązek pokrywania części

kosztów finansowanych z
funduszy wspólnych, np.
ubezpieczeniowych

Formy współpłacenia



Wszystko ponad kwotę finansowaną
przez płatnika



Wszystko do określonej kwoty



Stała opłata za dany rodzaj
świadczenia



Procentowy udział w koszcie
świadczenia



Kwota zależna od dochodów

Metody opłacania

świadczeń – opieka

ambulatoryjna



wynagrodzenie w formie pensji

w instytucji publicznej



opłaty za usługę (fee-for-service)



opłaty kapitacyjne,



opłaty za przypadek/opiekę.

Metody opłacania

świadczeń – opieka

stacjonarna



wg liczby dni hospitalizacji,



wg liczby i rodzaju procedur,
wykonanych w trakcie leczenia
szpitalnego,



wg liczby przyjętych pacjentów,



w oparciu o budżet historyczny.



DRG

Formy prawne i

organizacyjne

świadczeniodawców



prywatne osoby i instytucje (dla zysku)



prywatne instytucje (nie dla zysku)



publiczne budżetowe



rządowe



samorządowe



publiczne samodzielne



rządowe



samorządowe