Oparzenia i

odmrożenia

Epidemiologia

Rocznie: Wlk. Bryt.- około 150

tys.

USA- ponad 1mln

Hospitalizacje: Wlk. Brytania

ok.15 tys.

USA ok. 80 tys.

Zgony: Wlk. Brytania ok. 1 tys.

osób

USA ok. 5 tys.

Historia

- przed 1950r oparzenie 50%

całkowitej powierzchni ciała to
50% szans na przeżycie

- obecnie takie szanse w

przypadku oparzeń 90-95%

Historia- przyczyny

zgonów

- lata 40. i 50-te niewłaściwa

resuscytacja płynowa

- lata 60. i 70-te posocznica na

wskutek zakażenia rany
pooparzeniowej

- obecnie zakażenia układu

oddechowego na wskutek urazu
inhalacyjnego

Czynniki etiologiczne

- gorące płyny
- płomień
- wybuch
- łatwopalne

ciecze

- łuk elektryczny
- środki

chemiczne

Patomechanizm rany

oparzeniowej

1. Tworzenia obrzeków – 1-3h
2. Niedokrwienia- 12-24h po

urazie

3. Transformacji- migracja

leukocytów

4. Późna faza gojenia – wzrost

ukrwienia

Patofizjologia

• utrata wody 140-180 g/m2/h,

może dochodzić do 300g/m2/h

• przesiękanie białek do 30 g/l
• utrata erytrocytów- destrukcja,

skrócenie czasu przeżycia o
30%

Patomechanizm

w s tr z ą s o p a r z e n io w y

z m n ie js z e n ie r z u tu s e r c a
z m n ie js z e n ie o b ję to ś c i o s o c z a ,

p ły n u p o z a k o m ó r k o w e g o

z m ia n y h e m o d y n a m ic z n e

I L - 1 , I L - 6 , T N F - a lfa
tr o m b o k s a n A 2 , B 2
p r o s t a n g la n d y n y ( E 2 ) ,

le u k o tr ie n y ( B 4 , D 4 )

z m ia n y m ie js c o w e

Patomechanizm c.d.

n ie w y d o ln o ś ć w ie lo n a r z ą d o w a

u s z k o d z e n ie in h a la c y jn e

n ie d r o ż n o ś ć o s k r z e lik ó w

n ie d o d m a

h ip o w o le m ia

s p a d e k p r z e p ły w u

n e r k o w e g o

i j e lito w e g o

(tr a n s lo k a c ja b a k te r ii!)

w s tr z ą s o p a r z e n io w y

Czynniki rokownicze

• wiek powyżej 60 lat
• oparzenie głebokie powyżej 60%

cpc

• uszkodzenie inhalacyjne
• choroby towarzyszące- cukrzyca,

choroby krążenia, wyniszczenie,
choroby nowotworowe

Ocena głębokości (wg

Amerykańskiego

Towarzystwa Oparzeń)

I st.- oparzenie powierzchowne
II st.- oparzenie głębokie,

niepełnej grubości skóry

III st.- oparzenie pełnej grubości

skóry i tkanek poniżej

Ocena głębokości

- nie zawsze można ocenić w

pierwszym okresie

- intensywność czynnika

parzącego, czas działania

Ocena głębokości

Ocena głębokości- jak

poznać?

I stopień

Ocena głębokości- jak

poznać?

I st.- oparzenie powierzchowne

rumień, zaczerwienienie

skóry

ból

gojenie szybkie,

najczęściej do 7 dni

bez blizny

Ocena głębokości - I st.

Ocena głębokości - I st.

Ocena głębokości- jak

poznać?

II stopień

Ocena głębokości- jak

poznać?

II st.- oparzenie głębokie

zblednięcie skóry,

widoczne głębokie warstwy

skóry

ból

gojenie z brzegów rany i

dna, do 3-4 tygodni

blizny

Ocena głębokości - II

st.

Ocena głębokości - II

st.

Ocena głębokości- jak

poznać?

III stopień

Ocena głębokości- jak

poznać?

III st.- oparzenie pełnej grubości

skóry

skóra twarda,

„wyprawiona”,

skoagulowana

brak czucia i bólu

gojenie powolne, od

brzegów

blizny i przykurcze

Ocena głębokości - III

st.

Ocena głębokości - III

st.

Ocena głębokości - III

st.

Ocena głębokości - III

st.

Ocena rozległości

Strefy oparzenia wg Jacksona
• Strefa martwicy
• Strefa obrzęku
• Strefa przekrwienia

Ocena rozległości- jak

poznać?

- „reguła dziewiątek” („rule of

nines”), albo „reguła piątek”

- diagramy ciała
- tablice Lunda i Bowdera
- ręka pacjenta- 1% całkowitej

powierzchni oparzenia (CPC)

Ocena rozległości-

reguła dziewiątek

Oparzenia- podział

- Oparzenia lekkie (powierzchowne)

– goją się same

- Oparzenia ciężkie (głębokie) –

samoistnie nie zagoją się nigdy

Oparzenia ciężkie-

definicja

- II st. powyżej 15% powierzchni

ciała

- III st. powyżej 5% p.c.
- oparzenie dróg oddechowych
- oparzone oczy, ręce, krocze,

twarz, okolice stawów- II i III
st.

Pierwsza pomoc-

oparzenia lekkie

• schładzanie rany- woda,

wilgotne płótno - 20 - 30
minut (są wyjątki)

• wywiad
• aseptyka (!)
• opatrunek
• do chirurga

Oparzenia lekkie-

opracowanie rany

- odbarczenie pęcherzy
- usunięcie martwicy,

zabrudzenia

- hemostaza
- opatrunek (choć czasem

niekoniecznie..)

- profilaktyka przeciwtężcowa

Oparzenia lekkie-

pielęgnacja rany

- kontrola rany- zakażenie

- częste zmiany opatrunków:

- opatrunki gotowe

- sulfadiazyna

- jodyna, kwas borny

- azotan srebra

- płytki Kocha

- inne

- zabiegi operacyjne (wycinanie i

przeszczepy)

- kontrola wyników leczenia (blizny,

przykurcze, itp.)

Oparzenia lekkie-

proponowany schemat

- kilka % CPC, na tułowiu lub

kończynie, I i II stopień

- początkowo opatrunki z płytek

neomycynowych, później „ na otwarto”

- opatrunki 2-3 razy dziennie
- w razie zakażenia okłady z kwasu

bornego

- antybiotyk tylko po posiewie i

antybiogramie

Kryteria kierowania do

innego ośrodka

- oparzenie obejmujące ponad 10

% CPC

- oparzenie pełnej grubości

powyżej 1% CPC

- oparzenie rąk, oczu, krocza
- oparzenia dróg oddechowych
- po wdychaniu dymu

Pierwsza pomoc-

oparzenie ciężkie

- ugasić i rozebrać pacjenta/tkę,

usunąć przyczynę urazu

- chłodzenie rany
- ocena stanu ogólnego (wygląd

skóry, wstępna ocena
rozległości i głębokości)

Pierwsza pomoc-

oparzenie ciężkie c.d.

- drożność dróg oddechowych,

resuscytacja

- zebrać wywiad
- aseptyka, opatrunek
- leki przeciwbólowe
- do szpitala – „złota godzina”

Oparzenia ciężkie-

leczenie- pierwsze 2

doby

- kontrola oddychania
- przetaczanie płynów
- badania laboratoryjne
- leki przeciwbólowe, sedatywne
- decyzja o dalszym leczeniu

Przetaczanie płynów

Każdy ośrodek ma swoją
doktrynę !
-reguła Parklanda:
ilość płynów = 4 ml x kg m.c. x
% oparzonej całkowitej
powierzchni oparzenia (CPC)
-reguła Brooke`a:
roztwór Ringera buforowany
mleczanem 2 ml/kg/% CPC+
2000 ml 5% glukozy

Przetaczanie płynów

c.d.

- reguła Evansa
- inne reguły- z 1,25%

mikrosodową albuminą ludzką

stała kontrola diurezy : 0,5-1 ml/

kg/ godzinę u dzieci, około 50
ml/ godzinę u dorosłych

Schematy przetaczania

płynów c.d.

Podawanie płynów:
- połowa obliczonych
płynów przez pierwsze 8
godzin,
- druga część przez 16
godzin

Płyny doustne od 2-giej
doby

Oparzenia ciężkie-

leczenie dalsze

- kontrola diurezy, parametrów krwi
- żywienie dojelitowe od 2-giej doby
- żywienie pozajelitowe
- antybiotyki - wg antybiogramu
- leki przeciwbólowe, sedatywne
- leczenie miejscowe rany

oparzeniowej

Oparzenia ciężkie-

leczenie rany

oparzeniowej

- nekrektomia
- escharotomia
- przeszczepy

Oparzenia ciężkie -

nekrektomia

• nekrektomia- jak najszybciej, do

10. doby od urazu

• do 30 % CPC
• pozostawienie otwartych ran-

błąd w sztuce

• zabiegi co 2-4 dni
• wycinać wszystkie martwe tkanki

Escharotomia

Oparzenia ciężkie-

przeszczepy

• autoprzeszczepy- pełnej grubości

skóry, meshing

• siatkowanych przeszczepów nie

kłaść na twarz i szyję

• hodowle
• przeszczepy allo- i ksenogeniczne
• materiały sztuczne

Leczenie rany

oparzeniowej-

przeszczepy

Leczenie rany

oparzeniowej-

przeszczepy

Leczenie rany

oparzeniowej-

przeszczepy

Oparzenia ciężkie-

leczenie rany

oparzeniowej

- kontrola gojenia
- leczenie blizn, przykurczy
- operacje odtwórcze
- rehabilitacja, psychoterapia

Oparzenia ciężkie-

efekt gojenia

Oparzenia ciężkie-

efekt gojenia

Pierwsza pomoc-

oparzenia chemiczne

- płukanie wodą przez 20

minut.

-

jak w oparzeniach
termicznych

-

oparzenia oczu (!)

-

do szpitala

Oparzenia elektryczne

-

pierwsza pomoc- odłączyć źródło
prądu, sprawdzić źródło
porażenia

-

jak w oparzeniach termicznych

- głębokie rany (łuk elektryczny!)
- do szpitala
- często późne powikłania

( zakrzepowe, kardiologiczne)

Szczególne sytuacje

- uraz falą uderzeniową
- wypadek komunikacyjny

(motocykliści!)

- współistniejące ostre stany- np.

zawał mięśnia sercowego, udar
niedokrwienny

Szczególne sytuacje

• zatrucia tlenekiem węgla-

intubacja dotchawicza, 100%
tlen

• zatrucia cyjankiem (poliuretan,

nylon)- podobnie; w cięższych
stanach podaje się także
odtrutki

Oparzenia dróg

oddechowych

- najczęściej pożary w zamkniętych

pomieszczeniach

- spalone wąsy, włosy w nosie; oparzenia

jamy ustnej; sadza w ślinie

- możliwe niewielkie obrażenia w innych

regionach ciała

- przyśpieszony, płytki oddech
- pogarszający się stan ogólny, z

zaburzeniami świadomości

- do szpitala

Odmrożenia

Uszkodzenie tkanek, do

którego dochodzi na

wskutek działania zimna

Odmrożenia

• najczęściej obwodowe części

ciała

• sprzyja bezruch, wilgoć,

alkohol, wiatr, zmęczenie

• nawet przy dodatnich

temperaturach

Ocena rozległości

te same zasady jak w

oparzeniach

Ocena głębokości- jak

poznać?

I stopień

skóra blada, obrzęknięta

póżniej rumień skóry

czucie zachowane

gojenie samoistne

swędzenie, mrowienie

przebarwienia

Ocena głębokości- jak

poznać?

II stopień

obejmuje wszystkie

warstwy

po kilku godzinach

pęcherze

czucie zachowane

długie gojenie,

ziarninowanie

blizny

przebarwienia i swędzenia

długo

Ocena głębokości- jak

poznać?

III stopień

żółtawa skóra, następnie

brunatna

demarkacja martwicy do

14 dni

utrata czucia

zakrzepica naczyń

leczenie chirurgiczne

odległe amputacje

Odmrożenia- pierwsza

pomoc

• Ogrzać chorego- wilgotne

okłady, kąpiele, płyny doustne,
podnosić temperaturę
stopniowo i powoli

• opatrunek
• do szpitala

Odmrożenia- leczenie

• heparyna
• leki krążeniowe
• profilaktyka przeciwtężcowa
• opatrunki- suche
• aseptyka!
• antybiotyk wg posiewów

Odmrożenia- leczenie

rany

• demarkacja martwicy
• późne wycięcie martwicy
• przeszczepy
• amputacje

Dziękuję za uwagę