Klonowanie

Klonowanie

to proces tworzenia organizmów mających taką samą

informacje

genetyczną jak dawca.

Klonem nazywamy

organizm, który powstał na podstawie kodu

genetycznego innego,

rozwiniętego już organizmu, ale nie poprzez krzyżowanie garniturów

chromosomalnych rodziców. Klonowanie jest możliwe, bo prawie każda

komórka

organizmu wielokomórkowego zawiera taki sam zestaw genów. Technikę tę

nazywamy

często aseksualną, gdyż przy prokreacji eliminuje się jednego

rodziców.

W biotechnologii klonowanie to metoda, która umożliwia reprodukcję ssaków

metodami pozapłciowymi oraz uzyskiwanie w ten sposób dziedzicznie

identycznych

osobników potomnych, będących dokładną kopią genetyczną organizmu

macierzystego.

Opanowano obecnie metody klonowania wielu

gatunków roślin i zwierząt. W przypadku

zwierząt zazwyczaj stosuje się technikę

polegającą na przeniesieniu jądra komórki

somatycznej pobranej z klonowanego osobnika,

do komórki jajowej pozbawionej jądra. Proces

ten tworzy funkcjonalną zygotę. Zygota ta może,

jeśli się jej na to pozwoli, rozwinąć w żywego

osobnika. Dawca komórki jajowej z reguły

pochodzi z tego samego gatunku. Transfer jądra

do komórki jajowej innego gatunku rzadko jest

skuteczny.

Klony otrzymane w procesie transferu jądrowego

nie są w 100% genetycznie identyczne z

dawcami. W trakcie tego procesu wymienia się

bowiem tylko materiał genetyczny zawarty w

jądrze komórkowym pozostawiając RNA

mitochondrialny biorcy. Mitochondrialne RNA ma

jednak minimalny wkład w dziedziczenie cech

genetycznych.

Klonowanie reprodukcyjne i

terapeutyczne

Celem reprodukcyjnego klonowania jest

powielenie ca

ego organizmu, czyli uzyskanie

osobnika maj

cego identyczny materia

genetyczny z osobnikiem klonowanym. Tak

zosta

a sklonowana w

nie owca Dolly.

Klonowanie reprodukcyjne uda

o si

przypadku owiec, krów,

, kóz, myszy oraz

muszki owocowej.

Drugi typ to klonowanie terapeutyczne. Chodzi w

nim wy

łą

cznie o tworzenie zarodków jako

ród

a leczniczych komórek, czyli komórek

macierzystych.

Pierwszym sklonowanym ssakiem była

owca Dolly. W

momencie urodzenia miała

ona juz biologicznie 6 lat, ponieważ wiek

materiału genetycznego sklonowanego

organizmu jest identyczny z wiekiem

dawcy. Prawidłowość ta powoduje między

innymi, że klon nie jest pozbawiony wad

genetycznych wieku starczego dawcy i

mniejszą odporność na choroby. Dolly

urodziła się 5 lipca 1996 r. jako

wynik eksperymentu naukowców Roslin

Institute w Edynburgu. Wraz z nią urodziło

się także 254 innych sklonowanych

organizmów, jednak większość

obciążona była mutacjami i błędami

genetycznymi, pozostałe były

zniekształcone – dlatego wszystkie zostały

uśmiercone.

Dolly nie miała ojca, ale za to aż trzy

matki.

Jedna dała materiał genetyczny, druga

komórkę jajową (a dokładniej – samą

cytoplazmę bez jądra), trzecia zaś

nosiła

Dolly w brzuchu.

Dolly miała liczne wady, choc sama

wydała na

świat 6 zdrowych jagniąt. Cierpiała na

zwyrodnieniową chorobę stawów, a

także

miała nieuleczalną chorobę płuc, ze

względu na którą została uspiona po 6

latach – 14 lutego 2003 roku (owce żyją

średnio 12-13 lat).

Snuppy – pierwszy sklonowany pies

Komitet Badawczy Seulskiego

Uniwersytetu Narodowego

oficjalnie potwierdził, że

afgański chart o imieniu

Snuppy jest prawdziwym

klonem – pierwszym na

świecie sklonowanym psem i

rzeczywistym sukcesem

profesora Woo Suk Hwanga

Trudności, które

spow

odowały, że dopiero po

dziewięciu latach od sklonowania

pierwszego ssaka udało się

sklonować psa wynikały z tego,

że bardzo trudno jest uzyskać

dojrzałe niezapłodnione psie

komórki jajowe potrzebne do

klonowania. Uwalniane na

wcześniejszych etapach rozwoju

z jajnika do jajowodu niż u innych

ssaków były mniej dojrzałe. W

wyniku tych trudności wydajność

klonowania była bardzo niska.

Przygotowano ponad tysiąc

embrionów, które wprowadzono

do 123 matek zastępczych.

Uzyskano tylko trzy ciąże, jedna

została poroniona, urodziły się

dwa szczeniaki, przeżył tylko

jeden.

Zdaniem naukowców

należałoby sie lepiej przyjzec

klonowaniu psów

i próbować

znale

źć

terapie dla wielu

powa

nych ludzkich chorób

tj. cukrzyc

, alzheimer cz

parkinson. Może to być

kolejnym przełomem w walce

z nimi, gdyż psy mają wiele

cech zbliżonych do człowieka,

a niektóre choroby są prawie

identyczne z ludzkimi.

Pomocą w zwycięstwie mogą

służyć otrzymane w tym

procesie macierzyste psie

komórki.

Klonowanie wymarłych gatunków

zwierząt

Klonowanie wymarłych gatunków zwierząt budzi zrozumiałe

zainteresowanie, zwłaszcza w świetle filmów fantastycznych..

Procedury takie pozostają jak na razie w sferze fantastyki, choć

niektóre ośrodki rozpoczęły badania nad możliwością takiej

procedury. Np. Muzeum Australijskie ogłosiło projekt sklonowania

wilka workowatego, niestety niedawno się z tego projektu wycofało.

Pierwszym etapem projektu miało być otrzymanie biblioteki

genowej.

Główne trudności ze zrealizowaniem projektu sklonowania

wymarłego organizmu:

brak odpowiedniego DNA. DNA dostępny ze źródeł kopalnych bądź

to muzealnych jest bardzo fragmentaryczny i dostępny w znikomych

ilościach. Nie jest jasne, czy możliwe jest otrzymanie wystarczającej

ilości i jakości by odtworzyć sekwencję kompletnego genomu.

kwestia wyboru donora komórki jajowej – większość transferu

jądrowego pomiędzy różnymi gatunkami się nie powodzi.

Klonowanie ludzi to tworzenie genetycznie identycznej kopii jednostki

ludzkiej, lub w drugim znaczeniu, hodowanie wybranych tkanek

ludzkich z pojedynczych komórek somatycznych. Termin klonowanie

odnosi się w tym kontekście tylko do sztucznego powielania ludzi. Z

technicznego punktu widzenia, naturalnie urodzone bliźnięta

jednojajowe, są także klonami, można więc powiedzieć, że już

obecnie ludzkość w ok 1.5-3% składa się z klonów.

Sztuczne techniki klonowania ludzi, jak i podstawowe problemy

techniczne, w zasadzie nie odbiegają od technik i problemów

istniejących przy klonowaniu innych ssaków.

Powody aktualnych badań nad

klonowaniem ludzi

owody, dla których aktualnie prowadzi się badania nad klonowaniem

ludzi, są następujące:

1). Nadzieja na otrzymanie naturalnych implantów (np. skóry) i

organów do przeszczepu, które, dzięki temu, że będą identyczne

genetycznie z tkankami chorego, nie będą odrzucane przez system

immunologiczny,

2). Prowadzenie badań nad biochemicznym mechanizmem starzenia i

możliwościami cofania lub zatrzymywania tego procesu,

3). Rozwijanie technik sztucznego zapłodnienia - umożliwiające urodzenie

dziecka, które posiada geny przynajmniej jednego z rodziców,

4). możliwość ponownego urodzenia noworodków, które są zdrowe

genetycznie, ale zostały nieodwracalnie uszkodzone

na skutek

ciężkiego przebiegu ciąży lub porodu

Klonowanie a przekazywanie

osobowości

Genetyczne klonowanie ludzi jest często opacznie rozumiane jako

kopiowanie identycznych pod każdym względem ludzi. Badania

naukowe (choć jest to wciąż kwestia kontrowersyjna) wskazują na

to, że identyczność genetyczna nie jest równoważna całkowitej

identyczności ludzi. Najlepszym przykładem są pary bliźniaków

jednojajowych, które mimo posiadania identycznego genotypu,

posiadają często bardzo różne osobowości. Większość badaczy

uważa, że osobowość klonów (o ile ktoś go stworzy) będzie różnić

się tak jak osobowości bliźniaków wychowywanych oddzielnie.

Będą one miały to samo DNA, ale będą się wychowywały w

różnych środowiskach i będą posiadały różne doświadczenia

życiowe, które w różny sposób ukształtują ich osobowości.

W zasadzie, odpowiedź na pytanie na ile osobowości klonów

będą do siebie podobne, wynika wprost z zagadnienia w jakim

stopniu cechy psychiczne ludzi są determinowane genetycznie, a

w jakim środowiskowo. Aktualnie zagadnienie to stanowi pole

ciągłych dyskusji i badań.

Podstawowe problemy etyczne i

prawne

Jakkolwiek technicznie sztuczne ludzkie klony nie różniłyby się niczym od

bliźniaków jednojajowych, klonowanie prowadzące do tworzenia

dorosłych jednostek ludzkich rodzi szereg problemów etycznych,

prawnych, religijnych i społecznych. Przy sztucznym klonowaniu ludzi

pojawiają się takie kwestie jak:

czy klon miałby duszę inną od jego wzorca?

czy klon byłby przedmiotem (jako wytwór techniki), czy też należałoby

go uznać za jednostkę ludzką i przyznać mu wszystkie związane z tym

prawa?

kto miałby prawo wychowywać klony i jak miałoby to się odbywać?

kto miałby prawo regulować zasady "produkcji" klonów (ich liczbę,

rodzaje, sposoby pozyskiwania materiału genetycznego itp.)?

jak świadomość bycia sztucznym klonem wpływałaby na psychikę?

w jaki sposób masowa produkcja klonów wpłynęłaby na

strukturę społeczną?

Kościół a klonowanie

ościół katolicki jest przeciwny klonowaniu człowieka, zarówno

reprodukcyjnemu jak i terapeutycznemu. O ile w pierwszym

wypadku sprawa jest oczywista i stanowisko Kościoła podziela

większośc krajów oraz instytucji międzynarodowych, o tyle

kwestia klonowania terapeutycznego wymaga wyjaśnienia.

Już po pierwszych udanych próbach sklonowania zwierząt pojawiło

się wiele potępień moralnych tego rodzaju praktyki w stosunku

do człowieka: z wielu stron formułowane były oceny bardzo

wyważone i kompetentne w odniesieniu do zwierząt, zaś w

odniesieniu do możliwości klonowania człowieka domagano się

uchwalenia jednoznacznych norm prawnych.

Od pierwszych chwil nadchodziły różne opinie ze strony

organizacji międzynarodowych (UNESCO, Parlament Europejski,

Rada Europy, ONZ). Opinie te, różne w tonie, generalnie

potępiały klonowanie człowieka; potępienia te stanowiły owoc

różnych koncepcji antropologicznych i etycznych, bazując

jedynie na możliwych konsekwencjach tego rodzaju praktyki.

Jednocze

nie rozpowszechni

y si

ród opinii publicznej hipotezy oraz

opinie, które stara

y si

ukaza

przysz

e wykorzystanie techniki

klonowania w celu produkcji komórek i tkanek, oraz pó

niejszego ich

wykorzystania w medycynie eksperymentalnej i klinicznej, przede

wszystkim za

w transplantacjach terapeutycznych. Zacz

to mówi

o produkcji linii komórek multipotencjalnych zaczynaj

c od komórek

macierzystych pochodz

cych z embrionu ludzkiego (dok

adniej za

mówi

c, pochodz

cych z masy komórkowej wype

niaj

cej embrion

w stanie blastocysty), który zosta

powo

any do istnienia z

zastosowaniem techniki klonowania.

Niestety, informacje przekazywane opinii publicznej cz

sto pomija

fakt,

e taka procedura zak

ada konieczno

ść

tworzenia ludzkich

embrionów. Przeznaczeniem tych embrionów nie by

oby

przeniesienie ich do organizmu matki, ale pobranie z nich komórek

(w stadium blastocysty), czyli zniszczenie ich.

Dlatego też

chrześcijanscy etycy protestowali i nadal protestują przeciwko takiej

formie leczenia.

Dylematy, które powstały w związku z tą sytuacją są

przedstawiane w sposób następujący: czy otworzyć wolną

drogę do takiej produkcji „użytecznej”, czy przeszkodzić

nauce w drodze do przezwyciężenia chorób

degeneratywnych (np. choroba Parkinsona), metabolicznych

(np. cukrzyca) lub onkologicznych (np. leucemia).

Warto więc wyjaśnić jakiego tak naprawdę dokonuje się

wyboru.

W przypadku klonowania terapeutycznego chodzi o produkcję

komórek i tkanek wychodząc od sklonowanych embrionów

ludzkich, czyli od istnień ludzkich, którym przeznaczone jest

przerwanie ich rozwoju w celu wykorzystania ich jako źródła

„drogiego” materiału biologicznego w celu „naprawy”

tkanek lub organów jakiegoś dorosłego istnienia ludzkiego.

Przede wszystkim należy

powiedzieć,

że cel humanistyczny

do którego się odwołuje, nie jest

moralnie adekwatny do użytego

środka: manipulacja jednym

istnieniem ludzkim w jego

pierwszych stadiach życia w celu

pobrania materiału biologicznego

koniecznego do eksperymentowania

nowymi formami terapii, zabijając

przy tym ludzkie życie, przeczy

jednoznacznie samemu celowi

ratowania życia (lub leczeniu

chorób) innych istnień ludzkich.

Wartość życia ludzkiego, źródło

równości między ludźmi, czyni

nieusprawiedliwionym

instrumentalizację drugiego

człowieka, powoływanego do życia

tylko po to, aby służył jako materiał

biologiczny.

W klonowaniu człowieka w celach terapeutyczno-

komercyjnych naruszony zostaje sens pojęcia

„rodzic”. Rodzicielstwo zostaje zredukowane do

użyczenia materiału biologicznego, z którego

zostanie wykreowane dziecko (lub dzieci)

przeznaczone do stanowienia materiału, z którego

zostaną przygotowane organy i tkanki na zamianę.

Praktyka klonowania terapeutycznego stoi w jawnej

sprzeczności z prawami człowieka: zezwalając na użycie

embrionu w celu pobrania komórek lub tkanek w celu

szeroko pojętego dobra innego człowieka, powoduje się

śmierć tego wykorzystanego istnienia ludzkiego.

Dlatego należy wyraźnie powiedzieć, że nie mamy do

czynienia z jakąkolwiek komórką, z jakimś

niezorganizowanym materiałem genetycznym, ale z

istnieniem ludzkim, które rozpoczyna swój bieg życia. Nie

można kosztem jednego życia ludzkiego ratować innego

życia...

Zalety klonowania

Klonowanie – mimo wielu kontrowersji jest nauka przyszłośi. Daje ono

wiele możliwości, i ma takze wiele zalet. Oto kilka przykładów:

Osiągnięcia w klonowaniu stwarzają szansę na zwiększenie

liczby osobników, zwłaszcza tych ginących gatunków ssaków,

Opracowanie techniki klonowania ma też znaczenie w

biotechnologii. Pozwala na stworzenie stada hodowlanego z

umiejętnie dobrych osobników,

Najistotniejszą zaletą klonowania jest umożliwienie

naukowcom wprowadzenie genów do puli genowej gatunków,

które liczą już niewiele osobników

Dzięki klonowaniu dałoby się także stworzyć stada bydła bez

genu białka prionu, który sprawia, że zwierzęta te są podatne

na zakażenie prionami, czynnikami powodującymi gąbczaste

zapalenie mózgu u krów (BSE), tzw. chorobę wściekłych krów.

Metoda ta ograniczyłaby także transmisję chorób

genetycznych,

Document Outline