Ziemniak

Paulina Wrona

Ojczyzną ziemniaka jest Ameryka Południowa. Pierwsze

pisane wiadomości o ziemniaku i jego znaczeniu spożywczym

pochodzą z 1537r.

Uprawę polową tej rośliny zapoczątkowano w 1640r. w

Irlandii, następnie w Austrii, Niemczech i Hiszpanii. Do Polski

ziemniak dotarł dość późno. Jako początek uprawy tej rośliny

podaje się na ogół rok 1683. Wówczas król Jan III Sobieski,

wracając z wyprawy wiedeńskiej przywiózł niewielką ilość

ziemniaków. Bulwy wysadzono w ogrodzie w Wilanowie.

Ojczyzną ziemniaka jest Ameryka Południowa. Pierwsze

pisane wiadomości o ziemniaku i jego znaczeniu spożywczym

pochodzą z 1537r.

Uprawę polową tej rośliny zapoczątkowano w 1640r. w

Irlandii, następnie w Austrii, Niemczech i Hiszpanii. Do Polski

ziemniak dotarł dość późno. Jako początek uprawy tej rośliny

podaje się na ogół rok 1683. Wówczas król Jan III Sobieski,

wracając z wyprawy wiedeńskiej przywiózł niewielką ilość

ziemniaków. Bulwy wysadzono w ogrodzie w Wilanowie.

HISTORIA

ZIEMNIAKA

Ziemniak jest jedną z głównych roślin uprawnych na

świecie. Występuje on w 80% państw świata. Pod

względem wielkości zbiorów zajmuje czwarte miejsce po

pszenicy, ryżu i kukurydzy.

Znaczenie gospodarcze ziemniaka zależy od warunków

klimatycznych i glebowych. Obszar korzystnych warunków

przyrodniczych dla uprawy tej rośliny w Europie stanowi

pas ciągnący się od Irlandii i północnej Francji po Ural.

Polska znajduje się w centrum tego obszaru.

ZNACZENIE GOSPODARCZE ZIEMNIAKA

Ziemniak jest rośliną jednoroczną, która rozmnaża się

generatywnie i wegetatywnie . Rozmnażanie generatywne jest

wykorzystywane w hodowli nowych odmian. Odmiany

ziemniaka uprawnego rozmnażają się wegetatywnie, tj. przez

bulwy.

Niekorzystna

właściwością

rozmnażania

wegetatywnego jest przenoszenie za pośrednictwem bulw

wielu chorób, głównie wirusowych a także grzybowych i

bakteryjnych na potomstwo.

Ziemniak (schemat

rośliny)

1-kłąb mateczny,

2-pęd nadziemny,

3-skrzydełka,

4-liść złożony,

5-pojedynczy liść wierzchołkowy,

6-parzyste liście boczne,

7-międzylistki,

8-liść zrośnięty,

9-kwiat,

10-szypułka kwiatowa,

11-przylistek,

12-pigmentacja pędu,

13-owoce (jagody),

14-nasiona,

15-kłęby,

16-system korzeniowy,

17-drugi pęd rośliny

Ziemniak rozmnażany wegetatywnie tworzy dobrze rozwiniętą

wiązkę korzeni przybyszowych. Główna masa korzeni znajduje

się w glebie na głębokości 30 – 40cm, a pojedyncze korzenie

sięgają nawet do 2m. U podstawy i w węzłach w części

podziemnej pędu poza korzeniami wyrastają pędy podziemne

– stolony, grubości 1 – 3mm. W początkowym okresie rosną

one na długość, przed tworzeniem pąków kwiatowych ich

wzrost zostaje zahamowany, a na ich końcach powstają

zawiązki młodych ziemniaków.

O pozycji tej rośliny w polskim rolnictwie decyduje znaczny udział

gleb lekkich i bardzo lekkich, które ziemniak dobrze zanosi, a na

których roślin alternatywnych jest mało. O przydatności ziemniaka

zadecydowało też jego wielostronne wykorzystanie. Zbiory

przeznacza się na:
paszę
bezpośrednią konsumpcję dzięki dużej wartości biologicznej bulw,
przetwórstwo spożywcze ze względu na znaczna wartość

technologiczną,
przetwórstwo przemysłowe – przemysł ziemniaczany i

gorzelnictwo.

ZNACZENIE GOSPODARCZE ZIEMNIAKA

Przemysł ziemniaczany wytwarza z ziemniaka skrobi, syropu

skrobiowego, krochmalu, klejów, dekstryn, glukozy i gorzelnictwo

przerabiające bulwy na spirytus. Przetwórstwo spożywcze dostarcza

na rynek frytki, chipsy, produkty suszone, potrawowe i konserwy.

Ponad to ziemniak jest dobrym przedplonem, pozostawia glebę

odchwaszczoną, dobrze spulchniona prze system korzeniowy, nie

wyczerpuje nadmiernie wody z gleby, a jeżeli jest intensywnie

nawożony, pozostawia znaczne ilości składników pokarmowych dla

roślin następczych.

BURAK CUKROWY

HISTORIA BURAKA CUKROWEGO

Pochodzenie buraka cukrowego nie jest do końca znane.

Przeważa pogląd, że przodkami współczesnych form

uprawnych buraka są mieszańce różnych gatunków

dzikich.

Burak dziki o szerokiej rozecie liści był użytkowany jako

warzywo w Mezopotamii ok. 1000 lat p. n. e. Francuski

botanik i ogrodnik Olivier de Serre w 1575 roku wydobył

z korzeni buraka słodki syrop. Jednak dopiero niemiecki

chemik, baron Sigismond Marggraf, pozyskał z buraka w

1747r. skrystalizowany cukier i stwierdził, że jego

zawartość w korzeniu tej rośliny wynosi 1,6%. W 1786r.

powstała na Śląsku w miejscowości Konary (Künern),

założona przez ucznia Maggrafa Fryderyka Acharda,

pierwsza cukrownia. Na skalę przemysłową cukier

zaczęto wydobywać z buraka cukrowego dopiero w

1802r.

W klimacie umiarkowanym burak cukrowy jest jedynym

gatunkiem dostrczającym surowca do produkcji cukru. W

klimacie tropikalnym i zwrotnikowym cukier wytwarza się

z trzciny cukrowej.

Znaczenie gospodarcze buraka cukrowego polega również

na tym, że dzięki jego uprawie gospodarstwo pozyskuje

znaczną masę produktów ubocznych, takich jak wysłodki,

melasa czy liście z główkami przeznaczane na paszę.

ZNACZENIE GOSPODARCZE BURAKA CUKROWEGO

Wysłodki jest to krajanka z korzeni, z których wypłukano

cukier. Mogą być wykorzystywane do skarmiania w stanie

świerzym

lub

zakiszone.

Mogą

być

również

wykorzystywane do produkcji pasz przemysłowych i w

takiej

formie

są

również

przedmiotem

handlu

międzynarodowego.

Melasa, produkt uboczny przerobu buraka, ma duża

wartość energetyczną, ponieważ zawiera w suchej masie

ok. 50% cukru. Jest doskonałą paszą ale służy także do

produkcji alkoholu, drożdży, kwasu cytrynowego i kwasu

glutaminowego.

Liście z główkami uważane za paszę wartościowszą od

wysłodków (duża zawartość białka). Aktualnie przeważa

pogląd, wpływaja one ujemnie na stan zdrowia bydła,

pogarszają jakość mleka (zanieczyszczenia bakteryjne).

Zalecane jest stosowanie liści buraczanych jako nawóz

zielony (100kg N na 1ha).

ZNACZENIE GOSPODARCZE BURAKA CUKROWEGO

Burak cukrowy jest gatunkiem dwuletnim. W pierwszym

roku wegetacji wytwarza rozetę liściową i rozrośnięty

korzeń spichrzowy. Wegetatywny wzrost buraka jest

ograniczony długością sezonu wegetacyjnego. W ciągu

drugiego roku, po jarowizacji i fotoindukcji w wyniku

długiego dnia, rośliny przechodzą generatywną fazę

wzrostu, zakończoną wykształceniem owoców i nasion.

Korzeń spichrzowy buraka składa się z trzech części:
 Rozrośniętego skróconego epikotylu (tzw. główki), tj.

skróconej, rozrośniętej łodygi, na której są okółkowo

rozmieszczone liście
 Hypokotylu (tzw. szyi), części podliścieniowej
 Górnej części korzenia właściwego