Układ hamulcowy jest jednym z najważniejszych układów
naszego skutera, odpowiada bowiem bezpośrednio za
nasze bezpieczeństwo.
Zadaniem układu hamulcowego w każdym pojeździe jest
zmniejszenie prędkości lub zatrzymanie pojazdu albo
utrzymanie go w stanie spoczynku.
Jest to najmniej złożona definicja układu hamulcowego.
Wdając się w szczegóły należy stwierdzić, iż hamulce
dzielą się na:

Bębnowe:

Hamulec bębnowy składa się z:
1. dźwigni hamulcowej;
2. linki hamulcowej (cięgna);
3. rozpieraka;
4. szczęk hamulcowych;
5. bębna hamulcowego.
Zasada działania hamulca bębnowego opiera się, na tym,
że dzięki naciskowi na dźwignię hamulca naciągnięte
zostaje cięgno. To powoduje ruch rozpieracza, który
rozpiera szczęki cierne w stronę bębna, czego wynikiem
jest tarcie szczęk hamulcowych o bęben.. W skuterach
stosowany jest układ hamulcowy bębnowy typu simplex,
w którym do rozpierania szczęk hamulcowych użyta
zostaje jedna krzywka, osadzona na osi. W tym typie
układu tylko część okładzin ciernych pracuje skutecznie.
Rzadziej stosowanym typem układu hamulcowego jest
układ duplex, gdzie każda szczęka dociskana jest
oddzielną krzywką. Jest to rozwiązanie skuteczniejsze,
ponieważ cała powierzchnia szczęk jest dociskana do
bębna.

Hamulce bębnowe wyróżniają się prostą i tanią
konstrukcją. Ich parametry techniczne są wystarczające,
by zapewnić bezpieczeństwo jazdy małymi pojazdami, w
tym również skuterami.
Hamulce tarczowe, z kolei, charakteryzują się prostą
obsługą oraz lepszym odprowadzaniem ciepła podczas
hamowania. Ponadto ten rodzaj hamulców jest bardziej
skuteczny od hamulców bębnowych.
W skuterach z reguły zastosowanie znajduje hamulec
tarczowy hydrauliczny z przodu, zaś hamulec bębnowy
mechaniczny montowany jest z tyłu pojazdu. W nowszych
konstrukcyjnie modelach również z tyłu stosowany jest
hamulec tarczowy hydrauliczny.

Tarczowe :

Hamulec tarczowy hydrauliczny składa się z:
1. pompki hamulcowej;
2. przewodu hamulcowego;
3. zacisku hamulcowego;
4. klocków hamulcowych;
5. tarczy hamulcowej.
Zasada działania hamulca tarczowego polega na tym, że
pompa hamulcowa przetłacza płyn hamulcowy przez
przewód do zacisku hamulcowego, gdzie tłok przesuwa
się na zewnątrz o tę samą objętość cieczy, jaka została
wyparta przez pompę. Dzieję się tak ze względu na to, iż
ciecz w układzie jest ?nieściśliwa?. Zaciski hamulcowe
stosowane w skuterach są ruchome. Wynika to z zasad
działania opisywanego układu.

Mianowicie, kloc ki cierne dociskane są do tarczy za
pomocą tłoczków hydraulicznych, które znajdują się tylko
po jednej stronie. Z kolei zacisk zamontowany jest
ruchomo w prowadzeniu. W czasie hamowania klocki
cierne za pomocą tłoczków, są dociskane do tarczy. W tym
czasie następuje przesunięcie zacisku, który dociska
klocek hamulcowy z drugiej strony tarczy. Tarcza
hamulcowa osadzona jest na stałe. Materiały stosowane
do produkcji tarcz hamulcowych to: żeliwo (tanie w
produkcji, jednakże mało odporne na korozje), stal
wysokogatunkowa (droższa, ale o wiele bardziej
wytrzymała na korozje i mająca mniejszy współczynnik
tarcia), włókna węglowe (znajdują zastosowanie w
pojazdach przeznaczonych do wyścigów).

Rys. 1 Budowa zacisku hydraulicznego

Rys. 2 Budowa układu hamulcowego mechaniczno-

bębnowego typu simplex

W skuterze bęben hamulcowy jest zintegrowany z felgą.
We współczesnych skuterach felgi są z reguły aluminiowe,
dlatego w piastę felgi wciskany jest pierścień żeliwny,
będący powierzchnią cierną bębna.
Podstawową wadą hamulców bębnowych jest
odprowadzanie ciepła, ponieważ podczas hamowania
skuterem kierowca zmienia energię kinetyczną na ciepło,
które musi zostać odprowadzone na zewnątrz układu.
Okładziny cierne stosowane do produkcji klocków
hamulcowych i szczęk hamulcowych są takie same.
Charakteryzują się wysoką odpornością cieplną, tzn. ich
współczynnik tarcia nie może zmieniać się pod wpływem
temperatury. Ponadto okładziny muszą być wytrzymałe na
zużycie, nie mogą również zmieniać swoich właściwości
pod wpływem zanieczyszczeń i wody.

Po zapoznaniu się z budową układu hamulcowego
możemy przystąpić do przeglądu i ewentualnych napraw
naszego układu hamulcowego.

Obsługa hamulca tarczowo-hydraulicznego
Kontrolę układu hamulcowego hydrauliczno -
tarczowego zaczynamy od kontroli zużycia okładzin
ciernych czyli klocków i szczęk hamulcowych.
Większość klocków hamulcowych posiada wskaźnik
kontroli zużycia, ma on formę nacięcia na
okładzinach. Sprawdzenie klocków hamulcowych
polega na kontroli grubości okładzin ciernych jak
również czy nie nastąpiło popękanie okładzin. Jeśli
zaobserwujemy zbyt duże zużycie należy dokonać
wymiany klocków hamulcowych. Wymiana klocków
hamulcowych polega na zdemontowaniu zacisku
hamulcowego, wymontowaniu sprężyny i sworznia
ustalającego klocki hamulcowe dopiero wtedy
wysuwamy okładziny cierne. Przed montażem
klocków należy sprawdzić szczelność uszczelniaczy
zacisku czy nie ma jakiś wycieków następnie
wciskamy tłoczek zacisku i wykonujemy czynności
opisane powyżej w odwrotnej kolejności.

Pamiętajmy że przed montażem należy oczyścić zacisk hamulcowy.
Również przy okazji demontażu zacisku hamulcowego należy
sprawdzić stopień zużycia tarczy hamulcowej. Po zamontowaniu
nowych klocków hamulcowych sprawdzamy skuteczność hamowania.
Podczas wymiany uszczelniaczy tłoczka hamulcowego jesteśmy
zmuszeni do odpowietrzenia układu hamulcowego. Procedura
odpowietrzania układu hydraulicznego polega na założeniu
strzykawki za pomocą wężyka na odpowietrznik i kolejną czynnością
jest poluzowanie odpowietrznika. Następnie wyciągamy za pomocą
strzykawki powietrze z układu aż do momentu kiedy popłynie płyn
hamulcowy i w tym momencie zakręcamy odpowietrznik. Dopiero
wtedy przystępujemy do standartowego odpowietrzania układu za
pomocą pompowania dźwignią hamulca. Zakładamy wężyk na
odpowietrznik wkładamy do słoiczka z płynem i pompujemy do
momentu aż przestaną wydostawać się pęcherzyki powietrza.
Stosując tą procedurę za oszczędzimy sporo czasu ponieważ stosując
klasyczny sposób odpowietrzania możemy mieć duże problemy z
odpowietrzaniem układu hamulcowego w skuterze. Ten sposób jest
bardzo praktyczny jeśli wymieniamy Np. płyn w układzie
hamulcowym.

Ważnym aspektem jest pilnowania czasu wymiany płynu
hamulcowego okres żywotności płynu to 2 lata.
Stosowane płyny to DOT-3, DOT-4 oraz DOT-5. Pierwsze
dwa można ze sobą mieszać ponieważ są na glikolu a
DOT-5 jest na silikonie i nie należy go mieszać z innymi
płynami może to spowodować uszkodzenie uszczelniaczy
tłoczka hamulcowego. Należy pamiętać że starzejący się
płyn zawiera coraz więcej wody ponieważ płyn hamulcowy
jest higroskopijny i wchłania wodę. Powoduje to mniejszą
odporność na temperaturę może to powodować że płyn
będzie się zamieniał w parę już przy temperaturze 150
stopniach. Nie należy zapomnieć również o przewodach
hamulcowych a szczególności gumowych.

Czasami występuje pęknięcie przewodu hamulcowego lub
jego wewnętrzne rozwarstwienie. Pęknięcie przewodu bez
problemu rozpoznamy ale wewnętrzne rozwarstwienie już
nie tak łatwo. Objawem jest to że zaciskają się nam klocki
hamulcowe tzn. że płyn przedostaje się w jedną stronę i
przez rozwarstwiony przewód nie może powrócić do
pompy hamulcowej. W tych przypadkach należy wymienić
przewody na nowe najlepiej w oplocie stalowym ponieważ
z czasem guma się starzeje i następuje rozpychanie
przewodu przez płyn zamiast dociskanie hamulca jest
zjawisko zwane potocznie ? gąbczastość hamulca?.

Obsługa hamulca mechaniczno - bębnowy
Większość skuterów z tyłu posiada bębnowy hamulec uruchamiany
mechaniczne. Obsługa polega na kontroli stopnia zużycia szczęk
pomiary wykonujemy według danych fabrycznych.
Zasadniczo kontrola polega na tym że jeśli siła hamowania hamulca
bębnowego spadnie to należy go skontrolować.
Zużyte lub zaolejone okładziny szczękowe wymienia się na nowe.
Należy wymieniać całe szczęki hamulcowe z okładzinami nie należy
wymieniać pojedynczo szczęk ani klocków hamulcowych. Wymiana
szczęk polega na zdjęciu felgi, która jest jednocześnie bębnem,
następnie zdejmujemy sprężyny ściągające i zdejmujemy szczęki ze
sworzni. Montaż wykonujemy w odwrotnej kolejności.Kontroli podlega
również zużycie bębna hamulcowego jeśli stwierdzimy że bęben jest
mocno porysowany możemy go przetoczyć na specjalnych tokarkach.
Również zwracamy uwagę na cięgno hamulca (linka hamulcowa) czy
nie nastąpiło pęknięcie linki lub uszkodzenie pancerza cięgna. Jeśli
zauważamy uszkodzenie linki to wymieniamy ją na nową.

Regulacja linki polega na kontroli skoku dźwigni hamulca i odpowiednio

proporcjonalnego naprężenia, za pomocą nakrętki na lince hamulcowej, skoku

tej dźwigni Skok jałowy nie powinien być większy niż 20-30 mm.

Układ hamulcowy z ABS

ABS (anti -bloker system) jest układem, który zwiększa
bezpieczeństwo jazdy podczas hamowania. Układ ABS
zwiększa bezpieczeństwo aktywne, zapewniając: pełna
kierowość samochodu przy gwałtownym hamowani,
zwiększenie stabilności samochodu zarówno przy
maksymalnym hamowaniu, jak i przy hamowaniu na
podłożu o zróżnicowanej przyczepności pod prawymi i
lewymi kołami, zmniejszenie zużycia opon, skrócenie
drogi hamowania oraz zmniejszenie obciążenia
psychicznego kierowcy.
Układ ABS nie dopuszcza do zablokowania kół przy
maksymalnym hamowaniu, gdyż maksymalny efekt
hamowania występuje przy kole jeszcze się obracającym,
a nie zablokowanym (dlatego w samochodach bez ABS
zaleca się hamowanie pulsacyjne- zwłaszcza na mokrej
lub śliskiej nawierzchni).