EKONOMIA
Wykład nr 1
EKONOMIA
Wykład nr 1
Program zajęć
1.
Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii
2.
Główne kategorie i pojęcia makroekonomii. Produkt i dochód
narodowy
3.
Wzrost gospodarczy i cykl koniunkturalny
4.
Budżet państwa. Polityka fiskalna
5.
Pieniądz. Polityka monetarna
6.
Bezrobocie, inflacja
7.
Rynki finansowe
8.
Handel międzynarodowy. Elementy polityki handlowej
9.
Globalizacja procesów gospodarczych
10.
Rynek, popyt, podaż
11.
Podstawy teorii wyboru konsumenta
12.
Równowaga przedsiębiorstwa
13.
Podstawy teorii podziału i rynki czynników produkcji
14.
Niedoskonałości rynku i rola państwa w gospodarce
LITERATURA
1.
R. Milewski (red), Podstawy ekonomii, PWN ,
Warszawa 2005
2.
D. Begg i inni, Ekonomia, tom 1 i 2, PWE,
Warszawa 2007
3.
M. Burda, Ch. Wypłosz, Makroekonomia. Podręcznik
europejski, PWE, Warszawa 1995 (fragmenty)
4.
B. Snowdon, (..) Współczesne nurty teorii
makroekonomii PWN, Warszawa 1998 fragmenty
5.
R.E.Hall/J.B.Taylor,Makroekonomia. Teoria,
funkcjonowanie i polityka PWN, Warszawa 1995
6.
M. Rekowski, Wprowadzenie do mikroekonomii,
Wydawnictwo Akademia, Poznań 2005
FORMA ZALICZENIA
1.
Test jednokrotnego wyboru
KONTAKT Z
WYKŁADOWCĄ
1.
Konsultacje
1.
pokój: 402 WZIE
2.
dzień:
3.
godzina:
2.
Email:
katarzyna.kubiszewska@zie.pg.gda.pl
3.
Tel. 348-60-11
5
Agenda wykładu
1.
Przedmiot ekonomii
2.
Elementy rozwoju myśli ekonomicznej
3.
Metody analizy ekonomicznej
4.
Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, czynniki
produkcji
5.
Własność
6.
Gospodarka i systemy gospodarcze
7.
Wybory ekonomiczne - ograniczoność zasobów,
racjonalność gospodarowania i rachunek
ekonomiczny
8.
Ekonomia a inne nauki
Definicja ekonomii
Nauka, która odpowiada na pytanie,
w jaki sposób społeczeństwa mogą
wykorzystać potencjał produkcyjny,
wartość pieniądza i jak dużo mogą
konsumować za wkład własny, czyli
własną, ciężką, codzienną pracę.
Elementy myśli
ekonomicznej
1.
Początek – 1776 „Bogactwo narodów
”Adama Smith`a – ojca i twórcy
współczesnej ekonomii.
2.
Nazwa ekonomia pochodzi od
ARYSTOTELESA.
3.
Starożytność i średniowiecze – rozwój
gospodarki naturalnej.
4.
Fenicjanie wynaleźli pieniądze – przestał
istnieć problem wdzięczności.
Elementy myśli
ekonomicznej
1.
Rozwój gospodarki towarowej – powstają
banki
2.
Św.Tomasz z Akwinu- postawił pytanie :
1.
Dlaczego własność prywatna jest lepsza
od własności komunalnej?
2.
Problem ceny sprawiedliwej i problem
własności.
Prądy myślowe
1.
MERKANTYLIZM
2.
FIZJOKRATYZM
3.
SOCJALIZM UTOPIJNY
4.
SZKOŁA KLASYCZNA
5.
WSPÓŁCZEŚNIE - MONETARYZM
1.
FRIEDMAN MILTON ( szkoła monetarna)
2.
KEYNES J.( Keynsizm)
3.
Teoria dobrobytu
4.
Teoria niedoskonałej konkurencji ( teoria
Samuelsona)
Metody analizy
ekonomicznej
1.
Metoda wyboru konsumpcji.
2.
Metoda maksymalizacji zysku.
3.
Metoda modelowa – w rzeczywistości
ekonomicznej wybiera się jeden element,
który chcemy zbadać (abstrahujemy od
innych elementów).
Rodzaje modeli
ekonomicznych
1.
Werbalne (opisowe)
2.
Matematyczne
3.
Graficzne
Współczesny podział
ekonomii
EKONOMIA
POZYTYWNA NORMATYWNA
Inny podział ekonomii
E K O N O M I A
Mikroekonomia Makroekonomia
Potrzeby ludzkie
Potrzeba to:
Brak czegoś, co jest niezbędne
człowiekowi do życia i rozwoju
Hierarchia potrzeb A.
Maslowa
Bezpieczeństwa
Przynależno
ści
Uznania
Samorealiza
cji
Fizjologiczne
Potrzeby
rozwoju
Potrzeby
odczuwalnych
braków
Potrzeb
y
wyższe
go
rzędu
Potrzeb
y
niższeg
o rzędu
Na zmianę hierarchii
potrzeb mają wpływ:
1.
.............
2.
..............
3.
.................
4.
.................
5.
.....................
6.
....................
7.
.....................
Środki
zaspokajające
potrzeby
Związek między
zaspokajaniem potrzeb a
dobrami produkcyjnymi
Zaspokajanie potrzeb to inaczej
konsumpcja. Dobra konsumowane
określa się jako dobra
konsumpcyjne, wytwarza się je z
dóbr produkcyjnych.
Poza tym wiele dóbr może mieć
jednocześnie charakter
konsumpcyjny i produkcyjny.
DOBR
A
WOLN
E
GOSPODARCZE -
PRODUKTY
KONSUMPCYJN
E
PRODUKCYJNE
ŻYWNOŚCIOWE
PRZEMYSŁOWE ŚRODKI PRACY PRZEDMIOTY
PRACY
TOWARY
SUROWC
E
MATERIAŁY
PÓŁFABRYKANT
Y
WYROBY
GOTOWE
FINALN
E
KOOPERACYJN
E
USŁUGI
Rzeczowe
Skierowan
e na
przedmiot
y
renowacyjne
(remontowe,
naprawcze
współdziałające w
procesie
produkcji
(zlecone prace w
zakresie obróbki
mech.,
farbowania)
eksploatacyjne w
sferze wymiany
(transport,
handel)
Osobiste
Skierowan
e na
człowieka
(zaspokaja
ją
potrzeby
psych. i
fiz.)
-w zakresie
edukacji,
-w zakresie ochrony
zdrowia i opieki
społ.
-związane z
rekreacja, kulturą, i
sportem
-fryzjerskie i
kosmetyczne
-hotelarskie i
gastronomiczne
-świadczone w
gospodarstwach
domowych
Ogólnospołecz
ne
Skierowane na
całą gospodarkę
narodową i
społeczeństwo
(zaspokajają
potrzeby
organizacyjno-
porządkowe)
-usługi pośrednictwa finansowego
-usługi w zakresie administracji
publicznej, bezpieczeństwa
publicznego, sprawiedliwości i obrony
narodowej
-usługi komunalne
KLASYFIKACJA USŁUG
Usługi dla konsumentów
Usługi dla producentów i biznesu
Usługi ogólnospołeczne
KLASYFIKACJA USŁUG
Rzeczowe
Osobis
te
Ogólnospołecz
ne
Konsumpcyj
ne
Produkcyj
ne
• indywidualne, np. usługi gastronomiczne,
hotelarskie, turystyczne
• zbiorowe np. usługi oświatowe, kulturalne
• ogólnospołeczne np. usługi w zakresie
administracji, bezpieczeństwa
Odpłat
ne
Nieodpłatn
e
• odpłatne indywidualnie lub częściowe,
np. za przedszkole
• finansowane przez budżet państwa
Dla gospodarki
narodowej
Dla ludności
ZASOBY
ludzk
ie
naturaln
e
rzeczo
we
finanso
we
Przedstawione zasoby
służą bezpośrednio do
produkowania wyrobów
i usług i dlatego zalicza
się je do czynników
produkcji
Ze względu na spełniana funkcję
rozróżnia się 3 podstawowe czynniki
produkcji:
Praca ludzka
Środki produkcji
Przedmioty pracy,
do których zalicza się również zasoby
naturalne
Środki
produkcji
Oraz posługujący się nimi ludzie, dzięki
posiadanym
umiejętnościom wytwórczym,
tworzą:
Siły wytwórcze-
zespół czynników decydujących o
potencjale produkcyjnym społeczeństwa
SIŁY WYTWÓRCZE
SPOŁECZEŃSTWA
Środki produkcji
Środki
pracy
Przedmioty
pracy
Praca
ludzka
Jest celową
działalnością
człowieka mającą
na celu
zaspokajanie
potrzeb, występuje
w postaci wysiłku
fizycznego oraz
pracy umysłowej
Organizacja (przedsiębiorczość)
Szczególnie cenioną w procesie
produkcji cechą człowieka jest
przedsiębiorczość
, która
pozwala mu zarówno na
podjęcie działalności
gospodarczej, jak i na efektywne
jej prowadzenie.
Własność
1.
Pojęcie własności
2.
Klasyfikacja własności
3.
Własność w sensie prawnym i
ekonomicznym
Kompletny zestaw praw
własności
prawo do użytkowania i zużywania przedmiotu
własności;
prawo do zawłaszczenia dochodów osiągniętych
dzięki wykorzystaniu przedmiotu własności;
prawo określania przeznaczenia dochodów z
własności;
prawo zaniechania użytkowania;
prawo przekazania swoich praw własności innym
osobom.
Główne cechy własności
prywatnej
ograniczenie pewnych praw własności
kompletność praw własności
wyłączność (lub rozproszenie) praw własności
cel wykorzystania praw własności
Gospodarka i systemy
gospodarcze
Gospodarka – całokształt działalność
gospodarczej prowadzonej w danym
regionie (gospodarka regionalna), kraju
(gospodarka narodowa) lub na całym
świecie (gospodarka światowa).
Działalność ta polega na wytwarzaniu
dóbr i świadczeniu usług zgodnie z
potrzebami ludności. Najprostszy podział
gospodarki wyróżnia trzy sektory: usługi,
przemysł, rolnictwo.
System gospodarczy
System gospodarczy – to system zarządzania
gospodarką, z charakterystycznymi typami
instytucji i mechanizmów regulacyjnych.
Dopełnieniem każdego systemu gospodarczego
jest układ zjawisk sfer realnej gospodarki.
Scharakteryzowanie występujących w nim
elementów pozwala na stosunkowo łatwy opis
istoty dowolnego systemu gospodarczego.
Faktyczne systemy stanowią zawsze kombinację
elementów i rozwiązań występujących w
układzie.
dokonywanie wyborów w
gospodarce tradycyjnej,
nakazowej, rynkowej
Pytanie?
Gospodarka
tradycyjna
Gospodarka
nakazowa
Gospodarka
rynkowa
Jak są określane
cele?
przez zwyczaj,
tradycję,
moralność itp.
odgórnie (klasa
rządząca)
racjonalnie
Jak są ustalane
środki realizacji
celów?
przez zbiorowe
doświadczenie,
oceniające
środki metodą
prób i błędów
odgórnie (klasa
rządząca)
w myśl zasady
maksymalizacji
funkcji celu
Jakie są
ograniczenia
działalności
osób
gospodarującyc
h?
tradycja
ogranicza pole
wyborów do
metod
sprawdzonych
wykonują
decyzje pod
groźbą
przemocy i
przymusu
ich wybory
ograniczają
jedynie prawa
rynku
Ograniczoność zasobów,
racjonalność gospodarowania i
rachunek ekonomiczny
Granica możliwości
produkcyjnych
Racjonalność gospodarowania i
rachunek ekonomiczny
Problem wyboru
Zasoby « potrzeby
Zapotrzebowanie>Zdolności
wytworcze
Problem wyboru
Ograniczoność zasobów
gospodarczych jest zjawiskiem
uniwersalnym.
Konsekwencją tego jest
konieczność gospodarowania
dobrami.
Problem wyboru
Problem wyboru
Problem wyboru
Granica możliwości
produkcyjnych
W gospodarce jest pewna ilość ludzi.
Przykład: produkcja- łowienie ryb i
zrywanie orzechów.
Ryby
Krzywa możliwości produkcyjnych
Orzechy
Przykład: produkcja-
łowienie ryb i zrywanie
orzechów.
1.
Punkt A – czynnik niewykorzystany
2.
Punkt B – czynnik niemożliwy do osiągnięcia
, chyba że zmienimy technologię
wytwarzania , koszty produkcji ( przy
zachowaniu tych samych zasobów).
Racjonalność
gospodarowania i
rachunek ekonomiczny
Racjonalność – oznacza takie postępowanie, które
oparte jest na poprawnym rozumowaniu i
skutecznym działaniu (przeciwnie –działania
irracjonalne).
Racjonalność działań gospodarczych utożsamiana
jest z zasadą racjonalnego gospodarowania,
którą formułuje się w dwóch równoważnych
wariantach:
Zasada największej wydajności(maksymalizacja
efektu)
Zasada oszczędności środków (minimalizacja
nakładu)
Zasada racjonalnego
działania
zasada największej wydajności
zasada największej oszczędności
środków
Warunki racjonalnego
działania
jednoznacznie określony cel,
wiedza o sposobach realizacji celu
wiedza o zachowaniu innych
podmiotów
Wybory ekonomiczne
1.
Ludzie i ich nieograniczone
potrzeby.
2.
Dobra ograniczone.
Czynniki produkcji
1.
Kapitał
2.
Ziemia
3.
Zasoby pracy
4.
Innowacyjność -
przedsiębiorczość
Fundamentalne pytania
ekonomistów dotyczące
wyborów ekonomicznych
1.
Ilu ludzi jest zdolnych do pracy?
2.
Jak wykształceni są ludzie w
wieku produkcyjnym?
Czym jest kapitał?
Pewna suma wartości
przynoszących zysk –
np.pieniądze.
Obrót kapitału
Kapitał produkcyjny kapitał
towarowy
Kapitał płynny ( pieniądze)
Nauki ekonomiczne
ekonomia
finanse
nauki o zarządzaniu
towaroznawstwo
Nauki ekonomiczne
Historia gospodarcza
Statystyka ekonomiczna
Ekonomiki szczegółowe
Ekonomia a inne nauki
Matematyka
Logika
Statystyka
Prakseologia – nauka o
racjonalnym działaniu
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!