RODZAJE ŹRÓDEŁ

Literatura:

•http://72.14.221.104/search?q=cache:7vwvSlQvmOQJ:niezapominajka.home.pl/index_zrodla.php%3Fpage
%3Dtxt/artykuly_z/artykuly_z_00250+%22%C5%BAr%C3%B3d%C5%82a+warstwowe%22&hl=pl&gl=pl&ct=clnk&cd=1

•http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://tramp.travel.pl/photo/00270/10.jpg&imgrefurl=http://tramp.travel.pl/publikacja.php%3Fp
%3Did270strona3&h=221&w=320&sz=17&hl=pl&start=4&tbnid=TkIJj4zkv4h3oM:&tbnh=81&tbnw=118&prev=/images%3Fq%3D
%2522gor%25C4%2585ce%2B%25C5%25BAr%25C3%25B3d%25C5%2582a%2522%26svnum%3D10%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

•http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.teberia.pl/zdjecia/3900/3821.jpg&imgrefurl=http://www.teberia.pl/news.php%3Fid
%3D3703&h=321&w=480&sz=24&hl=pl&start=19&tbnid=xQfUY0DJ4_2xUM:&tbnh=86&tbnw=129&prev=/images%3Fq%3Dgejzery
%26svnum%3D10%26hl%3Dpl%26lr%3D%26sa%3DN

Źródło - naturalny, skoncentrowany, samoistny
wypływ wody podziemnej na powierzchnię Ziemi

Zazwyczaj źródła mają

stałą temperaturę,

równą w przybliżeniu

średniej w ciągu roku

temperaturze

powietrza w danym

obszarze. Wyjątkiem są

cieplice.

Badaniem źródeł

zajmuje się krenologia.



Hodowla aligatorów z
wykorzystaniem źródeł
geotermalnych

Podział ze względu na siłę ciężkości lub ciśnienie

hydrostatyczne



zstępujące
(grawitacyjne) - woda
spływa pod działaniem
siły ciężkości od
obszaru zasilania w
dół, do miejsca
wypływu )



wstępujące - że ruch
wody skierowany jest
w nich od dołu ku
górze



Polska



W Polsce zasoby geotermalne znajdują

się pod powierzchnią 80% terytorium, ich

eksploatacja nie jest jednak łatwa.

Zakłady geotermalne pracują w

Zakopanem, w Pyrzycach k. Szczecina, w

Uniejowie i w Mszczonowie k. Warszawy,

zaś źródła geotermalne są

wykorzystywane w uzdrowiskach, takich

jak Cieplice, Duszniki Zdrój, Lądek Zdrój,

Ustroń, Konstancin i Ciechocinek.

Ze względu na pochodzenie
wody



juwenilne - woda pochodzi z utworów

magmowych. Zwykle jest gorąca i

może być zmineralizowana,

ale nie

wszystkie wody gorące są pochodzenia juwenilnego.



meteoryczne zasilane są wodą

pochodzącą z opadów

atmosferycznych.

Wielkość wypływu z tych

źródeł podlega najczęściej wahaniom sezonowym.

Największa bywa po wiosennych roztopach i

długotrwałych opadach.

Ze względu na budowę
geologiczną



warstwowe - powstają w

miejscu, gdzie warstwa

wodonośna wychodzi na

powierzchnię ziemi. Z

reguły dzieje się to na

granicy dwóch warstw o

dużej różnicy w

przepuszczalności wody,

np. piasków i iłów. Z reguły

są niewielkie i mało

wydajne, ponieważ w

naturalnych

warunkach

woda wskutek znacznych

oporów w środowisku

porowatym płynie powoli.

Ze względu na budowę
geologiczną

uskokowe powstające na
uskokach mogących
przeprowadzić wodę z
głębszych warstw
wodonośnych między dwoma
nieprzepuszczalnymi
utworami.

cechują się wielką stałością
pod względem wydajności,
temperatury i składu
chemicznego wody.

Ze względu na budowę
geologiczną



szczelinowe wiążące się z

obecnością szczelin. Mogą one bić

z nieprzepuszczalnych warstw

skalnych, ale pociętych

szczelinami (np. granity, łupki).

Wody atmosferyczne gromadzące

się w szczelinach dążą

grawitacyjnie w dół.

Mogą być różnej wielkości i

wydajności, a związane jest to z

gęstością i wymiarami szczelin. Ze

względu na szybki przepływ wody

w szczelinach, źródła tego typu

charakteryzują się zwykle

wahaniami wydajności

spowodowanymi wpływem opadów

atmosferycznych i pór roku.

Ze względu na budowę
geologiczną

krasowe - wody wymywają

skały, przede wszystkim

wapienie. Krążąc wzdłuż

szczelin, mogą przez

rozpuszczanie skały

tworzyć podziemne

kanały, z których woda

wypływa grawitacyjnie na

powierzchnię. Często liczne

kanały łączą się ze sobą i

zasilają jeden kanał

wylotowy, dlatego

wydajność niektórych

źródeł krasowych może

być bardzo duża (rzędu

kilku tysięcy litrów/sekundę)

Takie obfite źródła krasowe

nazywamy

wywierzyska

mi.

.

źródła lewarowe - emitujące wodę

okresowo, gdy poziom wody

przekroczy próg skalny. Woda

zostaje zassana i zacznie

wypływać źródłem aż do momentu

przedostania się ścieśnionego

powietrza do szczeliny wylotowej

Wypływ z Jaskini Wodnej w
Tatrach

ze względu na umiejscowienie
wypływu wody w terenie



Grzbietowe (1) - położone

na grzbietach gór i wzniesień



Podgrzbietowe (2) -

poniżej szczytu górskiego



zboczowe - na zboczach

dolin.



dolinne - znajdujące się w

dnie dolin rzecznych



krawędziowe - położone u

stóp wyraźnych krawędzi

źródło dolinne

Ćwiczenia str. 65 – 5. 3.
2

źródła lewarowe

źródła lewarowe - emitujące wodę

okresowo, gdy poziom wody

przekroczy próg skalny. Woda

zostaje zassana i zacznie

wypływać źródłem aż do

momentu przedostania się

ścieśnionego powietrza do

szczeliny wylotowej

Źródła mineralne

(powyżej 1g substancji rozpuszczonych w 1 l
wody)

Ich skład zależy od

budowy geologicznej



Solanki – Kujawy,
Kotliny Podkarpackie



Siarczane – Kotlina
Sandomierska, Niecka
Nidziańska



Żelaziste – cały kraj



Szczawy (CO2) –
mogą mieć różny
skład mineralny –
południowa Polska

Bogactwem naturalnym Ciechocinka są obfite złoża solanek ciepliczych, które dzięki
obecności chlorku sodu, związków wapnia, magnezu, żelaza, wolnego
siarkowodoru, jodu, bromu i innych mikroelementów posiadają wybitne właściwości
lecznicze. Mają one temperaturę od 8 do 37°C oraz zasolenie od 0,19% do
6,43%. Eksploatowane od 1841 roku.

Tężnia solankowa w Inowrocławiu

Cieplice – gorące źródła

(temperatura wody powyżej

20st. C)

Większość gorących

źródeł występuje

w regionach o

przeszłości

wulkanicznej a

woda

podgrzewana jest

przez rozgrzane

skały, których

temperatura

wzrasta wraz z

głębokością.

Islandia

Gorące źródła są naprawdę
gorące. Wypływająca woda
ma temperaturę wrzenia, co
przedsiębiorczy Islandczycy
potrafią wykorzystać do
własnych celów

Na świecie z zasobów energii geotermalnej korzysta ponad 70 krajów, w Europie
32 kraje.  Liderem jest Islandia, W Rejkiawiku ponad 99 proc. mieszkańców
korzysta z centralnego ogrzewania geotermalnego.

gejzery w Old Faithful (Yellowstone)

Islandia

Islandia

Polskie wody geotermalne mają duży
potencjał

Związane są one głównie z wodami podziemnymi o temperaturach 20-130

stopni, które występują na głębokościach do 4 kilometrów

Wody geotermalne wykorzystywano w Polsce od stuleci w

lecznictwie, m.in. w uzdrowiskach w Lądku, Cieplicach, Dusznikach,

Ciechocinku, Iwoniczu lub  Konstancinie. W ostatniej dekadzie XX

wieku energia geotermalna zaczęła być wykorzystywana w naszym

kraju także do ogrzewania pomieszczeń, w rolnictwie i hodowli

ryb.

„Ciepłownictwo geotermalne przynosi znaczące efekty ekologiczne,

wykorzystujące lokalne źródło energii, powinno być jednak także

konkurencyjne cenowo i mało wrażliwe na zmiany cen tradycyjnych

środków energii na świecie.

W Polsce jest sześć zakładów geotermalnych. Największy, działający od

1993 roku, znajduje się na Podhalu  w Bańskiej Niżnej – Białym

Dunajcu (wody o temp. około 90. st, )

Perspektywiczne zasoby wód geotermalnych znajdują się na obszarze Niżu

Polski, Sudetów i Karpat, a przede wszystkim Podhala.



Bogusława Szumiec-Presch - PAP - Nauka w Polsce

Gejzery to też gorące źródła

które gwałtownie

wyrzuca słup wody i

pary wodnej o

temperaturze około

100° C. Woda z

gejzerów ogrzewana

jest zalegającą kilka

kilometrów pod

ziemią magmą.

Wybuchy gejzerów są

dość regularne, ale

dla każdego źródła

odstępy pomiędzy

kolejnymi wybuchami

są inne. Woda może

być wyrzucana na

wysokość nawet 30-

70 m.

Clepsydra Geyser w Yellowstone

Park Narodowy Yellowstone

znajduje się w nim 200 gejzerów i około 100 mniejszych źródeł

cieplicowych. Ciepło pochodzące ze źródeł wulkanicznych w Nowej

Zelandii, zimą wykorzystywane jest do ogrzewania pobliskich

budynków, a latem zaś... jako napęd klimatyzacji.

pochodzi od nazwy najbardziej

znanego gejzeru na Islandii Geysir.

Zaś jego nazwa pochodzi od

islandzkiego słowa

gjósa = tryskać, wybuchać'.

Dlaczego gejzer wybucha?

miejsce występowania

większe nagromadzenia gejzerów:

1.

Park Narodowy Yellowstone (Wyoming USA)

2.

Nowa Zelandia

3.

Islandia

4.

Kamczatka (rosja)

5.

El Tatio (Chile)

6.

Unmak (Alaska UDA)

Wybuch gejzeru

Chile
Yellowstone

Gorące wody zawierają znacznie większe ilości rozpuszczonych składników mineralnych
niż wody o temperaturze zwyczajnej. Na powierzchni ziemi następuje często
wytrącanie się osadów mineralnych, których charakter zależny jest od składu
chemicznego wydobywających się z głębi wód. Osady krzemionkowe wytrącają się
często w najbliższym sąsiedztwie gejzerów, tworząc charakterystyczne
obramowanie otworów wytryskowych. Ta opalowa krzemionka, zawierająca kilka
do kilkunastu procent wody, nosi nazwę gejzerytu. Niektóre gorące źródła Narodowego
Parku Yellowstone, zawierające znaczne ilości rozpuszczonego węglanu wapnia,
wydzielają obficie ten składnik mineralny. Powstają tą drogą malownicze terasy
wapienne.

rozpoznaj typy źródeł

warstwow
e
spływowe

warstwowe
podpływowe

warstwowe

przelewowe

Jak więc widać każde źródło może

być charakteryzowane
wielostronnie, nie można
poprzestać na jednym kryterium.

Ćwiczenia str. 66 – 5. 3.
4