Polityka pieniężna i 

fiskalna

 w gospodarce

Założenie:
- stałość cen;
- stopa procentowa jest jedyną zmienną 

wiążącą rynek pieniężny i dóbr.

źródło: Begg D., Fischer S., Dornbusch R., 
Makroekonomia, PWN

 

 

Rekapitulacja 

1. Spadek stopy procentowej prowadzi do 

wzrostu popytu inwestycyjnego, skłaniając 

przedsiębiorstwa do przemieszczania się 

wzdłuż krzywej popytu inwestycyjnego.

Stopa 
Procentowa

Popyt inwestycyjny

r1

r2

I1

I2

 

 

Rekapitulacja

2. Spadek stopy procentowej spowoduje wzrost 

popytu konsumpcyjnego, zwiększając rozmiary 
majątku gospodarstw domowych i przesuwając 
w górę krzywą popytu konsumpcyjnego (wpływ 
popytu autonomicznego).

Dlaczego 
?

 

 

Rekapitulacja

2. Spadek stopy procentowej spowoduje wzrost 

popytu konsumpcyjnego, zwiększając rozmiary 
majątku gospodarstw domowych i przesuwając 
w górę krzywą popytu konsumpcyjnego (wpływ 
popytu autonomicznego).

- Efekt majątkowy – przesunięcie funkcji konsumpcji w górę 
(w dół) pod wpływem wzrostu (spadku) zasobów 
majątkowych gospodarstw domowych i zwiększenia 
(spadku) wydatków na każdym poziomie rozporządzalnych 
dochodów osobistych. 

- Zmiany w rozmiarach kredytu na cele konsumpcyjne – 
spadek stóp procentowych to obniżka kosztu kredytu 
konsumpcyjnego  i większy poziom zaciąganych pożyczek 
przez gospodarstwa domowe

 

 

Rekapitulacja

3. Wzrost podaży pieniądza spowoduje obniżenie stopy 

procentowej równoważącej rynek, gdyż to zapewnia 
wzrost wielkości zapotrzebowania na pieniądz i 
pozwala zachować równowagę na rynku pieniężnym.

Jak teraz łatwo zauważyć !!!!

Wzrost podaży pieniądza wywołuje 

przesunięcie w górę krzywej popytu 

globalnego oraz podniesienie poziomu 

dochodu i produkcji zapewniającego 

równowagę

 

 

Ale to nie koniec !!!

Pojawia się efekt tłumienia!!

W sytuacji wzrostu popytu globalnego 
przedsiębiorstwa korygują w górę swe plany 
inwestycyjne, a gospodarstwa domowe zwiększają 
konsumpcję, dochód zwiększa się. W miarę wzrostu 
dochodu zwiększa się popyt na pieniądz.
Przy braku kolejnego wzrostu podaży pieniądza, 
pojawi się nadwyżka popytu na pieniądz i stopa 
procentowa będzie musiała wzrosnąć dla 
przeciwwagi, aby utrzymać równowagę na rynku 
pieniężnym. 
Krzywa popytu globalnego będzie także musiała 
przesunąć się teraz nieco w dół. 

 

 

Ekspansywna Polityka fiskalna i 
wypieranie

Zwiększone wydatki Państwa początkowo 

powodują przesunięcie krzywej popytu 
globalnego w górę. Wyższy dochód prowadzi 
jednak do wzrostu popytu na pieniądz i 
podniesienie poziomu stopy procentowej, tym 
samym ograniczając popyt inwestycyjny i 
przesuwając funkcję konsumpcji w dół.

Zmiany te zniwelują początkowy efekt 

przemieszczenia krzywej popytu globalnego w 
górę nie niwelując go jednak całkowicie. 

 

 

Wypieranie

Wypieranie – polega na ograniczeniu wielkości 

popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego 
sektora prywatnego pod wpływem wzrostu 
wydatków Państwa, który powoduje 
zwiększenie rozmiarów popytu globalnego i w 
konsekwencji – wzrost stopy procentowej.

Zadanie: Zastanów się nad przebiegiem omówionych 
procesów w przypadku obniżki podatków 
dochodowych???

 

 

Model IS - LM

Krzywa IS
Zbiór różnych kombinacji dochodu i stopy 

procentowej przy których rynek dóbr znajduje 
się w równowadze.

 

 

Krzywa IS

AD

1

E

1

r

1

Y

Popyt globalny

dochód

Stopa procentowa

E

o

AD

o

r

o

IS

Załóżmy, że następuje spadek stóp 
procentowych z r

0

 do r

1

 co powoduje

większy popyt inwestycyjny, a funkcja 
konsumpcji przesunie się w górę do AD

1

 

 

 

Krzywa LM

r

1

Krzywa LM
Zbiór  różnych kombinacji stopy procentowej i 
dochodu, przy których rynek pieniężny jest w 
równowadze.

 LL

1

Podaż pieniądza = constans

dochód

Stopa procentowa

r

o

Realne zasoby pieniądza

 LL

o

E

0

Y

0

Y

1

LM

Załóżmy, że dochód zwiększy się do Y

1,

, krzywa popytu na pieniądz przesunie się

w górę do położenia LL

1, 

stopa procentowa zapewniająca równowagę wyniesie r

1

 

 

 

Równowaga na rynku dóbr i 
pieniądza

Stopa 
procentowa

IS

0

LM

0

E

0

r

0

Y

0

Wzrost wydatków Państwa wywołuje przesuniecie krzywej IS z IS

0

 do IS

1

 

(ekspansywna polityka fiskalna)
Zwiększając podaż pieniądza wywołuje efekt przesunięcia krzywej LM z 
LM

0

 do LM

1

(ekspansywna polityka pieniężna) 

IS

1

LM

1

E

1

Y

1

 

 

Określoną wielkość dochodu można osiągnąć w 

wyniku zastosowania łagodnej (ekspansywnej) 
polityki fiskalnej i restrykcyjnej polityki 
pieniężnej albo odwrotnej ich kombinacji. W 
tym pierwszym przypadku stopa procentowa 
odpowiadająca warunkom równowagi będzie 
wyższa, zaś udział wydatków sektora 
prywatnego w dochodzie i całkowitych 
wydatkach będzie niższy.

 

Zarządzanie popytem a polityka 
gospodarcza

 

 

Zarządzanie popytem a charakter 
polityki gospodarczej

Stopa 
procentowa

IS

0

LM

0

E

3

r

1

Y

IS

1

LM

1

E

4

E

1

E

2

r

2

Ekspansywna polityka fiskalna

I

Restrykcyjna polityka 

pieniężna

Restrykcyjna polityka fiskalna

I

Ekspansywna polityka 

pieniężna

 

 

Zarządzanie popytem

Zarządzanie popytem polega na 

wykorzystaniu polityki fiskalnej w celu 
stabilizacji dochodu w pobliżu wysokiego 
przeciętnego jego poziomu