Czynnik Ludzki

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

2

Cel szkolenia

Wyrobienie świadomości w obsłudze maszyn

i urządzeń o relacjach pomiędzy człowiekiem,

a

maszyną

i

ich

wpływem

na

bezpieczeństwo,

jakość

i skuteczność działania.

Świadomość tych relacji może wpłynąć na

redukcję błędów ludzkich i osiągana ona jest

poprzez

połączenie

rzetelnej

wiedzy

teoretycznej

i

praktycznej

personelu

zaangażowanego w proces produkcyjny oraz

wyrobienie pozytywnego stosunku personelu

produkcyjnego do działań powodujących

poprawę szeroko pojętego bezpieczeństwa

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

3

Szczegółowymi celami

szkolenia będą:



Uświadomienie personelowi

obsługującemu korzyści i zagrożeń

płynących z docenienia lub ignorowania

właściwości operatora,



Zapoznanie z ograniczeniami czynnika

ludzkiego tak indywidualnymi jak i

zespołowymi,



Uświadomienie o skutkach błędów

organizacji pracy na jej wydajność

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

4



Nabycie i rozwijanie umiejętności u

operatorów w celu:



prawidłowego komunikowania się,



prawidłowego przebiegu pracy zespołowej,



Właściwego zarządzania zadaniami,



Wyrabiania świadomości sytuacyjnej,



zmierzających do poprawy

bezpieczeństwa i zwiększenia

efektywności wykonywanych zadań.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

5

Cele szczególne:



Wzbudzenie w personelu obsługującym

właściwego stosunku do działań

bezpiecznych



Unikanie działań prowadzących do stanów

niedozwolonych.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

6

Czynnik ludzki wg JAR 145



JAR 145.30 (e) wymagania dotyczące

personelu:



Kompetencje personelu obsługowego związanego

z realizacją obsługi technicznej muszą być ściśle

określone i sprawdzane zgodnie z procedurą i

standardami akceptowanymi przez Nadzór

Lotniczy



Wiedza i umiejętności niezbędne na danym

stanowisku pracy muszą wypływać ze

zrozumienia CZYNNIKA LUDZKIEGO I

WYDOLNOŚCI LUDZKIEJ odpowiednio do funkcji

danej osoby w organizacji.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

7

Czynnik ludzki wg JAR 145



JAR 145.30 (e) wymagania dotyczące

personelu:



Pkt.5 W celu zapewnienia właściwego

podejścia do problemu czynnika ludzkiego i

wydolności ludzkiej personel: obsługowy,

zarządzający i wykonujący audyty powinien:



Przejść szkolenia początkowe z zakresu

czynnika ludzkiego,



Odbywać szkolenia odświeżające z zakresu

czynnika ludzkiego

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

8

Czynnik ludzki wg JAR 145



Dotyczy to (JAR 145.30 (e)):



Personelu nominowanego, kierowników, dozoru

technicznego,



Personelu poświadczającego, techników mechaników,



Personelu pomocniczego: planiści, inżynierowie



Personelu kontroli jakości



Personelu specjalistycznego



Instruktorów



Personelu ogólnie pojętego zbytu i magazynowania



Operatorów sprzętu naziemnego

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

9

JAR 145.30 (e)

Pkt.6. Szkolenie początkowe powinno objąć:

1. Wiadomości ogólne z Human Factor

2. Ludzkie możliwości i ograniczenia

3. Psychologię społeczną

4. Czynniki wpływające na osiągi

5. Środowisko fizyczne

6. Zadania

7. Komunikację

8. Model ludzki

9. Ryzyko w miejscu pracy

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

10

JAR 145.30 (e)

Wymagania dotyczące personelu precyzują,

że

szkolenie

początkowe

personelu

powinno być zrealizowane w ciągu 6 m-cy

po rozpoczęciu przez niego pracy w

organizacji obsługowej:

Personel zatrudniony na czas określony

może wymagać przeszkolenia wkrótce po

rozpoczęciu pracy. Uwzględnić należy taką

potrzebę przeszkolenia w stosunku do

osób, które przeszły z innych organizacji

obsługowej

podlegającej

JAR 145

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

11

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski



Pkt 7. JAR 145.30(e) określają cel szkoleń

odświeżających sprowadzających się do



zaznajomienia z bieżącym stanem w dziedzinie

czynnika ludzkiego



zebranie opinii od personelu obsługującego dla

Działu Jakości



poprawy niezgodności stwierdzonej w czasie audytów

jakości



analizy i usuwania błędów popełnianych w trakcie

obsługi technicznej



Szkolenie

może

być

realizowane

przez

organizacje

obsługową,

niezależnych

instruktorów akceptowanych przez Nadzór

Lotniczy.

12

W

dniu

15.07.2002r.

Przyjęto

rozporządzenie WE 1592/2002 powołujące

EASA,

zaś 20.11.2003r. Przyjęto rozporządzenie

WE 2042/2003 w sprawie ciągłej zdatności

do

lotu

statków

powietrznych,

podzespołów i wyrobów lotniczych oraz

zatwierdzania organizacji i personelu w

szeroko rozumianym przemyśle lotniczym

PRL - 1.05.2004

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

13

Zawiera ono załączniki dotyczące HF:

Z.I. Wymagania

dotyczące

utrzymania

zdatności

do lotu (Part M)

Z.II.

Zatwierdzenie

organizacji

obsługowych

(Part 145)

Z.III.

Personel poświadczający (Part 66)

Z.IV.

Wymagania dotyczące organizacji

szkoleniowej (Part 147)

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

14

Załącznik II do (WE) 2042/2003

145.A.30 (e) (½) mówi, że:

- Organizacja musi ustanowić i kontrolować

kompetencje personelu zajmującego

się

każdą

działalnością związaną z

obsługą

techniczną

zgodnie

z

procedurami i

standardami

uzgodnionym z Nadzorem Lotniczym

- Obok wiedzy specjalistycznej personel

musi

być zapoznany z problematyką

Czynnika

Ludzkiego i wydolności

ludzkiej.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

15

Załącznik II do (WE) 2042/2003

145.A.30 (e) (2/2) mówi, że:

- Czynnik Ludzki są to zasady działania

człowieka w procesie projektowania,

wykonania, certyfikacji, szkolenia,

użytkowania

i obsłudze zapewniające

bezpieczne relacje

między ludźmi i

elementami systemu

- Wydolność ludzka są to możliwości i

ograniczenia ludzkie mające wpływ na

bezpieczeństwo i skuteczność wykonania

poszczególnych czynności.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

16

HF w wymaganiach Part 145

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

145.A.45(

f)

145.A.45

(f)

Dostępność danych obsługowych

145.A.45

(c)

Procedura zgłaszania niejasności w

danych obsługowych

145.A.40

(a)

Dostępność wyposażenia i narzędzi

145.A.30(

e)

Program ramowy szkolenia z HF

145.A.30(

e)

Szkolenie pracowników w zakresie HF

145.A.35(

d)

145.A.35

(d)

Szkolenie personelu poświadczającego z

HF

Patrz

niżej

145.A.30

(e)

Kompetencje personelu w zakresie HF

145.A.30

(d)

Zasoby ludzkie, plan pracochłonności

145.A.25

145.A.25

Wymagania dla zaplecza technicznego

EASA GM-

145 ref

EASA

AMC-

145 ref

Part-145

ref

17

HF w wymaganiach Part 145

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

145.B.10(3)

145.B.10

Właściwe szkolenie

145.A.70(a)

145.A.70

Utrzymywanie aktualności MOE

145.A.65(b)

(3)

Poświadczanie

145.A.65(b)

(3)

145.A.65(b)

Wykrywanie błędów

145.A.65(b)

(1)

Projektowanie i prezentowanie

procedur

145.A.65(b)

(1)

145.A.65(b)

Uwzględnianie w procedurach

HF

145.A.65(a)

145.A.65(a),145.A

.70(a)

Polityka Bezpieczeństwa i

Jakości

145.60(b)

145.60(b)

Zgłaszanie zdarzeń

145.A.47(c)

145.A.47(c)

Przekazywanie zadań i zmian

145.A.47(b)

145.A.47(b)

Planowanie obsługi z

uwzględnieniem zmęczenia

145.A.47(a)

145.A.47

Planowanie obsługi

18

Organizacja obsługowa może dowolnie

łączyć, dzielić lub zmieniać kolejność

punktów

programu

szkolenia

–

dostosowując go do swoich potrzeb.

Warunek: wszystkie punkty muszą, być

zrealizowane.

-

Niektóre

tematy

mogą

być

prowadzone

oddzielnie

- Szkolenie prowadzić stosując ilustracje i

przykłady.

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski

19

HF wg Rozporządzenia (WE) 2042/2003

zgodnej z GM 145.A.30 (e)

1. Wprowadzenie do czynnika ludzkiego

2. Kultura bezpieczeństwa

3. Błędy ludzkie

4. Wydolność ludzka i ograniczenia

5. Otoczenie

6. Procedury, informacje i zwyczaje

7. Komunikacja

8. Praca w zespole

9. Profesjonalizm i uczciwość

10. Program działania organizacji w HF

Opracował: prof. dr hab. inż. Jan Gruszecki, mgr inż. Piotr Grzybowski