PRZYDOMOWE
OCZYSZCZALNIE
ŚCIEKÓW
dr Marcin Spychała
PRZYDOMOWE
OCZYSZCZALNIE
ŚCIEKÓW
dr Marcin Spychała
Treści nauczania:
Celem nauczania jest
zapoznanie studentów z
zasadami projektowania,
wykonawstwa i eksploatacji
przydomowych oczyszczalni
ścieków (POŚ) oraz wyrobienie
umiejętności oceny
przydatności terenów do
podziemnego rozsączania
ścieków
Tematy wykładów
Definicja POŚ. Stan aktualny i potrzeby
budowy POŚ
Ilość i jakość ścieków bytowych.
Zagrożenia związane ze ściekami
Warunki odprowadzania ścieków do
odbiorników
Ocena przydatności terenów do
podziemnego rozsączania ścieków. Test
przesiąkliwości (perkolacyjny) gruntu
Hydraulika reaktorów tłokowych i z
pełnym wymieszaniem. Kinetyka
przemian biochemicznych
Tematy wykładów – c.d.
Osadniki gnilne. Procesy zachodzące w
osadniku
Osadniki gnilne. Zasady projektowania,
budowy i eksploatacji. Sita kompostujące
Dozowniki ścieków: koryta wywrotne,
urządzenia lewarowo-syfonowe, pompy
Kolmatacja gruntu zalewanego wstępnie
oczyszczonymi ściekami. Możliwości
dekolmatacji
Tematy wykładów – c.d.
Przepływ wody i zanieczyszczeń przez
warstwę kolmatacyjną i w strefie aeracji
Wpływ podziemnego rozsączania na wody
gruntowe
Doczyszczanie ścieków w gruncie.
Drenaże rozsączające. Zasady
projektowania, budowy i eksploatacji
Nawodnienia kroplowe oczyszczonymi
ściekami
Kopce filtracyjne. Wymiarowanie.
Obliczenia hydrauliczne ciśnieniowego
systemu rozprowadzania ścieków
Literatura
Błażejewski R.: Kanalizacja wsi. PZITS, Poznań,
2003
Błażejewski R.: Przydomowe oczyszczalnie
ścieków. ODR Zarzeczewo 1999 (III wyd.)
Heidrich Z.: Przydomowe oczyszczalnie ścieków.
Poradnik. COIB, Warszawa 1998
Obarska-Pempkowiak H. Oczyszczalnie
hydrofitowe. Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk
2002
Osmulska-Mróz B.: Lokalne systemy
unieszkodliwiania ścieków. Inst. Ochrony Środ.,
Warszawa 1995
Definicja POŚ.
Stan aktualny i potrzeby
budowy POŚ
Wykład 1
Oczyszczalnia
obsługująca do 50
MR
(MR – mieszkaniec równoważny)
Definicja POŚ wg CEN/TC 165
„Inżynieria Ściekowa”:
Graniczna przepustowość
przyjmowana jest w kraju
jako:
5 m³/d (Prawo wodne) lub
7,5 m³/d (Prawo budowlane)
Preferowany jest model kanalizacji
zbiorczej, na pewno słuszny dla tzw.
aglomeracji. Przy zabudowie luźnej i
rozproszonej, jaka przeważa w
naszym kraju na terenach wiejskich,
wiele wsi leży poza aglomeracjami.
Jedynym racjonalnym sposobem
rozwiązania problemu ścieków
bytowych na tych terenach są
oczyszczalnie przydomowe
(przyzagrodowe).
Liczba przydomowych oczyszczalni w
Polsce, wg GUS, osiągnęła w 2002 r. 36 tys.
Jeżeli założymy, że oczyszczalni tego typu
jest w Polsce ok. 100 tys. i obsługują one
400 tys. mieszkańców, to i tak
obsługiwałyby one niespełna 3% ludności
wiejskiej.
w USA w 1999 r. indywidualne systemy
unieszkodliwiania ścieków były
zainstalowane przy 23% ze 115 mln
zamieszkałych domów (ponad 26 mln
instalacji) i obsługiwały ok. 60 mln ludzi
(21% ludności USA)
Wymagana jakość ścieków
oczyszczonych uzależniona jest od
rodzaju odbiornika.
Ścieki z własnego gospodarstwa
domowego lub rolnego mogą być
wprowadzane do ziemi w granicach
gruntu stanowiącego własność
wprowadzającego, jeżeli spełnione są
łącznie następujące warunki:
ilość ścieków nie przekracza 5 m³/d
BZT5 ścieków dopływających jest redukowane
co najmniej o 20%
zawartość zawiesin ogólnych co najmniej o 50%
miejsce wprowadzania ścieków oddzielone jest
od najwyższego użytkowego poziomu
wodonośnego wód podziemnych warstwą
gruntu o miąższości co najmniej 1,5 m
Procedura prawna wymagana przy budowie przydomowych
oczyszczalni ścieków (stan prawny na dzień 24.11.2004)
Rodzaj zobowiązania lub
pozwolenia (właściwy urząd)
Czy na inwestorze ciąży obowiązek
zgłoszenia lub uzyskania
pozwolenia dla oczyszczalni przy
korzystaniu z wód
Po
ds
ta
w
a
pr
a
w
na
zwykłym?
szczególnym?
Decyzja o warunkach zabudowy
(organ administracji
samorządowej - wójt, burmistrz
lub prezydent miasta)
nie
tak
a
Pozwolenie wodnoprawne na
wprowadzanie ścieków do wód
lub do ziemi (starostwo
powiatowe)
nie
tak*)
b
Zgłoszenie instalacji (organ
administracji samorządowej - np.
wójt w urzędzie gminy)
tak**)
nie
c
Zgłoszenie budowy (starostwo
powiatowe)
tak
tak
d
a)
Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (DzU nr 80, poz. 717)
b)
Prawo wodne (DzU z 2001 r. nr 115, poz. 1229 i nr 154, poz.
1803 oraz z 2002 r. nr 113, poz. 984 i nr 130, poz. 1112)
*) Biuro Gospodarki Wodnej Ministerstwa Środowiska uważa, że posiadacze zależni (np.
leśniczy w leśniczówce należącej do Lasów Państwowych), tj. niewłaściciele i
nieposiadacze samoistni, muszą występować o pozwolenie wodnoprawne na
wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, gdyż nie jest to zwykłe korzystanie z wód.
Przy odprowadzaniu ścieków do rowu lub cieku wymagane jest pozwolenie
wodnoprawne na wykonanie wylotu kanalizacyjnego
c)
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska
(DzU z 2001 r. nr 62, poz. 627 i nr 115, poz. 1229).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 20 listopada 2001 r. w
sprawie instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia
(DzU nr 140, poz. 1585)
**) Zgłoszenia należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót
budowlanych. Do wykonania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie
30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu
d)
Ustawa z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (DzU nr 89, poz.
414) ze zmianami z 27 marca 2003 r. (DzU nr 80, poz. 718)
Przy wprowadzaniu ścieków do
urządzeń wodnych, w granicach
gruntu stanowiącego własność
wprowadzającego, jakość
ścieków powinna odpowiadać
wymaganiom dla oczyszczalni o
RLM od 2 000 do 9 999,
określonym w zał. 1 do
rozporządzenia
Najwyższe dopuszczalne wartości
wskaźników lub minimalne procenty
redukcji zanieczyszczeń przy RLM:
Nazwa wskaźnika
3)
Jednostka
pon.
2tys
od
2.000
do
9.999
od
10.000
do
14.999
od
15.000
do
99.999
100.00
0 i
powyż
ej
Pięciodobowe biochemiczne
zapotrzebowanie tlenu (BZT
5
),
oznaczane z dodatkiem inhibitora
nitryfikacji
mg O
2
/l
min. %
redukcji
Chemiczne zapotrzebowanie tlenu
(ChZT
Cr
), oznaczane metodą
dwuchromianową
mg O
2
/l
min. %
redukcji
Zawiesiny ogólne
mg/l min.
%
redukcji
mg N/l
min. %
redukcji
Fosfor ogólny
mg P/l
min. %
redukcji
40
-
25
lub
70 90
25
lub
70 - 90
15
lub
90
15
lub
90
150
-
125
lub
75
125
lub
75
125
lub
75
125
lub
75
50
-
35
lub
90
35
lub
90
35
lub
90
35
lub
90
Azot ogólny
30
4)
-
15
4)
-
15
4
)
35
5)
15
lub
80
10
lub
85
5
4)
-
2
4)
-
2
4)
40
5)
2
lub
85
1
lub
90
1)
Określone w załączniku najwyższe dopuszczalne wartości
wskaźników i minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń:
pięciodniowego biochemicznego zapotrzebowania tlenu (BZT
5
),
chemicznego zapotrzebowania tlenu oznaczanego metodą
dwuchromianową (ChZT
Cr
) oraz zawiesin ogólnych - dotyczą
wartości tych wskaźników w próbkach średnich dobowych; z tym
że w przypadku oczyszczalni ścieków komunalnych o RLM poniżej
2.000 oraz o okresowym w ciągu doby odprowadzaniu ścieków
dopuszcza się uproszczony sposób pobierania próbek ścieków,
jeżeli można wykazać, że wyniki oznaczeń będą reprezentatywne
dla ilości odprowadzanych zanieczyszczeń;
azotu ogólnego - dotyczą średniej rocznej wartości tego
wskaźnika w ściekach, obliczonej dla próbek średnich dobowych
pobranych w danym roku przy temperaturze ścieków w komorze
biologicznej oczyszczalni nie niższej niż 12°C;
fosforu ogólnego - dotyczą średniej rocznej wartości tego
wskaźnika w ściekach;
minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń określane są w
stosunku do ładunku zanieczyszczeń w ściekach dopływających
do oczyszczalni.
2) W czasie rozruchu oczyszczalni nowo wybudowanych lub
zmodernizowanych oraz w przypadku awarii urządzeń istotnych dla
realizacji pozwolenia wodnoprawnego najwyższe dopuszczalne
wartości wskaźników zanieczyszczeń podwyższa się maksymalnie do
50 %, a wymaganą redukcję zanieczyszczeń obniża się nie więcej niż
do 50 % w stosunku do wartości podanych w załączniku.
3)
Analizy
wykonuje
się
z
próbek
homogenizowanych,
niezdekantowanych i nieprzefiltrowanych, z wyjątkiem odpływów ze
stawów biologicznych, w których oznaczenia BZT
5
, ChZT
Cr
, azotu
ogólnego oraz fosforu ogólnego należy wykonać z próbek
przefiltrowanych. Próbki pobrane z odpływu ze stawów biologicznych
należy uprzednio przefiltrować, jednakże zawartość zawiesiny ogólnej
w próbkach niefiltrowanych nie powinna przekraczać 150 mg/l
niezależnie od wielkości oczyszczalni.
4) Wartości wymagane wyłącznie w ściekach wprowadzanych do jezior
i ich dopływów oraz bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych
usytuowanych na wodach płynących
5) Minimalnego procentu redukcji nie stosuje się do ścieków
wprowadzanych do jezior i ich dopływów oraz bezpośrednio do
sztucznych zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących
Normy europejskie z dziedziny
oczyszczania ścieków
opracowuje Komitet Techniczny
CEN/TC 165 „Wastewater
Engineering” („Inżynieria
Ściekowa”). Pierwszą normą
europejską z zakresu
oczyszczania małych ilości
ścieków jest EN 12566 – „Małe
systemy oczyszczania ścieków
do 50 OLM”
W związku z akcesją Polski do UE
zmienił się w naszym kraju system
dopuszczania wyrobów budowlanych
do obrotu. Żeby trafiły na rynek
unijny, większość z nich będzie
musiała mieć oznaczenie CE
4
.
Obecnie oznaczenie CE może
wydawać m.in. Instytut Techniki
Budowlanej w Warszawie. Od grudnia
przyszłego roku znak CE będzie
nadawany tym przydomowym
oczyszczalniom, które przeszły
procedurę badawczą, określoną w
normie EN 12566-3
