Księgi rachunkowe
i
sprawozdawczość
finansowa – cz. II
Konto księgowe jako podstawa ewidencji
działalności gospodarczej
dr Tomasz Kostrzewa
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
Księgi rachunkowe
i
sprawozdawczość
finansowa – cz. II
Konto księgowe jako podstawa ewidencji
działalności gospodarczej
dr Tomasz Kostrzewa
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
2
aaa
1. Podział ogólny kont
a) konta syntetyczne
b) konta analityczne
2. Podział kont syntetycznych
a) bilansowe
- aktywne
- pasywne
- aktywno-pasywne
b) wynikowe
- kosztowe
- przychodowe
3
UKŁAD „TEOWY” KONTA
KSIĘGOWEGO
Debet
(Dt)
Winien
(Wn)
Credit
(Ct)
Ma (Ma)
Nazwa konta i jego symbol
cyfrowy
Zapisy
debetowe
Zapisy
kredytowe
Księgowanie określa się
mianem:
- debetowania konta
- obciążenia konta
- zapisania w ciężar konta
- zapisania (księgowania)
po . stronie Wn
(Dt) konta
Księgowanie określa się
mianem:
- kredytowania konta
- uznania konta
- zapisania na dobro konta
- zapisania (księgowania)
po . stronie Ma (Ct)
konta
Obroty
debetowe
Obroty kredytowe
Sp.
Sp.
Sk (Ct)
Sk (Dt)
Obroty debetowe +
Sk (Ct)
Obroty kredytowe +
Sk (Dt)
4
BILANS
Aktywa
Pasywa
(Dt)
Konto bilansowe
AKTYWNE
(Ct)
Sp.
A (+)
A (-)
(Dt)
Konto bilansowe
PASYWNE
(Ct)
P (-)
Sp.
P (+)
5
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Koszty
Przychody
(Dt)
Konto wynikowe
KOSZTOWE
(Ct)
K (+)
K (-)
(Dt)
Konto wynikowe
PRZYCHODOWE
(Ct)
Prz (-)
Prz (+)
6
FUNKCJONOWANIE KONTA
Konto - tabe4.,a
7
Zasada podwójnego zapisu polega na tym, że
każda operacja gospodarcza jest
księgowana:
1)
na co najmniej dwóch kontach
2) po przeciwnych stronach kont ( na jednym koncie po
stronie Debet, a na drugim koncie po stronie Credit)
3) w takiej samej kwocie
Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu
8
Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu
Korespondencja dwóch kont - zapis prosty
operacja
gospodarcza
Dt Konto A
Ct
X
Dt Konto B
Ct
X
9
Zespół 0 – AKTYWA TRWAŁE
Zespół 1 – ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI
BANKOWE I INNE KRÓTKOTERMINOWE
AKTYWA FINANSOWE
Zespół 2 – ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA
Zespół 3 – MATERIAŁY I TOWARY
WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)
WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)
10
Zespół 4 – KOSZTY WEDŁUG
RODZAJÓW I ICH ROZLICZENIE
Zespół 5 – KOSZTY WEDŁUG TYPÓW
DZIAŁALNOŚCI I ICH ROZLICZENIE
Zespół 6 – PRODUKTY I
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE
Zespół 7 – PRZYCHODY I KOSZTY
Zespół 8 – KAPITAŁY (FUNDUSZE) I
WYNIK FINANSOWY
WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)
WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)
11
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Kasa
Ct
Sp. 3 000
Konto aktywne
Dt Materiały
Ct
1) Zakupiono materiały o wartości 500 zł
płacąc gotówką
500 (1
1) 500
+
-
+
-
12
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Należności od odbiorców
Ct
Sp. 2 000
Konto aktywne
Dt Rachunek bankowy
Ct
2) Odbiorca uregulował należność przelewem
na RB – 400 zł
400 (2
2) 400
+
-
+
-
13
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Rachunek bankowy
Ct
Sp. 10 000
Konto pasywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
Sp. 40 000
3) Uregulowano zobowiązania wobec
dostawców przelewem z rachunku
bankowego 5 000 zł
5 000 (3
3) 5 000
+
-
+
-
14
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto pasywne
Krótkoterminowe
Dt kredyty
Ct
Konto aktywne
Dt Rachunek bieżący
Ct
4) Zaciągnięto krótkoterminowy kredyt
bankowy. Przelew nastąpił na rachunek
bankowy 3 000 zł.
3 000 (4
4) 3 000
Zo
b
Zo
b
+
-
+
-
15
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto pasywne
Krótkoterminowe
Dt kredyty
Ct
Konto aktywne
Dt Rachunek bankowy
Ct
5) Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego
spłacono zobowiązanie wobec dostawcy
600 zł
600 (5a
5a) 600
-
+
-
Konto pasywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
4 000 Sp.
5b) 600
Zo
b
Zo
b
+
-
+
600 (5b
16
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto pasywne
Krótkoterminowe
Dt kredyty
Ct
Konto pasywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
4 000 Sp.
6) Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego
spłacono zobowiązanie wobec dostawcy
600 zł
600 (6
6) 600
Zo
b
Zo
b
+
-
+
-
17
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Materiały
Ct
Sp. 3 200
Konto kosztowe
Zużycie
Dt materiałów i energii
Ct
7) Wydano do produkcji materiały z
magazynu o wartości 800 zł
800 (7
7) 800
+
-
+
-
18
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto pasywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
Konto wynikowe
kosztowe
Zużycie
Dt materiałów i energii
Ct
8) Otrzymano fakturę za energię elektryczną
o wartości 500 zł. Termin płatności 14 dni.
500 (8
8) 500
+
-
+
-
19
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
Konto wynikowe
kosztowe
Dt Usługi obce
Ct
9) Otrzymano fakturę za remont maszyny
produkcyjnej 700 zł. Płatność gotówką.
700 (9a
9a) 700
+
-
+
-
Konto aktywne
Dt Kasa
Ct
Sp. 10 000
700
(9b
+
-
9b) 700
20
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct
Należności
Dt od odbiorców
Ct
10) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę
1 400 zł
1 400
(10
10) 1
400
+
-
+
-
k. aktywne
k.
przychodowe
21
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Dt Kasa
Ct
Sp. 14 000
Pozostałe
Dt przychody operacyjne
Ct
11) Otrzymano darowiznę pieniężną w kwocie
2 000 zł
11) 2
000
2 000
(11
+
-
+
-
22
Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu
Korespondencja więcej niż dwóch kont
Zapis złożony
operacja
gospodarcza
Dt Konto A
Ct
X
Dt Konto B
Ct
Y
Dt Konto C
Ct
Z
X = Y +
Z
23
Funkcjonowanie konta – Zapis złożony
12) 500
Dt Materiały
Ct
300 (12
Dt Rozrach. z dost. kraj. Ct
200 (12
Sp. 3 000
Dt Kasa Ct
12) Zakupiono materiały o wartości 500 zł
płacąc gotówką 200 zł, a 300 zł zostanie
uregulowane w terminie późniejszym
24
Funkcjonowanie konta – Zapis złożony
200 (13
Dt Krótkoterm. kredyty Ct
13) 140
Rozrachunki z
pracownikami Dt z tyt.
wynagrodzeń Ct
13) 60
Dt Rachunek bankowy
Ct
13) Zaciągnięto kredyt bankowy o wartości
200 zł, z czego uregulowano
zobowiązania z tytułu wynagrodzeń w
wysokości 140 zł
300 Obr.
25
Funkcjonowanie konta – Zapis złożony
14) 1 220
Konto aktywne
Dt Należności od
Ct
odbiorców
220
(14
Konto pasywne
Dt VAT należny Ct
1 000 (14
konto przychodowe
Przychody ze sprzedaży
Dt wyrobów gotowych
Ct
14) Wystawiono fakturę VAT dotyczącą
sprzedaży wyrobów gotowych: netto 1 000,
VAT 220, brutto 1 220
26
Funkcjonowanie konta – Zapis złożony
2 440 (15
konto pasywne
Dt Zobowiązania
Ct
wobec dostawców
15) 440
konto aktywne
Dt VAT naliczony
Ct
15) 2 000
konto aktywne
Dt Wartości niem. i prawne
Ct
15) Otrzymano fakturę za zakup
oprogramowania
netto: 2 000, VAT 440, brutto 2 440
27
Mechanizm rozliczenia podatku VAT
28
BILANS
Aktywa
Pasywa
(Dt)
Konto bilansowe
AKTYWNO-PASYWNE
(Ct)
Sp. A
A
Sp.
P
A
P
P
Sk (Dt)
aktywa
Sk (Ct)
pasywa
Funkcjonowanie konta aktywno-
pasywnego
29
30
(Dt)
Rozrachunki z
odbiorcami i
dostawcami
(Ct)
Sp. Nal
Nal
Sp. Zob
Nal
Zob
Zob
Sk (Dt) należności
Sk (Ct)
zobowiązania
Sp. Nal
+ Nal
- Nal
Sp. Zob
+ Zob
- Zob
1
000
200
700
500
2
400
600
1
300
1
700
Funkcjonowanie konta aktywno-
pasywnego
31
Sk (Dt) "Rozrachunki" oznacza stan końcowy należności
i równa się:
stan początkowy należności ze strony Dt konta
+ wszystkie zwiększenia wartości należności ze strony Dt konta
- wszystkie zmniejszenia wartości należności ze strony Ct konta
Sk (Ct) "Rozrachunki" oznacza stan końcowy zobowiązań
i równa się:
stan początkowy zobowiązań ze strony Ct konta
+ wszystkie zwiększenia wartości zobowiązań ze strony Ct konta
- wszystkie zmniejszenia wartości zobowiązań ze strony Dt konta
Ustalanie sald końcowych na koncie aktywno-
pasywnym
32
Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego
16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y
Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct
1 400 (16
Dt Materiały
Ct
17) 900
-
+
+
-
Konto aktywne
Dt Należności od odbiorców
Ct
16) 1 400
Nal
+
Nal -
Konto pasywne
Dt Zobow. wobec dostawców
Ct
Zob
-
Zob
+
900 (17
33
Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego
Konto aktywno-
pasywne
Rozrachunki z odbiorcami
Dt i dostawcami
Ct
16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y
16) 1 400
Nal
+
Zob
-
Nal -
Zob
+
Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct
1 400 (16
Dt Materiały
Ct
17) 900
900 (17
-
+
+
-
34
Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego
Konto aktywno-
pasywne
Rozrachunki z odbiorcami
Dt i dostawcami
Ct
16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y
16) 1 400
Nal
+
Zob
-
Nal -
Zob
+
Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct
1 400 (16
Dt Materiały
Ct
17) 900
900 (17
-
+
+
-
Konto aktywne
Dt Należności od odb. X
Ct
16a) 1 400
Nal
+
Nal -
Konto pasywne
Dt Zobowiązania dost. Y
Ct
Zob
-
Zob
+
900 (17a
Konta analityczne (szczegółowe) do konta „Rozrachunki z odbiorcami i
dostawcami”
35
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Kasa
Ct
400 (18
Konto aktywno-pasywne
Rozrachunki z tytułu
Dt wynagrodzeń
Ct
18) 400
18) Wypłacono pracownikom zaliczki na
wynagrodzenia 400 zł
Zo
b
Zo
b
+
-
+
-
Nal
Nal
-
+
36
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto kosztowe
Dt Wynagrodzenia
Ct
19) 8 000
Konto aktywno-pasywne
Rozrachunki z tytułu
Dt wynagrodzeń
Ct
Obr. 800
8 000 (19
19) Naliczono wynagrodzenia dla
pracowników 8 000 zł
Zo
b
Zo
b
+
-
+
-
Nal
Nal
-
+
37
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Materiały
Ct
20) 900
Konto pasywne
Zobowiązania wobec
Dt dostawców
Ct
900 (20
20) Zakupiono materiały na kredyt kupiecki
900 zł
Zo
b
Zo
b
+
-
+
-
38
Funkcjonowanie konta – Zapis prosty
Konto aktywne
Dt Materiały
Ct
21) 900
Konto aktywno-pasywne
Rozrachunki
Dt z dostawcami krajowymi
Ct
900 (21
21) Zakupiono materiały na kredyt kupiecki
900 zł
Nal
Zo
b
Nal
Zo
b
+
-
+
-
+
-
39
Materiały
Zobow. wobec
dost.
1)
400
(A) Materiały
A
(A) Zobow. wobec
Alfa
1) Zakupiono materiał A u dostawcy Alfa: 400 zł
2) Zakupiono materiał B u dostawcy Beta: 600 zł
1)
400
400
(1
400
(1
Funkcjonowanie kont
analitycznych
Zasada podwójnego
zapisu
Zasada
zapisu
jednostronn
ie
powtórzone
go
(A) Materiały
B
(A) Zobow. wobec
Beta
2)
600
600
(2
2)
600
600
(2
Zasada
zapisu
jednostronn
ie
powtórzone
go
40
Kolejność działań
1. Nanieść stany początkowe na konta
2. Zaksięgować operacje gospodarcze
3. Sporządzić zestawienie obrotów i sald w celu
sprawdzenia technicznej poprawności
księgowań
4. Ustalić wynik finansowy księgowo
(przeksięgować koszty, straty nadzwyczajne i
podatek dochodowy oraz przychody i zyski
nadzwyczajne na konto "Wynik finansowy"
5. Zamknąć wszystkie konta
6. (Ewentualnie) Sporządzić zestawienie obrotów
i sald po księgowym ustaleniu wyniku
finansowego
41
202
Rozrachunki z
dostawcami kraj.
411
Zużycie
materiałów i
energii
340,99
222
Rozrachunki VAT -
VAT naliczony
279,50
61,49
Otrzymano fakturę za zużycie energii elektrycznej
Przykłady dekretów księgowych
42
43
Wynik
finansowy
Koszty
Straty
Podatek
dochodowy
Przychody
Zyski
Obr. 2
000
3 000
Obr.
2 000
(1
3 000
(2
1) 2
000
2) 3
000
Obr. 2
000
3 000
Obr.
Sk (Ct) 1
000
3
000
3 000
Przeksięgowanie kategorii
wynikowych na konto Wynik
Finansowy
44
(Dt
)
100
KASA
(Ct)
1) 10
000
2) 5
000
4 000 (3
12 000 (4
16 000
Obr.
Obr. 35
000
19 000 sk
(Dt)
35 000
35
000
Sp. 20
000
Zamknięcie konta
+
-
45
(Dt
)
Rozrachunki z
dostawcami
krajowymi
(Ct)
2) 1
000
3) 5
000
3 000
(1
17 000
Obr.
Obr. 6
000
17 000
17
000
Sk
(Ct)
11
000
14 000
Sp.
Zamknięcie konta
Zamknięcie konta
zm.
zob.
zm.
zob.
zw.
zob.
Nal.
+
Nal. -
Zob. -
Zob.
+
46
(Dt
)
Rozrachunki
z odbiorcami
krajowymi
(Ct)
1) 20
000
2) 12
000
3) 6
000
-
Obr.
Obr. 38
000
38 000 sk
(Dt)
38 000
38
000
Zamknięcie konta
Nal.
+
Nal. -
Zob. -
Zob.
+
zw.
nal.
zw.
nal.
zw.
nal.
47
(Dt
)
Rozrachunki z
dostawcami
krajowymi
(Ct)
2) 1
000
3) 9
000
4) 7
000
3 000
(1
6 000
(5
23 000
Obr.
Obr. 17
000
16 000
26
000
Sk
(Ct)
9
000
14 000
Sp.
Zamknięcie konta
Zamknięcie konta
zm.
zob.
zw.
nal.
zw.
zob.
Nal.
+
Nal. -
Zob. -
Zob.
+
sp.
zob.
zm.
zob.
zm.
nal.
3 000
Sk (Dt)
Sk(Ct) = 14 000 + 3 000 – 1 000 – 7 000 = 9 000
Sk(Dt) = 9 000 – 6 000 = 3 000
48
(Dt
)
Koszty
(Ct)
1) 20
000
2) 12
000
32 000
Obr.
Obr. 32
000
20 000
(3
12 000
(4
Zamknięcie konta
+
-
49
(Dt
)
100
KASA
(Ct)
-
Obr.
Obr. 20
000
20 000 sk
(Dt)
20 000
20
000
Sp. 20
000
Zamknięcie konta
+
-
50
Konta bilansowe i ich funkcjonowanie. Od BO do BZ
Bilans otwarcia
Aktywa
Kwota
Pasywa
Kwota
1.
Składnik A1
2.
Składnik A2
:
:
n. Składnik An
X1
X2
:
:
Xn
1.
Składnik P1
2.
Składnik P2
:
:
n. Składnik Pm
Y1
Y2
:
:
Ym
Suma
∑Xi
Suma
∑Yj
Sp. Y1
Dt Konto P1
Ct
Sp. Y2
Dt Konto P2
Ct
Sp. Ym
Dt Konto Pm
Ct
Sp. X1
Dt Konto A1
Ct
Sp. X2
Dt Konto A2
Ct
Sp. Xn
Dt Konto An
Ct
51
Konta bilansowe i ich funkcjonowanie. Od BO do BZ
Sk. X1
Dt Konto A1
Ct
Sk. X2
Dt Konto A2
Ct
Sk. Xn
Dt Konto An
Ct
Sk. Y1
Dt Konto P1
Ct
Sk. Y2
Dt Konto P2
Ct
Sk. Ym
Dt Konto Pm
Ct
Bilans zamknięcia
∑Yj
Suma
∑Xi
Suma
Y1
Y2
:
:
Ym
1.
Składnik P1
2.
Składnik P2
:
:
n. Składnik Pm
X1
X2
:
:
Xn
1.
Składnik A1
2.
Składnik A2
:
:
n. Składnik An
Kwota
Pasywa
Kwota
Aktywa
52
53
Zobowiązania
z tyt.
wynagrodzeń
Kasa
Wynagrodzenia
Sp. 8
000
2 600
(2
2 600
(1
2) 2
600
1) 2
600
Obr. 2
600
2 600
Obr.
Skrót logiczny
Naliczono i wypłacono wynagrodzenia gotówką 2
600 zł
Op. 1 - Wynikowa kosztowa II typu
Op. 2 - Bilansowa aktywno-pasywna zmniejszająca
Op. 1-2 - Wynikowa kosztowa I typu
54
Rachunek
bankowy
Kredyty bankowe
Rozrachunki z
dostawcami
krajowymi
Sp. 8
000
4 000
(1
4 000
(2
1) 4
000
2) 4
000
Obr. 4
000
4 000
Obr.
Skrót logiczny
Zaciągnięto kredyt bankowy na spłatę
zobowiązań wobec dostawców 4 000 zł
Op. 1 - Bilansowa aktywno-pasywna zwiększająca
Op. 2 - Bilansowa aktywno-pasywna zmniejszająca
Op. 1-2 - Bilansowa pasywna
55
Rozrachunki z
odbiorcami
krajowymi
Przychody ze
sprzedaży usług
Kasa krajowa
2 000
(1
2 000
(2
1) 2
000
2) 2
000
Obr. 2
000
2 000
Obr.
Skrót logiczny
Przedsiębiorstwo otrzymało przychody ze
sprzedaży usług (zapłata w gotówce) na sumę 2
000 zł
Op. 1 - Wynikowa przychodowa I typu
Op. 2 - Bilansowa aktywna
Op. 1-2 - Wynikowa przychodowa I typu
56
UWAGA
Ujęcie naliczonych lub zapłaconych odsetek za zwłokę w
regulowaniu zobowiązań księguje się w poczet kosztów
finansowych.
Zarachowanie bądź zapłacenie kar, grzywien, odszkodowań
(w tym z tytułu nieterminowego wykonania świadczenia,
wykonania świadczenia niezgodnie z umową) księguje się w
poczet pozostałych kosztów operacyjnych.
57
Kasa
Sp. X
10 000
(1
Amortyzacja
2) 3 000
Środki trwałe/WNiP
1) 10
000
Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wykazujemy w
bilansie w wartości netto
Umorzenie środków
trwałych/WNiP
3 000 (2
Prezentacja w bilansie
Środki trwałe = Wartość netto = 10 000 - 3
000 = 7 000
Wartość netto = Wartość brutto (Wartość początkowa) -
Dotychczasowe umorzenie
Wartość brutto (Wartość
początkowa)
Dotychczasowe umorzenie
58
Ujęcie księgowe operacji sprzedaży
Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:
1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na
zewnątrz, powstaje koszt)
2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje
należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)
W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia
się odmienne tytuły kosztów i przychodów
Tomasz Kostrzewa
Rachunkowość
finansowa
59
Proces sprzedaży
60
Zakup
materiał
ów
Magazyn
materiał
ów
Zużycie
materiałó
w do
produkcji
Wyroby
gotowe
(Koszt
wytworzenia)
Razem 1 000 zł
Wydat
ek
Koszt
Wydanie
wyrobów
gotowych
z magazynu
Wystawie
nie
faktury
Sprzedaży
KOSZT
1 000 zł
PRZYCHÓD
1 200 zł
Proces
sprzedaży:
Wynik na
sprzedaży
zysk 200 zł
(plus inne koszty)
(amortyzacja,
usługi obce, podatki i opłaty,
wynagrodzenia, narzuty na
wynagrodzenia, pozostałe koszty
rodzajowe)
61
podatkowa
podatkowa
brutto
podatku
stawka
+
100
stawka
×
Wartość
=
kwota
122
22
×
4880
=
880
Kwota
podatku
62
%
122
Wartość
=
Wartość
brutto
netto
100
×
122
4880
=
22
,
1
4880
=
4000
Wartość netto
63
ZESPÓŁ 4
Koszty według rodzaju
401
Amortyzacja
402
Zużycie materiałów i energii
403
Usługi obce
404
Podatki i opłaty
405
Wynagrodzenia
406
Ubezpieczenia społeczne i inne
świadczenia
407
Pozostałe koszty rodzajowe
ZESPÓŁ 5
Koszty według typów działalności
501 Koszty działalności podstawowej
502 Koszty wydziałowe
520 Koszty sprzedaży
530 Koszty działalności pomocniczej
550 Koszty ogólnego zarządu
490 Rozliczenie kosztów rodzajowych
(RKR)
64
KOSZTY OPERACYJNE
PRZYCHODY OPERACYJNE
ZASADNICZE
ZASADNICZE
POZOSTAŁE
POZOSTAŁE
KOSZTY OPERACYJNE
PRZYCHODY OPERACYJNE
KOSZTY
PRZYCHODY
FINANSOWE
FINANSOWE
STRATY
ZYSKI
NADZWYCZAJNE
NADZWYCZAJNE
OBOWIĄZKOWE
OBCIĄŻENIA WYNIKU
FINANSOWEGO
ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY
ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI
OPERACYJNEJ
ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
ZYSK (STRATA) BRUTTO
ZYSK (STRATA) NETTO
Ogólna postać dwustronnej formy sprawozdawczej rachunku zysków i strat
Koszty
działalno
ści
operacyj
nej
Działalnoś
ć
operacyjn
a
Działalność
pozaoperac
yjna
Działalnoś
ć
finansowa
Sfera
zdarzeń
nadzwyczajn
ych
aaa
65
AMORTYZACJA
Składniki majątku trwałego zużywają się w procesie gospodarczym stopniowo.
W rachunkowości równowartość zużycia tych składników określana jest
mianem umorzenia.
Sam proces zużywania następuje poprzez dokonywanie okresowych (z
reguły co miesięcznych) odpisów amortyzacyjnych.
Suma dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych jest równa
dotychczasowemu umorzeniu składników majątku trwałego i koryguje wartość
początkową do wartości księgowej netto (bilansowej) tych składników.
Amortyzacja (odpisy amortyzacyjne) jest pieniężnych odpowiednikiem
zużycia
środków
trwałych
zaliczanym
do
kosztów
działalności
przedsiębiorstwa.
Amortyzacji podlegają Rzeczowe aktywa trwałe, WNiP, Inwestycje
długoterminowe (Nieruchomości)
AMORTYZACJA
Składniki majątku trwałego zużywają się w procesie gospodarczym stopniowo.
W rachunkowości równowartość zużycia tych składników określana jest
mianem umorzenia.
Sam proces zużywania następuje poprzez dokonywanie okresowych (z
reguły co miesięcznych) odpisów amortyzacyjnych.
Suma dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych jest równa
dotychczasowemu umorzeniu składników majątku trwałego i koryguje wartość
początkową do wartości księgowej netto (bilansowej) tych składników.
Amortyzacja (odpisy amortyzacyjne) jest pieniężnych odpowiednikiem
zużycia
środków
trwałych
zaliczanym
do
kosztów
działalności
przedsiębiorstwa.
Amortyzacji podlegają Rzeczowe aktywa trwałe, WNiP, Inwestycje
długoterminowe (Nieruchomości)
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
66
ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII
rozchód
- nabytych surowców, półfabrykatów obcych,
- opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń,
- materiałów do produkcji, materiałów biurowych, reklamowych,
- kalendarzy, plakatów, czasopism, książek, wydawnictw itp
koszty zużycia energii elektrycznej, pary, wody, gazu itp.
drobne zakupy materiałów zaliczane bezpośrednio do kosztów
(tj. materiałów nie przechodzących bezpośrednio przez magazyn, np.:
materiały
biurowe, druki, czasopisma, środki czystości itp.)
niezawinione niedobory materiałów powstałych na skutek błędnych
pomiarów
i ubytków naturalnych
ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII
rozchód
- nabytych surowców, półfabrykatów obcych,
- opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń,
- materiałów do produkcji, materiałów biurowych, reklamowych,
- kalendarzy, plakatów, czasopism, książek, wydawnictw itp
koszty zużycia energii elektrycznej, pary, wody, gazu itp.
drobne zakupy materiałów zaliczane bezpośrednio do kosztów
(tj. materiałów nie przechodzących bezpośrednio przez magazyn, np.:
materiały
biurowe, druki, czasopisma, środki czystości itp.)
niezawinione niedobory materiałów powstałych na skutek błędnych
pomiarów
i ubytków naturalnych
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
67
USŁUGI OBCE
różne usługi wykonane przez dostawców, opłacone gotówką, czekami,
wekslami;
koszty usług i robót wykonywanych przez obce jednostki;
usługi transportowe, dozoru, składowania, obróbki obcej, budowlane,
łączności;
usługi remontowe (koszty wykonywanych przez inne podmioty wszelkich
remontów,
napraw i konserwacji składników majątku danej jednostki, jeżeli nie
stanowią
kosztów poniesionych na ulepszenie istniejących środków trwałych;
koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, wynajmu urządzeń i
pomieszczeń;
koszty opłat za pranie odzieży, utrzymanie czystości placów i ulic;
koszty opłat za usługi informatyczne
koszty manipulacji za usługi bankowe (opłata bankowa)
usługi handlowe ( w postaci prowizji i opłat manipulacyjnych za rzeczy
jednostek
handlowych związane z organizacją wystaw i targów)
koszty wynajmu urządzeń i pomieszczeń (dzierżawy, leasingu
operacyjnego)
ogłoszenia w telewizji, radiu, prasie
usługi z zakresu ochrony zdrowia, itp.
USŁUGI OBCE
różne usługi wykonane przez dostawców, opłacone gotówką, czekami,
wekslami;
koszty usług i robót wykonywanych przez obce jednostki;
usługi transportowe, dozoru, składowania, obróbki obcej, budowlane,
łączności;
usługi remontowe (koszty wykonywanych przez inne podmioty wszelkich
remontów,
napraw i konserwacji składników majątku danej jednostki, jeżeli nie
stanowią
kosztów poniesionych na ulepszenie istniejących środków trwałych;
koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, wynajmu urządzeń i
pomieszczeń;
koszty opłat za pranie odzieży, utrzymanie czystości placów i ulic;
koszty opłat za usługi informatyczne
koszty manipulacji za usługi bankowe (opłata bankowa)
usługi handlowe ( w postaci prowizji i opłat manipulacyjnych za rzeczy
jednostek
handlowych związane z organizacją wystaw i targów)
koszty wynajmu urządzeń i pomieszczeń (dzierżawy, leasingu
operacyjnego)
ogłoszenia w telewizji, radiu, prasie
usługi z zakresu ochrony zdrowia, itp.
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
68
PODATKI I OPŁATY
podatki i opłaty na rzecz miasta i gminy
opłata skarbowa, opłata notarialna, sądowa (nie związana z dochodzeniem
roszczeń
i nabyciem składników majątku trwałego), urzędowa
opłata za wieczyste użytkowanie gruntu
urzędowe opłaty administracyjne, manipulacyjne
(jeżeli nie zwiększają one ceny nabycia składników majątku trwałego)
nie sankcyjne opłaty za zanieczyszczanie środowiska
podatek od nieruchomości, od środków transportu, podatek akcyzowy,
podatek od gier,
podatek od terenów i gruntów (podatek gruntowy), podatek od lokali
używanych
PODATKI I OPŁATY
podatki i opłaty na rzecz miasta i gminy
opłata skarbowa, opłata notarialna, sądowa (nie związana z dochodzeniem
roszczeń
i nabyciem składników majątku trwałego), urzędowa
opłata za wieczyste użytkowanie gruntu
urzędowe opłaty administracyjne, manipulacyjne
(jeżeli nie zwiększają one ceny nabycia składników majątku trwałego)
nie sankcyjne opłaty za zanieczyszczanie środowiska
podatek od nieruchomości, od środków transportu, podatek akcyzowy,
podatek od gier,
podatek od terenów i gruntów (podatek gruntowy), podatek od lokali
używanych
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
69
WYNAGRODZENIA
wynagrodzenie brutto
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA
składki na ubezpieczenia społeczne w części obciążającej pracodawcę
(składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe)
składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP
odpisy na ZFŚS oraz świadczenia urlopowe dokonywane w ciężar kosztów
szkolenia pracowników,
dopłaty do okresowych biletów na dojazdy pracowników do pracy,
świadczenia rzeczowe zw. z bezpieczeństwem i higieną pracy
(np. środki odżywcze, w tym mleko, posiłki profilaktyczne i regeneracyjne,
środki czystości lub wypłata za nie ekwiwalentów), odzież ochronna i
robocza,
WYNAGRODZENIA
wynagrodzenie brutto
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA
składki na ubezpieczenia społeczne w części obciążającej pracodawcę
(składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe)
składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP
odpisy na ZFŚS oraz świadczenia urlopowe dokonywane w ciężar kosztów
szkolenia pracowników,
dopłaty do okresowych biletów na dojazdy pracowników do pracy,
świadczenia rzeczowe zw. z bezpieczeństwem i higieną pracy
(np. środki odżywcze, w tym mleko, posiłki profilaktyczne i regeneracyjne,
środki czystości lub wypłata za nie ekwiwalentów), odzież ochronna i
robocza,
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
70
POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE
podróże służbowe, obejmujące koszty przejazdów, noclegów
i diet związanych z wyjazdami w celach służbowych
koszty podejmowania delegacji zagranicznych i kontrahentów,
udziału w targach krajowych i zagranicznych
czynsze, dzierżawy, składki ubezpieczeń majątkowych, opłaty za parkingi
itp.
składka ubezpieczeniowa za samochód osobowy
koszty składek na rzecz organizacji, do których przynależność jest
obowiązkowa
koszty wypłat ryczałtów za używanie przez pracowników dla celów
służbowych
własnych samochodów osobowych
koszty wypłat pieniężnych na rzecz osób fizycznych nie zaliczane do
wynagrodzeń
i do świadczeń na rzecz pracowników
(odprawy pośmiertne, stypendia, za wykorzystanie wynalazku lub wzoru)
POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE
podróże służbowe, obejmujące koszty przejazdów, noclegów
i diet związanych z wyjazdami w celach służbowych
koszty podejmowania delegacji zagranicznych i kontrahentów,
udziału w targach krajowych i zagranicznych
czynsze, dzierżawy, składki ubezpieczeń majątkowych, opłaty za parkingi
itp.
składka ubezpieczeniowa za samochód osobowy
koszty składek na rzecz organizacji, do których przynależność jest
obowiązkowa
koszty wypłat ryczałtów za używanie przez pracowników dla celów
służbowych
własnych samochodów osobowych
koszty wypłat pieniężnych na rzecz osób fizycznych nie zaliczane do
wynagrodzeń
i do świadczeń na rzecz pracowników
(odprawy pośmiertne, stypendia, za wykorzystanie wynalazku lub wzoru)
Koszty układu rodzajowego
Koszty układu rodzajowego
71
Pozostała działalność operacyjna
Pozostała działalność operacyjna
Pozostałe przychody
operacyjne
Pozostałe przychody
operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Zbycie niefinansowych aktywów trwałych
Zbycie niefinansowych aktywów trwałych
Odpisanie należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych
Odpisanie należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych
Utrata wartości przez aktywa związane z działalnością operacyjną i ich
korekta (odpisy aktualizujące i ich odwrócenie)
Utrata wartości przez aktywa związane z działalnością operacyjną i ich
korekta (odpisy aktualizujące i ich odwrócenie)
Utworzenie i rozwiązanie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z
operacjami finansowymi
Utworzenie i rozwiązanie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z
operacjami finansowymi
Odszkodowania, kary, grzywny
Odszkodowania, kary, grzywny
Przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie w tym w drodze darowizny
aktywów
Przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie w tym w drodze darowizny
aktywów
72
POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE
wartość netto oraz koszty sprzedaży, likwidacji, demontażu środków trwałych,
wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji długoterminowych
likwidacja nie w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych i prawnych
odpisy aktualizujące wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego
wartość odpisanych inwestycji rozpoczętych, które nie dały efektu gospodarczego
utworzenie rezerw na należności lub spodziewane straty (z wyjątkiem operacji
finansowych)
odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności (weksle)
kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową regulacją zobowiązań lub
stratami
losowymi
przekazane darowizny
koszty postępowania spornego
koszty windykacji należności
podatek od darowizny
odpisanie inwestycji, które nie dały zamierzonego afektu
niezawinione niedobory inwestycyjne
odpisanie ujemnej wartości firmy
POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE
wartość netto oraz koszty sprzedaży, likwidacji, demontażu środków trwałych,
wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji długoterminowych
likwidacja nie w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych i prawnych
odpisy aktualizujące wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego
wartość odpisanych inwestycji rozpoczętych, które nie dały efektu gospodarczego
utworzenie rezerw na należności lub spodziewane straty (z wyjątkiem operacji
finansowych)
odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności (weksle)
kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową regulacją zobowiązań lub
stratami
losowymi
przekazane darowizny
koszty postępowania spornego
koszty windykacji należności
podatek od darowizny
odpisanie inwestycji, które nie dały zamierzonego afektu
niezawinione niedobory inwestycyjne
odpisanie ujemnej wartości firmy
73
POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE
przychody ze sprzedaży składników środków trwałych oraz środków
trwałych w budowie
przychody ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych
przychody ze sprzedaży długoterminowych inwestycji niefinansowych
przychody z likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i
prawnych
części zamienne, materiały budowlane z likwidacji, odzyski z likwidacji,
odpadki z likwidacji środków trwałych
wartość rozwiązanych rezerw (np. gdy należności zapłacono)
otrzymane kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową
regulacją należności,
otrzymane darowizny, dotacje, subwencje, dopłaty
odpisanie przedawnionych lub umorzonych zobowiązań
środek ujawniony
nadwyżka inwentaryzacyjna (np.: w kasie)
POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE
przychody ze sprzedaży składników środków trwałych oraz środków
trwałych w budowie
przychody ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych
przychody ze sprzedaży długoterminowych inwestycji niefinansowych
przychody z likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i
prawnych
części zamienne, materiały budowlane z likwidacji, odzyski z likwidacji,
odpadki z likwidacji środków trwałych
wartość rozwiązanych rezerw (np. gdy należności zapłacono)
otrzymane kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową
regulacją należności,
otrzymane darowizny, dotacje, subwencje, dopłaty
odpisanie przedawnionych lub umorzonych zobowiązań
środek ujawniony
nadwyżka inwentaryzacyjna (np.: w kasie)
74
Działalność finansowa
Działalność finansowa
Przychody finansowe
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Koszty finansowe
Korzyści z posiadanych inwestycji finansowych
Korzyści z posiadanych inwestycji finansowych
Aktualizacja wartości inwestycji
Aktualizacja wartości inwestycji
Odsetki (np. od kredytów, dyskonto, inne)
Odsetki (np. od kredytów, dyskonto, inne)
Dywidendy
Dywidendy
Sprzedaż inwestycji
Sprzedaż inwestycji
Wycena papierów wartościowych
Wycena papierów wartościowych
Różnice kursowe
Różnice kursowe
75
KOSZTY FINANSOWE
wartość nabycia (cena nabycia) sprzedanych obligacji, udziałów i akcji obcych
oraz koszty związane z tą sprzedażą
odsetki od kredytów i pożyczek, oprócz odsetek płaconych od kredytów
inwestycyjnych w okresie realizacji inwestycji i odsetek od działalności
finansowej z funduszy specjalnych,
odsetki od emitowanych przez jednostkę obligacji
prowizje od otrzymanych kredytów i pożyczek
dyskonto od weksli własnych lub obcych dyskontowanych w banku
ujemne różnice kursowe składników majątku wyrażonych w walutach obcych od
środków pieniężnych i rozrachunków
różnice kursowe związane z wyceną majątku finansowego
zapłacone odsetki za nieterminową regulację zobowiązań oraz utworzone na nie
rezerwy
odsetki i opłaty dodatkowe od środków trwałych przyjętych w leasing finansowy
odsetki za zwłokę w zapłacie
rezerwy na przewidywane straty, jeżeli są tworzone w związku z będącymi w toku
operacjami finansowymi (ryzyko finansowe)
KOSZTY FINANSOWE
wartość nabycia (cena nabycia) sprzedanych obligacji, udziałów i akcji obcych
oraz koszty związane z tą sprzedażą
odsetki od kredytów i pożyczek, oprócz odsetek płaconych od kredytów
inwestycyjnych w okresie realizacji inwestycji i odsetek od działalności
finansowej z funduszy specjalnych,
odsetki od emitowanych przez jednostkę obligacji
prowizje od otrzymanych kredytów i pożyczek
dyskonto od weksli własnych lub obcych dyskontowanych w banku
ujemne różnice kursowe składników majątku wyrażonych w walutach obcych od
środków pieniężnych i rozrachunków
różnice kursowe związane z wyceną majątku finansowego
zapłacone odsetki za nieterminową regulację zobowiązań oraz utworzone na nie
rezerwy
odsetki i opłaty dodatkowe od środków trwałych przyjętych w leasing finansowy
odsetki za zwłokę w zapłacie
rezerwy na przewidywane straty, jeżeli są tworzone w związku z będącymi w toku
operacjami finansowymi (ryzyko finansowe)
76
PRZYCHODY FINANSOWE
przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, udziałów i akcji
(sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych po cenie sprzedaży)
odsetki od lokat, wkładów bankowych lub pożyczek (kredytów udzielonych),
środków na
rachunkach bankowych
przychody z tytułu inwestowania własnych kapitałów w działalność innych
jednostek
(inaczej: przychody z udziałów w innych jednostkach) np.: otrzymane dywidendy
od akcji,
przychody z udziałów w innych jednostkach
dyskonta od weksli obcych (gdy kontrahent wystawi weksel o wartości nominalnej
wyższej od kwoty należności)
dodatnie różnice kursowe składników majątku wyrażonego w walutach obcych od
środków pieniężnych i rozrachunków
otrzymane lub naliczone odsetki za nieterminową regulacje należności oraz
rozwiązanie
tworzonych na nie rezerw
PRZYCHODY FINANSOWE
przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, udziałów i akcji
(sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych po cenie sprzedaży)
odsetki od lokat, wkładów bankowych lub pożyczek (kredytów udzielonych),
środków na
rachunkach bankowych
przychody z tytułu inwestowania własnych kapitałów w działalność innych
jednostek
(inaczej: przychody z udziałów w innych jednostkach) np.: otrzymane dywidendy
od akcji,
przychody z udziałów w innych jednostkach
dyskonta od weksli obcych (gdy kontrahent wystawi weksel o wartości nominalnej
wyższej od kwoty należności)
dodatnie różnice kursowe składników majątku wyrażonego w walutach obcych od
środków pieniężnych i rozrachunków
otrzymane lub naliczone odsetki za nieterminową regulacje należności oraz
rozwiązanie
tworzonych na nie rezerw
77
Sfera zdarzeń nadzwyczajnych
Sfera zdarzeń nadzwyczajnych
Zyski nadzwyczajne
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Efekty zdarzeń losowych
Efekty zdarzeń losowych
78
ZYSKI NADZWYCZAJNE
odszkodowania otrzymane za straty będące skutkiem zdarzeń losowych,
odzyskane wartości związane z zaniechaniem lub zawieszeniem określonego
rodzaju
działalności,
przychody ze sprzedaży zorganizowanej części podmiotu gospodarczego,
równowartość nadających się do dalszego wykorzystania rzeczowych składników
ak-
tywów objętych skutkami zdarzeń losowych,
obniżenie zobowiązań wobec kontrahentów w wyniku przeprowadzonego
postępowa-nia
układowego, ugodowego i naprawczego.
ZYSKI NADZWYCZAJNE
odszkodowania otrzymane za straty będące skutkiem zdarzeń losowych,
odzyskane wartości związane z zaniechaniem lub zawieszeniem określonego
rodzaju
działalności,
przychody ze sprzedaży zorganizowanej części podmiotu gospodarczego,
równowartość nadających się do dalszego wykorzystania rzeczowych składników
ak-
tywów objętych skutkami zdarzeń losowych,
obniżenie zobowiązań wobec kontrahentów w wyniku przeprowadzonego
postępowa-nia
układowego, ugodowego i naprawczego.
79
STRATY NADZWYCZAJNE
wartość netto składników aktywów utraconych w wyniku zdarzeń losowych oraz
kosz-ty
usuwania skutków zdarzeń losowych,
wartość netto składników aktywów wchodzących w skład zorganizowanej części
pod-
miotu gospodarczego, który podlega sprzedaży,
wartość netto rzeczowych składników aktywów, trwale unieruchomionych z
powodu
zaniechania określonego rodzaju działalności oraz koszty ich likwidacji lub
sprzedaży, a
także wartość sprzedanych lub złomowanych materiałów lub półfabrykatów, które
są
zbędne z uwagi na zaniechanie określonej działalności i nie nadają się do
wykorzystania
w innej działalności,
kwotę należności utraconą na skutek postępowania układowego, naprawczego
lub
ugodowego.
STRATY NADZWYCZAJNE
wartość netto składników aktywów utraconych w wyniku zdarzeń losowych oraz
kosz-ty
usuwania skutków zdarzeń losowych,
wartość netto składników aktywów wchodzących w skład zorganizowanej części
pod-
miotu gospodarczego, który podlega sprzedaży,
wartość netto rzeczowych składników aktywów, trwale unieruchomionych z
powodu
zaniechania określonego rodzaju działalności oraz koszty ich likwidacji lub
sprzedaży, a
także wartość sprzedanych lub złomowanych materiałów lub półfabrykatów, które
są
zbędne z uwagi na zaniechanie określonej działalności i nie nadają się do
wykorzystania
w innej działalności,
kwotę należności utraconą na skutek postępowania układowego, naprawczego
lub
ugodowego.