Księgi rachunkowe

i

sprawozdawczość

finansowa – cz. II

Konto księgowe jako podstawa ewidencji

działalności gospodarczej

dr Tomasz Kostrzewa

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

2

aaa

1. Podział ogólny kont

a) konta syntetyczne

b) konta analityczne

2. Podział kont syntetycznych

a) bilansowe

- aktywne

- pasywne

- aktywno-pasywne

b) wynikowe

- kosztowe

- przychodowe

3

UKŁAD „TEOWY” KONTA
KSIĘGOWEGO

Debet
(Dt)

Winien
(Wn)

Credit
(Ct)

Ma (Ma)

Nazwa konta i jego symbol
cyfrowy

Zapisy
debetowe

Zapisy
kredytowe

Księgowanie określa się
mianem:

- debetowania konta

- obciążenia konta

- zapisania w ciężar konta

- zapisania (księgowania)
po . stronie Wn
(Dt) konta

Księgowanie określa się
mianem:

- kredytowania konta

- uznania konta

- zapisania na dobro konta

- zapisania (księgowania)
po . stronie Ma (Ct)
konta

Obroty
debetowe

Obroty kredytowe

Sp.

Sp.

Sk (Ct)

Sk (Dt)

Obroty debetowe +
Sk (Ct)

Obroty kredytowe +
Sk (Dt)

4

BILANS

Aktywa

Pasywa

(Dt)

Konto bilansowe

AKTYWNE

(Ct)

Sp.

A (+)

A (-)

(Dt)

Konto bilansowe

PASYWNE

(Ct)

P (-)

Sp.

P (+)

5

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Koszty

Przychody

(Dt)

Konto wynikowe

KOSZTOWE

(Ct)

K (+)

K (-)

(Dt)

Konto wynikowe

PRZYCHODOWE

(Ct)

Prz (-)

Prz (+)

6

FUNKCJONOWANIE KONTA

Konto - tabe4.,a

7

Zasada podwójnego zapisu polega na tym, że

każda operacja gospodarcza jest

księgowana:

1)

na co najmniej dwóch kontach

2) po przeciwnych stronach kont ( na jednym koncie po

stronie Debet, a na drugim koncie po stronie Credit)

3) w takiej samej kwocie

Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu

8

Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu

Korespondencja dwóch kont - zapis prosty

operacja

gospodarcza

Dt Konto A

Ct

X

Dt Konto B

Ct

X

9

Zespół 0 – AKTYWA TRWAŁE

Zespół 1 – ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI

BANKOWE I INNE KRÓTKOTERMINOWE
AKTYWA FINANSOWE

Zespół 2 – ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA

Zespół 3 – MATERIAŁY I TOWARY

WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)

WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)

10

Zespół 4 – KOSZTY WEDŁUG

RODZAJÓW I ICH ROZLICZENIE

Zespół 5 – KOSZTY WEDŁUG TYPÓW

DZIAŁALNOŚCI I ICH ROZLICZENIE

Zespół 6 – PRODUKTY I

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Zespół 7 – PRZYCHODY I KOSZTY

Zespół 8 – KAPITAŁY (FUNDUSZE) I

WYNIK FINANSOWY

WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)

WZORCOWY I ZAKŁADOWY PLAN KONT (WPK, ZPK)

11

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Kasa

Ct

Sp. 3 000

Konto aktywne

Dt Materiały

Ct

1) Zakupiono materiały o wartości 500 zł

płacąc gotówką

500 (1

1) 500

+

-

+

-

12

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Należności od odbiorców

Ct

Sp. 2 000

Konto aktywne

Dt Rachunek bankowy

Ct

2) Odbiorca uregulował należność przelewem

na RB – 400 zł

400 (2

2) 400

+

-

+

-

13

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Rachunek bankowy

Ct

Sp. 10 000

Konto pasywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

Sp. 40 000

3) Uregulowano zobowiązania wobec

dostawców przelewem z rachunku
bankowego 5 000 zł

5 000 (3

3) 5 000

+

-

+

-

14

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto pasywne

Krótkoterminowe
Dt kredyty

Ct

Konto aktywne

Dt Rachunek bieżący

Ct

4) Zaciągnięto krótkoterminowy kredyt

bankowy. Przelew nastąpił na rachunek
bankowy 3 000 zł.

3 000 (4

4) 3 000

Zo
b

Zo
b

+

-

+

-

15

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto pasywne

Krótkoterminowe
Dt kredyty

Ct

Konto aktywne

Dt Rachunek bankowy

Ct

5) Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego

spłacono zobowiązanie wobec dostawcy
600 zł

600 (5a

5a) 600

-

+

-

Konto pasywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

4 000 Sp.

5b) 600

Zo
b

Zo
b

+

-

+

600 (5b

16

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto pasywne

Krótkoterminowe
Dt kredyty

Ct

Konto pasywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

4 000 Sp.

6) Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego

spłacono zobowiązanie wobec dostawcy
600 zł

600 (6

6) 600

Zo
b

Zo
b

+

-

+

-

17

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Materiały

Ct

Sp. 3 200

Konto kosztowe

Zużycie
Dt materiałów i energii

Ct

7) Wydano do produkcji materiały z

magazynu o wartości 800 zł

800 (7

7) 800

+

-

+

-

18

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto pasywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

Konto wynikowe

kosztowe

Zużycie
Dt materiałów i energii

Ct

8) Otrzymano fakturę za energię elektryczną

o wartości 500 zł. Termin płatności 14 dni.

500 (8

8) 500

+

-

+

-

19

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

Konto wynikowe

kosztowe

Dt Usługi obce

Ct

9) Otrzymano fakturę za remont maszyny

produkcyjnej 700 zł. Płatność gotówką.

700 (9a

9a) 700

+

-

+

-

Konto aktywne

Dt Kasa

Ct
Sp. 10 000

700
(9b

+

-

9b) 700

20

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Przychody

Dt ze sprzedaży

Ct

Należności

Dt od odbiorców

Ct

10) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę

1 400 zł

1 400
(10

10) 1
400

+

-

+

-

k. aktywne

k.

przychodowe

21

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Dt Kasa

Ct
Sp. 14 000

Pozostałe

Dt przychody operacyjne

Ct

11) Otrzymano darowiznę pieniężną w kwocie

2 000 zł

11) 2
000

2 000
(11

+

-

+

-

22

Funkcjonowanie konta - Zasada podwójnego zapisu

Korespondencja więcej niż dwóch kont

Zapis złożony

operacja

gospodarcza

Dt Konto A

Ct

X

Dt Konto B

Ct

Y

Dt Konto C

Ct

Z

X = Y +
Z

23

Funkcjonowanie konta – Zapis złożony

12) 500

Dt Materiały
Ct

300 (12

Dt Rozrach. z dost. kraj. Ct

200 (12

Sp. 3 000

Dt Kasa Ct

12) Zakupiono materiały o wartości 500 zł

płacąc gotówką 200 zł, a 300 zł zostanie
uregulowane w terminie późniejszym

24

Funkcjonowanie konta – Zapis złożony

200 (13

Dt Krótkoterm. kredyty Ct

13) 140

Rozrachunki z
pracownikami Dt z tyt.
wynagrodzeń Ct

13) 60

Dt Rachunek bankowy
Ct

13) Zaciągnięto kredyt bankowy o wartości

200 zł, z czego uregulowano
zobowiązania z tytułu wynagrodzeń w
wysokości 140 zł

300 Obr.

25

Funkcjonowanie konta – Zapis złożony

14) 1 220

Konto aktywne
Dt Należności od
Ct
odbiorców

220

(14

Konto pasywne
Dt VAT należny Ct

1 000 (14

konto przychodowe
Przychody ze sprzedaży

Dt wyrobów gotowych
Ct

14) Wystawiono fakturę VAT dotyczącą

sprzedaży wyrobów gotowych: netto 1 000,
VAT 220, brutto 1 220

26

Funkcjonowanie konta – Zapis złożony

2 440 (15

konto pasywne
Dt Zobowiązania
Ct
wobec dostawców

15) 440

konto aktywne
Dt VAT naliczony
Ct

15) 2 000

konto aktywne
Dt Wartości niem. i prawne
Ct

15) Otrzymano fakturę za zakup

oprogramowania

netto: 2 000, VAT 440, brutto 2 440

27

Mechanizm rozliczenia podatku VAT

28

BILANS

Aktywa

Pasywa

(Dt)

Konto bilansowe

AKTYWNO-PASYWNE

(Ct)

Sp. A

A

Sp.
P

A

P

P

Sk (Dt)
aktywa

Sk (Ct)
pasywa

Funkcjonowanie konta aktywno-

pasywnego

29

30

(Dt)

Rozrachunki z

odbiorcami i

dostawcami

(Ct)

Sp. Nal

Nal

Sp. Zob

Nal

Zob

Zob

Sk (Dt) należności

Sk (Ct)
zobowiązania

Sp. Nal

+ Nal

- Nal

Sp. Zob

+ Zob

- Zob

1
000

200

700

500

2
400

600

1
300

1
700

Funkcjonowanie konta aktywno-

pasywnego

31

Sk (Dt) "Rozrachunki" oznacza stan końcowy należności

i równa się:

stan początkowy należności ze strony Dt konta

+ wszystkie zwiększenia wartości należności ze strony Dt konta

- wszystkie zmniejszenia wartości należności ze strony Ct konta

Sk (Ct) "Rozrachunki" oznacza stan końcowy zobowiązań

i równa się:

stan początkowy zobowiązań ze strony Ct konta

+ wszystkie zwiększenia wartości zobowiązań ze strony Ct konta

- wszystkie zmniejszenia wartości zobowiązań ze strony Dt konta

Ustalanie sald końcowych na koncie aktywno-

pasywnym

32

Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego

16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y

Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct

1 400 (16

Dt Materiały
Ct

17) 900

-

+

+

-

Konto aktywne
Dt Należności od odbiorców
Ct

16) 1 400

Nal
+

Nal -

Konto pasywne
Dt Zobow. wobec dostawców
Ct

Zob
-

Zob
+

900 (17

33

Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego

Konto aktywno-
pasywne
Rozrachunki z odbiorcami
Dt i dostawcami
Ct

16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y

16) 1 400

Nal
+

Zob
-

Nal -

Zob
+

Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct

1 400 (16

Dt Materiały
Ct

17) 900

900 (17

-

+

+

-

34

Funkcjonowanie konta aktywno-pasywnego

Konto aktywno-
pasywne
Rozrachunki z odbiorcami
Dt i dostawcami
Ct

16) Wystawiono fakturę sprzedaży na kwotę 1 400 zł dla
odbiorcy X
17) Otrzymano fakturę za zakupione materiały 900 zł od
dostawcy Y

16) 1 400

Nal
+

Zob
-

Nal -

Zob
+

Przychody
Dt ze sprzedaży
Ct

1 400 (16

Dt Materiały
Ct

17) 900

900 (17

-

+

+

-

Konto aktywne
Dt Należności od odb. X
Ct

16a) 1 400

Nal
+

Nal -

Konto pasywne
Dt Zobowiązania dost. Y
Ct

Zob
-

Zob
+

900 (17a

Konta analityczne (szczegółowe) do konta „Rozrachunki z odbiorcami i

dostawcami”

35

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Kasa

Ct

400 (18

Konto aktywno-pasywne

Rozrachunki z tytułu

Dt wynagrodzeń

Ct

18) 400

18) Wypłacono pracownikom zaliczki na

wynagrodzenia 400 zł

Zo
b

Zo
b

+

-

+

-

Nal

Nal

-

+

36

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto kosztowe

Dt Wynagrodzenia

Ct

19) 8 000

Konto aktywno-pasywne

Rozrachunki z tytułu

Dt wynagrodzeń

Ct

Obr. 800

8 000 (19

19) Naliczono wynagrodzenia dla

pracowników 8 000 zł

Zo
b

Zo
b

+

-

+

-

Nal

Nal

-

+

37

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Materiały

Ct

20) 900

Konto pasywne

Zobowiązania wobec

Dt dostawców

Ct

900 (20

20) Zakupiono materiały na kredyt kupiecki

900 zł

Zo
b

Zo
b

+

-

+

-

38

Funkcjonowanie konta – Zapis prosty

Konto aktywne

Dt Materiały

Ct

21) 900

Konto aktywno-pasywne

Rozrachunki

Dt z dostawcami krajowymi

Ct

900 (21

21) Zakupiono materiały na kredyt kupiecki

900 zł

Nal

Zo
b

Nal

Zo
b

+

-

+

-

+

-

39

Materiały

Zobow. wobec
dost.

1)
400

(A) Materiały
A

(A) Zobow. wobec

Alfa

1) Zakupiono materiał A u dostawcy Alfa: 400 zł

2) Zakupiono materiał B u dostawcy Beta: 600 zł

1)
400

400
(1

400
(1

Funkcjonowanie kont
analitycznych

Zasada podwójnego
zapisu

Zasada
zapisu
jednostronn
ie
powtórzone
go

(A) Materiały
B

(A) Zobow. wobec

Beta

2)
600

600
(2

2)
600

600
(2

Zasada
zapisu
jednostronn
ie
powtórzone
go

40

Kolejność działań

1. Nanieść stany początkowe na konta

2. Zaksięgować operacje gospodarcze

3. Sporządzić zestawienie obrotów i sald w celu

sprawdzenia technicznej poprawności
księgowań

4. Ustalić wynik finansowy księgowo

(przeksięgować koszty, straty nadzwyczajne i
podatek dochodowy oraz przychody i zyski
nadzwyczajne na konto "Wynik finansowy"

5. Zamknąć wszystkie konta

6. (Ewentualnie) Sporządzić zestawienie obrotów

i sald po księgowym ustaleniu wyniku
finansowego

41

202

Rozrachunki z

dostawcami kraj.

411

Zużycie

materiałów i

energii

340,99

222

Rozrachunki VAT -

VAT naliczony

279,50

61,49

Otrzymano fakturę za zużycie energii elektrycznej

Przykłady dekretów księgowych

42

43

Wynik
finansowy

Koszty

Straty
Podatek
dochodowy

Przychody
Zyski

Obr. 2
000

3 000
Obr.

2 000
(1

3 000
(2

1) 2
000

2) 3
000

Obr. 2
000

3 000
Obr.

Sk (Ct) 1
000

3
000

3 000

Przeksięgowanie kategorii

wynikowych na konto Wynik

Finansowy

44

(Dt
)

100

KASA

(Ct)

1) 10
000

2) 5
000

4 000 (3

12 000 (4

16 000
Obr.

Obr. 35
000

19 000 sk
(Dt)

35 000

35
000

Sp. 20
000

Zamknięcie konta

+

-

45

(Dt
)

Rozrachunki z

dostawcami

krajowymi

(Ct)

2) 1

000

3) 5

000

3 000

(1

17 000

Obr.

Obr. 6
000

17 000

17

000

Sk

(Ct)

11

000

14 000

Sp.

Zamknięcie konta

Zamknięcie konta

zm.
zob.

zm.
zob.

zw.
zob.

Nal.
+

Nal. -

Zob. -

Zob.
+

46

(Dt
)

Rozrachunki

z odbiorcami

krajowymi

(Ct)

1) 20
000

2) 12
000

3) 6
000

-
Obr.

Obr. 38
000

38 000 sk
(Dt)

38 000

38
000

Zamknięcie konta

Nal.
+

Nal. -

Zob. -

Zob.
+

zw.
nal.
zw.
nal.

zw.
nal.

47

(Dt
)

Rozrachunki z

dostawcami

krajowymi

(Ct)

2) 1

000

3) 9

000

4) 7
000

3 000

(1

6 000
(5

23 000

Obr.

Obr. 17
000

16 000

26

000

Sk

(Ct)

9

000

14 000

Sp.

Zamknięcie konta

Zamknięcie konta

zm.
zob.

zw.
nal.

zw.
zob.

Nal.
+

Nal. -

Zob. -

Zob.
+

sp.
zob.

zm.
zob.

zm.
nal.

3 000
Sk (Dt)

Sk(Ct) = 14 000 + 3 000 – 1 000 – 7 000 = 9 000
Sk(Dt) = 9 000 – 6 000 = 3 000

48

(Dt
)

Koszty

(Ct)

1) 20
000

2) 12
000

32 000
Obr.

Obr. 32
000

20 000
(3

12 000
(4

Zamknięcie konta

+

-

49

(Dt
)

100

KASA

(Ct)

-
Obr.

Obr. 20
000

20 000 sk
(Dt)

20 000

20
000

Sp. 20
000

Zamknięcie konta

+

-

50

Konta bilansowe i ich funkcjonowanie. Od BO do BZ

Bilans otwarcia

Aktywa

Kwota

Pasywa

Kwota

1.

Składnik A1

2.

Składnik A2

:
:

n. Składnik An

X1
X2

:
:

Xn

1.

Składnik P1

2.

Składnik P2

:
:

n. Składnik Pm

Y1
Y2

:
:

Ym

Suma

∑Xi

Suma

∑Yj

Sp. Y1

Dt Konto P1
Ct

Sp. Y2

Dt Konto P2
Ct

Sp. Ym

Dt Konto Pm
Ct

Sp. X1

Dt Konto A1
Ct

Sp. X2

Dt Konto A2
Ct

Sp. Xn

Dt Konto An
Ct

51

Konta bilansowe i ich funkcjonowanie. Od BO do BZ

Sk. X1

Dt Konto A1
Ct

Sk. X2

Dt Konto A2
Ct

Sk. Xn

Dt Konto An
Ct

Sk. Y1

Dt Konto P1
Ct

Sk. Y2

Dt Konto P2
Ct

Sk. Ym

Dt Konto Pm
Ct

Bilans zamknięcia

∑Yj

Suma

∑Xi

Suma

Y1
Y2

:
:

Ym

1.

Składnik P1

2.

Składnik P2

:
:

n. Składnik Pm

X1
X2

:
:

Xn

1.

Składnik A1

2.

Składnik A2

:
:

n. Składnik An

Kwota

Pasywa

Kwota

Aktywa

52

53

Zobowiązania
z tyt.
wynagrodzeń

Kasa

Wynagrodzenia

Sp. 8
000

2 600
(2

2 600
(1

2) 2
600

1) 2
600

Obr. 2
600

2 600
Obr.

Skrót logiczny

Naliczono i wypłacono wynagrodzenia gotówką 2
600 zł

Op. 1 - Wynikowa kosztowa II typu

Op. 2 - Bilansowa aktywno-pasywna zmniejszająca

Op. 1-2 - Wynikowa kosztowa I typu

54

Rachunek

bankowy

Kredyty bankowe

Rozrachunki z

dostawcami

krajowymi

Sp. 8
000

4 000
(1

4 000
(2

1) 4
000

2) 4
000

Obr. 4
000

4 000
Obr.

Skrót logiczny

Zaciągnięto kredyt bankowy na spłatę
zobowiązań wobec dostawców 4 000 zł

Op. 1 - Bilansowa aktywno-pasywna zwiększająca

Op. 2 - Bilansowa aktywno-pasywna zmniejszająca

Op. 1-2 - Bilansowa pasywna

55

Rozrachunki z

odbiorcami

krajowymi

Przychody ze

sprzedaży usług

Kasa krajowa

2 000
(1

2 000
(2

1) 2
000

2) 2
000

Obr. 2
000

2 000
Obr.

Skrót logiczny

Przedsiębiorstwo otrzymało przychody ze
sprzedaży usług (zapłata w gotówce) na sumę 2
000 zł

Op. 1 - Wynikowa przychodowa I typu

Op. 2 - Bilansowa aktywna

Op. 1-2 - Wynikowa przychodowa I typu

56

UWAGA

Ujęcie naliczonych lub zapłaconych odsetek za zwłokę w

regulowaniu zobowiązań księguje się w poczet kosztów

finansowych.

Zarachowanie bądź zapłacenie kar, grzywien, odszkodowań

(w tym z tytułu nieterminowego wykonania świadczenia,

wykonania świadczenia niezgodnie z umową) księguje się w

poczet pozostałych kosztów operacyjnych.

57

Kasa

Sp. X

10 000

(1

Amortyzacja

2) 3 000

Środki trwałe/WNiP

1) 10

000

Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wykazujemy w
bilansie w wartości netto

Umorzenie środków

trwałych/WNiP

3 000 (2

Prezentacja w bilansie

Środki trwałe = Wartość netto = 10 000 - 3
000 = 7 000

Wartość netto = Wartość brutto (Wartość początkowa) -
Dotychczasowe umorzenie

Wartość brutto (Wartość
początkowa)

Dotychczasowe umorzenie

58

Ujęcie księgowe operacji sprzedaży

Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:

1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na

zewnątrz, powstaje koszt)

2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje

należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)

W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia

się odmienne tytuły kosztów i przychodów

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

59

Proces sprzedaży

60

Zakup

materiał

ów

Magazyn
materiał
ów

Zużycie

materiałó

w do

produkcji

Wyroby

gotowe

(Koszt

wytworzenia)

Razem 1 000 zł

Wydat
ek

Koszt

Wydanie

wyrobów

gotowych

z magazynu

Wystawie

nie

faktury

Sprzedaży

KOSZT

1 000 zł

PRZYCHÓD

1 200 zł

Proces
sprzedaży:

Wynik na
sprzedaży

zysk 200 zł

(plus inne koszty)

(amortyzacja,

usługi obce, podatki i opłaty,

wynagrodzenia, narzuty na

wynagrodzenia, pozostałe koszty

rodzajowe)

61

podatkowa

podatkowa

brutto

podatku

stawka

+

100

stawka

×

Wartość

=

kwota

122

22

×

4880

=

880

Kwota
podatku

62

%

122

Wartość

=

Wartość

brutto

netto

100

×

122

4880

=

22

,

1

4880

=

4000

Wartość netto

63

ZESPÓŁ 4

Koszty według rodzaju

401

Amortyzacja

402

Zużycie materiałów i energii

403

Usługi obce

404

Podatki i opłaty

405

Wynagrodzenia

406

Ubezpieczenia społeczne i inne

świadczenia

407

Pozostałe koszty rodzajowe

ZESPÓŁ 5

Koszty według typów działalności

501 Koszty działalności podstawowej
502 Koszty wydziałowe
520 Koszty sprzedaży
530 Koszty działalności pomocniczej

550 Koszty ogólnego zarządu

490 Rozliczenie kosztów rodzajowych
(RKR)

64

KOSZTY OPERACYJNE

PRZYCHODY OPERACYJNE

ZASADNICZE

ZASADNICZE

POZOSTAŁE

POZOSTAŁE

KOSZTY OPERACYJNE

PRZYCHODY OPERACYJNE

KOSZTY

PRZYCHODY

FINANSOWE

FINANSOWE

STRATY

ZYSKI

NADZWYCZAJNE

NADZWYCZAJNE

OBOWIĄZKOWE

OBCIĄŻENIA WYNIKU
FINANSOWEGO

ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI

OPERACYJNEJ

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ

ZYSK (STRATA) BRUTTO

ZYSK (STRATA) NETTO

Ogólna postać dwustronnej formy sprawozdawczej rachunku zysków i strat

Koszty

działalno

ści

operacyj

nej

Działalnoś

ć

operacyjn

a

Działalność

pozaoperac

yjna

Działalnoś

ć

finansowa

Sfera

zdarzeń

nadzwyczajn

ych

aaa

65

AMORTYZACJA

Składniki majątku trwałego zużywają się w procesie gospodarczym stopniowo.

W rachunkowości równowartość zużycia tych składników określana jest
mianem umorzenia.

Sam proces zużywania następuje poprzez dokonywanie okresowych (z
reguły co miesięcznych) odpisów amortyzacyjnych.

Suma dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych jest równa
dotychczasowemu umorzeniu składników majątku trwałego i koryguje wartość
początkową do wartości księgowej netto (bilansowej) tych składników.

Amortyzacja (odpisy amortyzacyjne) jest pieniężnych odpowiednikiem
zużycia

środków

trwałych

zaliczanym

do

kosztów

działalności

przedsiębiorstwa.

Amortyzacji podlegają Rzeczowe aktywa trwałe, WNiP, Inwestycje
długoterminowe (Nieruchomości)

AMORTYZACJA

Składniki majątku trwałego zużywają się w procesie gospodarczym stopniowo.

W rachunkowości równowartość zużycia tych składników określana jest
mianem umorzenia.

Sam proces zużywania następuje poprzez dokonywanie okresowych (z
reguły co miesięcznych) odpisów amortyzacyjnych.

Suma dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych jest równa
dotychczasowemu umorzeniu składników majątku trwałego i koryguje wartość
początkową do wartości księgowej netto (bilansowej) tych składników.

Amortyzacja (odpisy amortyzacyjne) jest pieniężnych odpowiednikiem
zużycia

środków

trwałych

zaliczanym

do

kosztów

działalności

przedsiębiorstwa.

Amortyzacji podlegają Rzeczowe aktywa trwałe, WNiP, Inwestycje
długoterminowe (Nieruchomości)

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

66

ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII

rozchód

- nabytych surowców, półfabrykatów obcych,
- opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń,
- materiałów do produkcji, materiałów biurowych, reklamowych,
- kalendarzy, plakatów, czasopism, książek, wydawnictw itp

koszty zużycia energii elektrycznej, pary, wody, gazu itp.

drobne zakupy materiałów zaliczane bezpośrednio do kosztów

(tj. materiałów nie przechodzących bezpośrednio przez magazyn, np.:
materiały
biurowe, druki, czasopisma, środki czystości itp.)

niezawinione niedobory materiałów powstałych na skutek błędnych

pomiarów
i ubytków naturalnych

ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII

rozchód

- nabytych surowców, półfabrykatów obcych,
- opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń,
- materiałów do produkcji, materiałów biurowych, reklamowych,
- kalendarzy, plakatów, czasopism, książek, wydawnictw itp

koszty zużycia energii elektrycznej, pary, wody, gazu itp.

drobne zakupy materiałów zaliczane bezpośrednio do kosztów

(tj. materiałów nie przechodzących bezpośrednio przez magazyn, np.:
materiały
biurowe, druki, czasopisma, środki czystości itp.)

niezawinione niedobory materiałów powstałych na skutek błędnych

pomiarów
i ubytków naturalnych

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

67

USŁUGI OBCE

różne usługi wykonane przez dostawców, opłacone gotówką, czekami,

wekslami;

koszty usług i robót wykonywanych przez obce jednostki;
usługi transportowe, dozoru, składowania, obróbki obcej, budowlane,

łączności;

usługi remontowe (koszty wykonywanych przez inne podmioty wszelkich

remontów,
napraw i konserwacji składników majątku danej jednostki, jeżeli nie
stanowią
kosztów poniesionych na ulepszenie istniejących środków trwałych;

koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, wynajmu urządzeń i

pomieszczeń;

koszty opłat za pranie odzieży, utrzymanie czystości placów i ulic;
koszty opłat za usługi informatyczne
koszty manipulacji za usługi bankowe (opłata bankowa)
usługi handlowe ( w postaci prowizji i opłat manipulacyjnych za rzeczy

jednostek
handlowych związane z organizacją wystaw i targów)

koszty wynajmu urządzeń i pomieszczeń (dzierżawy, leasingu

operacyjnego)

ogłoszenia w telewizji, radiu, prasie
usługi z zakresu ochrony zdrowia, itp.

USŁUGI OBCE

różne usługi wykonane przez dostawców, opłacone gotówką, czekami,

wekslami;

koszty usług i robót wykonywanych przez obce jednostki;
usługi transportowe, dozoru, składowania, obróbki obcej, budowlane,

łączności;

usługi remontowe (koszty wykonywanych przez inne podmioty wszelkich

remontów,
napraw i konserwacji składników majątku danej jednostki, jeżeli nie
stanowią
kosztów poniesionych na ulepszenie istniejących środków trwałych;

koszty opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, wynajmu urządzeń i

pomieszczeń;

koszty opłat za pranie odzieży, utrzymanie czystości placów i ulic;
koszty opłat za usługi informatyczne
koszty manipulacji za usługi bankowe (opłata bankowa)
usługi handlowe ( w postaci prowizji i opłat manipulacyjnych za rzeczy

jednostek
handlowych związane z organizacją wystaw i targów)

koszty wynajmu urządzeń i pomieszczeń (dzierżawy, leasingu

operacyjnego)

ogłoszenia w telewizji, radiu, prasie
usługi z zakresu ochrony zdrowia, itp.

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

68

PODATKI I OPŁATY

podatki i opłaty na rzecz miasta i gminy
opłata skarbowa, opłata notarialna, sądowa (nie związana z dochodzeniem

roszczeń
i nabyciem składników majątku trwałego), urzędowa

opłata za wieczyste użytkowanie gruntu
urzędowe opłaty administracyjne, manipulacyjne

(jeżeli nie zwiększają one ceny nabycia składników majątku trwałego)

nie sankcyjne opłaty za zanieczyszczanie środowiska
podatek od nieruchomości, od środków transportu, podatek akcyzowy,

podatek od gier,

podatek od terenów i gruntów (podatek gruntowy), podatek od lokali

używanych

PODATKI I OPŁATY

podatki i opłaty na rzecz miasta i gminy
opłata skarbowa, opłata notarialna, sądowa (nie związana z dochodzeniem

roszczeń
i nabyciem składników majątku trwałego), urzędowa

opłata za wieczyste użytkowanie gruntu
urzędowe opłaty administracyjne, manipulacyjne

(jeżeli nie zwiększają one ceny nabycia składników majątku trwałego)

nie sankcyjne opłaty za zanieczyszczanie środowiska
podatek od nieruchomości, od środków transportu, podatek akcyzowy,

podatek od gier,

podatek od terenów i gruntów (podatek gruntowy), podatek od lokali

używanych

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

69

WYNAGRODZENIA

wynagrodzenie brutto

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA

składki na ubezpieczenia społeczne w części obciążającej pracodawcę

(składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe)

składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP

odpisy na ZFŚS oraz świadczenia urlopowe dokonywane w ciężar kosztów

szkolenia pracowników,

dopłaty do okresowych biletów na dojazdy pracowników do pracy,

świadczenia rzeczowe zw. z bezpieczeństwem i higieną pracy

(np. środki odżywcze, w tym mleko, posiłki profilaktyczne i regeneracyjne,
środki czystości lub wypłata za nie ekwiwalentów), odzież ochronna i
robocza,

WYNAGRODZENIA

wynagrodzenie brutto

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA

składki na ubezpieczenia społeczne w części obciążającej pracodawcę

(składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe)

składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP

odpisy na ZFŚS oraz świadczenia urlopowe dokonywane w ciężar kosztów

szkolenia pracowników,

dopłaty do okresowych biletów na dojazdy pracowników do pracy,

świadczenia rzeczowe zw. z bezpieczeństwem i higieną pracy

(np. środki odżywcze, w tym mleko, posiłki profilaktyczne i regeneracyjne,
środki czystości lub wypłata za nie ekwiwalentów), odzież ochronna i
robocza,

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

70

POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE

podróże służbowe, obejmujące koszty przejazdów, noclegów

i diet związanych z wyjazdami w celach służbowych

koszty podejmowania delegacji zagranicznych i kontrahentów,

udziału w targach krajowych i zagranicznych

czynsze, dzierżawy, składki ubezpieczeń majątkowych, opłaty za parkingi

itp.

składka ubezpieczeniowa za samochód osobowy

koszty składek na rzecz organizacji, do których przynależność jest

obowiązkowa

koszty wypłat ryczałtów za używanie przez pracowników dla celów

służbowych
własnych samochodów osobowych

koszty wypłat pieniężnych na rzecz osób fizycznych nie zaliczane do

wynagrodzeń
i do świadczeń na rzecz pracowników
(odprawy pośmiertne, stypendia, za wykorzystanie wynalazku lub wzoru)

POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE

podróże służbowe, obejmujące koszty przejazdów, noclegów

i diet związanych z wyjazdami w celach służbowych

koszty podejmowania delegacji zagranicznych i kontrahentów,

udziału w targach krajowych i zagranicznych

czynsze, dzierżawy, składki ubezpieczeń majątkowych, opłaty za parkingi

itp.

składka ubezpieczeniowa za samochód osobowy

koszty składek na rzecz organizacji, do których przynależność jest

obowiązkowa

koszty wypłat ryczałtów za używanie przez pracowników dla celów

służbowych
własnych samochodów osobowych

koszty wypłat pieniężnych na rzecz osób fizycznych nie zaliczane do

wynagrodzeń
i do świadczeń na rzecz pracowników
(odprawy pośmiertne, stypendia, za wykorzystanie wynalazku lub wzoru)

Koszty układu rodzajowego

Koszty układu rodzajowego

71

Pozostała działalność operacyjna

Pozostała działalność operacyjna

Pozostałe przychody

operacyjne

Pozostałe przychody

operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Zbycie niefinansowych aktywów trwałych

Zbycie niefinansowych aktywów trwałych

Odpisanie należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,

nieściągalnych

Odpisanie należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,

nieściągalnych

Utrata wartości przez aktywa związane z działalnością operacyjną i ich

korekta (odpisy aktualizujące i ich odwrócenie)

Utrata wartości przez aktywa związane z działalnością operacyjną i ich

korekta (odpisy aktualizujące i ich odwrócenie)

Utworzenie i rozwiązanie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z

operacjami finansowymi

Utworzenie i rozwiązanie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z

operacjami finansowymi

Odszkodowania, kary, grzywny

Odszkodowania, kary, grzywny

Przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie w tym w drodze darowizny

aktywów

Przekazanie lub otrzymanie nieodpłatnie w tym w drodze darowizny

aktywów

72

POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE

wartość netto oraz koszty sprzedaży, likwidacji, demontażu środków trwałych,

wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji długoterminowych

likwidacja nie w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych i prawnych
odpisy aktualizujące wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego

wartość odpisanych inwestycji rozpoczętych, które nie dały efektu gospodarczego

utworzenie rezerw na należności lub spodziewane straty (z wyjątkiem operacji

finansowych)

odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności (weksle)

kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową regulacją zobowiązań lub

stratami
losowymi

przekazane darowizny

koszty postępowania spornego

koszty windykacji należności

podatek od darowizny

odpisanie inwestycji, które nie dały zamierzonego afektu

niezawinione niedobory inwestycyjne
odpisanie ujemnej wartości firmy

POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE

wartość netto oraz koszty sprzedaży, likwidacji, demontażu środków trwałych,

wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji długoterminowych

likwidacja nie w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych i prawnych
odpisy aktualizujące wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego

wartość odpisanych inwestycji rozpoczętych, które nie dały efektu gospodarczego

utworzenie rezerw na należności lub spodziewane straty (z wyjątkiem operacji

finansowych)

odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności (weksle)

kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową regulacją zobowiązań lub

stratami
losowymi

przekazane darowizny

koszty postępowania spornego

koszty windykacji należności

podatek od darowizny

odpisanie inwestycji, które nie dały zamierzonego afektu

niezawinione niedobory inwestycyjne
odpisanie ujemnej wartości firmy

73

POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE

przychody ze sprzedaży składników środków trwałych oraz środków

trwałych w budowie

przychody ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych
przychody ze sprzedaży długoterminowych inwestycji niefinansowych

przychody z likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i

prawnych

części zamienne, materiały budowlane z likwidacji, odzyski z likwidacji,

odpadki z likwidacji środków trwałych

wartość rozwiązanych rezerw (np. gdy należności zapłacono)

otrzymane kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową

regulacją należności,

otrzymane darowizny, dotacje, subwencje, dopłaty

odpisanie przedawnionych lub umorzonych zobowiązań

środek ujawniony

nadwyżka inwentaryzacyjna (np.: w kasie)

POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE

przychody ze sprzedaży składników środków trwałych oraz środków

trwałych w budowie

przychody ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych
przychody ze sprzedaży długoterminowych inwestycji niefinansowych

przychody z likwidacji środków trwałych i wartości niematerialnych i

prawnych

części zamienne, materiały budowlane z likwidacji, odzyski z likwidacji,

odpadki z likwidacji środków trwałych

wartość rozwiązanych rezerw (np. gdy należności zapłacono)

otrzymane kary, grzywny i odszkodowania nie związane z nieterminową

regulacją należności,

otrzymane darowizny, dotacje, subwencje, dopłaty

odpisanie przedawnionych lub umorzonych zobowiązań

środek ujawniony

nadwyżka inwentaryzacyjna (np.: w kasie)

74

Działalność finansowa

Działalność finansowa

Przychody finansowe

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Koszty finansowe

Korzyści z posiadanych inwestycji finansowych

Korzyści z posiadanych inwestycji finansowych

Aktualizacja wartości inwestycji

Aktualizacja wartości inwestycji

Odsetki (np. od kredytów, dyskonto, inne)

Odsetki (np. od kredytów, dyskonto, inne)

Dywidendy

Dywidendy

Sprzedaż inwestycji

Sprzedaż inwestycji

Wycena papierów wartościowych

Wycena papierów wartościowych

Różnice kursowe

Różnice kursowe

75

KOSZTY FINANSOWE

wartość nabycia (cena nabycia) sprzedanych obligacji, udziałów i akcji obcych

oraz koszty związane z tą sprzedażą

odsetki od kredytów i pożyczek, oprócz odsetek płaconych od kredytów

inwestycyjnych w okresie realizacji inwestycji i odsetek od działalności
finansowej z funduszy specjalnych,

odsetki od emitowanych przez jednostkę obligacji
prowizje od otrzymanych kredytów i pożyczek
dyskonto od weksli własnych lub obcych dyskontowanych w banku
ujemne różnice kursowe składników majątku wyrażonych w walutach obcych od

środków pieniężnych i rozrachunków

różnice kursowe związane z wyceną majątku finansowego
zapłacone odsetki za nieterminową regulację zobowiązań oraz utworzone na nie

rezerwy

odsetki i opłaty dodatkowe od środków trwałych przyjętych w leasing finansowy
odsetki za zwłokę w zapłacie
rezerwy na przewidywane straty, jeżeli są tworzone w związku z będącymi w toku

operacjami finansowymi (ryzyko finansowe)

KOSZTY FINANSOWE

wartość nabycia (cena nabycia) sprzedanych obligacji, udziałów i akcji obcych

oraz koszty związane z tą sprzedażą

odsetki od kredytów i pożyczek, oprócz odsetek płaconych od kredytów

inwestycyjnych w okresie realizacji inwestycji i odsetek od działalności
finansowej z funduszy specjalnych,

odsetki od emitowanych przez jednostkę obligacji
prowizje od otrzymanych kredytów i pożyczek
dyskonto od weksli własnych lub obcych dyskontowanych w banku
ujemne różnice kursowe składników majątku wyrażonych w walutach obcych od

środków pieniężnych i rozrachunków

różnice kursowe związane z wyceną majątku finansowego
zapłacone odsetki za nieterminową regulację zobowiązań oraz utworzone na nie

rezerwy

odsetki i opłaty dodatkowe od środków trwałych przyjętych w leasing finansowy
odsetki za zwłokę w zapłacie
rezerwy na przewidywane straty, jeżeli są tworzone w związku z będącymi w toku

operacjami finansowymi (ryzyko finansowe)

76

PRZYCHODY FINANSOWE

przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, udziałów i akcji

(sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych po cenie sprzedaży)

odsetki od lokat, wkładów bankowych lub pożyczek (kredytów udzielonych),

środków na
rachunkach bankowych

przychody z tytułu inwestowania własnych kapitałów w działalność innych

jednostek
(inaczej: przychody z udziałów w innych jednostkach) np.: otrzymane dywidendy
od akcji,
przychody z udziałów w innych jednostkach

dyskonta od weksli obcych (gdy kontrahent wystawi weksel o wartości nominalnej

wyższej od kwoty należności)

dodatnie różnice kursowe składników majątku wyrażonego w walutach obcych od

środków pieniężnych i rozrachunków

otrzymane lub naliczone odsetki za nieterminową regulacje należności oraz

rozwiązanie
tworzonych na nie rezerw

PRZYCHODY FINANSOWE

przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, udziałów i akcji

(sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych po cenie sprzedaży)

odsetki od lokat, wkładów bankowych lub pożyczek (kredytów udzielonych),

środków na
rachunkach bankowych

przychody z tytułu inwestowania własnych kapitałów w działalność innych

jednostek
(inaczej: przychody z udziałów w innych jednostkach) np.: otrzymane dywidendy
od akcji,
przychody z udziałów w innych jednostkach

dyskonta od weksli obcych (gdy kontrahent wystawi weksel o wartości nominalnej

wyższej od kwoty należności)

dodatnie różnice kursowe składników majątku wyrażonego w walutach obcych od

środków pieniężnych i rozrachunków

otrzymane lub naliczone odsetki za nieterminową regulacje należności oraz

rozwiązanie
tworzonych na nie rezerw

77

Sfera zdarzeń nadzwyczajnych

Sfera zdarzeń nadzwyczajnych

Zyski nadzwyczajne

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Efekty zdarzeń losowych

Efekty zdarzeń losowych

78

ZYSKI NADZWYCZAJNE

odszkodowania otrzymane za straty będące skutkiem zdarzeń losowych,
odzyskane wartości związane z zaniechaniem lub zawieszeniem określonego

rodzaju
działalności,

przychody ze sprzedaży zorganizowanej części podmiotu gospodarczego,
równowartość nadających się do dalszego wykorzystania rzeczowych składników

ak-
tywów objętych skutkami zdarzeń losowych,

obniżenie zobowiązań wobec kontrahentów w wyniku przeprowadzonego

postępowa-nia
układowego, ugodowego i naprawczego.

ZYSKI NADZWYCZAJNE

odszkodowania otrzymane za straty będące skutkiem zdarzeń losowych,
odzyskane wartości związane z zaniechaniem lub zawieszeniem określonego

rodzaju
działalności,

przychody ze sprzedaży zorganizowanej części podmiotu gospodarczego,
równowartość nadających się do dalszego wykorzystania rzeczowych składników

ak-
tywów objętych skutkami zdarzeń losowych,

obniżenie zobowiązań wobec kontrahentów w wyniku przeprowadzonego

postępowa-nia
układowego, ugodowego i naprawczego.

79

STRATY NADZWYCZAJNE

wartość netto składników aktywów utraconych w wyniku zdarzeń losowych oraz

kosz-ty
usuwania skutków zdarzeń losowych,

wartość netto składników aktywów wchodzących w skład zorganizowanej części

pod-
miotu gospodarczego, który podlega sprzedaży,

wartość netto rzeczowych składników aktywów, trwale unieruchomionych z

powodu
zaniechania określonego rodzaju działalności oraz koszty ich likwidacji lub
sprzedaży, a
także wartość sprzedanych lub złomowanych materiałów lub półfabrykatów, które
są
zbędne z uwagi na zaniechanie określonej działalności i nie nadają się do
wykorzystania
w innej działalności,

kwotę należności utraconą na skutek postępowania układowego, naprawczego

lub
ugodowego.

STRATY NADZWYCZAJNE

wartość netto składników aktywów utraconych w wyniku zdarzeń losowych oraz

kosz-ty
usuwania skutków zdarzeń losowych,

wartość netto składników aktywów wchodzących w skład zorganizowanej części

pod-
miotu gospodarczego, który podlega sprzedaży,

wartość netto rzeczowych składników aktywów, trwale unieruchomionych z

powodu
zaniechania określonego rodzaju działalności oraz koszty ich likwidacji lub
sprzedaży, a
także wartość sprzedanych lub złomowanych materiałów lub półfabrykatów, które
są
zbędne z uwagi na zaniechanie określonej działalności i nie nadają się do
wykorzystania
w innej działalności,

kwotę należności utraconą na skutek postępowania układowego, naprawczego

lub
ugodowego.