POBIERANIE MATERIAŁÓW DO

POBIERANIE MATERIAŁÓW DO

BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH

BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH

Bożena Łazińska

Bożena Łazińska

Katedra i Zakład

Katedra i Zakład

Mikrobiologii

Mikrobiologii

OGÓLNE ZASADY POBIERANIA MATERIAŁU DO

BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH.

( z wyłączeniem badań wirusowych ).

 Materiał do badania bakteriologicznego należy

pobrać przed podaniem choremu antybiotyku.

 Materiał kliniczny powinien być pobrany z miejsca

toczącego się zakażenia w sposób aseptyczny.

 Podczas pobierania materiału należy unikać

zanieczyszczenia florą kolonizującą sąsiadujące

tkanki.

 Rodzaj materiału określają pierwszoplanowe objawy

obrazu klinicznego.

 Materiał, w zależności od rodzaju może być pobierany przez

pielęgniarkę lub samego lekarza a czasami przez specjalistę ( np.

wymaz z drzewa oskrzelowego ).

 Technika pobierania materiału powinna gwarantować otrzymanie

dostatecznej ilości materiału do przeprowadzenia pełnego badania

 Czas pobrania materiału musi uwzględniać największe

prawdopodobieństwo wyhodowania czynnika etiologicznego

zakażenia.

 Ilość pobranej próbki powinna umożliwić wykonanie pełnego

badania mikrobiologicznego.

 Pobierany materiał powinien być przesyłany w odpowiedni sposób

tzn. zabezpieczony przed uszkodzeniem naczynia, wysuszeniem

materiału, dodatkowym zainfekowaniem, czasami ochłodzeniem

czy wylaniem materiału zakaźnego. Jeżeli taki wypadek zaistniał

należy koniecznie zainfekowana powierzchnie zdezynfekować.

 Materiał należy jak najszybciej dostarczyć do Zakładu Mikrobiologii.

Jeżeli jest to niemożliwe należy:

a) większość pobranych materiałów jak: ropa, wymazy, mocz

przechowywać do czasu przesłania do laboratorium w temp. 2 – 8

o

C.

b) krew pobraną do specjalnych podłoży należy umieścić w cieplarce o

temperaturze 37

o

C.

c) materiały, które mogą zawierać drobnoustroje wrażliwe na zmianę

temperatury jak np. rodzaj Neisseria – powinny być przetrzymywane
w temperaturze pokojowej ( 18 – 22 C).



.

W pewnych przypadkach bezpośrednio po pobraniu materiału robione są

preparaty mikroskopowe. Zrobione preparaty w formie odpowiednich
rozmazów na szkiełku przedmiotowym, powinny być wysuszone , utrwalone
w miejscu pobierania i dopiero przesłane do pracowni mikrobiologicznej.
Nie należy przesyłać materiału między szkiełkami w formie nieutrwalonej,
gdyż jest to niebezpieczne ze względu na możliwość szerzenia się zakażenia.

 Do czytelnie opisanej próbki ( imię, nazwisko pacjenta, rodzaj materiału, oddział

zlecający) powinno być dołączone skierowanie zawierające następujące dane:

1. imię i nazwisko chorego,
2. numer historii choroby
3. oddział kierujący
4. datę i godzinę pobrania
5. rodzaj materiału
6. przypuszczalne rozpoznanie
7. rodzaj badania
8. informację jakie leki, zwłaszcza antybiotyki lub chemioterapeutyki pacjent

obecnie przyjmuje.

9. specjalne życzenia dotyczące badania ( posiew, oznaczenie toksyny )
10. pieczątka i podpis lekarza kierującego.

POBIERANIE KRWI

Zalecenia ogólne:

1. Krew na posiew należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia, a jeśli nie jest to

możliwe, przed podaniem kolejnej dawki leków.

2. W sytuacji gdy można przewidzieć czas wystąpienia gorączki, najlepiej pobrać

krew ok. 30 min. Przed spodziewanym jej skokiem ( największa liczba

drobnoustrojów krążących we krwi ).

W innych sytuacjach materiał należy pobrać jak najszybciej po stwierdzeniu

faktu narastania gorączki. Nie zaleca się pobrania krwi „na szczycie gorączki”.

3. Zaleca się pobranie co najmniej 2 – 3 próbek krwi w ciągu doby z niezależnych

wkłuć ( odstęp czasowy, oddzielone anatomicznie miejsca pobrania ).

Pojedyncze pobranie krwi na posiew nie jest wystarczające do potwierdzenia bądź

wykluczenia posocznicy.

4. Krew pobrać bezpośrednio z żyły, a nie z cewników i dojść założonych

na stałe ( wyjątek – diagnostyka zakażeń linii naczyniowych ).

5. Należy zastosować odpowiedni rodzaj podłóż do posiewu krwi w

zależności od stanu pacjenta.

KREW NA POSIEW W ZALEŻNOŚCI OD
STANU KLINICZNEGO PACJENTA

1. Posocznica, ostre choroby gorączkowe – zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych, zapalenia

płuc:

2 – 3 próbki pobrane bezpośrednio po sobie lecz z różnych, anatomicznie oddzielonych miejsc

wkłucia ( prawa ręka, lewa ręka ), przed podaniem antybiotyku.

2. Zapalenie wsierdzia:

a. Ostre: 2- 3 próbki z 2 – 3 różnych wkłuć w ciągu 1 – 2 h, przed podaniem

antybiotyku

b. Podostre: 3 próbki z 3 różnych wkłuc w ciągu doby przed podaniem

antybiotyku. W przypadku braku wzrostu drobnoustrojów – powtórzyc po 24 h

c. Kontrola; 2 próbki w ciągu doby z różnych wkłuć przez 3 kolejne dni.

3. Gorączka o nieustalonej etiologii:

2 próbki z 2 różnych wkłuć w ciągu 1 h. W przypadku braku wzrostu drobnoustrojów –

powtórzyć po 24 h i 48 h.

SPOSÓB POSTĘPOWANIA:

1. Butelki z podłożem do posiewu krwi ogrzać do temp. 35 – 37

o

C.

 Czytelnie opisać podać – imię i nazwisko pacjenta, oddział, datę i godzinę

pobrania.

 Korki zdezynfekować 70 % alkoholem izopropylowym, odczekać 1 min.

2. Przygotowanie skóry pacjenta:

 Skórę umyć wodą z mydłem.

 Zdezynfekować 2 % roztworem jodyny lub innego środka dezynfekcyjnego

podanego wg producenta.

 Zdezynfekować 70 % roztworem alkoholu etylowego – odczekać aż alkohol

odparuje, nie dotykać miejsca odkażonego palcem.

Pobrać 10 – 20 ml krwi, zmienić igłę i natychmiast umieścić w butelkach z

podłożami ( po 5 – 10 ml krwi do każdej butelki ). Zawartość butelek

dokładnie wymieszać.

Pobrany materiał jak najszybciej dostarczyć do laboratorium. Podczas

transportu należy chronić próbki zapewniając utrzymanie temp. Zbliżonej

do temp. ciała ( owinięte w watę lub ligninę ).

Oziębienie próbek krwi uniemożliwia wyhodowanie drobnoustrojów

wrażliwych na wahania temperatury.

Do każdego materiału należy dołączyć prawidłowo wypełnione skierowanie.

POBIERANIE PŁYNU MÓZGOWO – RDZENIOWEGO

1. Płyn mózgowo – rdzeniowy pobiera lekarz przez nakłucie lędźwiowe w warunkach

zachowania zasad aseptyki – skórę dezynfekujemy tak jak przy pobraniu krwi.

2. Materiał pobrać do jałowej probówki z korkiem w ilości 1 – 2 ml oraz do butelki ze

specjalnym podłożem w optymalnej ilości 2,5 ml.

3. Jeżeli jest to możliwe należy również pobrać krew na posiew.

Pobrany materiał jak najszybciej dostarczyć do laboratorium, zapewniając

utrzymanie temp. zbliżonej do temp. ciała ( owinięte w watę lub ligninę ).

Oziębienie próbek krwi uniemożliwia wyhodowanie drobnoustrojów

wrażliwych na wahania temperatury.

Płyn mózgowo – rdzeniowy przechowywany w lodówce nie nadaje się do

badania bakteriologicznego.

4. Butelki i probówki należy czytelnie opisać, podać imię, nazwisko i oddział

oraz datę pobrania materiału.

5. Do każdego materiału należy dołączyć prawidłowo wypełnione skierowanie.

POBIERANIE MATERIAŁU Z GÓRNYCH DRÓG

ODDECHOWYCH

1. Zapalenie gardła lub migdałków

 Pobranie wymazu z tylnej ściany gardła i umieszczenie wymazówki w podłożu transportowym. W czasie

pobierania wymazu należy uważać, aby nie dotykać języka i błony śluzowej jamy ustnej.

2. Zapalenie ucha zewnętrznego

 Pobranie materiału z zewnętrznego kanału ucha i umieszczenie w podłożu transportowym.

3. Ostre/ przewlekłe zapalenie ucha środkowego.

 Pobranie płynu wysiękowego uzyskanego podczas pęknięcia błony bębenkowej. Materiał należy pobrać

po uprzednim oczyszczeniu kanału zewnętrznego ucha.

 Do badania mikrobiologicznego nie jest przydatny wymaz pobrany z ucha zewnętrznego.

4. Zapalenie zatok
 Materiałem odpowiednim do badania mikrobiologicznego jest wyłącznie punktat z zatok

umieszczony w podłożu transportowym, nie należy pobierać wymazu z nosa. Wymaz z nosa jest

celowy, pobiera się jedynie przy określaniu nosicielstwa szczepów epidemicznych – pobiera się

wówczas wymaz z przedsionka nosa wacikiem zwilżonym jałowym roztworem soli fizjologicznej.

Wymazówkę należy wprowadzić do nozdrza na głębokość 2 cm, okręcić i natychmiast wyjąć.

5. Pojemniki z materiałem należy czytelnie opisać, podać imię, nazwisko i

oddział oraz datę pobrania materiału.

6. Do każdego materiału należy dołączyć prawidłowo wypełnione skierowanie.

POBIERANIE MATERIAŁU Z DOLNYCH DRÓG

ODDECHOWYCH

1. Pobieranie plwociny.

 Plwocinę należy pobrać do jałowego pojemnika na czczo w ilości co najmniej 2

ml, po umyciu zębów i dokładnym wypłukaniu jamy ustnej przegotowaną

wodą. Aby ułatwić odksztuszenie głęboko zalegającej plwociny można podać

lek mukolityczny ułatwiający odksztuszanie głęboko zalegającej wydzieliny.

2. Pojemnik z materiałem należy czytelnie opisać, podać imię, nazwisko i oddział

oraz datę

pobrania materiału.

3. Do każdego materiału należy dołączyć prawidłowo wypełnione skierowanie.

POBIERANIE MOCZU

1. Mocz na posiew powinien być pobrany z zachowaniem zasad aseptyki.

2. Mocz pobrać ze środkowego strumienia, to znaczy oddać około połowę

zawartości pęcherza do sedesu anastępnie nie przerywając strumienia pobrać około 5ml

moczu bezpośrednio do pojemnika Uromedium lub innego jałowego pojemnika.

3. Pobrane próbki moczu pobrać przed podaniem choremu antybiotyku.

3. W przypadku cewnika założonego na stałe materiał pobiera się z zachowaniem zasad

aseptyki, bezpośrednio po założeniu nowego cewnika jałową strzykawką 5-10ml moczu do

jałowego pojemnika lub probówki

5. Pobieranie moczu w kierunku drobnoustrojów beztlenowych-drogą nakłucia

pęcherza nad spojeniem łonowym.

 pęcherz musi być wypełniony

 znieczulenie i dezynfekcja skóry w miejscu wkłucia.

 przy użyciu długiej cienkiej igły aspiruje się do strzykawki około 20ml.

moczu.

 po opisaniu próbki i wypełnieniu skierowania przesłać jak najszybciej (w

pojemniku chroniącym przed dostępem tlenu) do laboratorium

bakteriologicznego.

POBIERANIE MATERIAŁÓW Z DRÓG

RODNYCH

1. Pobierać za pomocą jałowych wacików i umieścić materiał w podłożu

transportowym.

2. Zmiany ropno-zapalne w obrębie narządu rodnego (np. jajniki, jajowody).

- w zależności od warunków dostepności materiał kliniczny pobiera się:

 jałowymi wacikami do podłoża transportowego

 drogą nakłucia i aspiracji do strzykawki do specjalnego podłoża

transportowego.

3.pojemnik z materiałem należy czytelnie opisać i dołączyć skierowanie.

POBIERANIE MATERIAŁÓW DO BADAŃ W

KIERUNKU GRZYBÓW

1.materiał pobiera się do jałowych pojemników, które należy otwierać w ostatnim momencie i

zamykać natychmiast po umieszczeniu w nich materiału. Materiał należy pobrać szybko aby

do minimum ograniczyć czas styczności z otaczającym powietrzem.

2.materiały takie jak np. plwocina, wydzielina z przetok, punktaty z opłucnej i krew powinny

być badane trzykrotnie (trzy kolejne dni, bądź w niewielkim odstępie czasu ).

3.pojemnik z materiałem czytelnie podpisać, dołączyć skierowanie z rozpoznaniem, nazwą

podejrzewanego rodzaju grzybicy i nazwą leków przeciwgrzybiczych, jeżeli takie leczenie

zostało zastosowane.

Jama ustna, owrzodzenie, przetoki skórne :
 Wacik do wymazów zwilżyć jałowym roztworem fizjologicznym ( 0,85% NaCl ) lub wda do

iniekcji. Nadmiar płynu usunąć z wacika przyciskając go do wewnętrznej ściany probówki.

Należy pobrać co najmniej 2 wymazy z tego samego miejsca.

Płyn z opłucnej, płyn mózgowo – rdzeniowy, wydzielina oskrzelowa podczas bronchoskopii itp.

 Punktaty pobrane w sposób typowy dla danego zabiegu objętości ok. 2 – 3 ml do jałowego

pojemnika i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium.

POBIERANIE KAŁU W KIERUNKU CLOSTRIDIUM

DIFFICILE

1. Badanie bakteriologiczne - posiew

 przy użyciu jałowego wacika pobiera się wymaz z oddanego kału i umieszcza

się w podłożu transportowym.

 pojemnik z materiałem należy czytelnie opisać i dołączyć skierowanie.

2. Poszukiwanie toksyn

 Do badania pobiera się próbkę z oddanego kału do pojemniczka kałowego w

ilości 2 gr lub 2 ml.

 Pojemnik z materiałem czytelnie opisać i dołączyć skierowanie.

OGÓLNE ZASADY POBIERANIA I

TRANSPORTOWANIA MATERIAŁÓW DO BADAŃ

WIRUSOLOGICZNYCH.

Zalecenia ogólne

1. Materiał powinien być pobrany z miejsca toczącego się zakażenia lub jak najbliżej ogniska

zakażenia.

2. Materiał powinien być pobrany w sposób aseptyczny.

3. Przy pobieraniu materiału należy unikać zanieczyszczenia florą fizjologiczną.

4. Do każdego materiału należy dołączyć prawidłowo wypełnione skierowanie.

5. Materiał powinien być przechowywany i transportowany w niskiej temp. (+4

o

C lub

zamrożony) z wyjątkiem krwi. Nie należy zamrażać materiałów których izolowany będzie

cytomegalowirus.

Pobieranie materiałów w kierunku izolacji wirusów w hodowlach komórkowych

 Plwocina, popłuczyny pęcherzykowo – oskrzelowe – materiał pobrać jak najszybciej

po wystąpieniu objawów w ilości 2 – 5 ml jałowego, szczelnie zakręconego pojemnika

lub jałowej szczelnie zamykanej probówki. Materiał przesłać w temp. 4

o

C.

 Zeskrobiny/wymazy - pobrać za pomocą jałowej wymazówki i zamknąć wewnątrz

probówki z płynem transportowym. Materiał przesłać w temp. 4

o

C

lub zamrożony.
 Płyn mózgowo – rdzeniowy – przygotowanie pacjenta i pobranie płynu jak do badania

bakteriologicznego, ale przesłać w temp. 4

o

C i ograniczyć czas przechowywania i

transportu do minimum.

 Mocz w ilości 5- 10 ml pobrać do jałowego szczelnie zamkniętego pojemnika tak jak

wcześniej do badań bakteriologicznych. Materiał przesłać w temp. 4

o

C.

K O N I E C

Dziękuje za uwagę

Dziękuje za uwagę