Czynniki biologiczne w środowisku pracy

Regulacje prawne

Dyrektywa Unii

Europejskiej

Kodeks pracy

Rozporządzenie Ministra

Zdrowia

DYREKTYWA 2000/54/WE

PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I

RADY

Z DNIA 18 WRZEŚNIA 2000 ROKU

w sprawie ochrony pracowników

przed ryzykiem związanym z narażeniem

na działanie czynników biologicznych

w miejscu pracy

Cel Dyrektywy

Zapisy dyrektywy mają na celu ochronę
pracowników przed ryzykiem dla ich zdrowia

i bezpieczeństwa, łącznie z zapobieganiem
takiemu ryzyku, powstającym lub mogącym
powstać w wyniku narażenia na działanie
czynników biologicznych w miejscu pracy.

Dyrektywa

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

Kodeks pracy (Dz.U.z
1998r.
Nr 21, poz. 94 z późn.zm.)
Art. 222

1

2000/54/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady
z dnia 18.09.2000r.
w sprawie ochrony
pracowników przed
ryzykiem związanym z
narażeniem na działanie
czynników biologicznych
w miejscu pracy

z dnia 22.04.2005r. w
sprawie
szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia
w środowisku pracy oraz
ochrony
zdrowia pracowników
zawodowo
narażonych na te czynniki
(Dz.U.Nr 81, poz. 716 z późn.
zm.)

Ustawa z dnia

26.06.1974r.

art.222

1

§ 1 Ustawy Kodeks pracy

W razie zatrudniania pracownika

w warunkach narażenia na działanie szkodliwych

czynników biologicznych pracodawca stosuje

wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a

jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień

tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu

osiągnięć nauki i techniki.

art.222

1

§ 2 Ustawy Kodeks pracy

Pracodawca prowadzi

rejestr prac

narażających pracowników na działanie
szkodliwych czynników biologicznych
oraz

rejestr pracowników

zatrudnionych przy tych pracach.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia określa:



klasyfikację i wykaz

szkodliwych czynników biologicznych



wykaz prac

narażających pracowników na działanie czynników

biologicznych



szczegółowe

warunki ochrony pracowników

przed

zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki

biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do

zapewnienia ochrony zdrowia i życia narażonych pracowników,

zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób

monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na

czynniki biologiczne



sposób prowadzenia

rejestru prac

narażających pracowników

na działanie szkodliwych czynników biologicznych i

rejestru

pracowników

zatrudnionych przy tych pracach oraz sposobu

ich przechowywania

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w
środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo
narażonych na te czynniki

§ 2.1.Szkodliwe czynniki biologiczne mogące

być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia

obejmują:

1)

drobnoustroje komórkowe, w tym

zmodyfikowane genetycznie;

2)

jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji

lub przenoszenia materiału genetycznego, w

tym zmodyfikowane genetycznie;

3)

hodowle komórkowe;

4)

pasożyty wewnętrzne człowieka.

Drogi szerzenia drobnoustrojów



droga powietrzna- aerozol , kurz,

naskórek



droga kontaktowa - ręce,

sprzęt,

aparatura, leki



droga krwi i innych płynów ustrojowych-

krew, materiał biologiczny, narzędzia



droga pokarmowa



droga poprzez wektory (np. kleszcze,

muchy)

Czynniki biologiczne w powietrzu



drobnoustroje w powietrzu występują najczęściej
w postaci bioaerozoli,



bioaerozole biologiczne to układy, w których fazą
rozproszoną są mikroorganizmy - mieszanina
wirusów, bakterii, grzybów, pleśni oraz ich
metabolitów i toksyn, osadzające się na
kropelkach substancji organicznych lub na
ziarnach substancji nieorganicznych,



o wielkości cząsteczek bioaerozolu decyduje
wielkość cząsteczek drobnoustrojów tworzących
fazę rozproszoną.

Występowanie i drogi przenoszenia



W rozprzestrzenianiu się biologicznych
czynników szkodliwych w środowisku pracy,
największe znaczenie epidemiologiczne ma

droga powietrzno-pyłowa
i powietrzno-kropelkowa.



W rezultacie wdychania bioaerozolu
kropelkowego, lub pyłowego, zawierającego
drobnoustroje, toksyny lub alergeny, czynniki
te wnikają do oskrzeli i pęcherzyków płucnych,
powodując choroby zakaźne, alergiczne lub
immunotoksyczne (np.syndrom toksyczny
wywołany pyłem organicznym, byssinoza).

Identyfikacja potencjalnego kontaktu



przez bioaerozole



np.czyszczenie pod wysokim ciśnieniem



przez skórę lub błony śluzowe



np. poprzez zmiękczoną lub uszkodzoną skórę,



przez usta



jedzenie, picie, palenie bez uprzedniego umycia
rąk



wniknięcie do głębszej części tkanki



skaleczenia lub zakłucia



rany spowodowane ugryzieniem przez zwierzęta

Działanie czynników biologicznych na

organizm ludzki (1)



działanie zakaźne i inwazyjne

-największe znaczenie

mają choroby wywołane przez wirusy

u pracowników służby zdrowia oraz choroby

odzwierzęce wywoływane u rolników, leśników,

pracowników przemysłu rolno-spożywczego

(drobnoustroje chorobotwórcze, pasożyty),



działanie alergiczne

-najczęściej u rolników i

przedstawicieli pokrewnych zawodów- dotyczą skóry,

układu oddechowego i spojówek (bakterie, grzyby, pył

organiczny),



działanie toksyczne

- wdychane z pyłem

mikroorganizmy i wytwarzane przez nie toksyny

wywierają na płuca działanie toksyczne (endotoksyny,

glukany, peptydoglikany, mikotyksyny),

Działanie czynników biologicznych na

organizm ludzki (2)



działanie drażniące

-łagodna forma

działania czynników biologicznych,
mająca często charakter mechaniczny;
najczęściej przejawia się podrażnieniem
błon śluzowych;

Specyfika działania czynników

biologicznych



nieproporcjonalność odpowiedzi
organizmu ludzkiego - brak stałej
zależności między stężeniem i czasem
kontaktu a odpowiedzią organizmu,



czynna obrona narażonego organizmu,



mutacje, ewolucja i selekcja czynników
biologicznych,



narażenie zawodowe i pozazawodowe

Ocena poziomu ryzyka związanego z
czynnikiem

biologicznym



naturalna wirulencja



ciężkość choroby



zdolność przetrwania w środowisku



dawka infekcyjna



drogi przenoszenia



sytuacja epidemiologiczna



indywidualna reakcja pracownika



dostępność profilaktyki i leczenia

Ogólne efekty zdrowotne w wyniku
narażenia na czynnik biologiczny

Możliwe są różne reakcje:



brak efektów



aktywacja systemu immunologicznego bez

wystąpienia choroby



zaburzenia systemu immunologicznego bez

wystąpienia choroby



niewielkie objawy lub podrażnienie (np. łzawienie)



choroba:



choroba zakaźna



choroba wywołana działaniem toksycznym

drobnoustroju



choroba alergiczna

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz

ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki

KLASYFIKACJA CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH

DO GRUP ZAGROŻENIA



Podstawą podziału są ich właściwości

zakaźne.



Bierze się pod uwagę oddziaływanie tych

czynników na organizm ludzki z prawidłowo

funkcjonującym układem odpornościowym.



Klasyfikacja i wykaz szkodliwych czynników
biologicznych znajdują się w

załączniku nr 1

do rozporządzenia.



Wykaz prac narażających pracowników na
działanie czynników biologicznych jest
określony
w

załączniku nr 2

do rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla

zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

pracowników zawodowo narażonych na te czynniki

Kryteria klasyfikacji czynników

biologicznych do grup

zagrożenia



możliwość wywołania choroby u człowieka



stopień zagrożenia pracowników



możliwość rozprzestrzeniania się w populacji



możliwość zastosowania profilaktyki i/lub
skutecznego leczenia
Ze względu na stopień zagrożenia dla
człowieka czynniki biologiczne dzieli się
na cztery grupy.

Klasyfikacja czynników biologicznych

Grupa

ryzyka

Wystąpienie

choroby

Rozpowszechni

e wśród

populacji

Profilaktyka

lub leczenie

Gr 1

mało
prawdopodob
ne

bez znaczenia

nie jest
wymagane

Gr 2

możliwe

mało
prawdopodobn

e

zazwyczaj
możliwe

Gr 3/3**

istotne
zagrożenie
pracowników
ciężką

chorobą

wysoce
prawdopodobn
e

zazwyczaj
możliwe

Gr 4

poważne
zagrożenie
pracowników

ciężką
chorobą

poważne
zagrożenie

zazwyczaj
niemożliwe

Przykłady czynników biologicznych

poszczególnych grup

GRUPA 1



drożdże stosowane w celach

produkcyjnych np. Saccharomyces

cerevisae do produkcji wyrobów

piekarniczych



atenuowane szczepy bakterii stosowane

do produkcji szczepionek



grzyby pleśniowe - np. Aspergillus niger

- mogące działać uczulająco,

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 2



Klebsiella pneumoniae



Borrelia burgdorferi



Legionella sp.



Streptococcus pyogenes



Vibrio cholerae



Entamoeba histolytica



Chlamydia pnumoniae

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 3**

skutki zdrowotne

Bakterie



Escherichia coli zakażenie przewodu pokarmowego



Salmonella typhi dur brzuszny



Shigella dysenteriae czerwonka
Wirusy



HIV AIDS



HBV,HCV,HDV wirusowe zapalenie wątroby



wirus kleszczowego zapalenia mózgu



wirus wścieklizny wścieklizna
Pasożyty



Taenia solium tasiemczyca



Plasmodium falciparum malaria
Czynniki TSE encefalopatie gąbczaste

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 4



wirus Ebola



wirus Lassa



wirus ospy prawdziwej



wirus Marburg



wirus omskiej gorączki krwotocznej

Wyjaśnienia oznaczeń dodatkowych

stosowanych w wykazie szkodliwych czynników
biologicznych

A

–

możliwe efekty alergiczne (np. przez

bakterie Gram-dodatnie; przez zarodniki grzybów)

T

– produkcja toksyn (np. endotoksyny produkowane

przez bakterie Gram-ujemne)

V

– dostępna szczepionka

D

– wskazane jest przechowywanie listy narażonych

pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat po

zakończeniu
ostatniego zanotowanego przypadku narażenia

3**

czynniki zakwalifikowane do tej grupy stwarzają

ograniczone ryzyko zakażenia pracowników, gdyż

zazwyczaj nie przenoszą się drogą powietrzną

Wykaz prac narażających pracowników na

działanie czynników biologicznych – załącznik nr 2
do rozporządzenia

praca w zakładach produkujących żywność
praca w rolnictwie
praca podczas, której dochodzi do kontaktu ze

zwierzętami lub produktami pochodzenia

zwierzęcego
praca w jednostkach ochrony zdrowia
praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych

lub diagnostycznych
praca w zakładach gospodarki odpadami
praca przy oczyszczaniu ścieków
praca w innych okolicznościach niż w/w, podczas

której jest potwierdzone narażenie na działanie

czynników biologicznych

Przykłady innych prac powodujących narażenie na

szkodliwe czynniki biologiczne

leśnicy i pracownicy przemysłu drzewnego
pracownicy chłodnictwa oraz montażu

i obsługi systemów klimatyzacji

górnicy
pracownicy przemysłu włókienniczego
pracownicy przemysłu maszynowego
nauczyciele, wychowawcy i opiekunowie

społeczni

konserwatorzy zabytków, bibliotekarze,

archiwiści

fryzjerzy, kosmetyczki

Występowanie czynników biologicznych

w środowisku pracy - na podstawie publikacji GIS

Rodzaj
działalności

Typ zakładu

Przykładowe
czynności

gospodarka
ściekami

zakłady wodociągów
i kanalizacji,
oczyszczanie

ścieków,

prace związane z
naprawą,
konserwacją i

czyszczeniem
instalacji i urządzeń

gospodarka
odpadami

biokompostownie,
zakłady utylizacji

surowców wtórnych;

zakłady

mechaniczno-
biologicznego
przetwarzania
odpadów,składowisk

a odpadów;

sortowanie praca na
wózkach widłowych,

przerzucanie
kompostu,

praca na wózkach
widłowych

Występowanie czynników biologicznych

w środowisku pracy - na podstawie publikacji GIS

Rodzaj
działalności

Typ zakładu

Przykładowe
czynności

gospodarka
odpadami

przedsiębiorstwa
usuwania odpadów
komunalnych;

zakłady utylizacji
szczątków zwierząt
oraz usuwanie
padłych zwierząt

wywóz odpadów
(śmieci), opróżnianie
szamb, obsługa
toalet publicznych,

obsługa
i konserwacja toalet
ruchomych;

załadunek i
transport

szczątków,badanie
weterynaryjne,
utylizacja

Występowanie czynników biologicznych

w środowisku pracy - na podstawie publikacji GIS

Rodzaj działalności

Typ zakładu

Przykładowe
czynności

instalacja i
konserwacja

urządzeń
wentylacyjnych,
klimatyzacyjnych,

ciepłowniczych i
sanitarnych

przedsiębiorstwa
konserwacji

urządzeń
wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych,
ciepłowniczych lub

sanitarnych

konserwacja
urządzeń

produkcja
artykułów
spożywczych

młyny,

piekarnie,słodowni
e, browary

rzeźnie,
masarnie,zakłady,
wędliniarskie,mlec

zarnie.

przetwarzanie

produktów
pochodzenia
roślinnego
(zboże,chmiel,

przyprawy, kawa,
herbata)
przetwarzanie
produktów
pochodzenia
zwierzęcego (mleko,

mięso)

Występowanie czynników biologicznych

w środowisku pracy - na podstawie publikacji GIS

Rodzaj działalności

Typ zakładu

Przykładowe
czynności

biotechnologia

zakłady:

farmaceutyczne,
produkcji
dodatków do

środków
spożywczych,
produkcji
szczepionek

hodowla

mikroorganizmów
wykorzystywanych
do produkcji leków,

dodatków do
żywności oraz
szczepionek

rolnictwo i leśnictwo

uprawa zbóż,

zakłady
ogrodnicze,
zakłady hodowli

grzybów, tartaki,
zakłady
celulozowo-
papiernicze;
hodowla zwierząt,
ogrody
zoologiczne,

handel
zwierzętami

prace w kontakcie

z zapleśniałym
sianem, zbożem i
drewnem;
kontakt ze
zwierzętami oraz
ich wydalinami i
wydzielinami

Występowanie czynników biologicznych
w środowisku pracy - na podstawie
publikacji GIS

Rodzaj działalności Typ zakładu

Przykładowe
czynności

służba publiczna
i administracja

archiwa, biblioteki

służby
ratownicze,
policja, straż
pożarna

prace w kontakcie
z zapleśniałym
materiałem
archiwalnym,

konserwacja
i czyszczenie
zbiorów;

działania ratownicze
i

w nagłych
wypadkach, podczas
których może mieć
miejsce kontakt z

materiałem
biologicznym np.
krwią

Występowanie czynników biologicznych
w środowisku pracy - na podstawie
publikacji GIS

Rodzaj
działalności

Typ zakładu

Przykładowe
czynności

służba zdrowia

punkty
krwiodawstwa,
laboratoria
diagnostyczne

(mikrobiologiczne,
analityczne),
pracownie

histopatologiczne
i cytologiczne, stacje
dializ, zakłady opieki

zdrowotnej, stacje
pogotowia
ratunkowego

czynności, podczas
wykonywania
których ma miejsce
kontakt

z materiałem
biologicznym
pochodzącym od

człowieka (krew,
płyny ustrojowe ),
np. diagnozowanie,
leczenie,

pielęgnacja
i transport
pacjentów,

laboratoryjna
obróbka materiału
biologicznego,
hodowla

drobnoustrojów.

Występowanie czynników biologicznych

w środowisku pracy - na podstawie publikacji GIS

Rodzaj

działalności

Typ zakładu

Przykładowe

czynności

weterynaria

kliniki i gabinety
weterynaryjne,

laboratoria diagnostyki
weterynaryjnej

diagnozowanie
i leczenie

zwierząt

działalność
naukowo-

badawcza

laboratoria i instytucje
naukowe zajmujące
się badaniami w

dziedzinie biologii,
mikrobiologii i
inżynierii genetycznej

hodowla
drobnoustrojów,
laboratoryjna

obróbka
materiału
biologicznego

Obowiązki pracodawcy

Stosowanie wszelkich dostępnych

środków eliminujących

narażenie lub ograniczających

stopień tego narażenia,

zwanych środkami zapobiegawczymi

Obowiązki pracodawcy

Projektowanie procesu pracy w

sposób pozwalający na uniknięcie lub

zminimalizowanie uwalniania się

szkodliwego czynnika biologicznego

Obowiązki pracodawcy

Ograniczenie liczby pracowników

narażonych na działanie szkodliwych

czynników biologicznych

Wymagania minimalne dla czynności, przy
wykonywaniu których dochodzi do kontaktu z
czynnikami biologicznymi
z grupy ryzyka 1



Środki konstrukcyjne / techniczne

- łatwe do czyszczenia powierzchnie podłóg i

sprzętu,

- redukcja i ochrona przed aerozolami, pyłem i

oparami,

- łazienki, przebieralnie, pomieszczenia

socjalne,



Środki organizacyjne

- mycie

rąk przed przerwą i po zakończeniu

pracy,

- spożywanie posiłków w miejscach, gdzie nie

ma

ryzyka skażenia czynnikami

biologicznymi,

- regularne czyszczenie stanowiska pracy,
- środki ochrony indywidualnej zgodnie z

oceną

ryzyka.

Ogólne środki higieny

Wdrażanie zapisów ww.
Rozporządzenia powinno rozpocząć się
od dokonania prawidłowej oceny
ryzyka zawodowego, uwzględniającej
narażenie pracowników na działanie
szkodliwych czynników biologicznych.

Ryzyko zawodowe

Prawidłowo dokonana ocena ryzyka umożliwi
pracodawcy wypełnienie obowiązków
szczegółowych, zawartych w Rozporządzeniu:



wybór odpowiednich środków

zapobiegawczych



stworzenie odpowiednich rejestrów



stworzenie i zapewnienie stosowania przez

pracowników odpowiednich procedur



zapewnienie prawidłowego postępowania

z odpadami

Ryzyko zawodowe

Ocena ryzyka zawodowego – podstawy
prawne



zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy

pracodawca zobowiązany jest do oceny i

dokumentacji

ryzyka zawodowego

związanego z wykonywaną przez jego

pracowników pracą oraz do zastosowania

niezbędnych środków profilaktycznych

zmniejszających ryzyko



ponadto pracodawca zobowiązany jest do

informowania pracowników o ryzyku

zawodowym

, jakie wiąże się z wykonywaną

przez nich pracą, oraz o zasadach ochrony

przed zagrożeniami

Ocena ryzyka zawodowego – czynniki
biologiczne



obowiązek dokonania oceny ryzyka, które może

wystąpić w związku z wykonywaniem pracy,

podczas której dochodzi do kontaktu z

czynnikami biologicznymi

został zapisany w



§ 5. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia

22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia

w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

pracowników zawodowo narażonych na te

czynniki

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne (1)

Zgodnie z § 5. 1 Rozporządzenia Ministra

Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych

pracodawca winien dokonać oceny ryzyka

zawodowego dla pracowników, uwzględniając

podczas tej oceny szczegółowe informacje:



klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników

biologicznych;



rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na

działanie szkodliwego czynnika biologicznego;



informacje o potencjalnym działaniu

alergizującym lub toksycznym szkodliwego

czynnika biologicznego;

Ocena ryzyka zawodowego czynniki
biologiczne (2)

Zgodnie z § 5. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych pracodawca winien dokonać
oceny ryzyka zawodowego dla pracowników,
uwzględniając podczas tej oceny szczegółowe informacje
na temat:



choroby, która może wystąpić w następstwie
wykonywanej pracy,



stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z
wykonywaną pracą,

oraz



wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej,
Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby
medycyny pracy.

Określenie ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe

– prawdopodobieństwo

wystąpienia niepożądanych zdarzeń

związanych z wykonywaną pracą,

powodujących straty, w szczególności

wystąpienia u pracowników

niekorzystnych skutków zdrowotnych

w wyniku

zagrożeń zawodowych

występujących w

środowisku pracy

lub spowodowanych sposobem

wykonywania pracy.

Ocena ryzyka zawodowego

proces analizowania ryzyka

i wyznaczania jego dopuszczalności

Ocena ryzyka

Pracodawca powinien:



ocenić ryzyko dotyczące zdrowia

i bezpieczeństwa pracowników,



ocena ryzyka powinna obejmować wszystkie

szkodliwe czynniki biologiczne znajdujące się

w środowisku pracy,



podjąć środki konieczne dla ochrony zdrowia

i bezpieczeństwa pracowników

Ocena ryzyka - czynniki biologiczne

Ocena ryzyka dotyczy czynności, podczas

których pracownicy w wyniku wykonywania

pracy są lub mogą być potencjalnie narażeni

na działanie

czynników biologicznych.

W przypadku każdej czynności mogącej

stwarzać ryzyko wystąpienia narażenia na

działanie

czynników biologicznych,

należy

ustalić:



rodzaj, stopień i czas trwania narażenia

pracowników.

Ocena ryzyka zawodowego – etapy



analiza wykonywanej pracy i ustalenie jakie
czynniki mogą mieć niekorzystny wpływ na
zdrowie pracowników,



stwierdzenie czy ryzyko związane z
oddziaływaniem tych czynników jest

dopuszczaln
e

niedopuszczal
ne

czy

Ocena ryzyka zawodowego - kryteria

oceny

Ocena ryzyka powinna uwzględniać:



grupy zagrożenia występujących czynników

biologicznych,



rodzaj wykonywanej pracy, czas i stopnień narażenia,



potencjalne działania alergizujące lub/i toksyczne

szkodliwego czynnika biologicznego,



chorobę, która może wystąpić w następstwie

wykonywanej pracy,



stwierdzone choroby, które miały bezpośredni

związek z wykonywaną pracą,



wskazówki organów PIS, Inspekcji Pracy i służby

medycyny pracy

Ocena ryzyka zawodowego - czynniki

biologiczne



Obiektywna ocena stopnia ryzyka stanowi

trudny problem, ponieważ dla większości

stanowisk pracy nie są dostępne wyniki

badań mikrobiologicznych,

charakteryzujące narażenie na czynniki

biologiczne.



Fachowych porad w tym zakresie może

udzielić: lekarz medycyny pracy sprawujący

opiekę profilaktyczną nad pracownikami,

zakładowy specjalista ds. bezpieczeństwa

i higieny pracy, pracownicy PIS i PIP.

Ocena ryzyka - czynniki biologiczne (1)

Należy odpowiedzieć na następujące pytania:



Jakie czynniki biologiczne występują?



Do jakiej grupy lub grup klasyfikujemy

występujące czynniki biologiczne?



Czy czynniki biologiczne mogą mieć wpływ na

zdrowie pracowników?



Jakie są drogi przenoszenia drobnoustrojów?



Co jest źródłem szkodliwych czynników

biologicznych?



Czy patogeny mogą wywoływać alergię lub mają

działanie toksyczne?

Ocena ryzyka- czynniki biologiczne

zestaw pytań- (2)



Jakie są procesy pracy związane z czynnikami

biologicznymi?



Jakie są typowe czynności z czynnikami biologicznymi?



Jaki jest stopień narażenia pracownika na czynniki

biologiczne?



Co jest źródłem czynników biologicznych na stanowisku

pracy?



Jaki jest czas narażenia pracowników?



Czy występują specyficzne drogi przenoszenia związane

z wykonywanymi czynnościami?



Czy pracownicy zostali zapoznani z zagrożeniami ze

strony czynników biologicznych?

Jak dokonać oceny ryzyka?



zakwalifikowanie czynników biologicznych do jednej

z grup zagrożenia,



ustalenie potencjalnego działania alergizującego lub

toksycznego,



ustalenie rodzaju wykonywanych przez pracownika

czynności, czasu spodziewanego narażenia,



zebranie informacji na temat potencjalnego

występowania szkodliwego czynnika biologicznego

u pacjenta lub w pobranym materiale,



charakterystyka zagrożenia ze strony czynnika,

który został stwierdzony u pacjenta lub w pobranym

materiale,



ryzyko wynikające z rodzaju pracy.

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Informacje dotyczące
czynności

bardzo ważnym elementem jest

określenie, czy analizowane
czynności wykonywane przez
pracowników są czynnościami
zamierzonymi czy też
czynnościami niezamierzonymi

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Czynność zamierzona

czynność jest bezpośrednio związana

z jednym lub kilkoma czynnikami

biologicznymi, przynależność

gatunkowa stosowanych czynników

biologicznych jest znana, w

normalnych warunkach pracy

narażenie pracowników jest znane

w wystarczającym stopniu lub jest

możliwe do przewidzenia

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Przykłady czynności zamierzonych:



hodowla i identyfikacja czynników

biologicznych (badanie przyczyny

choroby, opracowywanie systemów

diagnostycznych, stosowanie szczepów

referencyjnych w diagnostyce,

produkcja substancji o działaniu

terapeutycznym, produkcja składników

biologicznych produkowanych w

biotechnologii)



prace z hodowlami komórkowymi



produkcja szczepionek

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Czynność niezamierzona

czynniki biologiczne nie są przedmiotem

wykonywanych czynności (ale mogą
wystąpić jednocześnie z czynnością)

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Przykłady czynności niezamierzone:



diagnozowanie próbek pochodzących
od ludzi bądź zwierząt (np. krew, mocz)



diagnostyka mikrobiologiczna



badania cytologiczne i histochemiczne



badanie próbek środowiskowych
(np.gleba, woda, powietrze)



sortowanie odpadów



prace w oczyszczalni ścieków

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne



podczas wykonywania czynności
niezamierzonych, jeżeli ma miejsce
zmieniająca się ekspozycja mieszana, trudne
jest określenie rodzaju szkodliwych
czynników biologicznych



proces produkcji jak również
procesy/czynności wykonywane podczas
pracy należy określić szczegółowo,
ewentualnie z podziałem na poszczególne
etapy pracy



opisy czynności powinny być jednoznaczne
i precyzyjne

Ocena ryzyka - kiedy pracodawca

powinien

dokonywać oceny ryzyka?



przed rozpoczęciem pracy



dokonywać jej regularnie



w przypadku zmiany warunków pracy



przy zmianie warunków pracy, które mogą prowadzić do

zwiększonego zagrożenia dla zatrudnionych,



przy podejrzeniu zanieczyszczenia miejsca pracy,



w przypadku wystąpienia choroby pracowników, która może

mieć związek z czynnościami wykonywanymi w kontakcie z

czynnikami biologicznymi,

Działania korygujące i zapobiegawcze

W celu ograniczenia ryzyka zawodowego

należy:



stosować środki techniczne eliminujące

lub ograniczające zagrożenia u źródła



stosować środki ochrony zbiorowej



stosować

środki

organizacyjne

i

proceduralne



stosować środki ochrony indywidualnej

wykorzystywać

najnowsze

osiągnięcia

techniki

Obowiązki pracodawcy



unikanie stosowania szkodliwego czynnika

biologicznego, jeżeli rodzaj prowadzonej

działalności na to pozwala, poprzez jego

zastąpienie innym czynnikiem biologicznym,

który nie jest niebezpieczny lub jest mniej

niebezpieczny dla zdrowia,



aktualizacja oceny ryzyka zawodowego,



ograniczanie liczby pracowników narażonych,

potencjalnie narażonych,



projektowanie procesu pracy w sposób

pozwalający na uniknięcie lub

zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego

czynnika biologicznego.

Obowiązki pracodawcy



zapewnienie środków ochrony zbiorowej



zapewnienie środków ochrony indywidualnej –

gdy nie można uniknąć narażenia w inny sposób



poinformowanie pracownika o badaniach

lekarskich, z których pracownik może skorzystać

po ustaniu narażenia.

Badania na obecność szkodliwego
czynnika

biologicznego

 stosowanie środków zapobiegawczych nie

zwalnia pracodawcy od obowiązku
przeprowadzania badań na obecność
szkodliwego czynnika biologicznego

tam gdzie

jest to konieczne i technicznie wykonalne,

 wyniki pomiarów pozwolą na sprawdzenie

skuteczności stosowanych technicznych
środków zapobiegawczych, sprawdzenie stanu
po wystąpieniu choroby zawodowej wśród
narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne
pracowników lub po usunięciu awarii
mikrobiologicznej.

Najważniejsze kryteria przy ustalaniu

zakresu pomiarów

Przy podejmowaniu decyzji o przeprowadzaniu

pomiarów szkodliwych czynników biologicznych

w środowisku pracy i ustalaniu zakresu tych pomiarów

należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:



stopień zagrożenia czynnikami biologicznymi,



występowanie przypadków chorobowych lub objawów,

których charakter wskazuje, że mogły być wywołane

przez czynniki biologiczne,



wykrycie w okresowych badaniach lekarskich

odchyleń od normy, które mogły być spowodowane

działaniem szkodliwych czynników biologicznych

w miejscu pracy,



awarie powodujące masywne skażenie środowiska

pracy czynnikami biologicznymi.

Badania na obecność szkodliwego

czynnika

biologicznego



badania na obecność szkodliwego czynnika

biologicznego powinny być przeprowadzone

z zastosowaniem standaryzowanych procedur

pomiarowych i odpowiednich metod,



dotychczas nie opracowano obowiązujących prawnie

normatywnych wartości odniesienia (standardów

higienicznych) dla czynników biologicznych

w środowisku pracy,



uzyskane wyniki pomiarów nie pozwalają na

wnioskowanie o możliwości wystąpienia ewentualnych

skutków zdrowotnych u pracowników.

Badania na obecność szkodliwego

czynnika

biologicznego



ponieważ większość szkodliwych czynników
biologicznych rozprzestrzenia się w zakładach
pracy drogą powietrzno - pyłową lub powietrzno
- kropelkową największe znaczenie dla oceny
narażenia na bioaerozole ma mikrobiologiczne
badanie powietrza,



istotne dla prawidłowej oceny narażenia może
być również badanie mikrobiologiczne próbek
pyłu osiadłego jak również wymazów ze ścian,
podłóg
i sprzętów.

Informacja do Państwowego Powiatowego Inspektora

Sanitarnego o użyciu szkodliwego czynnika biologicznego w
celach:

naukowo-badawczych

przemysłowych
diagnostycznych



przed użyciem po raz pierwszy szkodliwego
czynnika biologicznego zakwalifikowanego do
grupy 2-4 zagrożenia



gdy zachodzą istotne zmiany w środowisku
pracy



w przypadku awarii lub wypadku z uwolnieniem
czynnika biologicznego



po zakończeniu działalności związanej
z czynnikiem biologicznym

Informacja o użyciu szkodliwego czynnika

biologicznego do PIS

Informacja powinna zawierać:



nazwę i adres zakładu oraz rodzaj prowadzonej

działalności,



komórkę organizacyjną lub stanowisko pracy, w którym

występuje narażenie objęte zgłoszeniem,



imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer telefonu

kontaktowego osoby odpowiedzialnej u pracodawcy za

bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ochronę zdrowia

pracowników,



wynik przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego z

podaniem nazwy szkodliwego czynnika biologicznego i

grupy zagrożenia, rodzaju wykonywanej pracy i czasu

narażenia,



przewidywane środki zapobiegawcze,



liczbę narażonych pracowników.

Informacja o użyciu szkodliwego czynnika

biologicznego do PIS

Laboratoria świadczące usługi diagnostyczne w

odniesieniu do szkodliwych czynników

biologicznych zakwalifikowanych do grupy 4

zagrożenia przekazują właściwemu inspektorowi

sanitarnemu wyłącznie następujące informacje:



nazwę i adres laboratorium oraz rodzaj

prowadzonej działalności,



imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer

telefonu kontaktowego osoby odpowiedzialnej u

pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy

oraz ochronę zdrowia pracowników.

Środki i stopnie hermetyczności



Wynikiem oceny ryzyka w przypadku

czynności

zamierzonych

w laboratoriach lub w przemyśle jest

przyporządkowanie czynnika biologicznego do jednej
z grup zagrożenia.



Następstwem tego jest obowiązek zastosowania na
stanowiskach pracy określonych

środków

hermetyczności podanych w załącznikach 4 i 5
rozporządzenia.



W odniesieniu do czynności z czynnikami

biologicznymi z grupy 1 zagrożenia pracodawca
stosuje środki zapobiegawcze określone w przepisach
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Środki hermetyczności



Środki hermetyczności stosuje się w celu
zapobiegania lub redukcji przypadkowego
przeniesienia lub uwolnienia czynnika
biologicznego poza miejsce pracy.



Pracodawca po przeprowadzeniu oceny narażenia
na stanowiskach pracy, na których podczas
wykonywania czynności pracownicy mają kontakt
ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi oraz po
ustaleniu stopnia hermetyczności wymaganego
dla poszczególnych szkodliwych czynników
biologicznych ma obowiązek zastosować
odpowiednie środki hermetyczności.

Stopnie hermetyczności

Jeżeli w wyniku analiz nie jest możliwe

przeprowadzenie oceny szkodliwości czynnika

biologicznego i jest podejrzenie, że zastosowanie

danego czynnika może stanowić poważne

zagrożenie dla zdrowia pracowników, prace i

procesy w laboratoriach i w przemysłowym

użyciu szkodliwych czynników biologicznych są

prowadzone wyłącznie na stanowiskach pracy,

gdzie zapewniony jest przynajmniej 3 stopień

hermetyczności

Środki hermetyczności i stopnie hermetyczności
dla laboratoriów, zwierzętarni, pomieszczeń
izolacyjnych dla ludzi i zwierząt – zał. nr 4

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

1.Miejsce pracy odizolowane
od innych pomieszczeń w
tym samym budynku lub
znajdujące się w oddzielnym
budynku
 
2. Powietrze wyprowadzane i
wprowadzane do miejsca
pracy przez filtry (HEPA) lub
podobne

3.Dostęp wyłącznie dla osób
uprawnionych
 
4.Miejsce pracy
przystosowane do
dezynfekcji poprzez
fumigację
 
5.Określone procedury
dezynfekcji

 

niewymagane
 
  

 
niewymagane
 
 
  
zalecane
 
 
niewymagane
 
 
wymagane

zalecane
 
  

 
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
 
 
wymagane
 
 
zalecane
 

wymagane

wymagane
 

  
 
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
i wprowadzanego
 
wymagane przez
śluzę powietrzną
 
wymagane
  

wymagane

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

6.Podciśnienie w miejscu
pracy w stosunku do
bezpośredniego toczenia
 
7.Skuteczna ochrona przed
wektorami zakażeń, np.
gryzoniami i owadami
 
8.Powierzchnie
nieprzepuszczalne dla wody
i łatwo zmywalne
 
9.Powierzchnie odporne na
kwasy, zasady,
rozpuszczalniki oraz środki
dezynfekcyjne

10.Bezpieczne
przechowywanie
szkodliwego czynnika
biologicznego

niewymagane
 
 
 zalecane
 
 
 wymagane dla
stołów
 
 
zalecane

wymagane

zalecane
 
 
 wymagane
 
 
wymagane dla
stołów i podłogi
 
 wymagane

wymagane

wymagane
 
 
 wymagane
 
 
 wymagane dla
stołów, ścian,
podłogi i sufitu
 
wymagane

wymagane,
zabezpieczony
pojemnik

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

11.Okno do obserwacji lub
podobne rozwiązanie, tak
aby pracownicy mogli być
widoczni
 
12.Pełne wyposażenie
przypisane do laboratorium
 
13.Praca ze skażonym
materiałem, włącznie ze
zwierzętami, w komorze
bezpieczeństwa lub izolatce
lub innym odpowiednim
pomieszczeniu zamkniętym
 
14. Piec do spopielania
zwłok zwierzęcych

zalecane
 
 
  
niewymagane
 
 
tam, gdzie
konieczne
 
 

  

zalecane

zalecane
 
 
  
zalecane
 
 
wymagane, gdzie
zakażenie
przenoszone jest
drogą powietrzną
 
  

wymagane
(dostępne)

wymagane
 
  
 
wymagane
 
 
wymagane
 
 
 
  
 
wymagane, na
miejscu

Środki hermetyczności i stopnie hermetyczności
w procesach przemysłowych – zał. nr 5

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

1.

Praca z żywymi

drobnoustrojami
wykonywana jest w
systemie odizolowanym od
środowiska

2. Kontrola gazów
wylotowych z systemu
zamkniętego

3.Pobieranie próbek,
wprowadzanie materiału
do systemu zamkniętego
oraz przenoszenie żywych
organizmów do innego
systemu zamkniętego
przeprowadzane tak, aby:

wymagane

wymagana
minimalizacja
rozprzestrzenia
nia gazów
wylotowych

zminimalizowa
ć
rozprzestrzenia
nie

wymagane

wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych

zapobiec
rozprzestrzeniani
u

wymagane

wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych

zapobiec
rozprzestrzeniani
u

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

4.Płynne podłoża
hodowane nie są
usuwane poza obszar
systemu zamkniętego,
chyba że żywe organizmy
zostały poddane:

5.Szczelność systemu
zaprojektowana tak, aby:

6.System zamknięty
zlokalizowany w obrębie
obszaru kontrolowanego:

1) należy umieścić znaki
zagrożenia biologicznego
2) dostęp ograniczony dla
osób uprawnionych
3)personel nosi odzież
ochronną

inaktywacji
przy użyciu
wiarygodnych
metod

zminimalizowa
ć uwolnienie

dowolnie

dowolnie

dowolnie

niewymagane
( wymagana
odzież robocza)

inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

zapobiec
uwolnieniu

dowolnie

wymagane

wymagany

wymagane

inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

zapobiec
uwolnieniu

wymagane,musi
być zbudowany
specjalnie w tym
celu
wymagane

wymagany,przez
śluzę powietrzną
wymagana
całkowita zmiana
odzieży

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

4) umywalnie i środki
odkażające dostępne dla
personelu

5) personel bierze prysznic
przed opuszczeniem
obszaru kontrolowanego

6) woda z odpływu
umywalek oraz pryszniców
magazynowana oraz
inaktywowana przed
uwolnieniem

7)obszar kontrolowany jest
wentylowany tak, aby
zminimalizować skażenie
powietrza
8) obszar kontrolowany
jest utrzymywany w
podciśnieniu w stosunku do
bezpośredniego otoczenia

wymagane

niewymagane

niewymagane

dowolnie

niewymagane

wymagane

dowolnie

dowolnie

dowolnie

dowolnie

wymagane

wymagane

wymagane

wymagane

wymagane

Środki
hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

9) powietrze
wyprowadzane i
wprowadzane do obszaru
kontrolowanego powinno
przechodzić przez filtry
HEPA

10) obszar kontrolowany
jest zaprojektowany tak,
aby zmieściły się w nim
wszystkie odpływy z
systemu zamkniętego

11) obszar kontrolowany
posiada uszczelnienia
pozwalające na
dezynfekcję poprzez
fumigację

12) postępowanie z
materiałem odpływowym z
systemu, przed
ostatecznym usunięciem

niewymagane

niewymagane

niewymagane

inaktywacja
przy użyciu
wiarygodnych
metod

dowolnie

dowolnie

dowlonie

inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

wymagane

wymagane

wymagane

inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

Stopnie hermetyczności w

wykorzystaniu

przemysłowym

szkodliwych czynników biologicznych



właściwy inspektor sanitarny oraz właściwy
inspektor pracy, na podstawie oceny ryzyka
związanego z wykorzystaniem szkodliwych
czynników biologicznych, zakwalifikowanych do
grupy 2-4 zagrożenia, mogą nakazać stosowanie
odpowiednich środków hermetyczności w
wykorzystaniu przemysłowym szkodliwych
czynników biologicznych.

Obowiązki pracodawcy



zapewnienie bezpiecznych i
oznakowanych pojemników do zbierania,
przechowywania, usuwania odpadów,



możliwość przeprowadzenia badań
lekarskich pracowników po ustaniu
narażenia.

Obowiązki pracodawcy



dostarczenia pracownikom pisemnych

instrukcji postępowania ze szkodliwym

czynnikiem biologicznym



w/w instrukcje obejmują także procedurę

postępowania ze szkodliwym czynnikiem

biologicznym w razie:

-

awarii lub wypadku związanych z uwolnieniem

się szkodliwego czynnika biologicznego

-

narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny

zakwalifikowany grupy zagrożenia do 3 lub 4

Obowiązki pracodawcy w przypadku awarii

z udziałem szkodliwego czynnika
biologicznego



obowiązek podjęcia natychmiastowych działań mających na
celu likwidację przyczyn i skutków zaistniałej awarii lub
wypadku,



obowiązek niezwłocznego informowania wszystkich
pracowników, lub ich przedstawiciela, narażonych w wyniku
awarii lub wypadku, w przypadku jeżeli nastąpiło uwolnienie
się szkodliwego czynnika biologicznego,



obowiązek informowania pracowników o przyczynach awarii
oraz o podjętych i proponowanych środkach w celu
przywrócenia prawidłowych warunków pracy,



obowiązek zgłaszania awarii lub wypadku, związanego
z uwolnieniem się szkodliwego czynnika biologicznego,
w zależności od jego rodzaju, do właściwych jednostek służby
medycyny pracy oraz właściwego inspektora sanitarnego.

Obowiązki pracodawcy

Szkolenia pracowników narażonych na działanie czynników

biologicznych z zakresu:



zagrożeń dla zdrowia/życia ze strony czynników biologicznych,



środków ograniczających zagrożenie,



wymagań higieniczno-sanitarnych,



działań pracowników w czasie awarii/wypadku i działań

zapobiegawczych,



środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

Obowiązki pracodawcy

Prowadzenie rejestru prac narażających
na szkodliwe czynniki biologiczne z
grupy zagrożenia 3 i 4

Wykaz czynności

rzeczywistych i potencjalnych

związanych z narażeniem na scb

Liczba pracowników

Imię, nazwisko, stanowisko,

telefon pracodawcy/
osoby upoważnionej

do nadzoru w zakresie bhp

Obowiązki pracodawcy

Prowadzenie rejestru pracowników narażonych na
szkodliwe czynniki biologiczne z grup zagrożenia 3 i 4:

Rodzaj wykonywanej pracy

Stopień zagrożenia działaniem szkodliwego czynnika biolog.

Informacje dot. awarii i wypadków związanych z
narażeniem
na szkodliwy czynnik biologiczny

Informacja o wyniku oceny narażenia zawodowego
(nazwa i grupa)

Liczba pracowników narażonych na szkodliwy czynnik
biologiczny

Imię, nazwisko, stanowisko oraz nr telefonu osoby
odpowiedzialnej za bhp i ochronę zdrowia pracowników

Rejestr pracowników narażonych na

działanie szkodliwych czynników
biologicznych



Rejestr pracowników pracodawca przechowuje przez

okres nie krótszy niż 10 lat od dnia ustania narażenia,



w przypadku narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny,

który może być przyczyną choroby:

-

przewlekłej lub utajonej,

-

niemożliwej do zdiagnozowania do czasu rozwinięcia się,

-

o wyjątkowo długim okresie wylęgania,

-

o nawracającym charakterze w długim okresie, pomimo

leczenia,

-

mogącej powodować, poważne, długookresowe powikłania,

rejestr przechowywany jest przez okres 40 lat od

dnia ostatniego przypadku narażenia.

Rejestr pracowników narażonych na
działanie

szkodliwych czynników

biologicznych

Dostęp do rejestru posiadają:



właściwa jednostka organizacyjna służby

medycyny pracy,



właściwy inspektor sanitarny,



właściwy inspektor pracy.

Pracownikowi lub jego przedstawicielowi

udostępnia się informacje zawarte w rejestrze:



w pełnym zakresie - gdy informacja dotyczy tego

pracownika,



w ograniczonym zakresie - w przypadku gdy

informacja dotyczy innych pracowników

(zapewnienie anonimowości innym pracownikom).

Rejestr pracowników narażonych na

działanie szkodliwych czynników
biologicznych

W przypadku likwidacji lub upadłości
pracodawcy przekazuje on rejestr :



właściwemu wojewódzkiemu ośrodkowi
medycyny pracy,



właściwemu inspektorowi sanitarnemu.

Obowiązki pracodawcy

Opracowanie i stosowanie procedur:



pobierania, transportu, przetwarzania próbek
i materiałów pochodzenia ludzkiego lub
zwierzęcego,



dezynfekcji,



bezpiecznego usuwania i postępowanie ze
skażonymi odpadami

Obowiązki pracodawcy



stworzenie bezpiecznych warunków odkażania,

czyszczenia, niszczenia odzieży

i środków ochrony indywidualnej, które są

skażone szkodliwym czynnikiem biologicznym,



stworzenie bezpiecznych warunków spożywania

posiłków i napojów w wydzielonych

pomieszczeniach,



zapewnienie właściwych pomieszczeń, urządzeń

higieniczno-sanitarnych, a także środków

higieny osobistej oraz jeżeli to konieczne,

środków do odkażania skóry lub błon śluzowych.

Obowiązki pracodawcy

Rozpoznanie u pracownika choroby związanej z

czynnikiem biologicznym powoduje:

poinformowanie

inspektora sanitarnego

o zachorowaniu

umożliwienie

przeprowadzenia

badań lekarskich

innym narażonym

pracownikom

przeprowadzenie

ponownej oceny

ryzyka zawodowego

na stanowisku pracy

eliminację

powstałego zagrożenia

USTAWA z dnia 5 grudnia 2008 r.

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych

u ludzi

(Dz. U. Nr 234 poz. 1570 z póź.zm.)

Art. 20. 
1. W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób
zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie
biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się
zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu
czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.
2. Pracodawca lub zlecający wykonanie prac informuje
pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażonych
na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, przed
podjęciem czynności zawodowych o rodzaju zalecanego
szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu
czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.
3. Koszty przeprowadzania szczepień, o których mowa w ust.
1, oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca.

USTAWA z dnia 5 grudnia 2008 r.

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych

u ludzi

(Dz. U. Nr 234 poz. 1570 z póź.zm.)

Art. 20. 

4. Rada Ministrów określi, w drodze
rozporządzenia, wykaz rodzajów czynności
zawodowych oraz zalecanych szczepień
ochronnych wymaganych u pracowników,
funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych
podejmujących pracę, zatrudnionych lub
wyznaczonych do wykonywania tych czynności,
mając na względzie ochronę zdrowia pracowników,
funkcjonariuszy i żołnierzy narażonych na działanie
biologicznych czynników chorobotwórczych w
trakcie wykonywania czynności zawodowych.

Obowiązki pracodawcy

(

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy

oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych

na te czynniki)

Pracodawca zleca wykonywanie prac

związanych z narażeniem na kontakt ze

szkodliwym czynnikiem biologicznym

zakwalifikowanym do grupy 3 lub 4

zagrożenia pracownikom właściwie

zabezpieczonym, w tym uodpornionym

przy użyciu dostępnych szczepionek.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia

szczepień ochronnych pracownikom narażonym

na działanie szkodliwych czynników biologicznych,

o ile dostępna jest szczepionka.

Reguluje to Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia

3 stycznia 2012 r.

w sprawie wykazu rodzajów czynności

zawodowych oraz zalecanych szczepień

ochronnych wymaganych u pracowników,

funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych

podejmujących pracę, zatrudnionych lub

wyznaczonych do wykonywania tych czynności

ZNAK OSTRZEGAJĄCY
przed zagrożeniem biologicznym

Pracodawca ma obowiązek stosowania znaku
ostrzegającego przed

zagrożeniem

biologicznym

Piśmiennictwo

1.

Dutkiewicz J.,Śpiewak R.,Jabłoński L.,Klasyfikacja
szkodliwych czynników biologicznych
występujących w środowisku pracy oraz narażonych
na nie grup zawodowych, ad punctum, Lublin 2002.

2.

Co warto wiedzieć na temat czynników
biologicznych. Bakterie-wirusy-grzyby-pasożyty
w środowisku pracy.
Główny Inspektor Sanitarny; PHARE
PL/IB/2002/SO/02, Warszawa 2005.

3.

Obuchowska A. Czynniki biologiczne na stanowisku
pracy. Ocena ryzyka. Ośrodek Doradztwa
i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2007.