Diagnoza w autyzmie

od 3 msc. do 3 r.ż.

Stereotypy = późna 

diagnoza

Przytulanie – inaczej, bez oddawania pieszczot, bez 

wzajemności kontaktu (wzrok + werbum)

Kontakt wzrokowy = patrzenie na twarz, oczy/ nie „w 

oczy”

• Agresywność = przeciwko sobie, innym, na 

przedmioty, ale niekiedy tylko jako frustracja 
komunikacyjna

• Nadmierny spokój i wycofanie = przemienność, (spr. 

farmakoterapia)

• Życie „w swoim świecie” = bez klucza do świata
• Stereotypie ruchowe = od subtelnych (nieśmiałość) 

po „umiłowanie” porządku

Stereotypy = późna 

diagnoza

• Unikanie kontaktów społecznych = w naszym kodzie 

kulturowym

• Brak zainteresowania innymi dziećmi = często 

nieaprobowana aktywność wobec innych dzieci

• Brak zainteresowań = mają obsesyjne, bez chęci 

dzielenia się wiedzą i pytaniami z innymi

• Nie mają teorii umysłu = potrafią manipulować 

rodzicami, terapeutami.

•  Wybitnie zdolne = wybiórcze, bez skutków dla 

sukcesów szkolnych

• Nie mają świadomości własnych trudności = 

frustracje !!!!

Stereotypy = późna diagnoza

Mówienie = późno, echolalie zamiast spontanicznej 

mowy, inne rozumienie znaczeń, rozwój początkowy 
i regres. Monotonia mowy = naśladowanie prozodii 
otoczenia.

Brak rozumienia mowy = ogólny sens, prymarne 

znaczenie rzeczowników, konsytuacja

• Rozumieją, ale nie mówią = częste ZPS, brak 

systemu językowego

• Nie mają poczucia humoru = bywają radosne, 

rozumieją humor sytuacyjny

• Nie akceptują zmian = nie rozumieją i nie akceptują

• Matki z zaburzeniami emocjonalnymi  (pierwotne 

czy wtórne?)

• Nieuleczalność = ???

• Upośledzenie = ???

Z wiekiem będzie lepiej = !!!

 4 – 5. miesiąc życia:

• reagowanie mimiką na twarz dorosłego,
• uśmiech na widok drugiej osoby,
• wsłuchiwanie się w wypowiedzi dorosłych,
• zatrzymanie ruchów na głośny dźwięk,
• oglądanie grzechotki,
• zabawa palcami,
• słuchanie dźwięków wydawanych przez grzechotkę,
• zainteresowanie przedmiotami na stole,
• poszukiwanie źródła dźwięków,
• wyrażanie niepokoju, gdy matka dłuższy czas się nim nie 

zajmuje, 

• strach przed obcymi osobami,
• płacz jako przekaz informacji o doznaniach.

8 – 9. miesiąc życia:

• chwyt z przeciwstawieniem kciuka,
• poszukiwanie przedmiotu. Który zniknął z pola widzenia,
• śledzenie ruchu zabawek wyrzucanych z łóżeczka,
• przyciąganie przedmiotu, który można dosięgnąć, zmieniając 
położenie ciała,

• wykorzystywanie w komunikacji gestu wskazywania palcem,
• utrzymywanie z dorosłym wspólnego pola uwagi,
• wyciąganie rąk do znanych osób,
• naśladowanie czynności dorosłego,
• rozumienie emocjonalnych wypowiedzi dorosłego,
• dialog z wykorzystaniem zabawki (branie i dawanie),
• gaworzenie by zwrócić uwagę dorosłego,
• wykazywanie zainteresowanie nowymi zabawkami,
• zaprzestanie płaczu na skutek zainteresowania zabawką, 
czynnością lub    
  dźwiękiem.

10 – 11. miesiąc życia:

• odwracanie kartek książki, oglądanie i pokazywanie obrazków,
• wyjmowanie klocka z pudełka,
• dotykanie palcem wskazującym szczegółów zabawek,
• zamykanie pudełka,
• poruszanie się w rytm muzyki,
• wypowiadanie pierwszych słów zbudowanych z sylab otwartych,
• podejmowanie zabawy typu „a kuku”,
• odnajdywanie ukrytych przedmiotów,
• wskazywanie osób, przedmiotów i obrazków,
• naśladowanie ruchów dorosłego,
• naśladowanie gestów (pa pa, kosi kosi, nie, tak, nu nu),
• rozumienie przekazów mimicznych,
• poszukiwanie pocieszenia u dorosłego, np. gdy dziecko się przewróci,
• reagowanie na własne imię.

12. miesiąc życia:

• kontrolowanie wzrokiem czynności wykonywanych przy 
użyciu narzędzi (kredki, ołówka, pisaka, łyżki, grzebienia),

• pociąganie za sznurek, by przyciągnąć przedmiot,
• wkładanie małych przedmiotów do dużych,
• rozumienie poleceń popartych gestem,
• wypowiadanie kilku wyrazów,
• rozumienie wyrażeń dźwiękonaśladowczych,
• reagowanie wstydem w obecności obcych,
• rozumienie funkcji przedmiotu (podejmowanie próby 
czesania 
się, telefonowanie, karmienia dorosłego,

• naśladowanie mimiki

13 – 16. miesiąc życia:

• powtarzanie słów i sylab wypowiadanych przez dorosłego,
• słowem lub gestem wyrażanie przeczenia i negacji,
• nazywanie czynności,
• kopanie piłki,
• podejmowanie prób rysowanie,
• picie z kubka,
• próby posługiwania się łyżką  lub widelcem,
• wkładanie kloców w otwór w deseczce,
• budowanie wieży z 2 klocków,
• aktywnie reagowanie na pieszczoty,
• używanie gestykulacji do przekazania znaczeń.

17 – 20. miesiąc życia:

• podejmowanie próby „grania” na instrumentach,
• wyrażanie zainteresowania rówieśnikami,
• rzucanie piłką,
• wchodzenie po schodach,
• budowanie wieży z 4 klocków,
• powtarzanie prostych sekwencji ruchów 

dorosłego,

• odroczone naśladowanie używania narzędzi.

24. miesiąc życia:

• umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych kształtem,
• umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych wielkością,
• budowanie szeregów i wieży z klocków,
• dobieranie części obrazka do całości (np. głów zwierzątek do korpusów),
• dobieranie identycznych obrazków,
• dobieranie par zabawek (zabawka do zabawki),
• dobieranie obrazka do zabawki,
• łączenie w wypowiedziach dwóch wyrazów,
• pojawienie się początków fleksji,
• naśladowanie prozodii dorosłych,
• naśladowanie wzoru zbudowanego z czterech prostokątów (szereg i 

okienko),

• próby rozbierania się,
• próby jazdy na rowerku,
• odkręcanie pokrywki,
• budowanie wieży z 6 klocków.

30. miesiąc życia:

• układanie figur w konturach,
• układanie obrazków w konturach,
• po pokazaniu desygnatu poszukiwanie i wskazywanie go na ilustracji,
• składanie obrazków z trzech części, 
• klasyfikowanie klocków według barwy,
• klasyfikowanie klocków według wielkości, 
• klasyfikowanie klocków według kształtu,
• naśladowanie działań osób dorosłych,
• ustabilizowanie dominacji ręki,
• rozwijanie systemu fonetyczno-fonologicznego (brak jedynie głosek 

dziąsłowych),

• wypowiadanie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie,
• umiejętność tworzenia i nazywania kategorii (tworzenie klas),
• początki zabawy tematycznej,
• respektowanie reguł wyrażonych przez dorosłego.

Zagrożenie autyzmem = wczesna 

diagnoza

• (nie)Prawidłowości rozwojowe
• Brak wykształcenia preferencji 

• ucha

: częste bloki emocjonalne podczas 

mówienia, niepłynność, gubienie sylab, dzieci nie 
pamiętają tego co było na lekcji, w przedszkolu,

•  

oka

: kierunek częściej od P do L, trudności ze 

składaniem obrazków rozciętych po skosach, 
różnicowaniem braków na obrazkach, 
układaniem historyjek obrazkowych, odwracanie 
liter, metatezy liter i sylab w czytanych/ pisanych 
wyrazach, kłopoty z odczytywanie nazwisk, nazw 
własnych, terminów.

ręki

: trudności w koncentracji, nadaktywność, krótki 

czas uwagi, lubią zabawy manipulacyjne (nie w role), 
zabawy prostsze niż typowe dla wieku, wady wymowy, 
ORM, kłopoty  z zapamiętywaniem słów, rozumienie 
słów w hałasie, dekoncentracja w czasie słuchania 
tekstów czytanych, preferencje obrazu i dźwięków 
niewerbalnych, wyłączenie w słuchaniu mowy, 
powtarzanie piosenek nie słów, powtarzanie reklam, 
ale  trudności z uczeniem się zwrotów i słów z 
otoczenia, różnicowanie głosek podobnych, brak 
rozumienia pytań, niechęć do ich stawiania, niechęć do 
powtarzania nowych słów, słuchania i odtwarzania 
tekstów czytanych.

• zaburzenia w uczeniu się sekwencji ruchów, ubieraniu, 

czynnościach codziennych, kłopoty z zasypianiem; 

 

Zabawa:

• Ruch

 – wokalizacja

• Manipulowanie przedmiotami 

– gaworzenie

• Nakierowanie na cel 

-powtarzanie intonacji (

pole 

wspólnej uwagi, gest wskazywania palcem

)

• Naśladowanie

 

ruchów-

 naśladowanie wypowiedzi

• Wykorzystywanie narzędzi 

-budowanie wypowiedzi 1-

członowych

• Wykorzystywanie przedmiotu do różnych zabaw-

wyrazy

 

wieloznaczne

• Budowanie konstrukcji 

– zdrobnienia, wypowiedzi 

wielowyrazowe

• Zabawy tematyczne-

neologizmy, wypowiedzenia złożone

• Wczesna diagnoza

• Wczesna terapia

Wszystkie zaburzenia 
ze spektrum autyzmu bez terapii 

pogłębiają się.

Jagoda Cieszyńska: Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń 

autystycznych. Metoda krakowska. Kraków, 2010.