background image

 

 

 

 

UZALEŻNIENIA 

UZALEŻNIENIA 

CZYNNOŚCIOWE

CZYNNOŚCIOWE

 

 

Pewna silna potrzeba wykonywania 

Pewna silna potrzeba wykonywania 

jakiejś czynności lub zażywania 

jakiejś czynności lub zażywania 

jakiejś substancji.

jakiejś substancji.

 

 

background image

 

 

 

 

Wyróżniamy kilka 

Wyróżniamy kilka 

uzależnień:

uzależnień:

-alkoholizm

-alkoholizm

-siecioholizm (uzależnienie od Internetu)

-siecioholizm (uzależnienie od Internetu)

-hazard

-hazard

-pracoholizm

-pracoholizm

-nikotynizm (uzależnienie od papierosów)

-nikotynizm (uzależnienie od papierosów)

-narkomania

-narkomania

-lekomania (uzależnienie od leków)

-lekomania (uzależnienie od leków)

-seksoholizm 

-seksoholizm 

- uzależnienie od robienia zakupów ( natręctwo 

- uzależnienie od robienia zakupów ( natręctwo 

kupowania)

kupowania)

 

 

background image

 

 

 

 

ALKOHOLIZM

ALKOHOLIZM

 

 

- jest to okresowe picie 

- jest to okresowe picie 

alkoholu w celu 

alkoholu w celu 

doznawania jego 

doznawania jego 

działania psychicznego, 

działania psychicznego, 

a czasem także dla 

a czasem także dla 

uniknięcia złego 

uniknięcia złego 

samopoczucia, 

samopoczucia, 

wynikające z jego 

wynikające z jego 

odstawienia. Istotą tej 

odstawienia. Istotą tej 

choroby jest więc 

choroby jest więc 

psychiczne i fizyczne 

psychiczne i fizyczne 

uzależnienie od środka 

uzależnienie od środka 

narkotycznego jakim 

narkotycznego jakim 

jest alkohol.

jest alkohol.

 

 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

 

 

     

     

-  Silna natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholu).

-  Silna natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholu).

- Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w 

- Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w 

unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy 

unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy 

z kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu).

z kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu).

- Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu 

- Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu 

zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności 

zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności 

takiego postępowania.

takiego postępowania.

- Objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, 

- Objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, 

nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, 

nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, 

wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój 

wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój 

drażliwy lub obniżony, lęk).

drażliwy lub obniżony, lęk).

- Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka 

- Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka 

alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania 

alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania 

większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

-  Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 

-  Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 

wzorców.

wzorców.

- Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, 

- Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, 

zachowań i zainteresowań.

zachowań i zainteresowań.

- Picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości 

- Picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości 

dla zdrowia pijącego.

dla zdrowia pijącego.

background image

 

 

 

 

OBJAWY OSTRZEGAWCZE 

OBJAWY OSTRZEGAWCZE 

Niebezpieczeństwo uzależnienia od alkoholu pojawia się w chwili, kiedy 

Niebezpieczeństwo uzależnienia od alkoholu pojawia się w chwili, kiedy 

człowiek zauważa, że działanie alkoholu odpręża i daje ulgę, redukuje 

człowiek zauważa, że działanie alkoholu odpręża i daje ulgę, redukuje 

napięcie i niepokój, osłabia poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie czy 

napięcie i niepokój, osłabia poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie czy 

pobudza do działania.

pobudza do działania.

- Stopniowo, osoba zagrożona uzależnieniem zaczyna poszukiwać, 

- Stopniowo, osoba zagrożona uzależnieniem zaczyna poszukiwać, 

inicjować i organizować okazje do wypicia, pije z chciwością, wyprzedza 

inicjować i organizować okazje do wypicia, pije z chciwością, wyprzedza 

kolejki, powtarzają się przypadki upicia, a także pije alkohol pomimo 

kolejki, powtarzają się przypadki upicia, a także pije alkohol pomimo 

zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania się od 

zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania się od 

picia.

picia.

- Wkrótce zaczyna być dumna z tego, że może wypić większą niż uprzednio 

- Wkrótce zaczyna być dumna z tego, że może wypić większą niż uprzednio 

ilość alkoholu (tzw. mocna głowa świadcząca o wzroście tolerancji na 

ilość alkoholu (tzw. mocna głowa świadcząca o wzroście tolerancji na 

alkohol), ale jednocześnie pojawia się niepokój spowodowany trudnościami 

alkohol), ale jednocześnie pojawia się niepokój spowodowany trudnościami 

w odtworzeniu wydarzeń, które miały miejsce podczas picia (tzw. 

w odtworzeniu wydarzeń, które miały miejsce podczas picia (tzw. 

palimpsesty alkoholowe, "urwane filmy", "przerwy w życiorysie").

palimpsesty alkoholowe, "urwane filmy", "przerwy w życiorysie").

- Osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach towarzyskich 

- Osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach towarzyskich 

zaczynają pić samotnie i do tego w ukryciu. Coraz częściej powtarzają się 

zaczynają pić samotnie i do tego w ukryciu. Coraz częściej powtarzają się 

przypadki prowadzenie samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu.

przypadki prowadzenie samochodu po niewielkiej nawet ilości alkoholu.

- Osoba "wchodząca" w uzależnienie stara się unikać rozmów na temat 

- Osoba "wchodząca" w uzależnienie stara się unikać rozmów na temat 

swojego picia, a później reaguje gniewem bądź agresją na sygnały 

swojego picia, a później reaguje gniewem bądź agresją na sygnały 

sugerujące potrzebę ograniczenia picia oraz w sytuacjach utrudniających 

sugerujące potrzebę ograniczenia picia oraz w sytuacjach utrudniających 

dostęp do alkoholu.

dostęp do alkoholu.

- Kiedy zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że jej picie różni się od picia 

- Kiedy zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że jej picie różni się od picia 

innych osób podejmuje "ciche" próby ograniczania picia po to, aby 

innych osób podejmuje "ciche" próby ograniczania picia po to, aby 

udowodnić sobie, że jeszcze posiada kontrolę nad piciem alkoholu. 

udowodnić sobie, że jeszcze posiada kontrolę nad piciem alkoholu. 

background image

 

 

 

 

SKUTKI 

SKUTKI 

Alkohol działa szkodliwie na układ nerwowy (obniżenie 

Alkohol działa szkodliwie na układ nerwowy (obniżenie 

sprawności układu nerwowego),

sprawności układu nerwowego),

powodują zaburzenia reakcji wzrokowej, słuchowej, 

powodują zaburzenia reakcji wzrokowej, słuchowej, 

pogarszają też precyzję ruchów,

pogarszają też precyzję ruchów,

Zaburzone jest więc precyzyjne myślenie, logiczne 

Zaburzone jest więc precyzyjne myślenie, logiczne 

rozumowanie, prawidłowy osąd,

rozumowanie, prawidłowy osąd,

Zaburzone zostają, a nawet całkowicie zanikają instynkty i 

Zaburzone zostają, a nawet całkowicie zanikają instynkty i 

popędy. Zniszczona zostaje możliwość wykonywania 

popędy. Zniszczona zostaje możliwość wykonywania 

celowych i dowolnych czynności ruchowych. Występuje 

celowych i dowolnych czynności ruchowych. Występuje 

otępienie i senność. Człowiek traci przytomność. 

otępienie i senność. Człowiek traci przytomność. 

Alkohol ma również duży wpływ na układ krążenia , 

Alkohol ma również duży wpływ na układ krążenia , 

zaburzenia akcji serca, gwałtowne rozszerzenie czy 

zaburzenia akcji serca, gwałtowne rozszerzenie czy 

zwężenie naczyń krwionośnych,

zwężenie naczyń krwionośnych,

 

 

background image

 

 

 

 

-alkohol ma również wpływ  na układ pokarmowy, 

-alkohol ma również wpływ  na układ pokarmowy, 

nieprzestrzeganie higieny osobistej, źle utrzymane 

nieprzestrzeganie higieny osobistej, źle utrzymane 

próchnicze zęby, palenie papierosów. Istniejące w 

próchnicze zęby, palenie papierosów. Istniejące w 

przewlekłym alkoholizmie niedobory białkowe, 

przewlekłym alkoholizmie niedobory białkowe, 

mineralne i witaminowe, będące skutkiem 

mineralne i witaminowe, będące skutkiem 

niepełnowartościowego odżywiania, pogłębiają ten 

niepełnowartościowego odżywiania, pogłębiają ten 

stan i doprowadzają do pękania i zapalenia kącików 

stan i doprowadzają do pękania i zapalenia kącików 

ust, do nadżerek na śluzówce jamy ustnej

ust, do nadżerek na śluzówce jamy ustnej

-wpływ na wątrobę i trzustkę- może całkowicie 

-wpływ na wątrobę i trzustkę- może całkowicie 

uszkodzić wątrobę, może spowodować nieżyt żołądka 

uszkodzić wątrobę, może spowodować nieżyt żołądka 

- wypływ ma również na układ oddechowy 

- wypływ ma również na układ oddechowy 

-zaburzenia psychiczne – pamięci , myślenia, oporna 

-zaburzenia psychiczne – pamięci , myślenia, oporna 

koncentracja uwagi 

koncentracja uwagi 

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka uzależnienia od 

profilaktyka uzależnienia od 

alkoholu :

alkoholu :

 

 

Największe sukcesy w rozwiązywaniu problemów 

Największe sukcesy w rozwiązywaniu problemów 

alkoholowych zarówno osób pijących, jak również ich rodzin, 

alkoholowych zarówno osób pijących, jak również ich rodzin, 

ma ruch samopomocowy. Obecnie działa kilka odmian 

ma ruch samopomocowy. Obecnie działa kilka odmian 

samopomocy skierowanych do różnych grup osób: AA

samopomocy skierowanych do różnych grup osób: AA

 

 

Od 3 lat pod adresem 

Od 3 lat pod adresem 

www.akcjasos.pl

www.akcjasos.pl

 działa serwis 

 działa serwis 

przeznaczony dla osób borykających się z nałogiem, jak 

przeznaczony dla osób borykających się z nałogiem, jak 

również dla ich rodzin. 

również dla ich rodzin. 

Wiele jest instytucji uzależnień alkoholowych , niemalże w 

Wiele jest instytucji uzależnień alkoholowych , niemalże w 

każdym większym mieście istniej instytucja ,która zajmuje 

każdym większym mieście istniej instytucja ,która zajmuje 

się problemem alkoholowym- są to np. Narodowy Program 

się problemem alkoholowym- są to np. Narodowy Program 

Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

background image

 

 

 

 

Siecioholizm – 

Siecioholizm – 

uzależnienie od Internetu 

uzależnienie od Internetu 

Uzależnienie od 

Uzależnienie od 

Internetu to nowa 

Internetu to nowa 

pułapka, w którą 

pułapka, w którą 

wpadamy, gdy 

wpadamy, gdy 

zaczynamy wierzyć, 

zaczynamy wierzyć, 

że coś lub ktoś 

że coś lub ktoś 

poza nami samymi 

poza nami samymi 

wypełni pustkę i 

wypełni pustkę i 

lęk, które są w nas 

lęk, które są w nas 

- że zrobi to – tym 

- że zrobi to – tym 

razem – Internet.

razem – Internet.

 

 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

Ludzie, którzy korzystają dużo z Internetu czują dyskomfort, gdy próbują 

Ludzie, którzy korzystają dużo z Internetu czują dyskomfort, gdy próbują 

ograniczyć swój czas spędzony w sieci, a odebranie im – choćby na 

ograniczyć swój czas spędzony w sieci, a odebranie im – choćby na 

chwilę – dostępu do poczty elektronicznej byłoby prawdziwą katastrofą. 

chwilę – dostępu do poczty elektronicznej byłoby prawdziwą katastrofą. 

Osoby mające dostęp do Internetu na uczelni lub w pracy zostają przy 

Osoby mające dostęp do Internetu na uczelni lub w pracy zostają przy 

swoich komputerach wieczorami i w czasie weekendów. Trzeba ich wręcz 

swoich komputerach wieczorami i w czasie weekendów. Trzeba ich wręcz 

odrywać od ekranu, wpadają wtedy w rozdrażnienie, niczym alkoholik, 

odrywać od ekranu, wpadają wtedy w rozdrażnienie, niczym alkoholik, 

któremu odebrano kieliszek. Osoby uzależnione od Internetu większość 

któremu odebrano kieliszek. Osoby uzależnione od Internetu większość 

swojego czasu spędzają przed komputerem, co powoduje, że po prostu 

swojego czasu spędzają przed komputerem, co powoduje, że po prostu 

zaczyna go brakować na inne sprawy – na pracę, naukę, odpoczynek, 

zaczyna go brakować na inne sprawy – na pracę, naukę, odpoczynek, 

życie rodzinne czy kontakty towarzyskie.

życie rodzinne czy kontakty towarzyskie.

Uzależnienie się od Internetu przejawia się w coraz częstszym łączeniu się z 

Uzależnienie się od Internetu przejawia się w coraz częstszym łączeniu się z 

siecią, w spędzaniu przed Internetem coraz więcej czasu. Przejawia się 

siecią, w spędzaniu przed Internetem coraz więcej czasu. Przejawia się 

również w obsesyjnym myśleniu, a nawet w snach o tym, co może 

również w obsesyjnym myśleniu, a nawet w snach o tym, co może 

zdarzyć się w Internecie. Inne dziedziny aktywności – praca na przykład – 

zdarzyć się w Internecie. Inne dziedziny aktywności – praca na przykład – 

mogą być przez to poszkodowane. Osoba uzależniona pragnie czasem 

mogą być przez to poszkodowane. Osoba uzależniona pragnie czasem 

ograniczyć korzystanie z Internetu, ale nie ma do tego wystarczająco 

ograniczyć korzystanie z Internetu, ale nie ma do tego wystarczająco 

silnej woli. Towarzyszy temu zainteresowanie wszelkimi informacjami o 

silnej woli. Towarzyszy temu zainteresowanie wszelkimi informacjami o 

Internecie – w prasie, książkach, chęć wypróbowania każdego adresu 

Internecie – w prasie, książkach, chęć wypróbowania każdego adresu 

internetowego, który tylko udało się zdobyć.

internetowego, który tylko udało się zdobyć.

background image

 

 

 

 

TYPY SIECIOHOLIZMU 

TYPY SIECIOHOLIZMU 

(wg. Kimberly Young)

(wg. Kimberly Young)

erotomania internetowa

erotomania internetowa

 nałogowe poszukiwanie 

 nałogowe poszukiwanie 

materiałów o treści pornograficznej i rozmowy o tematyce 

materiałów o treści pornograficznej i rozmowy o tematyce 

seksualnej na chat-roomach

seksualnej na chat-roomach

socjomania internetowa

socjomania internetowa

 uzależnienie od kontaktów z 

 uzależnienie od kontaktów z 

ludźmi przez Internet (zerwanie kontaktów bezpośrednich)

ludźmi przez Internet (zerwanie kontaktów bezpośrednich)

uzależnienie od sieci obsesja śledzenia, co się dzieje w 

uzależnienie od sieci obsesja śledzenia, co się dzieje w 

sieci

sieci

przeciążenie informacyjne gorączkowe przerzucanie 

przeciążenie informacyjne gorączkowe przerzucanie 

informacji, udział w kilku listach dyskusyjnych 

informacji, udział w kilku listach dyskusyjnych 

jednocześnie (obniżenie sprawności psychicznej)

jednocześnie (obniżenie sprawności psychicznej)

uzależnienie od komputera przymus spędzania czasu przy 

uzależnienie od komputera przymus spędzania czasu przy 

włączonym komputerze

włączonym komputerze

background image

 

 

 

 

SKUTKI 

SKUTKI 

Wszystko w twoim życiu staje się podporządkowane tej jednej 

Wszystko w twoim życiu staje się podporządkowane tej jednej 

czynności – byciu w sieci.

czynności – byciu w sieci.

Kiedy rodzina zaczyna protestować lub próbuje odciągnąć cię od 

Kiedy rodzina zaczyna protestować lub próbuje odciągnąć cię od 

komputera zaczynasz kłamać, że robisz coś ważnego. 

komputera zaczynasz kłamać, że robisz coś ważnego. 

Wielogodzinne przebywanie w Internecie wywołuje w tobie coraz 

Wielogodzinne przebywanie w Internecie wywołuje w tobie coraz 

większa niechęć do życia w rzeczywistości. Świat wirtualny jest 

większa niechęć do życia w rzeczywistości. Świat wirtualny jest 

prostszy, przyjemniejszy i bez stresu. Kiedy coś w nim jest 

prostszy, przyjemniejszy i bez stresu. Kiedy coś w nim jest 

niewygodne wyłączasz komputer lub po prostu zmieniasz 

niewygodne wyłączasz komputer lub po prostu zmieniasz 

okienko. W sieci nie istnieją twoje wady, niedoskonałości czy 

okienko. W sieci nie istnieją twoje wady, niedoskonałości czy 

słabości – chyba, ze sam o tym napiszesz.

słabości – chyba, ze sam o tym napiszesz.

Zbyt długie przesiadywanie przed komputerem ma niekorzystny 

Zbyt długie przesiadywanie przed komputerem ma niekorzystny 

wpływ na układ nerwowy. Może pojawiać się rozdrażnienie, 

wpływ na układ nerwowy. Może pojawiać się rozdrażnienie, 

zwiększona pobudliwość, kłopoty z koncentracja uwagi, brak 

zwiększona pobudliwość, kłopoty z koncentracja uwagi, brak 

łaknienia. W sytuacji, kiedy zabraknie komputera lub sieci, 

łaknienia. W sytuacji, kiedy zabraknie komputera lub sieci, 

zaburzenia te mogą zostać wzmocnione lub pojawiają się inne 

zaburzenia te mogą zostać wzmocnione lub pojawiają się inne 

przykre stany emocjonalne takie jak złość, poczucie bezsensu, 

przykre stany emocjonalne takie jak złość, poczucie bezsensu, 

nudy, depresja, poczucie winy czy obsesyjna potrzeba bycia w 

nudy, depresja, poczucie winy czy obsesyjna potrzeba bycia w 

sieci.

sieci.

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka uzależnienia od 

profilaktyka uzależnienia od 

Internetu 

Internetu 

Leczenie-terapia, to próba doprowadzenia pacjenta do takiego 

Leczenie-terapia, to próba doprowadzenia pacjenta do takiego 

opanowania umiejętności radzenia sobie z problemami, aby 

opanowania umiejętności radzenia sobie z problemami, aby 

sprzyjało to zerwaniu z uzależnieniem. Ponieważ podstawowe 

sprzyjało to zerwaniu z uzależnieniem. Ponieważ podstawowe 

mechanizmy wszystkich uzależnień są podobne, ułatwia to proces 

mechanizmy wszystkich uzależnień są podobne, ułatwia to proces 

leczenia. Często problem uzależnienia dotyka osób, które już 

leczenia. Często problem uzależnienia dotyka osób, które już 

wcześniej cierpiały z powodu różnych zaburzeń emocjonalnych, a 

wcześniej cierpiały z powodu różnych zaburzeń emocjonalnych, a 

nałóg jest odzwierciedleniem tego, co w nich się dzieje. W terapii 

nałóg jest odzwierciedleniem tego, co w nich się dzieje. W terapii 

posługujemy się różnymi metodami leczenia. Metody leczenia 

posługujemy się różnymi metodami leczenia. Metody leczenia 

dobieramy do osobowości i potrzeb indywidualnych pacjenta. 

dobieramy do osobowości i potrzeb indywidualnych pacjenta. 

Trzeba skoncentrować się nie tylko na samym uzależnieniu, ale 

Trzeba skoncentrować się nie tylko na samym uzależnieniu, ale 

przede wszystkim na najważniejszych problemach pacjenta. Warto 

przede wszystkim na najważniejszych problemach pacjenta. Warto 

zacząć od znalezienia wewnętrznej potrzeby zmiany i wzmocnienia 

zacząć od znalezienia wewnętrznej potrzeby zmiany i wzmocnienia 

motywacji do leczenia. Nacisk można położyć na poprawę 

motywacji do leczenia. Nacisk można położyć na poprawę 

funkcjonowania w sytuacji stresu, frustracji, konfliktów. Można 

funkcjonowania w sytuacji stresu, frustracji, konfliktów. Można 

zastosować klasyczne technik radzenia sobie z problemami, ze 

zastosować klasyczne technik radzenia sobie z problemami, ze 

złością czy agresją. 

złością czy agresją. 

W Polsce nie ma jeszcze grup samopomocowych dla osób 

W Polsce nie ma jeszcze grup samopomocowych dla osób 

uzależnionych od Internetu (typu AA), ale istnieje pewna odmiana 

uzależnionych od Internetu (typu AA), ale istnieje pewna odmiana 

takich grup w Internecie. 

takich grup w Internecie. 

background image

 

 

 

 

W 1995 roku powstało w Nowym Jorku 

W 1995 roku powstało w Nowym Jorku 

Centrum Uzależnienia 

Centrum Uzależnienia 

od Internetu (COLA - The Center for On-Line Addiction)

od Internetu (COLA - The Center for On-Line Addiction)

 

 

założone przez wspomnianą już wcześniej dr Kimberly Young, a 

założone przez wspomnianą już wcześniej dr Kimberly Young, a 

Ivan K. Goldberg, psychiatra z Uniwersytetu Columbia założył w 

Ivan K. Goldberg, psychiatra z Uniwersytetu Columbia założył w 

tym samym roku internetową Grupę Wsparcia dla Osób 

tym samym roku internetową Grupę Wsparcia dla Osób 

Uzależnionych od Internetu.

Uzależnionych od Internetu.

Dzieki inicjatywie Richarda A. Scott'a, który na swojej stronie 

Dzieki inicjatywie Richarda A. Scott'a, który na swojej stronie 

internetowej opisał własną historię zmagania się z internetem, 

internetowej opisał własną historię zmagania się z internetem, 

powstała grupa 

powstała grupa 

Anonimowych Internetoholików (Net-

Anonimowych Internetoholików (Net-

aholics Anonymous)

aholics Anonymous)

.

.

Opracowano, opartą na doświadczeniach 

Opracowano, opartą na doświadczeniach 

Anonimowych 

Anonimowych 

Alkoholików

Alkoholików

, wersję 

, wersję 

Dwunastu Kroków

Dwunastu Kroków

 dla uzależnionych od 

 dla uzależnionych od 

internetu. 

internetu. 

Rozmowy przez internet (IRC - Internet Relay Chat) 

Rozmowy przez internet (IRC - Internet Relay Chat) 

zapoczątkował Fin Jarkko Oikarinen, a osoby które nie potrafią 

zapoczątkował Fin Jarkko Oikarinen, a osoby które nie potrafią 

obyć się bez nich można nazwać 

obyć się bez nich można nazwać 

IRCoholikami

IRCoholikami

.

.

Istnieją także grupy 

Istnieją także grupy 

Chataholics Anonymous

Chataholics Anonymous

 czyli osób 

 czyli osób 

uzależnionych od rozmów poprzez internet (ang. chat = 

uzależnionych od rozmów poprzez internet (ang. chat = 

rozmowa, pogawędka).

rozmowa, pogawędka).

Warto też wiedzieć, że funkcjonuje, oparta na 

Warto też wiedzieć, że funkcjonuje, oparta na 

Programie 

Programie 

Dwunastu Kroków

Dwunastu Kroków

, grupa Appleholics Anonymous 

, grupa Appleholics Anonymous 

(anonimowych osób uzależnionych od komputerów osobistych 

(anonimowych osób uzależnionych od komputerów osobistych 

Mc Intosh firmy Apple)

Mc Intosh firmy Apple)

background image

 

 

 

 

HAZARD 

HAZARD 

Wszystkie gry 

Wszystkie gry 

pieniężne , w 

pieniężne , w 

których o 

których o 

wygranej w 

wygranej w 

większym lub 

większym lub 

mniejszym stopniu 

mniejszym stopniu 

decyduje 

decyduje 

przypadek.

przypadek.

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

CZTERY FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA OD HAZARDU  

CZTERY FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA OD HAZARDU  

  

  

faza zwycięstw - granie okazjonalne, fantazjowanie na temat wielkich wygranych, 

faza zwycięstw - granie okazjonalne, fantazjowanie na temat wielkich wygranych, 

duże wygrane powodujące coraz silniejsze pobudzenie, coraz częstsze zakłady coraz 

duże wygrane powodujące coraz silniejsze pobudzenie, coraz częstsze zakłady coraz 

wyższe stawki; człowiek zaczyna wierzyć w to, że będzie zawsze wygrywać a w 

wyższe stawki; człowiek zaczyna wierzyć w to, że będzie zawsze wygrywać a w 

przypadku osiągnięcia "wielkiej wygranej" dąży do jej powtórzenia (nieuzasadniony 

przypadku osiągnięcia "wielkiej wygranej" dąży do jej powtórzenia (nieuzasadniony 

optymizm) coraz częściej ryzykując coraz to większe kwoty;   

optymizm) coraz częściej ryzykując coraz to większe kwoty;   

  

  

faza strat - stawiając na wysokie zakłady naraża się na wysokie straty; wysokie 

faza strat - stawiając na wysokie zakłady naraża się na wysokie straty; wysokie 

pożyczki i próby odgrywania się, a w przypadkach powodzenia wygrane idą na spłaty 

pożyczki i próby odgrywania się, a w przypadkach powodzenia wygrane idą na spłaty 

długów; hazardzista gra kosztem pracy domu, kłamie zaczyna ukrywać swoje 

długów; hazardzista gra kosztem pracy domu, kłamie zaczyna ukrywać swoje 

uzależnienie; unika wierzycieli i cały czas wierzy, że wkrótce nastąpi kolejna "wielka 

uzależnienie; unika wierzycieli i cały czas wierzy, że wkrótce nastąpi kolejna "wielka 

wygrana";   

wygrana";   

faza desperacji - separacja od rodziny przyjaciół; utrata pracy narastające długi 

faza desperacji - separacja od rodziny przyjaciół; utrata pracy narastające długi 

powodują panikę; presja wierzycieli popycha często ku przestępstwom; te obciążenia 

powodują panikę; presja wierzycieli popycha często ku przestępstwom; te obciążenia 

prowadzą z kolei do psychicznego wyczerpania, pojawiają się wyrzuty sumienia, 

prowadzą z kolei do psychicznego wyczerpania, pojawiają się wyrzuty sumienia, 

poczucie winy, bezradność i depresja;   

poczucie winy, bezradność i depresja;   

  

  

faza utraty nadziei - rozwód; poczucie beznadziejności, myśli i/lub próby samobójcze; 

faza utraty nadziei - rozwód; poczucie beznadziejności, myśli i/lub próby samobójcze; 

zostają wówczas 4 wyjścia: ucieczka w uzależnienie od alkoholu lub leków, więzienie, 

zostają wówczas 4 wyjścia: ucieczka w uzależnienie od alkoholu lub leków, więzienie, 

śmierć (samobójstwo lub z ręki wierzycieli) albo zwrócenie się po pomoc.

śmierć (samobójstwo lub z ręki wierzycieli) albo zwrócenie się po pomoc.

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

 

 

U osób uzależnionych od hazardu , zaobserwowano, że u tych osób pojawiają 

U osób uzależnionych od hazardu , zaobserwowano, że u tych osób pojawiają 

się fizyczne, emocjonalne, duchowe i intelektualne zmiany, które prowadzą 

się fizyczne, emocjonalne, duchowe i intelektualne zmiany, które prowadzą 

do stanu przypominającego uzależnienie. Życie z osobą uzależnioną to życie 

do stanu przypominającego uzależnienie. Życie z osobą uzależnioną to życie 

w stanie ciągłego pogotowia emocjonalnego, czegoś w rodzaju "wysokiego 

w stanie ciągłego pogotowia emocjonalnego, czegoś w rodzaju "wysokiego 

napięcia". To powoduje poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego, 

napięcia". To powoduje poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego, 

m.in.: 

m.in.: 

- dojmujące cierpienie i gwałtowne zmiany nastroju (huśtawka emocjonalna), 

- dojmujące cierpienie i gwałtowne zmiany nastroju (huśtawka emocjonalna), 

czarnowidztwo, nastroje depresyjne, zamęt uczuciowy, 

czarnowidztwo, nastroje depresyjne, zamęt uczuciowy, 

- poczucie niskiej wartości, 

- poczucie niskiej wartości, 

- zaburzenia psychosomatyczne: bóle głowy, mięśni, serca, brzucha, wrzody 

- zaburzenia psychosomatyczne: bóle głowy, mięśni, serca, brzucha, wrzody 

żołądka, i inne z nerwicą włącznie, 

żołądka, i inne z nerwicą włącznie, 

- depresja, myśli samobójcze, 

- depresja, myśli samobójcze, 

- zażywanie leków uspokajających, nasennych, alkoholu dla uśmierzenia bólu, 

- zażywanie leków uspokajających, nasennych, alkoholu dla uśmierzenia bólu, 

napięcia i niepokoju, niekiedy prowadzi to do uzależnienia, 

napięcia i niepokoju, niekiedy prowadzi to do uzależnienia, 

- nałogowe zachowania, jak np. zakupoholizm, obsesyjne jedzenie, 

- nałogowe zachowania, jak np. zakupoholizm, obsesyjne jedzenie, 

- zaburzenia sfery seksualnej, 

- zaburzenia sfery seksualnej, 

- pustka duchowa - nerwowa koncentracja na szczegółach życia codziennego, 

- pustka duchowa - nerwowa koncentracja na szczegółach życia codziennego, 

bez niezbędnego dystansu do spraw drobnych i wypływające stąd: rozpacz, 

bez niezbędnego dystansu do spraw drobnych i wypływające stąd: rozpacz, 

desperacja i brak nadziei, 

desperacja i brak nadziei, 

- brak zaufania do wszystkiego i wszystkich, 

- brak zaufania do wszystkiego i wszystkich, 

- bardzo silny lęk przed wszelkimi nowościami i zmianami; 

- bardzo silny lęk przed wszelkimi nowościami i zmianami; 

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka hazardu 

profilaktyka hazardu 

Kiedy mamy do czynienia z osobą uzależnioną niewątpliwie 

Kiedy mamy do czynienia z osobą uzależnioną niewątpliwie 

jednym z najtrudniejszych zadań jest zmotywowanie jej do 

jednym z najtrudniejszych zadań jest zmotywowanie jej do 

podjęcia leczenia. Zaprzeczanie istnieniu problemu wynika z 

podjęcia leczenia. Zaprzeczanie istnieniu problemu wynika z 

samych mechanizmów choroby, jaką jest uzależnienie od hazardu. 

samych mechanizmów choroby, jaką jest uzależnienie od hazardu. 

Chodzi tu głównie o mechanizm iluzji i zaprzeczeń. Mechanizm ten 

Chodzi tu głównie o mechanizm iluzji i zaprzeczeń. Mechanizm ten 

sprawia, że osoba uzależniona, w miarę jak problem narasta 

sprawia, że osoba uzależniona, w miarę jak problem narasta 

zaczyna izolować się od negatywnych sygnałów płynących od osób 

zaczyna izolować się od negatywnych sygnałów płynących od osób 

z otoczenia i z samych sytuacji życiowych a także z własnego 

z otoczenia i z samych sytuacji życiowych a także z własnego 

organizmu w taki sposób, aby bronić po pierwsze dobrego 

organizmu w taki sposób, aby bronić po pierwsze dobrego 

mniemania o sobie, po drugie aby bronić możliwości grania. Jest to 

mniemania o sobie, po drugie aby bronić możliwości grania. Jest to 

wynikiem faktu, że gra przynosi oprócz szeregu strat także 

wynikiem faktu, że gra przynosi oprócz szeregu strat także 

fundamentalne korzyści w postaci tego, że osoba uzależniona bez 

fundamentalne korzyści w postaci tego, że osoba uzależniona bez 

gry przestaje radzić sobie z negatywnymi emocjami, w tym także z 

gry przestaje radzić sobie z negatywnymi emocjami, w tym także z 

nudą a często również z pozytywnymi emocjami i doznaje stanu 

nudą a często również z pozytywnymi emocjami i doznaje stanu 

cierpienia, które z czasem może redukować jedynie hazard. 

cierpienia, które z czasem może redukować jedynie hazard. 

background image

 

 

 

 

PRACOHOLIZM

PRACOHOLIZM

 

 

Uzależnienie od 

Uzależnienie od 

wykonywanej 

wykonywanej 

pracy, powodujące 

pracy, powodujące 

zaburzenie 

zaburzenie 

równowagi między 

równowagi między 

istotnymi 

istotnymi 

elementami życia 

elementami życia 

codziennego. 

codziennego. 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

 

 

Jest ich bardzo wiele. Dni wolne od pracy wyzwalają u pracoholików 

Jest ich bardzo wiele. Dni wolne od pracy wyzwalają u pracoholików 

poczucie dyskomfortu, a nawet cierpienia. Pobyt poza pracą jest tylko 

poczucie dyskomfortu, a nawet cierpienia. Pobyt poza pracą jest tylko 

fizyczny, bowiem przez cały czas nurtują ich natrętne myśli, 

fizyczny, bowiem przez cały czas nurtują ich natrętne myśli, 

dotyczące obowiązków zawodowych. Myśli te obecne są podczas 

dotyczące obowiązków zawodowych. Myśli te obecne są podczas 

rozmów z bliskimi, oglądania telewizji czy wykonywania różnych 

rozmów z bliskimi, oglądania telewizji czy wykonywania różnych 

czynności domowych. Dzwonią często do pracy, żeby sprawdzić czy 

czynności domowych. Dzwonią często do pracy, żeby sprawdzić czy 

wszystko jest w porządku. Pilnują też, aby zawsze być w zasięgu 

wszystko jest w porządku. Pilnują też, aby zawsze być w zasięgu 

telefonu, bo może nagle okazać się, że są natychmiast potrzebni w 

telefonu, bo może nagle okazać się, że są natychmiast potrzebni w 

pracy.

pracy.

W dzisiejszych czasach, mówiąc kolokwialnie, bardzo łatwo wpuścić 

W dzisiejszych czasach, mówiąc kolokwialnie, bardzo łatwo wpuścić 

człowieka "w kanał". Przy tak ogromnej konkurencji, i to nie tylko na 

człowieka "w kanał". Przy tak ogromnej konkurencji, i to nie tylko na 

rynku pracy, jest coraz mniej przestrzeni w różnych dziedzinach. 

rynku pracy, jest coraz mniej przestrzeni w różnych dziedzinach. 

W tej sytuacji nie dziwi mnie, że ludzie mnożą zachowania, które w 

W tej sytuacji nie dziwi mnie, że ludzie mnożą zachowania, które w 

ich przekonaniu pozwalają obronić pozycję zawodową, zachować swój 

ich przekonaniu pozwalają obronić pozycję zawodową, zachować swój 

przyczółek. Dla niektórych będzie to pójście w stronę nielegalnych 

przyczółek. Dla niektórych będzie to pójście w stronę nielegalnych 

interesów, a dla innych będzie to coraz więcej pracy. Motywacje 

interesów, a dla innych będzie to coraz więcej pracy. Motywacje 

mogą być najrozmaitsze - "bo bez tego zdwojonego wysiłku nie 

mogą być najrozmaitsze - "bo bez tego zdwojonego wysiłku nie 

awansuję, nie dostanę podwyżki, nie osiągnę stawianych przede mną 

awansuję, nie dostanę podwyżki, nie osiągnę stawianych przede mną 

celów", itd 

celów", itd 

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

 

 

KONSEKWENCJE ZDROWOTNE PRACOHOLIZMU

 

WYCZERPANIE 

ZABURZENIA KONCENTRACJI

 

TRUDNOŚCI Z ZASYPIANIEM

 

WRZODY ŻOŁĄDKA 

ZABURZENIA NERWICOWE LĘKOWE 

ZABURZENIA SEKSULANE 

CHOROBY UKŁADU KRĄŻANIA 

UTRATA PRZYTOMNOŚCI

 

ZAWAŁ 

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka 

profilaktyka 

pracoholizmu

pracoholizmu

Pracoholizm można i należy leczyć. Najważniejsze jest uświadomienie sobie 

występowania problemu i przerwanie tego błędnego koła. Człowiek dotknięty tym 

nałogiem musi sam sobie uświadomić tę smutną prawdę i zastanowić się do czego 

go to doprowadzi. Potrzeba przede wszystkim wytężonej pracy nad sobą, 

wprowadzenia we własne życie zdrowych proporcji między czasem przeznaczonym 

na pracę a tym pozostałym przynależnym do innych równie ważnych sfer życia 

jak: rodzina, przyjaciele, hobby, odpoczynek, rozrywka.

Ważne jest by zacząć wyjeżdżać na urlopy, człowiek potrzebuje oderwania od 

codziennych spraw zawodowych dlatego na takie wyjazdy lepiej nie zabierać 

laptopa. Jeśli czujesz, że nie poradzisz sobie sam z tym problemem warto 

skorzystać z psychoterapii. Czasami trzeba posunąć się do bardziej radykalnych 

rozwiązań i o ile jest to możliwe rozważyć zmianę miejsca pracy. Warto 

nawiązywać i rozwijać znajomości poza miejscem pracy. Zastanów się także czy 

jesteś wystarczająco asertywny, czy przyjmowanie nadmiaru pracy nie wynika 

przypadkiem z tego, że nie potrafisz odmawiać przełożonym.

Jak widać, nie warto poświęcać całego swego czasu tylko pracy. Każdy człowiek 

może realizować się na wielu płaszczyznach, życie  przynosi tak wiele ciekawych 

wrażeń, możliwości, zdarzeń że szkoda byłoby je przegapić tkwiąc ciągle w pracy. 

Ważne jest także to, byśmy nie uzależniali swojego poczucia wartości tylko i 

wyłącznie od sukcesów zawodowych, zwłaszcza tych przypłaconych wielogodzinną 

pracą

 

 

Nie ma instytucji i programów zapobiegających pracoholizmowi.

background image

 

 

 

 

NIKOTYNIZM

NIKOTYNIZM

 

 

Uzależnienie od 

Uzależnienie od 

nikotyny 

nikotyny 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

 

 

Uzależnienie od nikotyny rozpoznaje się, jeżeli występują 

Uzależnienie od nikotyny rozpoznaje się, jeżeli występują 

przynajmniej trzy z poniższych cech: silne pragnienie lub 

przynajmniej trzy z poniższych cech: silne pragnienie lub 

poczucie przymusu jej przyjmowania, tolerancja, zespół 

poczucie przymusu jej przyjmowania, tolerancja, zespół 

abstynencyjny, czas trwania nałogu dłuższy niż palacz 

abstynencyjny, czas trwania nałogu dłuższy niż palacz 

przewidywał, wiele nieudanych prób zerwania z nałogiem, 

przewidywał, wiele nieudanych prób zerwania z nałogiem, 

ograniczenie lub zaniechanie jakichś działań z powodu nałogu, 

ograniczenie lub zaniechanie jakichś działań z powodu nałogu, 

trwanie w nałogu mimo jego szkodliwego wpływu na zdrowie i 

trwanie w nałogu mimo jego szkodliwego wpływu na zdrowie i 

życie osobiste. Palenie tytoniu jest uzależnieniem psychicznym 

życie osobiste. Palenie tytoniu jest uzależnieniem psychicznym 

(polega na przymusie zapalenia papierosa, aby osiągnąć uczucie 

(polega na przymusie zapalenia papierosa, aby osiągnąć uczucie 

odprężenia) i najprawdopodobniej fizycznym. Kryteriami 

odprężenia) i najprawdopodobniej fizycznym. Kryteriami 

zależności fizycznej są tolerancja i zespół fizycznych objawów 

zależności fizycznej są tolerancja i zespół fizycznych objawów 

odstawienia. Tolerancja to stan obniżonej wrażliwości organizmu 

odstawienia. Tolerancja to stan obniżonej wrażliwości organizmu 

na skutki działania używki: polega na konieczności podawania 

na skutki działania używki: polega na konieczności podawania 

coraz większych dawek dla otrzymania takiego samego efektu. 

coraz większych dawek dla otrzymania takiego samego efektu. 

W ciągu dnia wzrasta tolerancja na działanie nikotyny: palący 

W ciągu dnia wzrasta tolerancja na działanie nikotyny: palący 

twierdzą, że pierwszy papieros w ciągu dnia sprawia im 

twierdzą, że pierwszy papieros w ciągu dnia sprawia im 

największą przyjemność. 

największą przyjemność. 

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

Nikotyna ma wiele skutków ubocznych 

Nikotyna ma wiele skutków ubocznych 

ale przede wszystkim ma ona wpływ 

ale przede wszystkim ma ona wpływ 

na organizm człowieka: zmiany w 

na organizm człowieka: zmiany w 

błonie śluzowej oskrzeli, na układ 

błonie śluzowej oskrzeli, na układ 

limfatyczny, często również prowadzi 

limfatyczny, często również prowadzi 

to do raka, niewydolność krążenia, 

to do raka, niewydolność krążenia, 

miażdżyca, dym papierosowy również 

miażdżyca, dym papierosowy również 

szkodzi kobiecie w ciąży.

szkodzi kobiecie w ciąży.

Nikotyna jest najszybszą i najbardziej 

Nikotyna jest najszybszą i najbardziej 

działającą trucizną 

działającą trucizną 

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka nikotynizmu 

profilaktyka nikotynizmu 

W Polsce 70-80 proc. osób palących pragnie rzucić palenie. Leczenie uzależnienia do 

W Polsce 70-80 proc. osób palących pragnie rzucić palenie. Leczenie uzależnienia do 

nikotyny powinno być kompleksowe i obejmować psychoterapię, leczenie behawioralne 

nikotyny powinno być kompleksowe i obejmować psychoterapię, leczenie behawioralne 

(nauka nowych zachowań) i ewentualnie farmakologiczne. Najważniejszym czynnikiem, 

(nauka nowych zachowań) i ewentualnie farmakologiczne. Najważniejszym czynnikiem, 

bez którego nie uda się rzucić palenia, jest motywacja. Najczęściej wzmacniają ją względy 

bez którego nie uda się rzucić palenia, jest motywacja. Najczęściej wzmacniają ją względy 

zdrowotne, finansowe i estetyczne, troska o dobro rodziny. Wiadomo też, że palacze, którzy 

zdrowotne, finansowe i estetyczne, troska o dobro rodziny. Wiadomo też, że palacze, którzy 

natychmiast całkowicie zaprzestali palenia, mają większe szanse na trwałe zerwanie z 

natychmiast całkowicie zaprzestali palenia, mają większe szanse na trwałe zerwanie z 

nałogiem, niż ci, którzy stopniowo ograniczają ilość wypalanych papierosów. Wiele osób nie 

nałogiem, niż ci, którzy stopniowo ograniczają ilość wypalanych papierosów. Wiele osób nie 

potrafi jednak rzucić palenia samodzielnie i potrzebuje wsparcia ze strony osób 

potrafi jednak rzucić palenia samodzielnie i potrzebuje wsparcia ze strony osób 

kompetentnych. Największą zachętę dla osób palących powinien stanowić fakt, że rzucenie 

kompetentnych. Największą zachętę dla osób palących powinien stanowić fakt, że rzucenie 

palenia przynosi korzyści zdrowotne i nie tylko, bez względu na wiek. Zaprzestanie palenia 

palenia przynosi korzyści zdrowotne i nie tylko, bez względu na wiek. Zaprzestanie palenia 

nawet po 60. roku życia jest korzystne, bo przedłuża życie i poprawia jego jakość. Jednak 

nawet po 60. roku życia jest korzystne, bo przedłuża życie i poprawia jego jakość. Jednak 

najlepiej oczywiście zrobić to jak najwcześniej - ci, którzy rzucili palenie do trzydziestki żyją 

najlepiej oczywiście zrobić to jak najwcześniej - ci, którzy rzucili palenie do trzydziestki żyją 

prawie tak długo, jak ci, którzy nigdy nie palili. Po zaprzestaniu palenia organizm już od 

prawie tak długo, jak ci, którzy nigdy nie palili. Po zaprzestaniu palenia organizm już od 

pierwszego dnia zaczyna naprawiać szkody wyrządzone przez dym tytoniowy: poprawia się 

pierwszego dnia zaczyna naprawiać szkody wyrządzone przez dym tytoniowy: poprawia się 

stan układu krążenia i czynność płuc, ustępują stopniowo duszność i kaszel. Z czasem 

stan układu krążenia i czynność płuc, ustępują stopniowo duszność i kaszel. Z czasem 

zmniejsza się zagrożenie chorobami układu krążenia, układu oddechowego i rakiem płuc, 

zmniejsza się zagrożenie chorobami układu krążenia, układu oddechowego i rakiem płuc, 

poprawia się kondycja fizyczna, oddech staje się świeższy, wyostrzają się osłabione przez 

poprawia się kondycja fizyczna, oddech staje się świeższy, wyostrzają się osłabione przez 

dym tytoniowy zmysły smaku i węchu, poprawia samoocena. Po rzuceniu palenia już w 

dym tytoniowy zmysły smaku i węchu, poprawia samoocena. Po rzuceniu palenia już w 

ciągu 20 min. ciśnienie tętnicze krwi powraca do normy; w ciągu 24 godz. zmniejsza się 

ciągu 20 min. ciśnienie tętnicze krwi powraca do normy; w ciągu 24 godz. zmniejsza się 

ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego; po kilku miesiącach poprawia się stan układu 

ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego; po kilku miesiącach poprawia się stan układu 

krążenia i czynność układu oddechowego; po roku ryzyko zachorowania na chorobę 

krążenia i czynność układu oddechowego; po roku ryzyko zachorowania na chorobę 

niedokrwienną serca, zmniejsza się o połowę; po 5 latach podobnie zmniejsza się ryzyko 

niedokrwienną serca, zmniejsza się o połowę; po 5 latach podobnie zmniejsza się ryzyko 

zachorowania na raka płuca, krtani i przełyku; natomiast po 10 latach ryzyko rozwoju chns, 

zachorowania na raka płuca, krtani i przełyku; natomiast po 10 latach ryzyko rozwoju chns, 

a po 15 raka płuca jest podobne jak u osoby nigdy nie palącej.

a po 15 raka płuca jest podobne jak u osoby nigdy nie palącej.

background image

 

 

 

 

PROGRAM 

PROGRAM 

ANYTYNIKOTYNOWY

ANYTYNIKOTYNOWY

  

  

Co roku dnia 31 maja organizowany jest Światowy Dzień Bez 

Co roku dnia 31 maja organizowany jest Światowy Dzień Bez 

Papierosa. Jest on częścią programu organizowanego od 1988 

Papierosa. Jest on częścią programu organizowanego od 1988 

roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Polska od 

roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Polska od 

samego początku aktywnie uczestniczy w realizacji zadań 

samego początku aktywnie uczestniczy w realizacji zadań 

związanych z jego obchodami.

związanych z jego obchodami.

Światowy Dzień Bez Tytoniu, to dzień kiedy palacz może skorzystać 

Światowy Dzień Bez Tytoniu, to dzień kiedy palacz może skorzystać 

z wielu bezpłatnych badań, takich jak pomiar ciśnienia 

z wielu bezpłatnych badań, takich jak pomiar ciśnienia 

tętniczego, tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiar 

tętniczego, tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiar 

poziomu cukru, cholesterolu, trójglicerydów we krwi, , badanie 

poziomu cukru, cholesterolu, trójglicerydów we krwi, , badanie 

pojemności płuc, pomiaru masy ciała i wzrostu.

pojemności płuc, pomiaru masy ciała i wzrostu.

85% palaczy wypalających ponad 26 papierosów dziennie sądzi, że 

85% palaczy wypalających ponad 26 papierosów dziennie sądzi, że 

jest uzależniona. 70% palących osób z chęcią rzuciłoby palenie. 

jest uzależniona. 70% palących osób z chęcią rzuciłoby palenie. 

Jednak nie jest to takie proste i palacz, który podejmuje 

Jednak nie jest to takie proste i palacz, który podejmuje 

zdecydowane kroki, aby rzucić palenie ma małe szanse (ok. 5%) 

zdecydowane kroki, aby rzucić palenie ma małe szanse (ok. 5%) 

na to, że rok później nie będzie palił. Szacuje się, że w wyniku 

na to, że rok później nie będzie palił. Szacuje się, że w wyniku 

dotychczasowych kampanii, palenie rzuciło ponad 3 mln. 

dotychczasowych kampanii, palenie rzuciło ponad 3 mln. 

Polaków.

Polaków.

background image

 

 

 

 

NARKOMANIA 

NARKOMANIA 

Określenie 

Określenie 

odnoszące się do 

odnoszące się do 

uzależnienia od 

uzależnienia od 

substancji 

substancji 

chemicznych 

chemicznych 

wpływających na 

wpływających na 

czynność mózgu

czynność mózgu

background image

 

 

 

 

OBAJWY

OBAJWY

 

 

Wyróżnia się 4 fazy używania narkotyków:

Wyróżnia się 4 fazy używania narkotyków:

  

  

I faza- poznawanie stanu odurzenia.

I faza- poznawanie stanu odurzenia.

     

     

Jest to okres pierwszych kontaktów z narkotykami Zwykle dzieje się to na imprezach, przyjęciach, 

Jest to okres pierwszych kontaktów z narkotykami Zwykle dzieje się to na imprezach, przyjęciach, 

najczęściej pod presją otoczenia. Dzięki niskiej tolerancji łatwo osiąga się stan odurzenia. Zachowanie 

najczęściej pod presją otoczenia. Dzięki niskiej tolerancji łatwo osiąga się stan odurzenia. Zachowanie 

człowieka generalnie nie odbiega od dotychczasowego, ale mogą zdarzać się już „drobne” kłamstwa. 

człowieka generalnie nie odbiega od dotychczasowego, ale mogą zdarzać się już „drobne” kłamstwa. 

Narkotyki otrzymuje się zwykle gratisowo.

Narkotyki otrzymuje się zwykle gratisowo.

 

 

II faza- stan odurzenia dla przyjemności.

II faza- stan odurzenia dla przyjemności.

     

     

Pojawiają się tu nowe środki, silniej działające, jak np. haszysz, amfetamina, barbiturany, za które trzeba 

Pojawiają się tu nowe środki, silniej działające, jak np. haszysz, amfetamina, barbiturany, za które trzeba 

już zapłacić. Zwiększa się tolerancja organizmu dla środków odurzających, stąd większa częstotliwość ich 

już zapłacić. Zwiększa się tolerancja organizmu dla środków odurzających, stąd większa częstotliwość ich 

zażywania- staje się to przymusem, a nie wolnym wyborem. Można zauważyć już wyraźne zmiany w 

zażywania- staje się to przymusem, a nie wolnym wyborem. Można zauważyć już wyraźne zmiany w 

zachowaniu- początki podwójnego życia- następuje zmiana środowiska kolegów. Człowiek zamyka się w 

zachowaniu- początki podwójnego życia- następuje zmiana środowiska kolegów. Człowiek zamyka się w 

sobie, ma coraz częściej zły nastrój, jest agresywny. Pogarszają się wyniki w nauce, są „pierwsze przerwy 

sobie, ma coraz częściej zły nastrój, jest agresywny. Pogarszają się wyniki w nauce, są „pierwsze przerwy 

w życiorysie”, początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży.

w życiorysie”, początki kłamstwa, pożyczania pieniędzy i kradzieży.

III faza- stan odurzenia celem nadrzędnym.

III faza- stan odurzenia celem nadrzędnym.

     

     

W okresie tym najczęściej zażywane są: kokaina, LSD, grzyby halucynogenne i opium, co pociąga za sobą 

W okresie tym najczęściej zażywane są: kokaina, LSD, grzyby halucynogenne i opium, co pociąga za sobą 

coraz większe nakłady finansowe. Nadal wzrasta tolerancja na środki odurzające- narkotyki przyjmowane 

coraz większe nakłady finansowe. Nadal wzrasta tolerancja na środki odurzające- narkotyki przyjmowane 

są codziennie, coraz częściej w samotności. Stan odurzenia utrzymuje się praktycznie w sposób ciągły. 

są codziennie, coraz częściej w samotności. Stan odurzenia utrzymuje się praktycznie w sposób ciągły. 

Zaczynają się stany przedawkowania i „nawroty doznań”. Zachowanie staje się coraz trudniejsze- ciągłe 

Zaczynają się stany przedawkowania i „nawroty doznań”. Zachowanie staje się coraz trudniejsze- ciągłe 

kłamstwa, kradzieże, handel narkotykami, wagarowanie lub porzucenie szkoły, incydenty z policją, kłótnie i 

kłamstwa, kradzieże, handel narkotykami, wagarowanie lub porzucenie szkoły, incydenty z policją, kłótnie i 

bijatyki z domownikami. Ogólnie pogarsza się stan zdrowia, nastrój bez narkotyku staje się bardzo przykry. 

bijatyki z domownikami. Ogólnie pogarsza się stan zdrowia, nastrój bez narkotyku staje się bardzo przykry. 

Obniża się samoocena, pojawia się bolesne poczucie winy i wstydu.

Obniża się samoocena, pojawia się bolesne poczucie winy i wstydu.

 

 

IV faza- stan odurzenia staje się normą.

IV faza- stan odurzenia staje się normą.

 

 

W tym okresie narkotyk staje się już niezbędny, stąd obserwuje się stałe branie, a bardzo wysoka 

W tym okresie narkotyk staje się już niezbędny, stąd obserwuje się stałe branie, a bardzo wysoka 

tolerancja wymusza coraz wyższe dawki. Występują częste przedawkowania. Człowiek nie potrafi już 

tolerancja wymusza coraz wyższe dawki. Występują częste przedawkowania. Człowiek nie potrafi już 

odróżnić stanu normalnego od stanu odurzenia. Dochodzi do całkowitego wyniszczenia fizycznego, 

odróżnić stanu normalnego od stanu odurzenia. Dochodzi do całkowitego wyniszczenia fizycznego, 

ciągłych wybuchów wściekłości i agresji wobec najbliższych. Pojawia się depresja, wymuszająca przyjęcie 

ciągłych wybuchów wściekłości i agresji wobec najbliższych. Pojawia się depresja, wymuszająca przyjęcie 

środka oraz myśli samobójcze. Człowiek staje się „wrakiem” niezdolnym do normalnego życia- bez pomocy 

środka oraz myśli samobójcze. Człowiek staje się „wrakiem” niezdolnym do normalnego życia- bez pomocy 

innych czeka go nieuchronnie śmierć.

innych czeka go nieuchronnie śmierć.

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

Narkotyki mają wpływ na rożne sfery 

Narkotyki mają wpływ na rożne sfery 

życia są to skutki psychofizyczne i 

życia są to skutki psychofizyczne i 

gospodarczo –społeczne

gospodarczo –społeczne

RYZYKO ZWIĄZANE Z 

BRANIEM NARKOTYKÓW

ZAKAŻENIA

 

PRZEDAWKOWANIE

SZKODY PSYCHICZNE 

ZMIANY OSOBOWOŚCI

WYPADKI 

ZMIANY W ZACHOWANIU

 

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka narkomanii  

profilaktyka narkomanii  

 

 

Monar –zintegrowany system przeciwdziałania 

Monar –zintegrowany system przeciwdziałania 

narkomanii

narkomanii

Wspólnota Cenacolo (wspaniała!):

Wspólnota Cenacolo (wspaniała!):

     

     

76-024 Świeszyno, Giezkowo 16a ( koło Koszalina) tel. 

76-024 Świeszyno, Giezkowo 16a ( koło Koszalina) tel. 

0-94 318-39-38

0-94 318-39-38

     

     

44-268 Jastrzębie Zdrój, ul. Generała Bema 110, tel. 0-

44-268 Jastrzębie Zdrój, ul. Generała Bema 110, tel. 0-

32 472-36-64

32 472-36-64

     

     

Edukacyjna Klinika. Poradnia Profilaktyki Uzależnień

Edukacyjna Klinika. Poradnia Profilaktyki Uzależnień

     

     

81- 313 Gdynia, ul. Tatrzańska 35, tel.0-58-620-66-90, 

81- 313 Gdynia, ul. Tatrzańska 35, tel.0-58-620-66-90, 

fax 0-58-661-65-82,

fax 0-58-661-65-82,

     

     

tel. całodobowy 600-016-059.

tel. całodobowy 600-016-059.

     

     

Ośrodek KARAN- Warszawa, tel. 0-22 618-65-97, 0-800-

Ośrodek KARAN- Warszawa, tel. 0-22 618-65-97, 0-800-

120-289.

120-289.

background image

 

 

 

 

LEKOMANIA

LEKOMANIA

zwana inaczej 

zwana inaczej 

zależnością lekową 

zależnością lekową 

lub 

lub 

lekozależnością to 

lekozależnością to 

uzależnienie od 

uzależnienie od 

leków 

leków 

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

-Uporczywy brak apetytu, chudnięcie. 

-Uporczywy brak apetytu, chudnięcie. 

-Zmiany w wyglądzie, np. przekrwione oczy, niewyraźna 

-Zmiany w wyglądzie, np. przekrwione oczy, niewyraźna 

mowa, niezręczne ruchy. 

mowa, niezręczne ruchy. 

-Zmiany zachowania, np. nagłe zmiany nastroju, długie 

-Zmiany zachowania, np. nagłe zmiany nastroju, długie 

nieobecności w domu, niewytłumaczona potrzeba 

nieobecności w domu, niewytłumaczona potrzeba 

samotności, unikanie przyjaciół i członków rodziny. 

samotności, unikanie przyjaciół i członków rodziny. 

-Słabe wyniki w szkole, np. gorsze stopnie, słaba 

-Słabe wyniki w szkole, np. gorsze stopnie, słaba 

koncentracja, brak zainteresowania nauką, 

koncentracja, brak zainteresowania nauką, 

dotychczasowym hobby lub pracą. 

dotychczasowym hobby lub pracą. 

-Specyficzny zapach ubrań. 

-Specyficzny zapach ubrań. 

-Podejrzane tabletki lub kapsułki znajdowane w rzeczach 

-Podejrzane tabletki lub kapsułki znajdowane w rzeczach 

osobistych. 

osobistych. 

-Znikanie leków przepisywanych na recepty z domowej 

-Znikanie leków przepisywanych na recepty z domowej 

apteczki. 

apteczki. 

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

-Tolerancja leku - gdy osoba nadużywająca leku 

potrzebuje coraz większych dawek w celu 

uzyskania tego samego skutku. 

-Uzależnienie od leku - gdy osoba uzależniona 

doznaje objawów odstawienia, jeśli przestanie 

brać dany lek. 

-Halucynacje i inne zaburzenia umysłowe 

(zależnie od leku). 

-Uszkodzenie różnych narządów ciała (zależnie 

od leku). 

background image

 

 

 

 

SEKSOHOLIZM

SEKSOHOLIZM

obsesyjny stosunek do 

obsesyjny stosunek do 

seksu, nie jest on grą, 

seksu, nie jest on grą, 

formą relacji, komunikacji 

formą relacji, komunikacji 

czy wymiany 

czy wymiany 

przyjemności ani też 

przyjemności ani też 

uprzywilejowanym 

uprzywilejowanym 

momentem bliskości. 

momentem bliskości. 

Powszechnie tego rodzaju 

Powszechnie tego rodzaju 

zaburzenia nazywa się 

zaburzenia nazywa się 

„uzależnieniem od seksu” 

„uzależnieniem od seksu” 

ale również 

ale również 

hiperseksualnością.

hiperseksualnością.

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

Uzależnieni od seksu nie potrafią cieszyć się nim w naturalny 

Uzależnieni od seksu nie potrafią cieszyć się nim w naturalny 

sposób i traktować go jako relacji intymnej i wymiany 

sposób i traktować go jako relacji intymnej i wymiany 

przyjemności. Seks jest ich obsesją i uprawiają go z różnych 

przyjemności. Seks jest ich obsesją i uprawiają go z różnych 

powodów, np. na pocieszenie, dla relaksu po stresie, dla zdrowia. 

powodów, np. na pocieszenie, dla relaksu po stresie, dla zdrowia. 

Zachowania jakie praktykują, to obsesyjna masturbacja, stosunki 

Zachowania jakie praktykują, to obsesyjna masturbacja, stosunki 

seksualne z przypadkowymi osobami lub prostytutkami, 

seksualne z przypadkowymi osobami lub prostytutkami, 

ekshibicjonizm, sadomasochizm, snucie obsesyjnych fantazji 

ekshibicjonizm, sadomasochizm, snucie obsesyjnych fantazji 

seksualnych, nabywanie materiałów pornograficznych, 

seksualnych, nabywanie materiałów pornograficznych, 

korzystanie z usług erotycznych przez telefon i inne. Seks staje 

korzystanie z usług erotycznych przez telefon i inne. Seks staje 

się dla nich pierwszą potrzebą, dla której są gotowi poświęcić 

się dla nich pierwszą potrzebą, dla której są gotowi poświęcić 

wszystko inne, ze zdrowiem, rodziną i praca włącznie. 

wszystko inne, ze zdrowiem, rodziną i praca włącznie. 

Uzależnieni od seksu to osoby, które nie potrafią powiedzieć „nie” i 

Uzależnieni od seksu to osoby, które nie potrafią powiedzieć „nie” i 

zatraciły umiejętność dokonywania wyborów. Nie potrafią 

zatraciły umiejętność dokonywania wyborów. Nie potrafią 

kontrolować zachowań seksualnych, które są częścią cyklu 

kontrolować zachowań seksualnych, które są częścią cyklu 

myśli, uczuć i działań. Osoby uzależnione od seksu poszukują w 

myśli, uczuć i działań. Osoby uzależnione od seksu poszukują w 

nim pocieszenia i przyjemności. W ten sposób powstaje błędne 

nim pocieszenia i przyjemności. W ten sposób powstaje błędne 

koło postępującej choroby, która w końcu pozbawia ich życie 

koło postępującej choroby, która w końcu pozbawia ich życie 

steru. 

steru. 

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

 

 

Człowiek cierpiący na uzależnienie od seksu może ponosić wynikające z 

Człowiek cierpiący na uzależnienie od seksu może ponosić wynikające z 

tego konsekwencje na poziomie zdrowotnym, finansowym, 

tego konsekwencje na poziomie zdrowotnym, finansowym, 

emocjonalnym, poznawczym i społecznym. 

emocjonalnym, poznawczym i społecznym. 

Uzależnienie od seksu jest bardzo kosztowne. Bezpośrednie koszty z nim 

Uzależnienie od seksu jest bardzo kosztowne. Bezpośrednie koszty z nim 

związane to: opłacenie prostytutek, pornografii, przyrządów seksualnych. 

związane to: opłacenie prostytutek, pornografii, przyrządów seksualnych. 

Uzależnieni od seksu wydają również duże sumy na ekstrawaganckie i 

Uzależnieni od seksu wydają również duże sumy na ekstrawaganckie i 

kosztowne podarunki dla kochanków, na paliwo zużyte na poszukiwania 

kosztowne podarunki dla kochanków, na paliwo zużyte na poszukiwania 

partnerów, koszty prawne na rzecz osób trzecich czy te związane z 

partnerów, koszty prawne na rzecz osób trzecich czy te związane z 

rozwodem. 

rozwodem. 

Problemy rodzące się w obszarze społecznym dotyczą rodziny, przyjaciół, 

Problemy rodzące się w obszarze społecznym dotyczą rodziny, przyjaciół, 

znajomych i kolegów z pracy. Osoby uzależnione od seksu absorbują 

znajomych i kolegów z pracy. Osoby uzależnione od seksu absorbują 

uwagę, tracą pieniądze i czas swoich rodzin, często starają się przekonać 

uwagę, tracą pieniądze i czas swoich rodzin, często starają się przekonać 

same siebie, że kochają swoich rodziców, małżonków i dzieci, ignorując 

same siebie, że kochają swoich rodziców, małżonków i dzieci, ignorując 

jednocześnie ich potrzeby, wskutek skoncentrowanie się na samych sobie 

jednocześnie ich potrzeby, wskutek skoncentrowanie się na samych sobie 

i nieumiejętności pokochania kogoś naprawdę. 

i nieumiejętności pokochania kogoś naprawdę. 

Inną poważną konsekwencją jest fizyczne uzależnienie podobne do 

Inną poważną konsekwencją jest fizyczne uzależnienie podobne do 

występującego przy nadużywaniu kokainy. Uzależnieni odczuwają 

występującego przy nadużywaniu kokainy. Uzależnieni odczuwają 

niezwykle silną potrzebę przyjmowania narkotyków, wykonywania jakiejś 

niezwykle silną potrzebę przyjmowania narkotyków, wykonywania jakiejś 

czynności czy kontaktu z osobą, po to by poczuć, że są normalni i dobrze 

czynności czy kontaktu z osobą, po to by poczuć, że są normalni i dobrze 

funkcjonują. Jeśli potrzeby tej nie można zaspokoić, cierpią.

funkcjonują. Jeśli potrzeby tej nie można zaspokoić, cierpią.

 

 

background image

 

 

 

 

 

 

KUPNOHOLIZM– NATRĘCTWO 

KUPNOHOLIZM– NATRĘCTWO 

KUPOWANIA

KUPOWANIA

Uzależnienie od 

Uzależnienie od 

robienia zakupów

robienia zakupów

background image

 

 

 

 

OBJAWY

OBJAWY

Kupnoholizm sam w sobie nie ma objawów ,jednak w 

Kupnoholizm sam w sobie nie ma objawów ,jednak w 

dzisiejszych czasach wiele osób aby spędzić dzień wolny 

dzisiejszych czasach wiele osób aby spędzić dzień wolny 

dobrze i godnie to zazwyczaj wybiera się do marketu na 

dobrze i godnie to zazwyczaj wybiera się do marketu na 

zakupy. Ciągłe kupowanie czegokolwiek , aby tylko było 

zakupy. Ciągłe kupowanie czegokolwiek , aby tylko było 

nowe i na topie. Zazwyczaj dosięga ta choroba kobiet 

nowe i na topie. Zazwyczaj dosięga ta choroba kobiet 

,ponieważ kobiety kochają zakupy , nowe ciuchy , nowe 

,ponieważ kobiety kochają zakupy , nowe ciuchy , nowe 

buty i inne błyskotki dlatego ,niemalże każda kobieta jest 

buty i inne błyskotki dlatego ,niemalże każda kobieta jest 

na to chora, choć nie można powiedzieć , że tylko kobiety 

na to chora, choć nie można powiedzieć , że tylko kobiety 

na to chorują. Objawy mogą być różne:

na to chorują. Objawy mogą być różne:

np.- chęć posiadania czegoś nowego

np.- chęć posiadania czegoś nowego

-poprawienie sobie humoru ,kupno jakiegoś drobiazgu

-poprawienie sobie humoru ,kupno jakiegoś drobiazgu

-ciągłe myślenie i zastanawianie się co jest nowego w sklepie 

-ciągłe myślenie i zastanawianie się co jest nowego w sklepie 

co trzeba mieć

co trzeba mieć

background image

 

 

 

 

SKUTKI

SKUTKI

Obsesja na punkcie ciuchów i chęć 

Obsesja na punkcie ciuchów i chęć 

ciągłego posiadania czegoś nowego

ciągłego posiadania czegoś nowego

Wysoka samoocena – ja to ma inni 

Wysoka samoocena – ja to ma inni 

tego nie będą mieli

tego nie będą mieli

Brak pieniędzy (pusty portfel)

Brak pieniędzy (pusty portfel)

background image

 

 

 

 

Instytucje i programy  – 

Instytucje i programy  – 

profilaktyka 

profilaktyka 

kupnoholizmu 

kupnoholizmu 

Nie ma niestety żadnego 

Nie ma niestety żadnego 

programu ,który wyleczyłby daną 

programu ,który wyleczyłby daną 

osobę  z tego uzależnienia, 

osobę  z tego uzależnienia, 

ponieważ jedyną rzeczą która 

ponieważ jedyną rzeczą która 

pomogłaby na chwilę to byłby 

pomogłaby na chwilę to byłby 

właśnie pusty portfel ,jednak to 

właśnie pusty portfel ,jednak to 

tylko na chwilę. 

tylko na chwilę. 

background image

 

 

 

 

Bibliografia 

Bibliografia 

Zoja Najda  „Co psuje się od alkoholu - Alkohol to trucizna, dlaczego ?” wyd. 

Zoja Najda  „Co psuje się od alkoholu - Alkohol to trucizna, dlaczego ?” wyd. 

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

 

 

1997 

1997 

Ewa Woydyłło - Aby wybaczyć - Poradnik dla rodzin alkoholików. Praca 

Ewa Woydyłło - Aby wybaczyć - Poradnik dla rodzin alkoholików. Praca 

anonimowa - 12 kroków dla dorosłych dzieci , wyd. Fundacja im. Stefana 

anonimowa - 12 kroków dla dorosłych dzieci , wyd. Fundacja im. Stefana 

Batorego. Komisja Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu i Innych Uzależnień , 

Batorego. Komisja Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu i Innych Uzależnień , 

1998  

1998  

Merlene Miller Terence T.Gorski „ Rodzina uzdrowiona- zdrowienie 

Merlene Miller Terence T.Gorski „ Rodzina uzdrowiona- zdrowienie 

uzależnienia” wyd. Akuracik,1996

uzależnienia” wyd. Akuracik,1996

www.sicieholizm.eu

www.sicieholizm.eu

. ,dzień dostępu 09.11.2009 godzina 9:00

. ,dzień dostępu 09.11.2009 godzina 9:00

www.hazardziści.pl

www.hazardziści.pl

 ,dzień dostępu 11.11.2009 godzina 12.31 

 ,dzień dostępu 11.11.2009 godzina 12.31 

Cesare Guerreschi "Nowe uzależnienia"-wyd. SALWATOR, kraków 2005 

Cesare Guerreschi "Nowe uzależnienia"-wyd. SALWATOR, kraków 2005 

Anna Dodziuk, Leszek Kapler "Nałogowy człowiek" Instytut Psychologii 

Anna Dodziuk, Leszek Kapler "Nałogowy człowiek" Instytut Psychologii 

Zdrowia 2007 

Zdrowia 2007 

Janusz Krzyżowski "Natręctwa, obsesje i kompulsje ", wydanie I, Warszawa 

Janusz Krzyżowski "Natręctwa, obsesje i kompulsje ", wydanie I, Warszawa 

2002

2002

www.narkotyki.pl

www.narkotyki.pl

  dzień dostępu, 09.11.2009 godzina 10:00 

  dzień dostępu, 09.11.2009 godzina 10:00 


Document Outline