J. Wilkin -Ekonomia

Wprowadzenie do

ekonomii

(zasady zaliczania

przedmiotu)

•

Zajęcia odbywają się tylko w formie wykładu;

•

Są to zajęcia w wymiarze 30 godzin – 1
semestr;

•

Obecność na wykładzie nie jest
obowiązkowa, ale gorąco zalecana;

•

Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym
(pytania testowe + problemowe);

•

Dla niewielkiej liczby osób możliwy jest
egzamin ustny w tzw. terminie zerowym.

J. Wilkin -Ekonomia

Wprowadzenie do

ekonomii

Wykład 1

WNE UW

J. Wilkin -Ekonomia

Dlaczego warto uczyć się

ekonomii?

(nie tylko wybierając

ekonomię, jako kierunek studiów?)

• Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu, a więc

o najstarszej i ciągle najważniejszej dziedzinie

aktywności człowieka;

• Ekonomia pozwala lepiej zrozumieć

funkcjonowanie współczesnych społeczeństw,

spełnia więc bardzo ważną rolę poznawczą.

Jedna z czołowych ekonomistek brytyjskich

Joan Robinson lubiła powtarzać: ekonomii

warto uczyć się chociażby dlatego, aby nie dać

się ekonomistom wodzić za nos! A wiemy, że

ekonomiści spełniają bardzo ważną rolę w życiu

publicznym i w kształtowaniu opinii publicznej!

J. Wilkin -Ekonomia

c.d.

• Ekonomia spełnia też niezmiernie doniosłą funkcję

praktyczną: pozwala lepiej rozwiązywać
podstawowe problemy ludzkości, jakimi są
niedostatki środków zaspokajających najważniejsze
potrzeby człowieka;

• Wiedza ekonomiczna może mieć zastosowanie do

wielu dziedzin aktywności człowieka,
wykraczających poza typową działalność
gospodarczą. Ekonomia pomaga racjonalizować czy
„ekonomizować” nasze działania w różnych sferach
życia, pozwalając rozwiązać wiele podstawowych
egzystencjalnych problemów w sposób zarówno
skuteczniejszy, jak i bardziej efektywny;

J. Wilkin -Ekonomia

c.d.

• Ucząc się ekonomii nabywasz wiedzę, która pomoże Ci

w rozwijaniu Twojej kariery zawodowej, nie tylko w

biznesie, ale też w pracy prawnika, socjologa,

przedstawiciela władzy publicznej czy pracownika

środków masowego przekazu. W wysoko rozwiniętych

krajach większość prawników czy socjologów pracuje

na potrzeby instytucji gospodarczych. Prawie połowa

wytworzonego dochodu narodowego w krajach wysoko

rozwiniętych dzielona jest przez mechanizm władzy

politycznej, a więc odpowiednie gospodarowanie tymi

środkami, ich „ekonomizacja” ma podstawowe

znaczenie dla funkcjonowania państwa;

• Znajomość ekonomii pozwala lepiej zrozumieć

człowieka w jego społecznym uwikłaniu, a przez to

lepiej służyć człowiekowi. Jest to wspaniała misja!

J. Wilkin -Ekonomia

c.d.

• Last but not least! Studiowanie ekonomii i

zdobycie gruntownej wiedzy w tej dziedzinie jest

bardzo dobrą inwestycją. Dobrze wykształceni

ekonomiści, czy przedstawiciele innych dyscyplin

mający odpowiednią wiedzę ekonomiczną są

zazwyczaj wysoko opłacani i na ogół nie mają

kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia.

Powiadamy, że dobrzy ekonomiści są „w cenie”. A

jak dowiecie się później, cena na rynku jest

wyrazem wartości; wysoka cena oznacza, że dana

rzecz jest potrzebna, poszukiwana i akceptowana.

Rynek przyznaje wiedzy ekonomicznej wysoką

wartość. Warto więc studiować ekonomię!

J. Wilkin -Ekonomia

Proces gospodarowania

• Potrzeby człowieka

:

- Indywidualne,
- Zbiorowe,
- Niższego rzędu,
- Wyższego rzędu

• Ewolucja potrzeb i

ich rozszerzanie się

• Założenie o

nieograniczoności

potrzeb człowieka

• Potencjał

produkcyjny

:

- Zasoby naturalne

(odtwarzalne i

nieodtwarzalne),

- Zasoby ludzkie,
- Kapitał

• Kategorie zasobu i

strumienia w

ekonomii

J. Wilkin -Ekonomia

Gospodarowanie

• Wykorzystywanie rzadkich (ograniczonych)

zasobów w celu realizacji różnorodnych i

rosnących potrzeb człowieka;

• Proces gospodarowania obejmuje zarówno

przetwarzanie zasobów w trakcie

produkcji, jak i podział, wymianę oraz

konsumpcję wytworzonych produktów;

• Gospodarowanie, to stały proces

konfrontowania ograniczonych zasobów z

nieograniczonymi potrzebami.

J. Wilkin -Ekonomia

Czynniki produkcji

- źródło nowych wartości

• Klasyczne (tradycyjne)

czynniki produkcji

:

- Ziemia
- Praca
- Kapitał
• Współczesne

rodzaje kapitału

i ich znaczenie:

- Kapitał materialny (produkcyjny),
- Kapitał finansowy
- Kapitał ludzki,
- Kapitał kulturowy
- Kapitał społeczny

J. Wilkin -Ekonomia

Ewolucja znaczenia

poszczególnych czynników

produkcji

• Epoka agrarna
• Epoka przemysłowa
• Epoka postindustrialna
• Gospodarka oparta na wiedzy –

gospodarka informacyjna

Relatywna zmiana roli ziemi, pracy,

technologii, wiedzy, informacji, instytucji

itp. – Jakie czynniki decydują o „bogactwie

narodów” na różnych etapach rozwoju

społeczeństw?

J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy

• Gospodarowanie zawsze dokonuje się w ramach

wielu ograniczeń; zarówno naturalnych,
technicznych, społecznych, jak i politycznych;

• Najważniejsze ograniczenia i możliwości

gospodarowania wynikają z właściwości systemu
gospodarczego, w jakim zachodzą procesy
produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji;

• System gospodarczy jest zbiorem powiązanych

ze sobą instytucji formalnych i nieformalnych;

J. Wilkin -Ekonomia

Systemy i analiza

systemów

• System – względnie wyodrębniony zbiór

elementów, miedzy którymi zachodzą
określone związki i oddziaływania.

• System nie jest tylko sumą składających się

nań części.

• „różnica między Cezarem a szympansem nie

jest w pierwszym rzędzie różnicą co do
substancji, lecz różnicą co do relacji na
gruncie tej samej substancji” (E. Laszlo:
„Systemowy obraz świata)

J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy (2)

• Czym jest system? Ogólna teoria systemów i

analiza systemowa;

• System gospodarczy a system społeczny i

polityczny – wzajemne powiązania i zależności;

• Zinterpretuj stwierdzenie R. Kapuścińskiego:

„Żyjemy coraz bardziej w gospodarce, a coraz

mniej w społeczeństwie”

• Znaczenie systemowych ram działalności

gospodarczej na przykładzie „realnego

socjalizmu”

J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy (3)

• Systemy gospodarcze

wg wielkości

:

- System globalny –

gospodarka światowa,

- System

makroekonomiczny –

gospodarka narodowa,

- Systemy

mikroekonomiczne – np.

przedsiębiorstwo,

gospodarstwo rolne,

organizacja rządowa czy

pozarządowa

• Systemy gospodarcze,

jako modele teoretyczne

:

- Gospodarka feudalna,
- Gospodarka

kapitalistyczna,

- Gospodarka

socjalistyczna

, bądź:

- Gospodarka

wolnokonkurencyjna,

- Gospodarka,

oligopolistyczna,

monopolistyczna

itp..

J. Wilkin -Ekonomia

strumienie

strumienie

zasobów

efektów

Zasoby produkcyjne

- naturalne

(ziemia)

- ludzkie

(praca)

- materialne

(kapitał)

Efekty

gospodarowania

Pozytywne

- produkty

- usługi

- powiększenie

zasobów prod.

Negatywne

- zanieczyszczenie

środowiska

- degradacja

zasobów

System gospodarczy

- produkcja

- podział

- wymiana

- konsumpcja

Polityka ekonomiczna

J. Wilkin -Ekonomia

Ekonomia, jako nauka społeczna i

znaczenie społecznych ram

gospodarowania

• Klasyfikacja nauk

:

- Nauki

humanistyczne

- Nauki społeczne
- Nauki przyrodnicze
- Nauki ścisłe
- Nauki techniczne
- Nauki medyczne
- Itp.. ...

• Nauki społeczne

:

- Ekonomia
- Filozofia
- Socjologia
- Prawo
- Nauki polityczne
- Historia
- Psychologia społeczna
- Nauki o zarządzaniu

J. Wilkin -Ekonomia

Związki ekonomii z innymi

dziedzinami nauki

• Inne nauki społeczne

:

- Wykorzystywanie badań

empirycznych i osiągnięć
metodologicznych; np.
socjologii czy
psychologii;

- Socjologia ekonomiczna,

psychologia
ekonomiczna,
ekonomiczna analiza
prawa, ekonomiczna
teoria polityki

• Nauki ścisłe i

przyrodnicze

:

- Znaczenie matematyki

w ekonomii: modele

matematyczne,

ekonometria,

statystyka, cybernetyka;

• Nauki przyrodnicze:

inspiracje

metodologiczne, np.

teoria ewolucji,

mechanizm równowagi,

adaptacja, rutyna,

homeostaza itp..

J. Wilkin -Ekonomia

Człowiek gospodarujący i

ekonomizacja zachowań

ludzkich

• Model człowieka:

„Homo oeconomicus”:

- Egoista
- Indywidualista
- Jednostka

maksymalizująca

- Jednostka racjonalna
- Wie czego chce i ma

uporządkowane
preferencje

• Ekonomizacja

: takie

postępowanie
człowieka, które
prowadzi do
racjonalnego
wykorzystania
dostępnych zasobów,
zgodnie z zasadą
maksymalizacji
efektów lub
minimalizacji
nakładów

J. Wilkin -Ekonomia

Człowiek gospodarujący

(2)

Homo oeconomicus w koncepcji Adama Smitha
„Człowiek (...) prawie ciągle potrzebuje pomocy swoich bliźnich i

na próżno szukałby jej w ich życzliwości. Jest bardziej
prawdopodobne, że nakłoni ich do pomocy, gdy potrafi
przemówić do ich egoizmu i pokazać im, że jest dla nich samych
korzystne, by zrobili to, czego od nich żąda. Każdy, kto
proponuje drugiemu jakiś interes, postępuje w ten sposób. Daj
mi to, czego ja chcę, a otrzymasz to, czego ty chcesz: oto
znaczenie każdej takiej propozycji, i to jest właśnie sposób, w
jaki otrzymujemy nawzajem od siebie największą część usług,
których potrzebujemy. Nie od przychylności rzeźnika, piwowara
czy piekarza oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o
własny interes. Zwracamy się nie do ich humanitarności, lecz do
egoizmu i nie mówimy im o naszych potrzebach, lecz o ich
korzyści.” (A. Smith: Bogactwo narodów, I wyd. 1776 r.)

J. Wilkin -Ekonomia

Rys. 1:Krzywa możliwości produkcyjnych

P

o

P

1

P

2

R

S

P

ro

d

u

k

ty

ż

yw

n

o

śc

io

w

e

Produkty przemysłowe

II

I

J. Wilkin -Ekonomia

Co to jest: ekonomia?

• Ekonomia jest nauką społeczną o

warunkach i zasadach dokonywania
wyboru w sferze działalności gospodarczej
i konsumpcji, pozwalającą odpowiedzieć
na zasadnicze dla egzystencji człowieka
pytania: co produkować, w jaki sposób i
dla kogo przeznaczyć wytworzone
wartości? Ekonomia próbuje też
odpowiedzieć na pytanie: co należy zrobić,
aby możliwości zaspokajania potrzeb
ludzkich ulegały zwiększeniu.

J. Wilkin -Ekonomia

Zalecany podręcznik:

• Ekonomia dla prawników i nie

tylko. Pod red. M. Bednarskiego i
J. Wilkina. Wydawnictwo
Prawnicze LexisNexis