Czynniki fizykalne stosowane w procesie fizjoterapii

Czynniki fizykalne

stosowane w

procesie

fizjoterapii

Katarzyna Nowicka

Urszula Kalińska

Fizykoterapia

– jest działem

lecznictwa, w którym stosuje się

występujące w przyrodzie

naturalne czynniki fizykalne.

Czynniki fizykalne

mogą być

naturalne

lub

sztuczne

, wytworzone przez odpowiednie

generatory.

• Do naturalnych czynników fizykalnych
należą:

- promieniowanie słoneczne

- elektryczność

- pole magnetyczne

- ciśnienie atmosferyczne

- ruchy i wilgotność powietrza

•

Czynniki fizykalne można podzielić ze względu na

ich właściwości:

czynniki termiczne

czynnik fotochemiczny

czynnik elektrokinetyczny

czynniki elektrochemiczne

czynniki mechaniczne i kinetyczne

Czynniki termiczne

Bodźcem dla organizmu jest energia cieplna,

która może być przekazana drogą przewodzenia, przenoszenia i
promieniowania lub wytworzona w tkankach w wyniku przepływu prądu o
wielkiej częstotliwości, oddziaływania na nie pól elektrycznych,
magnetycznych lub elektromagnetycznych o wielkiej częstotliwości. Ciepło
powstaje również w tkankach pod wpływem drgań mechanicznych o
częstotliwości przewyższającej granicę słyszalności ucha ludzkiego, czyli
ultradźwięków.

Czynnik fotochemiczny

Czynnik ten zależy od reakcji

fotochemicznych
zachodzących w tkankach pod wpływem promieni nadfioletowych.

Czynnik elektrokinetyczny

Różnego rodzaju prądy impulsowe

powodują
pobudzenie tkanki nerwowej i mięśniowej. Wynikiem tego pobudzenia
są skurcze mięśni.

Czynniki elektrochemiczne

Istotą tych czynników jest przepływ

przez
tkanki stałego prądu elektrycznego. Ponieważ protoplazma komórek oraz
płyn pozakomórkowy stanowią roztwór elektrolitów, przepływ prądu
powoduje przemieszczenie jonów i zmiany w ich stężeniu, co wpływa z kolei
na chemizm tkanek.

Czynniki mechaniczne i kinetyczne

Czynniki te związane są z

oddziaływaniem mechanicznym. Przykładem może być ciśnienie
hydrostatyczne wody w czasie kąpieli, uderzenie strumienia wody o ciało w
zabiegach wodoleczniczych, ultradźwięki, masaż oraz nacieranie. Czynnik
kinetyczny oddziałuje na organizm w czasie wykonywania ćwiczeń
ruchowych biernych, wspomaganych i czynnych.

Fizykoterapia

w leczniczym usprawnianiu pełni rolę

czynnika pomocniczego. Stosuje się ją przed, w czasie

albo po ruchowych ćwiczeniach leczniczych, rzadko

jako podstawowy zabieg leczenia zachowawczego.

Stosowane zabiegi fizykoterapeutyczne:

•

Ciepłolecznictwo i krioterapia

•

Hydroterapia

•

Światłolecznictwo

•

Elektroterapia

•

Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości

•

Pola magnetyczne

•

Ultradźwięki

•

Wziewania

•

Balneoterapia

•

Klimatologia i lecznictwo uzdrowiskowe

Ciepłolecznictwo

- polega na dostarczeniu do

ustroju
energii cieplnej, głównie drogą przewodzenia i
przenoszenia.

• Łaźnia sucha szafkowa (60-80°C)

• Łaźnia sucha rzymska (40-60°C)

• Sauna

• Parafina

Hydroterapia (wodolecznictwo)

•

Kąpiele

(zimne, chłodne, letnie, ciepłe, parowe, wirowe)

•

Półkąpiele

(ciepłe i gorące)

•

Natryski

(wykorzystanie wpływu temperatury i ciśnienia

strumienia

wody; np. natryski ruchome, biczowe,

wachlarzowe itp.)

•

Polewania

(wykorzystanie oddziaływania na skórę

strumienia zimnej

wody o niskim ciśnieniu)

•

Zmywania

•

Nacierania

•

Zawijanie

•

Okłady

•

Płukania

(irygacje)

Światłolecznictwo

•

Promieniowanie podczerwone -

Promieniowanie podczerwone - niewidzialne

promieniowanie elektromagnetycznym; w fizykoterapii
wykorzystuje się promieniowanie o długości fali od 770
do 15000 nm.

•

Promieniowanie nadfioletowe (UV) -

Promieniowanie nadfioletowe (UV) - niewidzialne

promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od
100 do 400 nm.

•

Laseroterapia

Laseroterapia - wykorzystanie do celów leczniczych

promieniowania laserowego.

•

Helioterapia

Helioterapia - wykorzystanie do celów leczniczych

promieniowania słonecznego.

Elektroterapia

– wykorzystywanie do celów

leczniczych prądu stałego oraz prądów impulsowych

małej i średniej częstotliwości.

•

prąd stały (nazywany również galwanicznym) – prąd

elektryczny, który w czasie przepływu nie zmienia

kierunku ani wartości natężenia.

- galwanizacja - wykorzystanie prądu stałego z

wykorzystaniem

elektrod płaskich i o

specjalnych kształtach.

- jonoforeza (jontoforeza) – wprowadzanie do tkanek

siłami pola

elektrycznego jonów

działających leczniczo.

- kąpiele elektryczno-wodne (komorowe lub całkowite)

– zabiegi, w

których część lub całe ciało,

znajdujące się w kąpieli

wodnej,

poddane zostaje działaniu prądu stałego.

•

prądy małej częstotliwości – prądy złożone z

impulsów elektrycznych o różnym przebiegu i

częstotliwości 0,5 - 500 Hz.

- elektrostymulacja (wykorzystanie prądu

impulsowego)

- impulsy prostokątne (prąd galwaniczny

przerywany)

- impulsy trójkątne (prądy wykładnicze lub

eksponencjalne)

- prąd faradyczny

- prąd impulsowy Tr

berta (Ultra Reiz)

- prąd wysokonapięciowy HV

- prąd małej częstotliwości w leczeniu porażeń

spastycznych

(metoda Hufschmidta, metoda

tonolizy)

- przezskórna stymulacja elektryczna (TENS)

•

prądy diadynamiczne (DD, prądy Bernarda) –

powstające w wyniku nałożenia jednopołówkowo

wyprostowanego prądu sinusoidalnego zmiennego na

przebieg prądu stałego.

•

prądy średniej częstotliwości (1000 – 10000 Hz) –

następujące jeden po drugim impulsy w kształcie

sinusoidy; czas trwania impulsu jest bardzo krótki.

- prądy interferencyjne

- prądy stereointerferencyjne (prądy interferencyjne

stereodynamiczne)

Pola elektromagnetyczne wielkiej
częstotliwości

– stosowane w celu wytworzenia w

tkankach ciepła. Z tego też powodu zabiegi, w których
na tkanki ustroju oddziałują elektryczne, magnetyczne
i elektromagnetyczne pola wielkiej częstotliwości,
noszą nazwę diatermii, czyli głębokiego przegrzania.

• Diatermia krótkofalowa -

przegrzewanie tkanek pod

wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego
wielkiej częstotliwości.

- metoda kondensatorowa
- metoda indukcyjna

• Diatermia mikrofalowa

- przegrzewanie tkanek w polu

elektromagnetycznym o częstotliwości mikrofalowej.
•

Terapuls

- impulsowe pole magnetyczne wielkiej

częstotliwości.

Ultradźwięki

- drgania mechaniczne o

częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności
ucha ludzkiego wytwarzane przez pobudzane z
zewnątrz układy drgające. W lecznictwie znajdują
najczęściej zastosowanie ultradźwięki o
częstotliwościach 800, 1000 i 2400 kHz.

•

Ultrafonoforeza

Ultrafonoforeza – wprowadzanie do skóry, w trakcie

zabiegu, leku wzmagającego działanie lecznicze
ultradźwięków.

Wziewania (inhalacje)

– wprowadzanie

– wprowadzanie leków

do układu oddechowego dzięki zastosowaniu
urządzeń wytwarzających aerozole lecznicze o
różnym stopniu rozproszenia.

•

Aerozole – układy koloidowe powstające w wyniku

rozproszenia ciał stałych lub cieczy w ośrodkach

gazowych. W lecznictwie wykorzystuje się głównie

roztwory leków rozproszone w powietrzu za pomocą

aparatów do wziewań.

Balneoterapia

– wykorzystuje naturalne tworzywa

lecznicze jak lecznicze wody mineralne, gazy zawarte w

niektórych zdrojach i peloidy.

•

Lecznicze wody mineralne

(np. wody alkaliczne, słone,

żelaziste, jodkowe)

•

Borowina

(torfy lecznicze)

- kąpiele

- okłady

•

Kąpiele w wodzie sztucznie mineralizowanej lub

gazowanej:

kąpiele solankowe

- kąpiele kwasowęglowe

- kąpiele siarkowodorowe

Bibliografia:

Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak „Fizykoterapia”, PZWL, 1996

Wiktor Dega, Kazimiera Milanowska „Rehabilitacja medyczna”, PZWL, 1998

Document Outline