Struktura ja a komunikacja

Życie społeczne jako spektakl

1

Definiowanie siebie w relacjach – Paul 

Watzlwick

→definiowanie siebie i innych - „Tak widzę 

siebie w relacji z tobą w tej sytuacji.”

→ reakcje na definicję siebie

- potwierdzenie intuicji na swój temat
- odrzucenie
- dyskwalifikacja – „Nie istniejesz” 

(przykład: niezróżnicowane 

komplementy) samozaprzeczenia, 

niespójności, zmiany tematu, 

nieporozumienia, manieryzmy, dosłowne 

interpretacje metafor, metaforyczne 

interpretacje dosłownych przekazów

2

„Zranione ego” i jego niewerbalne postaci – Virginia Satir (1)

Oskarżyciel      

3

„Zranione ego” i jego niewerbalne postaci – Virginia Satir 

(2)

• Komputer

4

„Zranione ego” i jego niewerbalne postaci – Virginia Satir 

(3)

• Prosząca 

5

„Zranione ego” i jego niewerbalne postaci – Virginia Satir 

(4)

• Dystraktor

6

Społeczne spektakle (1)

Ervin Goffman

•

Reprezentuje symboliczny interakcjonizm:

Ludzie podejmują działania w oparciu o 

znaczenia, jakie przypisują danym 

obiektom i zdarzeniom.

Znaczenia są efektem społecznych interakcji.
Znaczenia są utrzymywane i modyfikowane 

poprzez interpretacyjne procesy, 

aktywizowane w bezpośrednim kontakcie z 

rzeczywistością.

•

Twórca podejścia dramaturgicznego w 

socjologii

7

Społeczne spektakle (2)

Ervin Goffman

Założenia:
- Zachowania społeczne są różne w zależności od 

okoliczności. Wybór zachowania nie jest podyktowany 

oczekiwaniami innych ludzi w ogóle, ale specyficznym 

kontekstem społecznym.

- Życie społeczne przypomina teatr, który także ma 

swoje kulisy.

- Jednostka jest odpowiedzialna za zapewnienie 

kontynuacji świata społecznego takiego, jaki zna, 

poprzez odgrywanie swojej roli.

- Interakcja (spójna) jest możliwa, jeśli aktorzy zgodzą 

się co do definicji sytuacji.

8

Społeczne spektakle (2)

Ervin Goffman

- W interakcjach społecznych poszczególne osoby są 

jednocześnie aktorami i widzami. Jako aktorzy 

wykorzystują różne środki wywierania wpływu po to, 

żeby inni przyjęli preferowaną przez nich definicję, 

której istotnym elementem jest obraz samego/ samej 

siebie. 

- Jeśli akceptowana przez aktora definicja sytuacji 

zostanie zdyskredytowana, pozostali uczestnicy 

interakcji mogą udawać, że nic się nie stało, jeśli taka 

strategia zachowania przynosi im korzyść lub pragną 

zachować harmonijne relacje (pomagają zachować 

twarz osobie, której definicja sytuacji nie została 

utrzymana).

9

Ja-współzależne i ja – niezależne: H. 

Markus, Kitayama (1)

Ja- niezależne

Ja -współzależne

-

unikalność

-

 niezależność

-

 działanie wyznaczone 

wewnętrznymi cechami, 

myślami i zdolnościami, 
które nie są związane z 
charakterem sytuacji 
społecznej

-

 swobodna ekspresja siebie 

-

Komunikacja bezpośrednia

-

Kultura nisko-

skonteksualizowana

-

Ja jako część większej 

całości

-

 wpływ społecznej sytuacji i 

specyficznego kontekstu

-

 prymat relacji nad 

ekspresją siebie

-

zachowaniem kierują normy 

grupowe

-

Komunikacja 

niebezpośrednia

-

Kultura wysoce-

skontekstualizowana

10

Edward Hall – kultura i 

komunikacja

• WYSOCE SKONTEKSTUALIZOWANE

Komunikacja na poziomie wysokiego kontekstu 

charakteryzuje się tym, ze większość informacji 

bądź zawiera się w fizycznym kontekście, bądź 

jest zinternalizowana w człowieku, a tylko 

nieznaczna jej część mieści się w zakodowanej, 

bezpośrednio nadawanej części przekazu (kultury 

kolektywistyczne).

• NISKO SKONTESKTUALIZOWANE

Komunikacja właściwa niskiemu kontekstowi 

charakteryzuje się tym, że większość informacji 

mieści się w kodzie bezpośrednim (kultury 

indywidualistyczne).

11

Teoria grzeczności – Stephen Levinson, 

Penelope Brown (1)

• Ludzie kooperują w społecznych interakcjach, aby 

zachować twarz poprzez zastosowanie strategii 

grzecznościowych. 

• Utrata twarzy oznacza zmieszanie i skrępowanie.
• Zachowanie twarzy odnosi się  do działań lub aktów 

mowy, które wspierają pozytywny obraz osoby 

• Grzeczność wyraża intencje mówiącego ograniczenia 

zagrożenia, jakie pewne zachowania werbalne i 

niewerbalne mogą stwarzać dla obrazu osoby w 

oczach innych (twarzy).

• Zachowanie grzecznościowe regulowane jest 

wielkością prośby, dystansem społecznym oraz 

dystansem władzy.

12

Style konwersacyjne  - Thomas Holtgraves

• Ludzie różnią się ze względu na stopień, w jakim doszukują 

się ukrytych znaczeń w wypowiedziach innych i w jakim 
sami wypowiadają się nie-wprost.

13

Komunikacja  bezpośrednia

Komunikacja 

niebezpośrednia

-Wyższa asertywność

- wyższe wyniki dla osób

pochodzących z kultury 

indywidualistycznej

-Studenci studiów 

ekonomicznych

- wolniejsze rozumienie 

niebezpośrednich zwrotów 

konwencjonalnych  

-Tendencja do angażowania się 

w aktywność poznawczą

- wyższe wyniki dla osób z 

kultury kolektywistycznej

- studenci psychologii

-pozytywny związek z publiczną i 

prywatną samoświadomością