CUKRZYCA WEKU

CUKRZYCA WEKU

DZIECIĘCEGO

DZIECIĘCEGO

DEFINICJA

Cukrzyca jest zespołem endokrynologiczno-
metabolicznym, którego typową cechą jest
postępującą

niewydolność

komórek

układu wyspowego trzustki produkującej
insulinę.

ISTOTĄ CUKRZYCY JEST NIEDOBÓR
INSULINY

Etiologiczna klasyfikacja cukrzycy:

1.

Cukrzyca typu 1

(zniszczenie komórek ,

powodujące bezwzględny niedobór insuliny)

2.

Cukrzyca typu 2

(zakres zaburzeń: od przewagi

insulinooporności ze względnym niedoborem
insuliny do przewagi defektu wydzielania z
insulinoopornością

3.

Cukrzyca ciężarnych

(ujawniona lub rozpoznana

w czasie ciąży nietolerancja glukozy)

4.

Inne określone rodzaje cukrzycy

(sterydowa,

polekowa …)

KLASYFIKACJA CUKRZYCY

EPIDEMIOLOGIA

Współczynnik

zapadalności

mieści

się

w

granicach od 1 do 45 na 100.000 mieszkańców.

Polska

znajduje się w grupie państw o niskiej

zapadalności

-

5,8-6,2

na

100.000

w

porównaniu z np. Finlandią - 45 na 100.000, czy
Danią -13.2 na 100.000.

PATOGENEZA CUKRZYCY TYPU 1

Podłożem rozwoju cukrzycy typu 1 jest
rozwijający się miesiącami lub latami proces
autoimmunologiczny,

skierowany

przeciwko

wyspom trzustkowym.
Do

rozwoju

choroby

dochodzi

u

osób

predysponowanych

genetycznie

w

wyniku

działania czynników środowiskowych w kolejno
występujących po sobie etapach: (

periinsulitis,

insulitis, prediabetes i cukrzyca objawowa.)

PATOGENEZA CUKRZYCY TYPU 1

W etiologii cukrzycy typu 1 odgrywają rolę 3
zasadnicze grupy czynników:

genetyczne,
środowiskowe
i immunologiczne

.

Podkreśla

się

również

wpływ

czynników

metabolicznych.

ROLA ZAKAŻEŃ WIRUSOWYCH

Wśród czynników etiopatogennych cukrzycy typu
1 zakażenia wirusowe stawiane są na jednym z
pierwszych miejsc Wiadomo powszechnie, że
wiele wirusów np.

Coxsackie

,

świnki, różyczki,

cytomegalii

może namnażać się w trzustce,

doprowadzając do zniszczenia komórekwysp

trzustkowych

i

ujawnienia

cukrzycy

insulinozależnej.
Duże zainteresowanie budzi mechanizm zaburzeń
immunologicznych, które prowadzą do niszczenia
komórek , oraz zjawisko diabetogenności

niektórych tylko szczepów wirusa

Coxsackie B4

.

CZYNNIKI METABOLICZNE

W okresie poprzedzającym wystąpienie cukrzycy
insulinozależnej pojawiają się swoiste zaburzenia
metaboliczne. Pierwszym objawem dysfunkcji
komórekjest obniżone wydzielanie insuliny w

odpowiedzi na podawaną dożylnie glukozę.
Dożylne podanie glukozy powoduje dwufazową
odpowiedź insulinową, z której pierwsza tzw.

”pik

wczesny“

jest uważana za czuły marker zaburzeń

insulinosekrecji

LECZENIE CUKRZYCY INSULINOZALEŻNEJ

Leczeniem dzieci chorych na cukrzycę zajmuje się

“Zespół

Diabetologiczny”

w

skład

którego

wchodzą:

lekarz

diabetolog

lub

pediatra

posiadający doświadczenie w prowadzeniu dzieci
chorych na cukrzycę,

pielęgniarka-edukatorka

,

dietetyk

oraz

psycholog.

LECZENIE CUKRZYCY INSULINOZALEŻNEJ

Leczenie cukrzycy insulinozależnej
polega na jednoczesnym stosowaniu :

a) insuliny,
b) diety cukrzycowej,
c) kontrolowanego wysiłku fizycznego.

INSULINOTERAPIA

Leczenie cukrzycy typu 1 u dzieci wiąże się z
różnymi schematami prowadzonej insulinoterapii,
których celem jest zapewnienie okołonormoglikemii
i

dobrego

wyrównania

metabolicznego.

Jednocześnie sposób podawania insulin jest u
małych pacjentów i młodzieży uzależniony od wielu
czynników m. in. wieku, dobowego zapotrzebowania
na insulinę, trybu życia, możliwości intelektualnych
rodziców i opiekunów, okresów rozwojowych
(specyfika insulinoterapii u bardzo małego dziecka,
okres dojrzewania – zazwyczaj związany z
pogorszeniem

wyrównania

w

związku

z

narastającymi problemami natury psychologicznej
oraz zmianami hormonalnymi).

INSULINOTERAPIA CD.

Schematy insulinoterapii nie różnią się zasadniczo
od modeli stosowanych u ludzi dorosłych. Możemy
je podzielić na:

•

metodę konwencjonalną

•

metodę insulinoterapii czynnościowej.

INSULINOTERAPIA CD.

Metoda konwencjonalna

polega na dwóch

wstrzyknięciach insulin: podawaniu insuliny
krótko działającej i insuliny o przedłużonym
działaniu przed śniadaniem oraz przed pierwszą
kolacją.

INSULINOTERAPIA CD.

Metoda intensywna:

•intensywna

insulinoterapia

za

pomocą

wielokrotnych

wstrzyknięć

insuliny

krótko

działającej lub analogu przed spożywanymi
posiłkami (pod postacią bolusów, które stanowią
30%-50% dobowego zapotrzebowania na insulinę)
oraz podaży insuliny o przedłużonym działaniu –
najczęściej - przed snem, bądź przed śniadaniem i
przed snem, której zadaniem jest zapewnienie
stałego podstawowego stężenia insuliny co
stanowi

na

ogół

50%-70%

całkowitego

zapotrzebowania dobowego.

INSULINOTERAPIA CD.

Metoda intensywna:

 intensywna insulinoterapia za pomocą

stałego

podskórnego wlewu insuliny

(CSII) za pomocą

pompy insulinowej (obecnie na polskim rynku
używane są w dziecięcej diabetologii pompy
insulinowe firm: Disetronic i MiniMed).

Pompa insulinowa
MiniMed 508 z pilotem

Pompa Minimed 508

Bezpieczeństwo

Solenoidowy silnik

– niemożliwe

przedawkowanie

Specjalny system kontroli

– każda minuta,

każde naciśnięcie przycisku czy zmiana

programowania; 125.000 kontroli w ciągu godziny

Inteligentny alarm

– jeżeli brak reakcji na alarm

w ciągu 10 min.- włącza się syrena

Pomoc MiniMed

-

przedstawiciele dostępni pod

telefonem. Przeszkolone zespoły medyczne w

całej Polsce

INSULINOTERAPIA CD

.

Leczenie

ciągłym podskórnym wlewem insuliny

zgodnie z ostatnimi doniesieniami z Konferencji
Sekcji Pediatrycznej Polskiego Towarzystwa
Diabetologicznego zapewnia:

• poprawę jakości życia dziecka chorego na
cukrzycę

• eliminację zjawiska “brzasku” i zmniejszenie
epizodów hipoglikemii

• poprawę kontroli metabolicznej mierzoną
statystycznie znamiennym spadkiem HbA1c

• zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę przy
braku zmiany wskaźnika BMI

INSULINOTERAPIA CD

.

Należy dodać, że żaden z wyżej wymienionych
schematów leczenia – a zwłaszcza intensywna
insulinoterapia - nie da odpowiednich efektów
bez właściwej, regularnej samokontroli –
polegającej m.in. na częstym

monitorowaniu

poziomów glikemii we krwi

(SMBG – self

monitoring of blood glucose)
z jednoczesnym modyfikowaniem dawek
insuliny w zależności od:

• wyników pomiaru glikemii ,

• planu dnia (aktywność fizyczna),

• infekcji,

• rodzaju i wielkości posiłków

.

KONTROLA GLIKEMII

Należy dążyć do takiej sytuacji aby program
samokontroli był jak najbardziej dostosowany do
możliwości

intelektualnych

i

finansowych

pacjentów.
Jak wspomnieliśmy podstawą samokontroli jest
częste ( co najmniej 4 oznaczenia w ciągu doby,
raz w tygodniu profil glikemii złożony z 7-8
oznaczeń ) oznaczanie glikemii we krwi zalecane
szczególnie

w

przypadku

intensywnej

insulinoterapii oraz w cukrzycy o chwiejnym
przebiegu.

KONTROLA GLIKEMII CD.

W dzisiejszej dobie SMBG może być prowadzony
za pomocą nowoczesnych glukometrów, które
m.in. zapewniają:

• uzyskiwanie dokładnych i powtarzalnych
wyników

• prostą obsługę

• coraz krótszy czas pomiaru

• małą kroplozależność /niwelowanie błędów
spowodowanych zbyt małą próbką krwi/

• możliwość zapamiętywania wyników

• możliwość transmisji i analizy danych za pomocą
komputera

• dyskretny i atrakcyjny wygląd.

PERSPEKTYWY LECZENIA CUKRZYCY

Podejmowane są próby takiego przygotowania
komórek  do

transplantacji

, które likwidowałoby

konieczność stosowania immunosupresji. Polega
to na zamykaniu transplantowanych komórek w
specjalnie

spreparowanych

mikrokapsułkach

.

Błona

taka

ma

na

celu

uniemożliwienie

wydostawania się z wnętrza mikrokapsuły białka
komórkowego stanowiącego antygen, a tym
samym ma zapobiegać wytwarzaniu przeciwciał
przeciw przeszczepionym komórkom.

PERSPEKTYWY LECZENIA CUKRZYCY CD.

W tej chwili badania zmierzają w trzech zasadniczych
kierunkach:

•

poszukiwanie

metod,

pozwalających

na

pozbawienie, przygotowanych do transplantacji
komórek , działania immunogenego,

co pozwoliło by

na

rezygnacje

ze

stosowania

leków

immunosupresyjnych,

• poszukiwanie

alternatywnych źródeł pozyskiwania

komórek

do transplantacji z odnawialnych źródeł,

komórek zdolnych zarówno do samoodnawiania jak i
do wielolinijnego różnicowania,

• wielkie nadzieje budzi wykorzystanie inżynierii
genetycznej

dla

zahamowania

procesów

autoimmunizacji i apoptozy komórek ,

zarówno u

osób z ryzykiem rozwoju cukrzycy jak i u chorych po
transplantacji komórek wyspowych.

DIETA CUKRZYCOWA

Prawidłowe

żywienie

w

cukrzycy

jest

podstawowym elementem leczenia i edukacji
dziecka chorego – dlatego dietetyk powinien być
integralną częścią wielodyscyplinarnego zespołu
diabetologicznego.
Należy podkreślić, że nowoczesne standardy
żywieniowe dla dzieci chorych na cukrzycę są
podobne do zaleceń jak w populacji ogólnej.
Naszym zadaniem jest

promowanie zdrowego

trybu życia.

DIETA CUKRZYCOWA CD.

Najlepszym

dowodem

prawidłowo

przeprowadzonej

edukacji

i

prowadzonego

leczenia dietetycznego powiązanego ze zdrowym
stylem odżywiania, opartym na zaleconych
produktach są:

•

prawidłowy rozwój fizyczny dziecka

(siatki

centylowe),

• jego

dobre samopoczucie

,

• dobre

wyrównanie metaboliczne

cukrzycy.

KONTROLOWANY WYSIŁEK FIZYCZNY

Kontrolowany wysiłek fizyczny jest integralną
częścią procesu leczniczego. Wynikające korzyści
terapeutyczne to:

•

wzrost insulinowrażliwości

prowadzący do

spadku
zapotrzebowania na insulinę,

• lepsza

kontrola masy ciała

,

• poprawa samopoczucia,

integracja z grupą

rówieśniczą

,

mniejsze poczucie “inności”,

•

zmniejszenie ryzyka chorób układu sercowo-

naczyniowego

(obniżenie TG i VLDL, wzrost poziomu HDL
cholesterolu –
szczególnie frakcji HDL3).