Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Wykład
MAKRO
MAKRO
€
€
konomia
konomia
Bez
robo
cie.
Asp
ekt k
rajow
y
i reg
iona
lny
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Bezrobocie
Jest to zjawisko ekonomiczno-
społeczne charakteryzujące się
tym, że część zdolnych do pracy i
poszukujących jej pracobiorców nie
znajduje
zatrudnienia,
mimo
stałego
(i
czynnego)
jej
poszukiwania.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Bezrobotny (zgodnie z ustawą
o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy z
20.IV.2004 r.
Osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy
zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia
w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w
danym zawodzie lub służbie albo innej pracy
zarobkowej, (...) nieucząca się w szkole, (...)
zarejestrowana we właściwym dla miejsca
zamieszkania stałego lub czasowego powiatowym
urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej, jeżeli:
ukończyła 18 lat,
Nie ukończyła 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna),
Nie nabyła prawa do emerytury lub renty, nie pobiera zasiłku,
Nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej
(zgodnie
z ustawą z dnia 23.IV.1964 r. Kodeks Cywilny)
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Bezrobocie
STOPA BEZROBOCIA
- jest to
odsetek siły roboczej, która nie ma
pracy, lecz jest zarejestrowana
jako
chcąca
i będąca w stanie pracować.
NATURALNA STOPA BEZROBOCIA
-
jest
to
stopa
bezrobocia
występująca wówczas, gdy rynek
pracy
znajduje
się
w równowadze
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Rodzaje bezrobocia
BEZROBOCIE FRYKCYJNE (PRZEJŚCIOWE)
- obejmuje
osoby, które chwilowo pozostają bez pracy,
najczęściej ze względu na zmianę miejsca
zamieszkania, poszukiwania nowej pracy, zmianą
pór roku (np. w rolnictwie). Jest to bezrobocie
krótkookresowe i występuje w każdej gospodarce,
bez względu na stopień jej rozwoju.
BEZROBOCIE STRUKTURALNE
- wynika ze zmian
struktury gospodarki; zaniku niektórych dziedzin
produkcji, zmian technicznych, technologicznych.
Zwalniani są pracownicy, którzy ze względu na wiek i
brak pewnych kwalifikacji nie mogą znaleźć pracy.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Rodzaje bezrobocia
Bezrobocie rejestrowane to liczba
osób bezrobotnych, czyli posiadających
określone w ustawie cechy i
zarejestrowanych w urzędach pracy.
Bezrobocie ukryte to pewna -
nieokreślona - liczba osób, które w myśl
ustawy nie mogą zarejestrować się jako
bezrobotne, które albo nie są
zatrudnione de facto albo wykonywana
przez nich praca nie jest niezbędna
z punktu widzenia zatrudniającego.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
BIERNI ZAWODOWO
Przepływy na rynku pracy
PRACUJĄCY
BEZROBOTNI
AKTYWNI
ZAWODOWO
Podejmujący pracę
Wznawiający pracę
Tracący pracę
Czasowo zwalniani
Rezygnujący z pracy
Podejmujący pracę
Emeryci i chwilowo
niepracujący
Zniechęceni
Nowowchodzący
na rynek pracy,
powracający do
zasobu pracy
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Rodzaje bezrobocia
Dobrowolne (naturalne) -
ludzie należący do zasobu
pracy, lecz z własnej woli
nie podejmujący pracy za
ustaloną na rynku płacę
Przymusowe - ludzie
należący do zasobu pracy,
którzy nie mogą znaleźć
pracy za obowiązującą na
rynku płacę
Frykcyjne
Strukturalne
Cykliczne
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Cykliczne –
spowodowane
powtarzającym się
co jakiś czas
brakiem popytu w
gospodarce.
Frykcyjne –
spowodowane
mobilnością
pracowników,
którzy szukają
najlepszej dla siebie
pracy.
Strukturalne –
powstaje, gdy
struktura
zapotrzebowania
przeds. na pracę nie
odpowiada
strukturze podaży
pracy.
Dobrowolne
(naturalne) – ludzie
należący do zasobu
pracy, lecz z własnej woli
nie podejmujący pracy za
ustaloną na rynku płacę.
Przymusowe – ludzie
należący do zasobu
pracy, którzy nie mogą
znaleźć pracy za
obowiązującą na rynku
płacę.
Rodzaje bezrobocia
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Rodzaje bezrobocia
BEZROBOCIE KEYNESISTOWSKIE
(WYNIKAJĄCE Z NIEDOSTATKU POPYTU)
- występuje, gdy popyt globalny zmniejszył
się, a płace i ceny nie zdążyły dostosować
się, co przeszkodziło przywróceniu pełnego
zatrudnienia.
BEZROBOCIE KLASYCZNE - oznacza rodzaj
bezrobocia pojawiający się wtedy, gdy płaca
jest celowo utrzymywana powyżej poziomu
równowagi (np. za sprawą działań związków
zawodowych)
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Klasyczne ujęcie rynku pracy
Ilość
pracy
S
ta
w
k
a
p
ła
c
0
Q
1
Q
2
Q
3
W
1
W
2
S
D
E
Nadwyżka
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Przyczyny bezrobocia
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Prawo Arthura Okuna (1929-80)
Stopa wzrostu PNB o 2 punkty
procentowe powoduje spadek stopy
bezrobocia o 1 punkt procentowy
Obniżenie stopy wzrostu PNB o 2 punkty
powoduje wzrost bezrobocia o 1 punkt
procentowy
Wniosek: aby utrzymać stałą stopę
bezrobocia niezbędne jest określone
tempo wzrostu realnego PNB, a to
wymaga określenia realnych możliwości
wzrostu gospodarczego kraju
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Zmiany sytuacji na rynku pracy
w latach 1990-2002
Stan na
31.XII
199
0
199
1
199
2
199
3
199
4
199
5
199
6
199
7
199
8
199
9
200
0
200
1
200
2
Ludność w
wieku
produkcyjnym
[mln]
21,9 22,
0
22,
1
22,
3
22,5 22,6 22,8 23,0 23,
2
23,
4
23,
6
23,
9
-
Pracujący [mln]
16,2 15,
3
14,
6
14,
3
14,4 14,7 15,0 15,4 15,
8
15,
3
15,
0
14,
9
14,
9
Bezrobocie
[mln]
1,1
2,1
2,5
2,8
2,8
2,6
2,3
1,8
1,8
2,3
2,7
3,1
3,2
Rejestrowane
bezrobocie [%]
6,5
12,
2
14,
3
16,
4
16,
0
14,
9
13,
2
10,
3
10,
4
13,
1
15,
0
17,
4
18,
1
Wzrost PKB [%]
-
11,6
-7,0
2,6
3,8
5,2
7,0
6,0
6,8
4,8
4,1
4,0
1,0
1,3
Źródło: Przedsiębiorczość w Polsce – raport przyjęty na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 17.VI.2003 r.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Współczynnik
aktywności zawodowej
Stosunek
liczby
aktywnych
zawodowo (zasobów siły roboczej)
- S
r
do liczby ludności w wieku
produkcyjnym - L
p
p
r
z
L
S
a
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Wyznaczenie
rozmiaru bezrobocia
S
r
= Z + B B = S
r
- Z
S
r
= a
z
·
L
p
B = a
z
·
L
p
- Z
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia
Stosunek liczby bezrobotnych do
zasobów siły roboczej
%
100
r
S
B
b
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia w Polsce
wg płci i wykształcenia (2003
r.)
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia w Polsce
według płci i wieku w 2003 r.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
STOPA BEZROBOCIA WEDŁUG
PŁCI
W LATACH 1994 - 2003 na
podstawie BAEL
Lata
Mężczyźni
Kobiety
w %
1994
12,3
15,7
1995
12,1
14,4
1996
9,9
13,4
1997
8,7
12,0
1998
9,3
12,2
1999
13,0
18,1
2000
14,2
18,1
2001
17,3
20,0
2002
19,0
20,6
2003
18,4
20,3
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Liczba bezrobotnych
kobiet i mężczyzn wg BAEL
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Udział kobiet wśród pracujących
według wybranych rodzajów
działalności miejsca pracy w 2003
r.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Udział kobiet w ogólnej
liczbie pracujących w danej
grupie zawodowej w 2003 r.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Pracujący wg płci i poziomu
wykształcenia w 2003 r.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Wskaźniki w woj. lubelskim w
relacji do średniej krajowej
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia według stanu
w ostatnim dniu listopada 2004
r.
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie
Stopa I dla województwa
17,4 %
Stopa II dla województwa
35,2 %
* powiat grodzki
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia na dzień
31 październik 2004r. - 18,7
%
Źródło: www.bezrobocie.on-line
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia w
województwach na dzień 31
październik 2004r.
28,6
26,8
25,7
23
21,9
21,1
21
19,4
19
18,5
17,2
16,7
16
15,6
14,8
14,6
0
5
10
15
20
25
30
Małopolskie
Mazowieckie
Podlaskie
Wielkopolskie
Śląskie
Lubelskie
Podkarpackie
Łódzkie
Opolskie
Pomorskie
Świętokrzyskie
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubuskie
Zachodniopomorskie
Warmińsko-mazurskie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia
w podregionie bialskopodlaskim
na dzień 31 październik 2004r.
8,4
4,7
4,4
3,8
2,6
17,10%
22,50%
18,10%
20,20%
17,10%
Bialski
M.Biała
Podlaska
Radzyński
Włodawski
Parczewski
powiaty
Bezrobotni [tys]
Stopa bezrobocia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Gospodarki i Pracy
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia
w podregionie chełmsko-zamojskim
na dzień 31 październik 2004r.
8
7,5
7,3
7,3
6,7
6,3
5,8
18,70%
15,20%
25,30%
16,80%
19,70%
22,40%
16,60%
Za
m
ojs
ki
To
m
as
zo
ws
ki
Hr
ub
ies
zo
ws
ki
Kr
as
no
sta
ws
ki
powiaty
Bezrobotni [tys]
Stopa bezrobocia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Gospodarki i Pracy
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia
w podregionie lubelskim
na dzień 31 październik 2004r.
18,4
8,4
8
7,4
6,9
6,6
6,5
5,4
4,6
4,5
16%
18,40%
16,30%
19,10%
18,70%
20,60%
13,40%
22,50%
19,80%
12,10%
M.
L
ub
lin
Lu
ba
rto
ws
ki
Lu
be
lsk
i
Op
ols
ki
Ry
ck
i
powiaty
Bezrobotni [tys]
Stopa bezrobocia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Gospodarki i Pracy
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Struktura bezrobocia wg płci
w województwie lubelskim (dane –
X.2004 r.)
3 923
4 859
2 099
2 535
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
6 000
7 000
8 000
9 000
Liczba rejestrowanych
bezrobotnych
Bezrobotni, którzy
podjęli pracę
Meżczyźni
Kobiety
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Gospodarki i Pracy
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Aktualne stawki
Podstawowy zasiłek dla
bezrobotnych - 504,20 zł
najniższe miesięczne
wynagrodzenie - 824,00 zł
przeciętne miesięczne
wynagrodzenie - 2.230,53 zł
Źródło: www.bezrobocie.on-line
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia w Polsce
w latach 2000-2004 [%]
2000
2001
2002
2003
2004
STYCZEŃ
13,7
15,7
20,1
20,6
20,6
LUTY
14,0
15,9
20,2
20,7
20,6
MARZEC
14,0
16,1
20,1
20,6
20,5
KWIECIEŃ
13,8
16,0
19,9
20,3
19,9
MAJ
13,6
15,9
19,2
19,8
19,5
CZERWIEC
13,6
15,9
19,4
19,7
19,4
LIPIEC
13,8
16,0
19,4
19,6
19,3
SIERPIEŃ
13,9
16,2
19,5
19,5
19,1
WRZESIEŃ
14,0
16,3
19,5
19,4
18,9
PAŹDZIERNI
K
14,1
16,4
19,5
19,3
18,7
LISTOPAD
14,5
16,8
19,7
19,5
GRUDZIEŃ
15,1
17,5
20,0
20,0
Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Bezrobocie w Polsce
X.2004
r.
IX.2004
r.
X.2003
r.
Stopa
bezrobocia
[%]
1
18,7
18,9
17,4
Liczba
bezrobotnych
2
293819
5
2970863 305821
0
Nowi
zarejestrowani
3
238706 247433
250105
1
Stopa bezrobocia – udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności
aktywnej zawodowo
2
Liczba bezrobotnych – liczba bezrobotnych zarejestrowanych na koniec miesiąca
3
Nowo zarejestrowani – liczba nowych bezrobotnych zarejestrowanych w ciągu
miesiąca
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Napływ do ewidencji
bezrobotnych
w woj. lubelskim w latach 2001-
2004
Ogółem
Kobiet
Ponown
e po
1990r
Ponown
e kobiet
po
1990r
Poprzednio
Pracującyc
h
Rejestracje:
Kobiet
poprz.
pracującyc
h
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Ruch zatrudnieniowy
w woj. lubelskim w latach 1980-
2003
PRZYJĘCIA
ZWOLNIENI
A
19801985 198919901991 199
2
199319941995199619971999 200
0
2001 200
2
2003
0
1000
0
2000
0
30000
40000
50000
60000
70000
80000
90000
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Stopa bezrobocia w państwach Unii
Europejskiej
na koniec sierpnia 2004 r.
(wg komunikatu Eurostat z 05.10.2004 r.)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
Luksemburg
Irlandia
Cypr
Austria
Wielka Brytania***
Holandia****
Dania****
Węgry
Szwecja
Słowenia
Portugalia
Włochy**
Czechy
Belgia
Malta****
Estonia
Finlandia
Strefa "Euro"*
Unia Europejska 25
Grecja
Francja
Niemcy
Łotwa
Litwa
Hiszpania
Słowacja
Polska
Strefa "Euro" obejmuje państwa członkowskie Unii
Europejskiej(15starych członków UE)
z wyjątkiem Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
*dane za
grudzień
2003r.
** dane za
styczeń
2004 r.
*** dane za
czerwiec
2004 r. ****
dane za
lipiec 2004
r.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Eurostat
Eurostat korzysta z definicji
bezrobotnego wg Międzynarodowej
Organizacji Pracy, tzn. za
bezrobotnego uznaje się osobę,
która:
ma co najmniej 15 lat,
jest zdolna podjąć pracę w ciągu
dwóch tygodni,
oraz poszukiwała aktywnie pracy
przez ostatnie cztery tygodnie.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Definicja bezrobocia wg.
Międzynarodowej Organizacji
Pracy
Według MOP, której definicję bezrobocia
honorują badania statystyczne prowadzone w
krajach Europy w ramach systemu Eurostat,
osoba bezrobotna to ta, która
w tygodniu, w którym przeprowadzono
badanie, nie wykonywała pracy
zarobkowej dłużej niż przez godzinę.
Wynikają z tego pewne różnice w poziomie
bezrobocia obliczanego w Polsce według
rejestrów urzędów pracy i według badań
reprezentatywnych, w których zastosowano
definicję MOP. Badania takie prowadzi m.in.
Główny Urząd Statystyczny.