Owady błonkoskrzydłe (rząd

Hymenoptera)



największe znaczenie pod względem
reakcji alergicznych po użądleniu mają
owady z podrzędu żądłówek (Aculeata):

-

osowate (osy, szerszenie, klecanki)

-

pszczołowate (pszczoły miodne i
trzmiele)

-

mrówkowate

Charakterystyka kliniczna
reakcji poużądleniowych



prawidłowa reakcja miejscowa



duża reakcja miejscowa



ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna



ogólnoustrojowa reakcja toksyczna
(>50 użądleń)



reakcja nietypowa (np. zapalenie
naczyń, uszkodzenie nerek, gorączka,
małopłytkowość)

Charakterystyka kliniczna
reakcji poużądleniowych



duża reakcja miejscowa

-

obrzęk o śr. >10 cm, utrzymujący się >24
godz.

-

rzadko pęcherze



ogólnoustrojowe reakcje anafilaktyczne

-

objawy mogą dotyczyć skóry, przewodu
pokarmowego, układu oddechowego i układu
krążenia

-

częstość występowania 8%, a u pszczelarzy
>40%

Wywiad



kiedy i ile razy wystąpiła reakcja poużądleniowa ?



jakiego rodzaju objawy wystąpiły i jakie było ich

nasilenie ?



jaki czas minął od użądlenia do wystąpienia objawów ?



jakie leczenie doraźne zastosowano ?



czy w miejscu użądlenia pozostało żądło ?



gdzie i w jakich okolicznościach doszło do użądlenia ?



czy są czynniki ryzyka wystąpienia reakcji o

szczególnie ciężkim przebiegu i czynniki ryzyka

kolejnych użądleń ?



jaka była tolerancja kolejnych użądleń po wcześniejszej

reakcji ogólnoustrojowej ?



dane dotyczące innych alergii

Zapobieganie użądleniom i
ciężkim reakcjom
poużądleniowym



unikanie czynników ryzyka



owady błonkoskrzydłe żądlą wyłącznie
w samoobronie



w razie użądlenia przez pszczołę
miodną należy jak najszybciej usunąć
żądło

Czynniki ryzyka



ciepła pora roku



jedzenie lub picie na wolnym

powietrzu



praca w ogrodzie



zbieranie owoców



uprawianie sportu na wolnym

powietrzu (w skąpym ubraniu)



położenie uli w sąsiedztwie

zabudowań mieszkalnych lub

miejsc pracy



przebywanie w pobliżu uli w

trakcie wybieranie z nich

miodu



usuwanie gniazd os



krótki odstęp pomiędzy

użądleniami



silne uczulenie na jad,

zwłaszcza szerszenia lub

pszczoły miodnej



ciężka poprzednia reakcja

poużądleniowa



choroba układu

oddechowego lub

sercowo-naczyniowego



przyjmowanie -blokera



podeszły wiek

Zwiększone ryzyko

użądlenia

Zwiększone ryzyko

ciężkiej reakcji

anafilaktycznej po

ponownym użądleniu

Leczenie



podstawowe znaczenie ma szybkie
rozpoznanie i niezwłoczne rozpoczęcie
leczenia



leki: adrenalina, 

2

-mimetyki, leki

przeciwhistaminowe, glikokrtykosteroidy
(dożylne lub doustne)



postępowaniem z wyboru w ostrej
reakcji anafilaktycznej są

domięśniowe

wstrzyknięcia adrenaliny !!!

Leczenie



łagodna pokrzywka

-

lek przeciwhistaminowy

-

obserwuj chorego przez ≥ 60 min



pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy

-

zmierz RR i częstość tętna

-

dostęp i.v. + płyny (0,9% NaCl)

-

lek przeciwhistaminowy

-

glikokortykosteroid

-

w przypadku ciężkich lub narastających objawów

– adrenalina i.m.

-

obserwuj chorego do czasu całkowitego

ustąpienia objawów

Leczenie



obrzęk krtani

-

adrenalina i.m. ( + wziewnie)

-

w przypadku ciężkiego obrzęku krtani (intubacja,
tracheotomia, konikotomia)



obturacja oskrzeli

-

łagodna lub umiarkowana – 

2

-mimetyk wziewnie

-

ciężka – adrenalina i.m. i 

2

-mimetyk wziewnie

-

przedłużające się objawy – hospitalizacja

Leczenie



wstrząs anafilaktyczny

-

konieczna hospitalizacja

-

adrenalina i.m.

-

podaj tlen (5-10 l/min)

-

zmierz RR i częstość tętna

-

dostęp i.v. + płyny (0,9% NaCl)

-

lek przeciwhistaminowy i glikokortykosteroid i.v.

-

dopamina lub noradrenalina i.v. przy utrzymujacej

się hipotonii

-

glukagon i.v. w razie utrzymującej hipotonii oraz

skurczu oskrzeli u chorych leczonych -blokerami

-

pamiętać o ryzyku opóźnionej anafilaksji !!!

Leczenie – leki



adrenalina

-

i.m.: dorośli 0,3-0,5 mg, dzieci 0,01 mg/kg (maks. 0,3 mg),

można powtarzać co 5 min jeśli konieczne

-

wziewnie (w szczególnych sytuacjach): 100 μg/kg mc.



glikokortykosteroidy

-

hydrokortyzon

i.v. dorośli: 100-200 mg co 6 godz.; dzieci (do

5 r.ż) 8-10 mg/kg mc./d, dzieci (starsze) 4-8 mg/kg mc./d

-

prednizon

p.o. (0,5 mg/kg mc.) 30-60 mg (przebieg lżejszy)





2

-mimetyk

-

np. salbutamol:

nebulizacja – 2,5 mg (0,5 ml 0,5% r-r) do 2,5 ml 0,9% NaCl

(dzieci do 12 r.ż do 4 ml) (przez 10 min), powtarzane co 15-20

min lub ciągła 10 mg/godz.; inhalator z MDI z przystawką

objętościową (dzieci komora babyhaler) – 4-8 dawek (dzieci 1-2

dawki) po 100 μg powtarzane co 10-20 min
i.v. 4 μg/kg mc. w ciągu 10 min, a następnie wlew 0,1-0,2

μg/kg mc./min
s.c. 0,25-0,5 mg można powtarzać co 4-6 godz.

Leczenie – leki



lek antyhistaminowy (leki drugiego rzutu !!!)

-

H1: np.

cetyryzyna

p.o. 2 tabl. po 10 mg (dzieci <30

kg 5-10 mg);

klemastyna

i.v. 2 mg (0,001 g/ml, amp.

2 ml) w 0,9% NaCl, w stosunku 1:5 (dzieci 1-3 r.ż. 0,5-1
mg, 3-6 r.ż. 1-2 mg)

-

H2:

ranitydyna

i.v. (0,05 g/2ml, amp. 2 ml) dorośli: 50

mg; dzieci: 1mg/kg mc – w 20 ml 5% r-r glukozy (w
ciągu 5 min)



glukagon

- i.v.: dorośli: 1-5 mg; dzieci: (20-30 μg/kg mc. [maks. 1

mg]) w ciągu 5 min

Leczenie – leki

1.

dopamina

>3 μg/kg/min i.v. – zwiększenie nerkowego

przepływu i diurezy (pobudzenie rec. D)
3-5 μg/kg/min i.v. – zwiększenie kurczliwości m.

sercowego i rzutu serca (pobudzenie rec. β)
>5 μg/kg/min i.v. – zwiększenie obwodowego

oporu naczyniowego (pobudzenie rec. α)

2.

dobutamina (liof. do przyg. r-r 0,25g)

początkowo 2-3 μg/kg/min i.v. do 20 μg/kg/min i.v.

Leczenie – leki



leki zwężające naczynia we wstrząsie

1.

adrenalina (r-r 0,1% 0,001g/ml, amp. 1ml)

(w oporności na dobutaminę i utrzymującym się
niskim RR)
0,05-0,5 μg/kg/min i.v.

2.

noradrenalina (Levonor 0,001g/ml, amp. 1ml lub
4ml)

(szczególnie przy niskim RR ze

zmniejszeniem oporu naczyniowego, często w
połączeniu z dobutaminą)
0,2-1 μg/kg/min i.v.

Zestaw pierwszej pomocy



adrenalina do samodzielnego

wstrzyknięcia i.m (Anapen, Fastjekt)



szybkodziałajacy lek przeciwhistaminowy

(np. cetyryzyna 2 tabl. po 10 mg



glikokortykosteroid (np. prednizon 2 tabl.

po 50 mg)

U osób, które przebyły

ogólnoustrojową reakcję

anafilaktyczną po użądleniu przez

owada