f o t o g r a f i a
Lato dobiega końca i z pogodą może być różnie. Lek-
kie zachmurzenie, wiaterek, nieco niższa temperatura
powietrza  wszystko to może odebrać nam przyjem-
ność leniuchowania na plaży, lecz uatrakcyjnić wy-
cieczki i zwiedzanie ciekawych okolic. Przy okazji fo-
tografowanie, gdyż przy lekkim zachmurzeniu zdjęcia
na ogół wychodzą znacznie lepiej niż wpełnym słoń-
cu. Powiedzmy, że pogoda plażowa zamieniła się
w spacerowo-fotograficzną&
ybierając się na letni spacer mniej go będzie, jeS
li
z aparatem fotograficznym nasz spacer przebiega
Ww ręku, należy przeanalizo- w warunkach umiarkowa-
1
wać warunki, które będą towarzy- nego zachmurzenia. Mniej
szyły zdjęciom i odpowiednio się do intensywne, bardziej roz- Zbyt niska czułość błony filmowej lub matrycy
nich dostosować. Schodząc z zala- proszone i przez to łagod- cyfraka może wymusić długi czas otwarcia mi-
nej słońcem plaży w cień lasu czy niejsze oS
wietlenie doda- gawki w warunkach oświetlenia nieco słabsze-
udając się na spacer w warunkach tnio wpłynie na wygląd go niż na zalanej słońcem plaży. W tym przy-
urbanistycznych, tracimy znaczną zdjęć, gdyż złagodzi przej- padku zaowocowało to poruszeniem lewej
częS
ć S
wiatła, którego na plaży mo- S
cia pomiędzy S
wiatłem dłoni i stóp rozchichotanego juniora.
że być aż w nadmiarze. Jeszcze a cieniem, bez jakiejkol-
Kiedy pogoda nie dopisuje
S e r g i u s z Mi t i n
wiek naszej ingerencji. najbardziej odpowiednia na słone-
Wszystko jednak ma rów- cznej plaży, może nie wystarczyć,
nież swoją drugą stronę. jeS
li w pochmurny dzień zagłębimy
Otóż łagodniejsze oS
wietle- się w las albo będziemy zwiedzali
nie wymusza dłuższe czasy tereny miejskie. Wówczas czasy ot-
otwarcia migawki i szersze warcia migawki mogą okazać się
otwarcie przysłony, by za- zbyt długie do utrwalenia nawet
pewnić odpowiednie naS
- wolno poruszających się osób, albo
wietlenie naszego zdjęcia. do fotografowania z wolnej ręki
CzułoS
ć błony filmowej lub w ogóle.
matrycy S
wiatłoczułej apa- Szersze otwarcie przysłony
ratu cyfrowego ISO 100, jak nie zawsze jest dobrą radą, gdyż
zmniejsza głębię ostroS
ci (GO
Fotografując osobę w jas- w skrócie), co jest raczej niezbyt
2
nym ubraniu na tle ciemnej pożądane do zdjęć krajobrazowych.
ściany lasu, stajemy przed Przypominam, że wybór programu
dylematem. Jeśli poprawnie tematycznego  krajobraz powodu-
naświetlimy przedni plan, to je, iż automatyka aparatu ustawia
najprawdopodobniej straci- możliwie największą GO, czyli węż-
my szczegóły w cieniach ciem- szy otwór przysłony (wyższa jej
niejszego tylnego. I na od- liczba) i dobiera doń odpowiedni
wrót  naświetlając popraw- czas otwarcia migawki. Żeby nie
nie ciemniejszy tył, prześwie- okazał się on zbyt długi, musimy
tlimy plan przedni. Wybór za- wyposażyć się w błonę filmową
leży od pożądanego skutku, o wyższej czułoS
ci albo odpowied-
fotografując osobę w takich nio ustawić czułoS
ć matrycy apara-
warunkach oświetlenia mimo tu cyfrowego. Tym bardziej, że nie
wszystko robiłbym pomiar można w nieskończonoS
ć poszerzać
64 światła na osobie, nie przej- otworu przysłony.
6
4
mując się tylnym planem.
TEKST A
ATWY
3
Szczególnie niebezpieczne są próby doświetlenia fotografowa-
nej osoby lampą błyskową, jeśli tylny plan jest znacznie ciem-
niejszy. Oto przykład niefortunnego zastosowania lampy, który
sprawił, że zdjęcie wyszło płaskie i straciło całkowicie swoją
naturalność. Osoby na przednim planie wyglądają, jakby były
wycięte z innego zdjęcia i wklejone, mimo iż w rzeczywistości
nie są.
5
Delikatnie zachmurzone niebo może stanowić cie-
Absolutna większoS
ć niedrogiej amatorskiej optyki  kawy element kompozycji.
zarówno wbudowanych obiektywów kompaktów, jak i tych
wymiennych do lustrzanek  jest doS
ć  ciemna , czyli ma
ograniczone możliwoS
ci otwarcia przysłony szerzej niż do 5,6,
góra 4. Wobec tego czułoS
ć ISO 200 to raczej minimum dla le-
tnich wycieczek krajoznawczych. W nieco gęstszym lesie albo
wąskich uliczkach starego miasta czułoS
ć ISO 400 też na pe-
wno nie zaszkodzi. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku
niedrogiego amatorskiego cyfraka przy czułoS
ci ISO 400 lub
wyższej gwałtownie nasilający się szum może zauważalnie
godzić w jakoS
ć zdjęć. Na szczęS
cie możemy manewrować
czułoS
cią cyfraka do każdego zdjęcia indywidualnie, w zale-
żnoS
ci od warunków oS
wietlenia.
Tu powstaje ciekawa zależnoS
ć. JeS
li wybierzemy wyż-
szą czułoS
ć, to nasili się szum. Z kolei jeS
li ustawimy zbyt nis-
ką dla danego oS
wietlenia czułoS
ć i niedoS
wietlimy zdjęcie, to
przy póx
niejszym jego  wyciąganiu w programie graficznym
6
Najlepiej zdjęcia osób wychodzą przy rozproszo-
4
nym bocznym oświetleniu, gdyż tylny plan wów-
czas jest oświetlony podobnie do znajdującej się
na przednim planie osoby.
Znacznie lepiej wychodzi dopalenie lampą, jeśli tło
jest jaśniejsze od przedniego planu. Na tym zdjęciu
biała mgiełka dookoła strumienia wody bijącego
z potężnej, skierowanej do góry fontanny w tle
sprawiła, że błysk dobrze oświetlił na przednim pla-
6
5
nie zarówno jasno ubraną postać, jak i ciemny pień 65
drzewa.
f o t o g r a f i a
być skuteczne, nawet pomijając
małą moc lampek wbudowanych
w niedrogie aparaty kompaktowe.
Rzecz w tym, że mając w tle za fo-
tografowaną osobą ciemną S
cianę
lasu lub zacienione mury, łatwo
jest przepalić twarz oraz jaS
niejsze
ubranie na przednim planie. Pa-
miętajmy, że automatyka amator-
skiego aparatu zazwyczaj uS
rednia
pomiar S
wiatła na całej powierz-
chni kadru. W przypadku nieco
bardziej zaawansowanych apara-
9
tów, które umożliwiają wymusze-
nie pomiaru S
wiatła na wybranym Fotografując zbliżenie twarzy oso-
punkcie, należy mierzyć je na twa- by należy zmniejszyć GO  by tylny
rzy fotografowanej osoby. Trzeba plan nie odciągał uwagi  wybiera-
się liczyć z tym, że las lub mury jąc do tego najszerszy możliwy ot-
w tle mogą wyjS
ć nienaturalnie wór przysłony albo program tema-
ciemne albo w ogóle niedoS
wietlo- tyczny  portret .
ne, zatracając szczegóły w cie-
7
niach. Powtarza się sytuacja z fo- Wyczucie przyjdzie z do-
Używając przedmiotów otoczenia tografowaniem w halach wystawo- S
wiadczeniem, jeS
li będziemy starali
jako dodatków do zdjęć w ten spo- wych, gdyż słaby błysk nie jest się zapamiętać warunki fotografo-
sób, warto jednak zastanowić się w stanie doS
wietlić tylnego planu wania, ustawienia aparatu i wnikli-
czy nie wywoła to niezadowolenia głęboko za motywem centralnym wie analizowali wyniki. Fotografia
osób odpowiedzialnych za podtrzy- (patrz MT 06 2006). Zwiększenie cyfrowa ułatwia naukę o tyle, że wy-
manie porządku publicznego. zaS
mocy błysku nieuchronnie spo- niki są dostępne natychmiast, zapi-
woduje przepalenie jaS
niejszych sywany przez aparat nagłówek EXIF
komputera, szum w cieniach i tak fragmentów planu przedniego. Fo- umożliwia dokładne odtworzenie us-
się nasili, do tego zdjęcie będzie tografując latem jaS
niejszy motyw tawień aparatu. Z kolei warunki oS
-
wyglądało mdło i nieciekawie. Ra- główny na znacznie ciemniejszym wietlenia można starać się odtwo-
dziłbym, w przypadku fotografowa- tle, w ogóle odradzałbym stosowa- rzyć z pamięci oraz uważnie analizu-
nia cyfrakiem, bilansować na po- nia lampy błyskowej. Lepszym roz- jąc rozkład S
wiatła i cieni na zdjęciu.
graniczu najmniejszej dopuszczal- wiązaniem jest rozsądne wydłuże- Wdzięcznym motywem fo-
nej dla danego oS
wietlenia czułoS
- nie czasu otwarcia migawki i po- tografowania latem jest zachód
ci. Tak by np. uzyskać czas otwar- szerzenie otworu przysłony, by słońca. Godzina 20-21 to dobra pora
cia migawki nie dłuższy niż 1/80   złapać wystarczającą iloS
ć na wieczorny spacer, przy okazji
1/60 sekundy przy odpowiedniej S
wiatła zastanego. Ewentualnie można spróbować utrwalić wspa-
do pożądanej GO liczbie przysłony. można zwiększyć przy tym czułoS
ć niały widok opadającego za hory-
Próby doS
wietlenia zdjęcia aparatu  ale wszystko bez przesa- zont słońca. PodS
wietlone słońcem
lampą błyskową nie zawsze mogą dy oczywiS
cie. fotogeniczne chmurki uatrakcyjnią
Fotografując bliskie osoby w ciekawym oto-
8
czeniu, warto zastanowić się nad tym, co
właściwie chcemy pokazać. Jeśli chcemy sku-
pić uwagę na osobach, należałoby wybrać
szerszy otwór przysłony, tak by otoczenie roz-
myło się na skutek małej GO. W tym przypad-
ku wybieramy program tematyczny  portret .
Aparat wówczas maksymalnie otwiera przy-
słonę, dobierając do tego odpowiedni czas
otwarcia migawki. Jeśli uznamy, że zależy
nam również na pokazaniu ciekawego otocze-
nia, to musimy wybrać węższy otwór przysło-
ny (wyższa liczba), zwiększając GO. Jeśli ko-
rzystamy z programów tematycznych, wybie-
ramy program  krajobraz  aparat wówczas
ustawia najwęższy możliwy otwór przysłony
(najwyższa jej liczba) i dobiera odpowiedni
czas otwarcia migawki. Uwaga  przy niskiej
czułości filmu czy matrycy ów czas może oka-
zać się zbyt długi, by zapewnić nieporuszenie
1
zdjęcia, jak to widać na foto .
66
6
6
10a 10b
Fotografując ciekawy fragment krajobrazu, powinniśmy unikać ucięcia kadru na jakimś wyraz
nie widocznym elemencie
kompozycji, np. pozostawiając w polu widzenia połówkę osoby czy przyciągającego uwagę przedmiotu. W tym przypadku
by pozbyć się niezbyt ładnie wyglądającej puszki w lewym dolnym rogu, musiałbym uciąć połówkę stylowej latarni po lewej
10a
stronie zdjęcia, a tego mi było szkoda . Postanowiłem więc pozostawić puszkę w kadrze i usunąć ją póz
niej w progra-
10b
mie graficznym, klonując nań zieleń dookoła . O obróbce zdjęć w edytorze graficznym porozmawiamy osobno w jed-
nym z kolejnych numerów MT.
zdjęcie, a zabarwienie S
wiatła w cieplejszej żółtoczer-
wonej gamie nada zdjęciom ciepły, przytulny klimat.
Nie radziłbym jednak przesadzać z fotografowaniem
prosto pod słońce w przypadku aparatów cyfrowych.
Zbyt mocne S
wiatło padając w sposób bezpoS
redni na
matrycę S
wiatłoczułą, może ją uszkodzić i spowodo-
wać koniecznoS
ć kosztownej napra-
wy aparatu. Do tego założenie że Fotografowanie
 cyknięcie cyfrakiem nic nie kosztu- pod światło
je jest z gruntu błędne gdyż mat- czasami powo-
ryca S
wiatłoczuła ulega zużyciu duje obecność
i traci swoje właS
ciwoS
ci po okre- w kadrze tzw.
S
lonej, chociaż doS
ć dużej, iloS
ci flar, czyli reflek-
wykonanych zdjęć. Przy fotografo- sów świetlnych
waniu prosto pod słońce, chociażby na zewnętrznej
wieczorne, zużywa się ona w dras- soczewce obie-
tycznie przyS
pieszonym tempie. ktywu (zazna-
12
W przypadku fotografowania apara- czyłem czerwo-
tem analogowym ten kłopot nie is- nym kółkiem). W niektórych przypadkach można je wyretuszować póz
niej
tnieje, co najwyżej możemy popsuć w programie graficznym.
kilka klatek filmu.
Zachód słońca stanowi atrakcyjny motyw zdjęć. Przytoczone zdjęcia zostały zrobione docelowo do wykorzystania w postaci
elementów montaży, dlatego jest na nich obecne tylko samo niebo. Fotografując zachodzące słońce w ciekawym krajobra-
zie, np. przebijające się przez gałęzie drzew, albo  łapiąc jego odbicie w tafli wodnej  można uzyskać bardzo imponujące
zdjęcia. Należy jednak pamiętać, że bezpośrednie skierowanie obiektywu na słońce, chociażby i zachodzące, może uszko-
dzić matrycę światłoczułą aparatu cyfrowego. Te dwa zdjęcia mogą też być przykładem tego, jak ważny jest wybór właściwe-
go punktu pomiaru światła, oczywiście o ile nasz aparat to umożliwia. Zdjęcia dzieli w czasie dosłownie kilka sekund. Z tym
11a
że na zdjęciu pomiar światła został wykonany na blisko otaczających słońce jaskrawo oświetlonych chmurach (uwaga 
11b
nie na samym słońcu, inaczej  żegnaj matryco !). Na zdjęciu z kolei pomiar światła został wykonany na znacznie ciem-
niejszych fragmentach kadru, co spowodowało wydłużenie czasu otwarcia migawki i jaskrawsze naświetlenie kadru.
67
6
7
11a 11b